International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 11/14 Summer 2016, p. 587-606
DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9536 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY
Article Info/Makale Bilgisi
Received/Geliş: 03.04.2016 Accepted/Kabul:20.09.2016 Referees/Hakemler: Doç. Dr. Mustafa BULUŞ – Yrd. Doç. Dr. Hasan Hüseyin KILINÇ
This article was checked by iThenticate.
TEMEL BENLİK DEĞERLENDİRMESİ, BAŞA ÇIKMA STRATEJİLERİ VE PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK
Esin ÖZER*
ÖZET
Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinde; Temel Benlik Değerlendirmesi ve Başa Çıkma Stratejilerinin, psikolojik sağlamlığı yordayıp yordamadığının incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubu tesadüfî küme örnekleme yöntemi ile seçilen ve araştırmaya gönüllü olarak katılan, 2015 -2016 Eğitim Öğretim Yılı, I.Döneminde, Düzce Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nin değişik bölümlerinde ve Düzce Sağlık Yüksek Okulu Sosyal Hizmetler Bölümünde eğitim gören, 65 erkek, 156 kız olmak üzere toplam 221 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Birinci sınıfa devam eden 75, ikincisınıf öğrencisi 65, üçüncü sınıf öğrencisi 43 ve dördüncü sınıfa devam eden öğrenci sayısı ise 38’dir.Araştırmada veri toplama aracı olarak; Temel Benlik Değerlendirmesi Ölçeği, Başa Çıkma Stilleri Ölçeği-Kısa Formu, Çocuk ve Ergen Psikolojik Sağlamlık Ölçeği- Türkçe Formu ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde, Temel Benlik Değerlendirmesi ve Başa Çıkma Stratejilerinin psikolojik sağlamlığı yordayıp yordamadığının belirlenmesinde, regresyon analizi tekniği kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda, Temel Benlik Değerlendirmesi ve Başa Çıkma Stratejileri ile psikolojik sağlamlık arasında orta düzeyde ve anlamlı ilişkilerin olduğu gözlenmiştir. Başa Çıkma Stratejileri ve Temel Benlik Değerlendirme birlikte, psikolojik sağlamlıktaki toplam varyansın yaklaşık % 24’ünü açıklamaktadır. Standardize edilmiş regresyon katsayısına (β) göre, yordayıcı değişkenlerin Psikolojik sağlamlılık üzerindeki önem sırası, Temel benlik değerlendirmesi ve Başa çıkma stratejileri şeklindedir. Regresyon katsayısının anlamlığına ilişkin t-testi sonuçları incelendiğinde, Temel Benlik Değerlendirmesi ve Baş Çıkma Stratejilerinin Psikolojik sağlamlılık üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Temel Benlik Değerlendirmesi, Başa Çıkma
CORE SELF EVALUATIONS, COPING STRATEGIES AND PSYCHOLOGICAL RESILIENCE
ABSTRACT
In this study, it is aimed to examine whether the Core-Self Evaluation and coping strategies predict the psychological resilience university students. The working group of thisstudy is composed of 221 university students, 65 of whom boys and 156 girls. These students are the volunteer participants for this study selected with random sampling method and who receive education in different departments of Education Faculty in Düzce University and in the department of Düzce Health Higher Education School and Social Services Higher Education in the 1st term of 2015-2016 Education year. The number of students who continues to study at first grade is 75, those whose study at second grade 65,those who study at third grade are 43 and those who continue to study at the fourth grade are 38. In the study, as a means of data collection, Core-Self Evaluation Scale, Coping Styles-Scale Short form, Child and AdolescentPsychological Resilience Scale- Turkish Form were used. In the statistical analysis of data, regression analysis technique was used to determine whether the core-self evaluation and coping strategies predict the psychological resilience. Inthe result of the analysis, it was found that there were considerable and moderate relations between core-self evaluation and coping strategies and psychological resilience. Coping strategies and Core-Self Evaluation together explain approximately % 24 total variance in psychological resilience. According to the standardized regression coefficient (β),the order of importance of predictor variables on psychological resilience is in the form of core-self evaluation and coping strategies. When it is examined the T-test results regarding the meaningfulness of regression coefficient, it can be seen thatcore-self evaluation and coping strategies is a meaningful predictor on psychological resilience.
STRUCTURED ABSTRACT
In this study, it is aimed to examine whether the Core-Self Evaluation and coping strategies predict the psychological resilience in university students. The working group of this study is composed of 221 university students, 65 of whom boys and 156 girls. These students are the volunteer participants for this study selected with random sampling method and who receive education in different departments of Education Faculty in Düzce University and in the department of Düzce Health Higher Education School and Social Services Higher Education in the 1st term of 2015-2016 education year. The number of students who continues to study at first grade is 75, those whose study at second grade 65, those who study at third grade are 43 and those who continue to study at the fourth grade are 38. In the study, as a means of data collection, Core-Self Evaluation Scale, Coping Styles-Scale Short form, Child and Adolescent Psychological Resilience Scale-Turkish Form were used. In the statistical analysis of data, regression analysis technique was used to determine whether the core-self evaluation and coping strategies predict the psychological resilience. In the result of the analysis, it was found that there were considerable and moderate relations between core-self evaluation and coping strategies and
psychological resilience. Coping strategies and Core-Self Evaluation together explain approximately % 24 total variance in psychological resilience. According to the standardized regression coefficient (β), the order of importance of predictor variables on psychological resilience is in the form of core-self evaluation and coping strategies. When it is examined the T-test results regarding the meaningfulness of regression coefficient, it can be seen that core-self evaluation and coping strategies is a meaningful predictor on psychological resilience.
Introduction
The beginning of the university education comes up to the last phase of adolescence which is one of the most psychologically turbulent developmental period of people and which is accepted as the transitional period both as a socially and biologically. (İnanç, Savaş, Tutkun, Herken ve Savaş, 2004). Specially for the students at a bachelor level, the university life is an important development process having been experienced several new personal, social and academic experience. ln this process, students encounters many situations like searching the professional opportunities, arranging the social relations, meeting the academic expectations and adaptation to social and academic environment of university. (Gizir, 2005; Avşaroğlu ve Üre, 2007).
People, in every moment of their lives, face with many physical and mental stimuli which can affect the adaptation and equilibrium condition in which they are. lf the experienced event is such as to bother the person, entail new adaptation, change and inquire the forms of life and life that he/she is accustomed to, the person try to cope with this harsh event and make an effort to adapt and relax again.
Coping are the cognitive and behavioral efforts that with which the person evaluate his own sources emerging person’s individuals-environment interaction. Coping has two important functions; dealing with the problem leading to distress (problem-focused coping) and arranging the emotion regarding the problem (emotion-focused coping) (Carver ve Scheier, 1994; Folkman ve Lazarus, 1988).
With this study, it was aimed to make contribution to studies done in Turkey about coping strategies and literature by adding core-self evaluation variable. The concept of psychological resilience stands out as an important and current subject about staying tough against negative experiences.
There are two major points in describing psychological resilience. a) Being exposed to a significant threat or negativeness.
b) ln spite of the important negativeness that can interrupt the developmental periods, fulfiling a successful adaptation process. (Luthar, Cichetti ve Becker, 2000).
There are some studies showing that there are relations between self-respect, internal locus of control (Eryılmaz, 2012; Karaırmak and Çetinkaya, 2011; Güloğlu ve Karaırmak, 2010), emotional intelligence and five factor personality traits between psychological resilience (Özer, 2013) psychological resilience and well-being (Gurgan, 2006), psychological and adaptation to university (Orbay, 2009; Rahat, 2014), self-compassion, social commitment, optimism and psychological resilience (Ergün-Başak, 2012), factors which affect the psychological
resiliences of students of health faculty (Bahadır, 2009), protective factors like problem solving skills (Coşkun, Garipağaoğlu and Tosun, 2014).
With this study, it was aimed to make contributions to the literature by adding core-self evaluation variable to university students current sample studies. Another coefficient in study carried out is a concept including core-self evaluation; how the person sees him/herself and define, his evaluations about his/her values, skills and capacities, how he/she perceives and evaluates the events (Judge, Locke ve Durnam, 1997). Core-self evaluation is that the person evaluate his functionality, finding himself valuable and successful and composed of high self-respect, high self-efficacy, low neuroticism (emotional stability) and dimensions of internal locus of control.
a) Self- respect: it has the largest area in core-self evaluation and defined as “the value of the person”(Judge et al,1997).
b) Self-efficacy: the person’s belief about his own success about any work that he/she does and perform well is defined as self-efficacy (Judge et al, 1997).
c) Internal locus of control: That the person take the responsibility of his own behaviors represents the belief about that he take the control of the events in his life and his own environment by himself. The individuals who have internal locus of control are the ones who believe in taking the high-level responsibilities and have the belief that they have the control of their lives. ( Judge et al, 1997).
d) Neuroticism (lowness in emotional stability): it is a personality trait emerging with stressed life and increase with having the negative emotions like depression. lndividuals with high level of neuroticism( lowness of emotional stability) select passive strategies to cope with stress and attribute negative meanings to events. lndividuals with low neuroticism(stable) are in an emotional balance situation against events. In Turkey, there are limited researches done regarding core-self evaluation. In these researches, it stands out that individuals who work in different workplace and institutions are taken as sample and they are also worklife-focused researches (Güven, 2007; Özer and Tozkoparan, 2013; Kisbu, 2006; Akgündüz and Akdağ, 2014).
In the study carried out, it is expected to make contributions to increasing the few researches done about core-self evaluation and also being a university students’ sampled research.
Method
The model of the research
The research was carried out in accordance with relational screening model.
Working Group
It is composed of 221 students in total 65 of whom are boys and 156 of whom are girls who receive education in the department of health faculty, social services faculty and in the different departments of faculty of education in Düzce University.
Data Collection Instruments
Students being included in the study group were selected random and participate in the study voluntarily. Core-self Evaluation Scale
(Kisbu, 2006), Coping Styles Scale-Short Form (Bacanlı, Sürücü and İlhan, 2013), Child and Adolescence Psychology Resilience Scale Turkish form (Deniz, Özer and Uysal, 2015) together fulfilled. Before the practice, related instructions were read and informed about applications.
Research Findings
Within the context of the study in bachelor students, it was aimed to test whether the core-self evaluation and coping strategies which are independent variables predict the psychological resilience which is the dependent variable of the study.
In the statistical analysis of data, regression analysis technic was used to determine whether the core-self evaluation and coping strategies predict the psychological resilience or not. In the result of the analysis, it was found that there were considerable and moderate relations between core-self evaluation and coping strategies and psychological resilience. Coping strategies and Core-Self Evaluation together explain approximately % 24 total variance in psychological resilience. According to the standardized regression coefficient (β), the order of importance of predictor variables on psychological resilience is in the form of core-self evaluation and coping strategies. When it is examined the T-test results regarding the meaningfulness of regression coefficient, it can be seen that core-self evaluation and coping strategies is a meaningful predictor on psychological resilience.
Discussion and Result
In this study, it was examined on a sample composed of university students whether core-self evaluation and coping strategies predict the psychological resilience or not.
There has been found a significant and moderate relation between core-self evaluation and coping strategies and psychological resilience obtained in the study. The finding shows that there has been found a significant and moderate relation between core-self evaluation and coping strategies and psychological resilience obtained in the study has the similar results carried out beforehand about the subject and showing the relation between coping strategies and psychological resilience. (Dumont and Provost, 1999; Steinhardt and Dolbier, 2008; Terzi,2008).
The finding obtained in the other studies carried out by Kammayer, Judge and Scott (2009), Van and Peter (2004) which shows that individuals with positive core-self evaluation evaluate themselves as individuals consistent, skillful and take the control of their lives and this evaluation constitutes essential sources decreasing the harmful effects of the stress supports the findings in the study.
Core-self evaluation has the elements enabling individuals to react successfully against tought situations. When individuals with high core-self evaluation encounter stress sources, they position themselves as positive, play an protective role and these individuals experience less harshness (Kammeyer et al., 2009).
In this study, there are significant relations between core-self evaluation and coping strategies. The finding gotten is supported by the finding showing that individuals with high core-self evaluation in the studies of Judge et al (2004) can control the situations by using the problem-focused coping strategies. The individuals with positive core-self
evaluations evaluate themselves as consistent and skillful against the harsh and different conditions and see themselves as being in the control of their experiences. Individuals with high core-self evaluations use the style of problem-focused coping strategy. These individuals who positioning themselves in a strong position and have the control perception tend to act in a proactive way in tough situations (Judge et al, 2004).
In another study, the finding (Greenberg and et al 1992; Taylor ve Brown, 1988) that shows perceiving oneself positive leads to high self-confidence which is efficient in controlling the emotions developped against the threat and potential stres reasons is similar to the findings of the study.
When the individuals with high self-respect in Fleishman’s study (1984), encounter a problem, instead of escaping the problem, they face with the problems and attempt to solve these problems. The finding that shows when individuals believe that they are proficient, valuable and can control their lives, they make much more efforts to cope with stress reasons more actively support that the finding in the study that shows there are relations between core-self evaluation and coping strategies.
Suggestions
This study was limited to be fulfilled only with students of Düzce University. The study may be restructured in a way that it contains different universities and departments in different cities and also different education levels (high school, secondary school).
Applications like psycho education programmes that can help students realize and use effectively the core-self evaluation elements (self-respect, self-efficacy, internal locus of control and emotional stability) and coping strategies are very valuable services. In order to improve the individuals’ sources and positive development, improving the different intervention programmes in different levels has an important role about giving more effective services to the counselors by experts in the area of psychological counseling and guidance.
Keywords: Core self evaluation, coping strategies, psychological
robustness
Giriş
Üniversite öğreniminin başlangıcı, insanların ruhsal açıdan en çalkantılı gelişim dönemlerinden biri olan, hem toplumsal hem de biyolojik olarak geçiş dönemi kabul edilen ergenliğin son evresine denk gelmektedir (İnanç, Savaş, Tutkun, Herken ve Savaş, 2004). Kişisel, sosyal ve eğitsel yaşamda birtakım yeni sorumluluklarla karşılaşılan ve yeni yaşantıların oluşmaya başladığı bu süreçte, öğrenciler; barınma koşulları, kişilerarası problemler, kampüs çevresine ve akademik hayata uyum, zaman yönetimi, kişisel amaçlar sosyal aktiviteler (Huang ve Lin, 2013),sosyal desteğin azalması veya yok olması, ev, para yönetimi konularında kişisel sorumluluklar gibi farklı durumlarla karşılaşmaktadır (Vaez ve Laflamme, 2008). Üniversite yaşantısında, öğrenciler, yerleştikleri bölümün beklentilerini karşılamaması, bölümü benimseyememe gibi sorunlarla da karşı karşıya kalabilmektedirler (İnanç ve diğerleri, 2004).
Üniversite yaşamının belirli dönemlerinde, farklı nitelikte sorunlar yer almaktadır. Üniversiteye yeni başlayan öğrenciler, yeni ortamlarına uyum sağlamaya çalışma, yeni arkadaşlar edinme, ailelerinden ayrı yaşamaya alışma gibi problemlerle baş etmeye çalışırken, üst sınıflardaki
öğrenciler kendilerinden beklenen “başarılı olma” ödevini yerine getirmeye çalışmaktadır. Mezun olma aşamasındaki öğrenciler; kariyerlerini planlama, mezuniyet sonrası girilecek sınavlar, işe yerleşme gibi konularda stresle karşı karşıya kalmaktadırlar. Özellikle lisans düzeyindeki öğrenciler için üniversite yaşamı, birçok yeni kişisel, sosyal ve akademik yaşantıların deneyimlendiği önemli bir gelişim sürecidir. Bu süreçte öğrenciler, üniversitenin akademik ve sosyal ortamına uyum gösterme, akademik beklentileri karşılama, sosyal ilişkileri düzenleme, mesleki olanakları araştırma gibi birçok konuyla karşılaşmaktadır (Gizir, 2005; Avşaroğlu ve Üre, 2007).Bu sosyal, kültürel ve ekonomik değişiklik gençleri ruhsal açıdan olumsuz etkileyebilmektedir. Üniversite öğrenimi boyunca, bu döneme özgü duygusal ve toplumsal özellikler nedeniyle uyum bozukluğu, depresyon ve diğer psikiyatrik bozuklukların görülme sıklığının yüksek olduğu belirtilmektedir (Özkürkçügil, 1999; Aylaz, Kaya, Dere, Karaca ve Bal, 2007).
İnsanlar yaşamlarının her anında, içinde bulundukları denge ve uyum durumunu etkileyebilecek fiziksel ve ruhsal pek çok uyaranla karşı karşıya kalmaktadır. Yaşanan olay kişiye sıkıntı verecek, yeniden uyum sağlamasını gerektirecek, alıştığı yaşam ve çözüm biçimlerini sorgulatacak veya değiştirecek nitelikteyse, birey bu zorlu olayla başa çıkmaya çalışmakta ve yeniden rahatlayıp uyum sağlamak için çaba göstermektedir (Basut, 2006).
Stresle başa çıkma; stresin neden olduğu bedensel ve psikolojik aşırı uyarılmışlık halini ve buna yol açan etkenleri azaltma ya da yok etmeye yönelik, dışsal ve içsel tepkileri ya da bu tepkiler arasındaki çatışmaları denetim altına almayı hedefleyen gayretleri içermektedir (Yiğit, 2012; Savcı ve Aysan, 2014). Stresli durumla başa çıkmak; kişiyle, çevreyle ve stres kaynağıyla ilgili farklı unsurların sayısına bağlı olan, karmaşık bir süreç ve kişinin yaşantısındaki en temel deneyimlerden biridir. Başa çıkma stratejileri, strese veya psikolojik sıkıntıya neden olan olaylar ya da etkenlerin kaynakların azaltılması ve olumsuz etkileri ile mücadele edilmesi için kullanılan, özgül bilişsel, duygusal ve davranışsal tepkileri içeren dinamik bir süreçtir ve kullanılacak baş etme stratejisi durumdan duruma değişmektedir (Lazarus ve Folkman, 1984).
Başa çıkma stratejileri, zorlayıcı durumlara uyum sağlamada önemli bir role sahiptir. Başa çıkma, bireyin kendisi için stres oluşturan olay ya da etkenlere karşı gösterdiği bilişsel, duygusal ve davranışsal tepkilerin bütünü olarak adlandırılmaktadır. Başa çıkma stratejileri ile stres yaşantısı arasında ilişki bulunmaktadır. Örneğin; etkili başa çıkma stratejileri, kişiyi anksiyete oluşturan bilişsel, çevresel ve biyolojik etkenlere karşı korumaktadır. Başa çıkma tutumları yaş, cinsiyet, kültür ve hastalık gibi çok çeşitli etkenlere bağlı olarak değişebilmekte ve bireye özgü nitelik taşımaktadır (Folkman, Lazarus, Gruen ve Delongis,1986). Başa çıkma, stresli olarak tanımlanan çevrede, bireyin talepleri ve duygularını yönetim süreci olarak tanımlanmıştır. Kişinin kullandığı başa çıkma yöntemi, zamanla kişiye has bir stile dönüşmektedir (Heszen-Niejodek, 1997). Birey herhangi bir durumda stresle karşı karşıya kaldığında, organizmanın vereceği tepkiler çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterir. Bunlara yaşanan strese ve bireye bağlı özelliklerdir
(Vatansever ve Bayraktar,2016). Başa çıkma stratejisini seçme süreci, stres kaynağının kendisine ve
kişinin bu stres kaynağıyla baş etmesine bağlıdır. Bireyler, stres kaynağını kontrol edilebilir olarak algıladıklarında, problemi çözmek için problem odaklı başa çıkma stratejilerini kullanmakta, fakat stresli durumu kontrol edilemez olarak algıladıklarında, durumu idare etme girişimi olarak, duygu odaklı başa çıkma stratejilerini kullanmaktadır (Carver, Scheierve Weintraub,1989).
Başa çıkma, kişinin birey- çevre etkileşiminde meydana gelen içsel ya da dışsal taleplerin kendi kaynaklarını değerlendirmesi sonucunda ortaya çıkan bilişsel ve davranışsal gayretleridir. Başa çıkma iki önemli işleve sahiptir: Sıkıntıya yol açan problemle ilgilenme (problem odaklı başa çıkma) ve probleme ilişkin duyguları düzenleme (duygu odaklı başa çıkma) (Carver ve Scheier, 1994; Folkman ve Lazarus, 1988). Başa çıkma stratejileri, problem odaklı baş etme stratejileri, problematik
durumu değiştirmek için aktif girişimler yapmak ve duygu odaklı başa çıkma stratejileri, problemli duruma karşı duyguları yönetmek olarak tanımlanmaktadır (Lazarus ve Folkman, 1984).
Problem odaklı başa çıkma, daha aktif bir stratejidir ve stres kaynakları karşısında bilgiyi kullanma ve planlı eylemlere yönelmeye odaklı akılcı tepkileri içermektedir. Karşılaşılan stresli bir durum karşısında, problemin doğrudan tanımlanması ve anlaşılması, durumun bütün yönleriyle ele alınması, seçeneklerin düşünülmesi, olumsuz durumların unsurlarını doğrudan değistirmeye yönelik süreklilik gösteren gayretler olarak tanımlanmıştır (Chang, 1998; Folkman ve Lazarus, 1987). Problem odaklı başa çıkma, problemin çözümü için fikirler üretme, gerekli adımları belirleme ve uygulama, farklı fikirleri değerlendirme gibi ögeleri ve sorunun çözümü için gösterilen bilinçli çabaları içermektedir (Lane, Jones ve Stevens, 2002; Baker ve Berenbaum, 2007). Problem odaklı başa çıkma, sıkıntı düzeyini azaltacak etkili problem çözme stratejileri belirlemeyi, özel davranışsal hedefler koymayı ve problemi çözmeye yardım edecek davranışları kullanmayı içermektedir. Stresle ilgili alanyazında, problem çözme odaklı başa çıkma stratejisinin kullanılması, araştırmacılar tarafından olumlu bir özellik olarak tanımlanmış ve bu başa çıkma stratejisinin sık kullanılmasının, sıkıntı düzeyini düşürmek konusunda uzun dönemli etkilere sahip olduğuna dikkat çekilmiştir (Folkman,1984; Higgins ve Endler, 1995).
Diğer başa çıkma stratejisi olan, duygusal odaklı başa çıkma, kişinin stres kaynaklarının anlamını değiştirerek veya bu kaynakların neden olduğu duygularını yöneterek, kendi duygularını tanıma, ifade etme, zorlu durumlar karşısında yaşanan duygusal stresi azaltma ve duygusal stres kaynaklarıyla başa çıkarak, kendisini daha iyi hissetmesi olarak tanımlanmıştır (Basut, 2006; Baker ve Berenbaum, 2007; Frydenberg, 2004). Duygu odaklı başa çıkma stratejisinde, durum duygusal biçimde ele alınıp, daha pasif bir şekilde, stres kaynağının tehdit derecesi azaltılmaya çalışılmakta, stresli durumu uzaklaştırma, sosyal destek arama, kaçma –kaçınma gibi unsurlar yer almaktadır (Lazarus ve Folkman, 1984). Problem odaklı başa çıkmada durumu değiştirmek veya idare etmek
söz konusuyken, duygu odaklı başa çıkmada, stresli durumla ilişkili negatif duyguların kontrolü yer almaktadır ( Lazarus ve Folkman,1984).
Başa çıkma stratejileri ile ilgili olarak, Türkiye’de, üniversite öğrencileri ve öğretmen adayı örnekleminde yapılan; Öğretmen adaylarında, Akademik Motivasyon ve Baş etme stratejilerinin akademik ertelemeyi yordaması (Kaya ve Kaya,2014), Öğretmen Adaylarının Stresle Başa Çıkma Stillerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Avşaroğlu ve Taşkın, 2011), Üniversite Öğrencilerinde Algılanan Stres Düzeyi ve Stresle Başa Çıkma Stratejileri Arasındaki İlişki (Savcı ve Aysan, 2014), Üniversite Öğrencilerinde Stres Nedenlerinin ve Stresle Başa Çıkma Biçimlerinin
Belirlenmesi (Aşçı, Hazar, Kılıç ve Korkmaz,2014), Stresle Baş Etme Yöntemleri(Doğan ve Eser,
2013), Üniversite Öğrencilerinde Psikolojik Dayanıklılık, Sosyal Destek, Başa Çıkma ve İyi-Oluş
Arasındaki İlişkiler (Malkoç ve Yalçın, 2015), Üniversiteye uyumu yordamada Başa Çıkma Stilleri, Sosyal Destek, Kendini yorumlama ve Psikolojik Sağlamlık (Rahat ve İlhan, 2016) gibi çalışmalar yer almaktadır.
Yapılan çalışmayla, başa çıkma stratejileri konusunda Türkiye’de yapılan çalışmalara; Temel Benlik Değerlendirmesi değişkeni eklenmesiyle, alanyazına katkı sağlanılması amaçlanmıştır.
Psikolojik sağlamlık kavramı, olumsuz yaşantılar karşısında güçlü kalabilmek konusunda güncel ve önem taşıyan bir konu olarak göze çarpmaktadır. Geçmişten günümüze yapılan çalışmalarda, psikolojik sağlamlık değişik şekillerde tanımlanmıştır. Luthar ve Cichetti (2000), psikolojik sağlamlığı; yüksek risk durumu veya kronik stres, zorluk veya travma deneyimine rağmen, pozitif uyumun dinamik süreci olarak adlandırmıştır. Psikolojik sağlamlık, zorlu yaşantılarda, bireyin ruhsal sağlığını koruması ve amaçlarına ulaşmasında etkili bir kişisel yeterliliktir (Ungar,2008).
Psikolojik sağlamlık tanımlanırken, iki kritik nokta bulunmaktadır: a) Önemli bir tehdit ya da olumsuzluk durumuna maruz kalınması,
b) Gelişim dönemlerini sekteye uğratacak önemli olumsuzluklara rağmen, başarılı bir uyum sürecinin gerçekleştirilmesi (Luthar, Cichetti ve Becker, 2000).
Türkiye’de psikolojik sağlamlık (resilience) ile ilgili çalışmalara;“Yoksulluk İçindeki Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Akademik Başarılarına Katkıda Bulunan Koruyucu Faktörler”in incelenmesiyle başlanmıştır (Gizir, 2004). Son yıllarda, psikolojik sağlamlık alanında, özel eğitim kurumları (Uçar, 2014), kamu kurumları (Bitmiş, Sökmen ve Turgut, 2013) gibi farklı alanlarda ve kök hücre nakli yapılan hastalar ve bu hastaların yakınları (Çuhadar,Tanrıverdi, Pehlivan, Kurnaz ve Alkan, 2014), şehit ve gaziler derneği mensupları (Duran ve Ünsal, 2014), hemşireler (Taş, 2013; Tekin, 2011), genç milli futbol takım seçmelerine katılan adaylar (Çelik, Çetin ve Tutkun, 2014) gibi farklı örneklemlerle yapılan çalışma sayısının her geçen gün arttığı dikkati çekmektedir.
Psikolojik sağlamlık ile ilgili yapılan çalışmalarda kullanılan değişkenler; risk faktörleri (bireysel, ailesel ve çevresel risk faktörleri) ve koruyucu faktörler (bireysel, ailesel ve çevresel koruyucu faktörler) gibi kategorilerde toplanmaktadır. Yüksek seviyedeki stres içeren koşullara rağmen, bireylerin uyumlarını sürdürmelerinin temel unsuru, risk ve koruyucu faktörlerin var olmasıdır. Başka bir ifadeyle, psikolojik sağlamlık; risk ve koruyucu faktörlerin etkileşiminin sonucundaki bir özelliktir. Koruyucu faktörler; risk faktörlerinin, bireyler üzerinde psikolojik ve biyolojik açıdan olumsuz sonuçlar doğurma ihtimalini azaltan, olumsuz yaşantılar karşısında bir kalkan işlevi gören bireysel, ailesel ve çevresel faktörleri betimlemektedir
Bireysel Koruyucu Faktörler
Yapılan araştırmalarda; özgüven (Kaya, 2007; Çelik, Çetin ve Tutkun, 2014), öğrenilmiş güçlülük (Dayıoğlu, 2008), öz anlayış ilişkisi (Bolat, 2013; Bayraktaroğlu, 2014), problem çözme becerileri (Yelkin, Garipağaoğlu ve Tosun, 2014), çatışma çözme stilleri (Tosun, 2014), benlik kurgusu (Gündaş, 2013; Rahat, 2014; Yıldırım, 2014), beş faktör kişilik özelliği (Özer, 2013), karar stratejileri (Tonga,2014), başa çıkma becerileri (Ulucan, 2013; Rahat, 2014), mutluluk (Toprak, 2014), duygusal zeka (Aydın, 2010; Özer, 2013), umut (Aydın, 2010; Kaya, 2007), kontrol odağı (Eryılmaz, 2012; Karaırmak ve Çetinkaya, 2011; Çelik, Çetin ve Tutkun, 2014); iyimserlik (Eryılmaz, 2012; Yalım, 2007; Terzi,2008; Ergün-Başak,2012), problem çözme odaklı başa çıkma stratejisi kullanma (Oktan 2008; Terzi, 2008), benlik saygısı (Karaırmak ve Çetinkaya, 2011; Güloğlu ve Karaırmak,2010) gibi bireysel koruyucu faktörler incelenmiştir.
Üniversite öğrencileri örnekleminde yapılan; benlik saygısı ve kontrol odağı (Eryılmaz, 2012; Karaırmak ve Çetinkaya, 2011; Güloğlu ve Karaırmak, 2010), duygusal zeka ve beş faktör kişilik özelliklerinin psikolojik sağlamlıkla ilişkisi (Özer, 2013), psikolojik sağlamlık ve iyilik hali (Gurgan,2006), psikolojik sağlamlık ve üniversiteye uyum (Orbay, 2009; Rahat, 2014),özduyarlık, sosyal bağlılık, iyimserlik ve psikolojik sağlamlık (Ergün-Başak,2012),sağlık fakültesi öğrencilerinin psikolojik sağlamlıklarını etkileyen faktörler (Bahadır, 2009), problem çözme becerileri (Coşkun, Garipağaoğlu ve Tosun,2014) gibi koruyucu faktörlerin, psikolojik sağlamlıkla ilişkisinin ele alındığı çalışmalar yer almaktadır.
Yapılan çalışmayla, üniversite öğrencileri örneklemli mevcut çalışmalara, temel benlik değerlendirmesi (TBD) değişkenin eklenmesiyle alanyazına katkıda bulunulması amaçlanmaktadır. Yapılan çalışmada ele alınan diğer değişken, Temel Benlik Değerlendirmesi (öz benlik değerlendirmesi) kişinin kendini nasıl gördüğü, nasıl tanımladığı, kendi değerleri, yetenekleri ve kapasiteleri hakkında yaptığı değerlendirmeleri, olayları nasıl algıladığı ve nasıl değerlendirdiğini içeren bir kavramdır (Judge, Locke ve Durnam, 1997). Temel Benlik Değerlendirmesi, kişinin
işlevselliğini değerlendirmesi, kendini başarılı ve değerli bulmasıdır ve yüksek benlik saygısı, yüksek özyeterlik, düşük nevrotiklik (duygusal istikrar) ve iç kontrol odağı boyutlarının bir araya gelmesiyle oluşmaktadır(Judge ve diğerleri,1997).
a) Benlik saygısı: Temel Benlik Değerlendirmesi’nde en geniş alana sahiptir ve kişinin “ kendini konumlandırdığı değer, kendini kıymetlendirmesi” olarak tanımlanmaktadır. Bireyin; kendini kabul etmesi, kendine saygı duyması, güvenmesi ve inanması olarak ifade edilen özsaygı, duygu ve davranışların bir bütünüdür. Kişi kendini kabul ettiğinde kişiliğinin güçlü yönleri ve “geliştirilebileceğine inandığı” diğer yönlerini fark edebilmekte ve kendine karşı saygılı ve olumlu bir tutum sergilemektedir ( Judge ve diğerleri,1997).
b) Özyeterlik: Yaptığı işi başarabilme konusunda ve farklı durumlarda iyi performans göstereceğine dair kendi yeteneğine olan inancı, kendini yeterli görmesi olarak tanımlanmıştır (Judge ve diğerleri, 1997).Özyeterlik, insanların belli bir eylemi gerçekleştirmeyle ilgili başlatma, sürdürme ve başarılı bir şekilde bitirip bitirmeyeceğine ilişkin inanç ve algılarıdır(Göller,2015). Bireylerin özyeterlik inançları, onların nasıl düşündüklerini, kendilerini nasıl motive ettiklerini ve nasıl davrandıklarını etkilemektedir(Buluş, 2015).
c) İç Kontrol Odağı: Kişinin kendi davranışlarının sorumluluğunu alması, kendi çevresini, hayatındaki olayları kendinin kontrol ettiğine dair inancını temsil etmektedir. İçsel kontrol odağına sahip bireyler, yaşamlarının kontrolünde kendilerinin olduğuna dair inançları yüksek olan ve üst düzeyde sorumluluk alabileceklerine inanan bireylerdir.
Dış kontrol odaklı bireylerse, yaşanılan olayları; kendi kontrollerinden daha çok dışsal faktörlere atfeden, şans ve diğer çevresel faktörlerin daha önemli olduğuna inanan bireyler olarak tanımlanmaktadır (Judge ve diğerleri, 1997).
d) Nevrotizm (Duygusal istikrarda düşüklük): Stresli bir yaşam ile ortaya çıkan kaygı ve depresyon gibi olumsuz duyguların yaşanması ile artış gösteren bir kişilik özelliğidir. Nevrotiklik düzeyi yüksek (duygusal istikrarı düşük) bireyler; stresle başa çıkmak için pasif ve uyumsuz stratejileri seçmekte ve olaylara daha olumsuz anlamlar yüklemektedir. Nevrotizm düzeyi düşük (istikrarlı ) bireyler; olaylar karşısında duygusal denge durumu içersinde yer almaktadır
Temel Benlik Değerlendirmesi (öz benlik değerlendirmesi ) kavramı, Judge ve diğerleri (1997) tarafından alanyazına kazandırılmış ve çok sayıda çalışmaya konu olmuştur. Konu ile ilgili olarak; Temel Benlik Değerlendirmesi ve yaşam doyumu (Judge,1998; Pıccolo,2005), Duygusal zeka ve Temel Benlik Değerlendirmesi (Ahmetoğlu, Leutner ve Premuzic, 2011; Kluempfer, 2008),İspanyol genç ve yetişkin örnekleminde algılanan stres, Temel Benlik Değerlendirmesi ve yaşam doyumu (Rey ve Extremera, 2014) gibi çalışmalar yapılmıştır.
Türkiye’de, Temel Benlik Değerlendirmesi (TBD) ile ilgili yapılan sınırlı sayıda araştırma bulunmaktadır. Bu araştırmalarda, değişik işyeri ve kurumlarda, çalışan statüsündeki bireylerin örneklem olarak alındığı ve iş yaşamı odaklı araştırmalar olduğu dikkati çekmektedir (Güven, 2007;Özer ve Tozkoparan,2013; Kisbu, 2006; Akgündüz ve Akdağ, 2014).
Yapılan çalışmanın, öğrenci örneklemli (üniversite öğrencileri) yapılan bir araştırma olması ve Temel Benlik Değerlendirmesi konusunda yapılan az sayıdaki çalışmaların sayısının artmasına katkı sağlaması beklenmektedir.
Yöntem
Araştırmanın Modeli
Çalışma Grubu
Çalışma grubu, 2015-2016 Eğitim Öğretim yılında, Düzce Üniversitesi Eğitim Fakültesi Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümü, Sınıf Öğretmenliği, İngilizce Öğretmenliği ve Sosyal Hizmetler Bölümü’nün farklı sınıflarında eğitim görmekte olan öğrencilerden oluşmuştur. Tablo 1’de görüldüğü gibi çalışmaya katılan 221 öğrencinin 65’sı erkek,156’sı ise kız öğrencidir. Bu öğrencilerin 88’i 1, 16’sı 2, 36’si 3 ve 81’i 4 bölümünde öğrenim görmektedirler. Birinci sınıfa devam eden 75, ikinci sınıfa 65, üçüncü sınıfa 43 ve dördüncü sınıfa devam eden öğrenci sayısı ise 38’dir.
Tablo 1: Örneklemi Oluşturan Öğrencilerin Cinsiyet, Bölüm ve Sınıfa göre Dağılımı Cinsiyet Sınıf Bölüm 1 2 1 2 3 4 1 2 3 4 Frekans 65 156 75 65 43 38 88 16 36 81
Veri Toplama Aracı
Çalışma grubunu oluşturan öğrenciler, seçkisiz yolla seçilmiş ve araştırmaya gönüllü olarak katılmıştır. Temel Benlik Değerlendirme Ölçeği (Kisbu, 2006), Başa Çıkma Stilleri Ölçeği-Kısa Formu (Bacanlı, Sürücü ve İlhan, 2013), Çocuk ve Ergen Psikolojik Sağlamlık Ölçeği Türkçe Formu (Deniz, Özer ve Uysal, 2015) ve Kişisel Bilgi Formu birlikte uygulanmıştır. Uygulamadan önce ilgili yönergeler okunmuş, uygulamayla ilgili bilgi verilmiştir.
Temel Benlik Değerlendirmesi Ölçeği (TBDÖ)
Judge, Erez, Joyce ve Thoresen (2003) tarafından geliştirilen ve Kisbu (2006) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Temel Benlik Değerlendirme Ölçeğinde; öz yeterlilik, benlik saygısı, içsel kontrol odağı ve nevrotizm boyutları toplam 12 ifade ile açıklanmaktadır.
TBD Ölçeğinin yapısal geçerliliğini belirlemek için öncelikle açıklayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Faktör analizinde Kaiser-Meyer-Olkin örneklem değeri 0.811; Barlett Testi sonucu 5154.844 ve p<0.05 düzeyinde gerçekleşmiştir. TBD; dört faktör altında toplam 12 ifade ile temsil edilmiş, faktör gruplarının ‘Benlik Saygısı’, “Öz Yeterlilik”,“Kontrol Odağı” ve “Nevrotizm” olduğu; toplam varyansın açıklanma oranının %65.451 olduğu belirlenmiştir. TBD ölçeğinin açıklayıcı faktör analizi ile elde edilen beş faktörlü yapısının geçerliliği, doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ile test edilmiştir. DFA sonucunda gözlenen değişkenlere ait t değerlerinin 8.06 ile 18.34 arasında; standardize çözümleme değerlerinin ise 0.75 ile 0.91 arasında değiştiği bulunmuştur. Ayrıca X² değeri =9.71 df=3 olmasına bağlı olarak normalleştirilmiş ki-kare değerinin (X²/df) 3.24 RMSEA= 0.034 GFI= 0.93 AGFI=0.89 ve CFI= 0.98 olarak bulgulanmıştır. Ölçeğin genel güvenirlik değeri α=0.754 olarak hesaplanmıştır.
TBEÖ’nün uygulama yapılan gruptaki Cronbach alfa güvenirlik katsayısı 0,78 olarak hesaplanmıştır. Bu katsayı 0.70’in üzerinde olduğu için, ölçme aracının güvenilirdir.
Başa Çıkma Stilleri Ölçeği –Kısa Formu (BÇSÖ):
Carver ve arkadaşları (1989) tarafından geliştirilen Başa Çıkma Stilleri Ölçeğinin kısa formu olan ve yine Carver ve arkadaşları (1997) tarafından uzun formundan yola çıkarak az madde ile oluşturulan bir ölçektir. Ölçeğin Türkçe’ye uyarlaması Bacanlı, Sürücü ve İlhan (2013) tarafından yapılmıştır. Ölçek maddeleri orijinalinde olduğu gibi 4’lü likert tipi olarak hazırlanmıştır. 1. Asla böyle bir şey yapmam, 2. Çok az böyle yaparım, 3. Orta derecede böyle yaparım, 4. Çoğunlukla böyle yaparım şeklinde puanlama yapılmaktadır. Ölçeğin kısa formu her biri ikişer maddeli 14 boyuttan oluşan 28 maddelik kısa form oluşmaktadır. Bu boyutlar; Araçsal Sosyal Destek Kullanma, Mizah, Duygulara Odaklanma ve Ortaya Koyma, Madde Kullanımı, Kabullenme, Diğer Etkinlikleri
Bırakma, Dine Yönelme, Yadsıma, Davranışsal Olarak İlgiyi Kesme, Zihinsel Olarak İlgiyi Kesme, Kendini Sınırlandırma, Olumlu Yeniden Yorumlama, Duygusal Sosyal Destek Kullanma, Planlamadır. Analiz sonucunda 14 faktörün BÇSÖ-KF’ye ait varyansın % 80.37’sini açıkladığı görülmüştür. Boyutlardan dördü (kendini sınırlandırma, olumlu yeniden yorumlama, duygusal sosyal destek kullanma ve planlama) hariç diğerlerinin özdeğerleri 1.0’ ın üzerinde çıkmıştır.
BÇSÖ-KF’nin boyutlarının iç tutarlık katsayılarının 0.39 ile 0.92 aralığında değiştiği görülmektedir. En yüksek iç tutarlık katsayısının Mizah (0.92), en düşük iç tutarlık katsayısının Kendini Sınırlandırma (0.39) boyutlarına ait olduğu görülmektedir. Uzun formunda olduğu gibi bu kısa formda da her bir alt ölçek ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Puanların düşüklüğü o boyutun az kullanıldığını, puanların yüksekliği ise o boyutun daha fazla kullanıldığını işaret etmektedir.
BÇSÖ’nün uygulama yapılan gruptaki Cronbach alfa güvenirlik katsayısı 0,70 olarak hesaplanmıştır. Güvenirlik katsayısı 0.70 ve üzeri olan ölçekler güvenilir olarak kabul edilir. Bu nedenle ölçeğin uygulama yapılan grupta güvenilir olduğunu söylemek de mümkündür.
Çocuk ve Ergen Psikolojik Sağlamlık Ölçeği Türkçe Formu (ÇEPSÖ):
Ungar ve Liebenberg (2011) tarafından geliştirilen, çocuk ve gençlerdeki sosyal, ekolojik sağlamlık kaynaklarını detaylı şekilde yansıtan, Çocuk ve Ergen Psikolojik Sağlamlık Ölçeği (CYRM -28)’nin Türkçe’ye uyarlaması Deniz, Özer ve Uysal (2015) tarafından yapılmıştır. Ölçeğin dilsel eşdeğerliliği için yapılan analiz sonucunda Türkçe ve İngilizce formlar arasındaki uyumluluk katsayısının. 76 ile. 91 arasında değiştiği görülmüştür. Ölçeğin yapı geçerliği için uygulanan açıklayıcı faktör analizi sonucu maddeler orijinal formla uygun olarak üç boyutta toplanmıştır. Ancak faktör yükü .30’un altında olan bir madde ölçekten çıkarılmış ve 27 maddelik form için tekrar analiz yapılmıştır. Daha sonra yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucu 27 maddenin üç boyuttaki uyum indeksi değerleri (χ2/sd=2.90, RMSEA= .067, CFI=.95 AGFI=.95, GFI=.92 ve SRMR=.067) olarak bulunmuştur. Ölçeğin faktör yükleri.46 ile.77 arasında sıralanmaktadır.
Ölçeğin 11 maddeden oluşan bireysel alt ölçeği toplam varyansın % 22.5’ini açıklamakta ve faktör yükleri .46 ile .71 arasında değişmektedir.
Aile/bakım verenler alt ölçeği 7 maddeden oluşmakta, faktör yükleri .48 ile .77 arasında sıralanmakta ve toplam varyansın % 17.4’ünü açıklamaktadır.
Ölçeğin 9 maddeden oluşan bağlam/kaynak alt ölçeği toplam varyansın %19.8’ini açıklamakta ve faktör yükleri .50 ile .69 arasında değişmektedir.
Ölçüt geçerliği çalışmasında Çocuk ve Ergen Psikolojik Sağlamlık Ölçeği ile Ergen Öznel İyi Oluş Ölçeği ve Ergen Psikolojik Dayanıklık Ölçeği arasında pozitif ilişki (r=.47 ve r=.37) görülmüştür. Cronbach Alfa iç tutarlılık güvenirlik katsayısı ölçeğin tamamı için .91, bireysel alt boyutu için .82, aile/bakım verenler alt boyutu için .85 ve bağlam/kaynak alt boyutu için .81 olarak bulunmuştur. Ayrıca düzeltilmiş madde-toplam korelasyonlarının .42 ile .65 arasında sıralandığı görülmüştür.
ÇEPSÖ’nün uygulama yapılan gruptaki cronbach alfa güvenirlik katsayısı 0,89 olarak hesaplanmıştır. Güvenirlik katsayısı 0.70 ve üzeri olan ölçekler güvenilir olarak kabul edilir. Bu nedenle ölçek uygulama yapılan grupta yüksek güvenilirliğe sahiptir.
Verilerin Analizi
İlgili istatistiksel yöntemler test edilmeden önce veriler hazır hale getirilmiştir. Bunun için öncelikle kayıp değer olup olmadığı test edilmiştir. Bazı ölçeklerin hiçbir maddesine yanıt vermeyen bireyler kayıp değer olarak belirlenmiş ve analiz dışı bırakılmıştır. Uç değer analizi sonucu ise yine
verilerde uç değer olmadığı gözlenmiştir. Son olarak verilerin normal dağılım gösterip göstermediği test edilmiştir. TBEÖ (KSTBDÖ=.048 p>0.05) ve BÇSÖ (KSBÇSÖ=.053 p>0.05) normalliğin sağlandığı ancak PSÖ için (KSPSÖ=.097 p<0.05) normalliğin sağlanmadığı görülmüştür. Buna rağmen çarpıklık ve basıklık (ÇK=-.826, BK= .832) değerlerine bakıldığında bu iki değerin sırasıyla [-1, +1] ile [-2. +2] aralığında olmasından dolayı normal dağılıma yakın bir dağılım gösterdiği kabul edilerek analize alınmıştır.
Araştırma Bulguları
Çalışma sonucu elde edilen bulgular bu bölümde verilmiştir. Araştırma kapsamında lisans öğrencilerinde; bağımsız değişkenler olan Temel Benlik Değerlendirmesi ve Başa Çıkma Stratejilerinin, araştırmanın bağımlı değişkeni olan Psikolojik sağlamlığı yordayıp yordamadığının test edilmesi amaçlanmıştır.
Bu amaçla ilgili değişkenlere regresyon analizi uygulanmıştır. Regresyon analizinden önce gerekli varsayımların sağlanıp sağlanmadığı sınanmıştır. Regresyon analizi için gerekli varsayımlardan ilki değişkenlerin normal dağılım göstermesidir. Her üç değişken de normal dağılım göstererek bu varsayımı sağlamaktadır. İkinci varsayım ise bağımsız değişkenler arasında otokorelasyon olmaması gereklidir. Otokorelasyon için Durbin-Watson değeri incelenmiştir. Bu değer, 2.01 olarak hesaplanmıştır. Otokorelasyon olmaması için bu değerin [1.5-2.5] aralığında olması beklenir, bu nedenle bağımsız değişkenler arasında otokorelasyon bulunmamaktadır. Son olarak ise bağımsız değişkenler arasında çoklu bağlantılılık probleminin olmaması varsayımı incelenmiştir. Bu varsayımı sağlamak için Tolerans ve VIF değerleri hesaplanmıştır. Tolerans değerinin .02’den büyük, VIF değerinin ise 10’dan küçük olması beklenir. Bağımsız değişkenler arasında çoklu bağlantılılık problemi olup olmadığı incelendiğinde bu varsayımın sağlandığı görülmektedir. Bu değerlere ait sonuçlar Tablo 2’de verilmiştir. Tüm varsayımların sağlandığı görüldükten sonra regresyon analizi yapılmıştır. Araştırma kapsamında ilgili değişkenler için regresyon analizi sonuçları, Tablo 2’de verilmiştir.
Tablo 2 : Psikolojik Sağlamlılık Düzeylerine İlişkin Regresyon Analizi Bulguları
Değişken B Standart
Hata B β T p VIF Tolerans
İkili r Kısmi r Sabit 1.638 .332 5.089 .000 BÇSÖ .539 .099 .321 5.417 .000 1.001 .999 .308 .344 TBD .330 .052 .375 6.322 .000 1.001 .999 .364 .394 R= .485 R2 = .235 F = 33.526 p= .000
Yordayıcı değişkenlerle bağımlı değişken arasındaki ikili korelasyonlar incelendiğinde; BÇSÖ (r=.308) ve TBD (r=.364) ile arasında pozitif orta düzeyde ilişki olduğu görülmektedir. Kısmi korelasyon incelendiğinde ise; BÇSÖ (r=.344) ve TBD (r=.394) ile arasında yine pozitif orta düzeyde ilişki olduğu görülmektedir. Ayrıca bu yordayıcı değişkenlerle yordanan değişken arasında çoklu bağlantı problemi olmadığının da göstergesidir.
Veriler, belirlenen değişkenler ile psikolojik sağlamlık arasında orta düzeyde ve anlamlı bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır [R= .485, R2 = .235, p< .05]. BÇSÖ ve TBD birlikte, psikolojik sağlamlıktaki toplam varyansın yaklaşık % 24’ünü açıklamaktadır. Standardize edilmiş regresyon katsayısına (β) göre, yordayıcı değişkenlerin Psikolojik sağlamlılık üzerindeki önem sırası, Temel benlik değerlendirmesi ve Başa çıkma stratejileri şeklindedir.
Son olarak regresyon katsayısının anlamlığına ilişkin t-testi sonuçları incelendiğinde ise her iki değişkeninin de Psikolojik sağlamlılık üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmektedir. Bu doğrultuda elde edilen regresyon denklemi aşağıdaki gibidir.
Psikolojik Sağlamlılık = 1.638 + 0.539BÇSÖ+0.330TBD
Regresyon denklemine göre, başa çıkma stratejileri ve temel benlik değerlendirme düzeyi ortalama düzeyinde olan bir bireyin psikolojik sağlamlılık düzeyi 1.638’dir. Bunun yanında bireylerin başa çıkma stratejilerindeki bir birimlik artış psikolojik sağlamlılık düzeyinde 0.539, temel benlik değerlendirmelerindeki bir birimlik artış ise psikolojik sağlamlılık düzeyinde 0.330 birim artışa neden olmaktadır.
Tartışma ve Sonuç
Bu çalışmada, Temel Benlik Değerlendirmesi ve Başa çıkma stratejilerinin, psikolojik sağlamlığı yordayıp yordamadığı üniversite öğrencilerinden oluşan bir örneklem üzerinde incelenmiştir. Türkiye için oldukça yeni sayılabilecek Temel Benlik Değerlendirmesi (TBD) ile ilgili yapılan çalışma sayısı sınırlıdır ve yapılan çalışmalar, çalışan bireylere ve iş yaşamına yoğunlaşmıştır ( Güven, 2007; Özer ve Tozkoparan, 2013; Kisbu, 2006; Akgündüz ve Akdağ, 2014).
Çalışmadan elde edilen, Temel Benlik Değerlendirmesi ve Başa Çıkma Stratejileri ile Psikolojik Sağlamlık arasında orta düzeyde ve anlamlı bir ilişki bulunmaktadır [R= .485, R2 = .235, p< .05] bulgusu, konu ile ilgili daha önce yapılan ve Başa Çıkma Stratejileri ile Psikolojik Sağlamlık arasındaki ilişkiyi gösteren çalışma bulgularıyla benzer sonuçlar göstermektedir (Dumont ve Provost,1999; Steinhardt ve Dolbier, 2008;Terzi, 2008 ).
Kammayer, Judge ve Scott (2009) ve Judge, Van ve Pater (2004) tarafından yapılan diğer çalışmalardan elde edilen, Temel benlik değerlendirmesi olumlu bireyler, kendilerini; yeterli yetenekli ve hayatlarının kontrolünü elinde tutan bireyler olarak değerlendirir ve bu değerlendirme, stresin zararlı etkilerini azaltıcı temel kaynakları oluşturur bulgusu, yapılan çalışmadaki bulguları desteklemektedir. TBD (Temel Benlik Değerlendirmesi) bireylerin zorlayıcı durumlar karşısında başarılı şekilde tepki vermelerini sağlayan unsurlara sahiptir. Yüksek Temel Benlik Değerlendirmeye sahip bireyler, stres kaynaklarıyla karşılaştıklarında, kendileri olumlu konumlandırmaları, koruyucu görev rolü oynamakta ve bu bireyler daha az zorlantı yaşamaktadır (Kammeyer ve diğerleri, 2009)
Çalışmada, Temel Benlik Değerlendirmesi ve Başa Çıkma Stratejileri arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Başa Çıkma Stilleri (r=.308) ve Temel Benlik Değerlendirme (r=.364) ile arasında pozitif orta düzeyde ilişki olduğu görülmektedir. Kısmi korelasyon incelendiğinde ise; Başa Çıkma Stilleri (r=.344) ve Temel Benlik Değerlendirme (r=.394) ile arasında yine pozitif orta düzeyde ilişki olduğu görülmektedir.
Elde edilen bulgu, Judge ve diğerlerinin (2004) çalışmasındaki, Temel Benlik Değerlendirmesi yüksek olan bireyler, problem odaklı başa çıkma stratejilerini kullanarak, durumları kontrol edebilir bulgusuyla desteklenmektedir. Olumlu temel benlik değerlendirmeye sahip bireyler, karşılaştıkları zor ve değişik durumlar karşısında, kendilerini; tutarlı, yetenekli, değerli olarak değerlendirir ve yaşantıları üzerinde kontrol sahibi olarak görürler. Yüksek Temel Benlik Değerlendirmeye sahip bireyler problem odaklı başa çıkma stilini kullanmaktadır. Kendilerini güçlü pozisyonda konumlandıran ve kontrol algısına sahip bu bireyler, zor durumlarda proaktif şekilde davranmaya yatkınlık göstermektedir (Judge ve diğerleri, 2004).
Diğer bir çalışmadaki, kendini olumlu algılamanın; tehdit karşısında gelişmiş duygulara ve potansiyel stres kaynakları üzerinde kontrol sağlamada etkili olan yüksek özgüvene yol açtığı
bulgusu (Greenberg ve diğerleri,1992; Taylor ve Brown, 1988) çalışmanın bulgularıyla benzerlik göstermektedir. Fleishman’ın (1984) çalışmasındaki, yüksek özsaygılı bireyler problemle karşılaştıklarında, problemden kaçmak yerine, problemle yüzleşen ve problemleri çözmek için girişimlerde bulunan bireylerdir. Bireyler kendilerini yeterli, değerli ve yaşamlarını kontrol edebileceklerine inandıklarında stres kaynaklarıyla daha aktif biçimde baş edebilecek gayretleri göstermektedir bulgusu, çalışmadaki Temel Benlik Değerlendirme ve Başa Çıkma Stratejileri arasındaki ilişki bulunduğu bulgusunu desteklemektedir.
Öneriler
Yapılan çalışma, sadece Düzce Üniversitesi öğrencileri ile gerçekleştirilmesi yönüyle sınırlılık taşımaktadır. Çalışma, farklı şehirlerdeki farklı üniversite ve bölümler, ayrıca; farklı eğitim kademelerini (lise, ortaokul) kapsayacak şekilde yeniden yapılandırılabilir. Bireyin, Temel Benlik Değerlendirmesi unsurlarını (özsaygı, özyeterlik, iç kontrol odağı ve duygusal istikrar) ve Başa Çıkma Stratejilerini fark etmesi ve etkili şekilde kullanmasına yardımcı olması amacıyla,farklı seviye ve gruplar icin psikoegitim programlarının geliştirilmesi, danışanlara daha etkili hizmet verilmesi konusunda oldukça önemli bir role sahip olacaktır.
KAYNAKÇA
Ahmetoglu, G., Leutner, F.ve Chamorro-Premuzic, T. (2011). EQ-nomics: Understanding the relationship between individual differences in trait emotional intelligence and entrepreneurship. Personality and Individual Differences, 51, 1028–1033.
Akgündüz, Y. ve Akdağ, G. (2014). İşgörenlerin Kişilik Özelliklerinin Temel Benlik Değerlendirmelerine ve İşten Ayrılma Niyetlerine Etkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(24), 295-318.
Aşçı, Ö.,Hazar, G.,Kılıç, E. ve Korkmaz,A. (2015). Üniversite Öğrencilerinde Stres Nedenlerinin ve Stresle Başa Çıkma Biçimlerinin Belirlenmesi.Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8/4, 213-231.
Avşaroğlu, S.ve Üre, Ö.(2007). Üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygı, karar verme ve stresle başa çıkma stillerinin benlik saygısı ve bazı değişkenler açısından incelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (18), 85-100.
Avşaroğlu, S. ve Taşğın,Ö. (2011).Öğretmen Adaylarının Stresle Başa Çıkma StillerininBazı Değişkenler Açısından İncelenmesi.. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, (32), 225-248.
Aydın, B. (2010). Üniversite öğrencilerinin duygusal zeka ve umut düzeyleri ile Psikolojik sağlamlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
Aylaz, R, Kaya, B, Dere, N, Karaca, Z, Bal, Y. (2007). Sağlık Yüksekokulu Öğrencileri Arasındaki Depresyon Sıklığı ve İlişkili Etkenler, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8: 46-51.
Bahadır, E.(2009). Sağlıkla İlgili Fakültelerde Eğitime Başlayan Öğrencilerin Psikolojik Sağlamlık Düzeyleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Baker J.P.ve Berenbaum, H. (2007). Emotional approach and problem-focused coping: A comparison of potentially adaptive strategies.CognEmot21,95-118.
Basut, E. (2006). Stres, başaçıkma ve ergenlik, Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 13(1), 31-36. Bayraktar, V. H. ve Yılmaz,Ö.K.(2016). Sınıf Öğretmenlerinin Çatışma Çözme Becerileri İle Stresle Başa Çıkma Becerileri Arasındaki İlişki. Turkish Studies International Periodical
for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic11/3 Winter 2016, p. 2333- 2354 . ISSN: 1308-2140, www.turkıshstudies.net, DOI Number:
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9308,Ankara-Turkey.
Bayraktaroğlu, S. (2014). Tekvandocuların psikolojik sağlamlık ve öz-anlayış düzeylerinin takım sporcularıyla karşılaştırılması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Bölümü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı,Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dalı, Muğla.
Bitmiş,G., Sökmen, A. ve Turgut H. (2013). Psikolojik Dayanıklılığın Tükenmişlik üzerine etkisi: Örgütsel Özdeşleşmenin aracılık rolü, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 /2 (2013) 27-40.
Bolat, Z.(2013). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlıkları ile öz-anlayışları arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Rehberlik ve Psikolojik Danışma Bilim Dalı, Konya.
Buluş, M. (2015).Öğretmen Adaylarında Öz Yeterlik Ve Akademik Katılımın Akademik Doyumu Yordama Gücü.Turkish StudiesInternational Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10/15 Fall 2015,p.181-196, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies. 8999, Ankara-Turkey.
Carver, C. S.ve Scheier, M. F. (1994).Situational Coping and Coping Dispositions in a Stressful Transaction. Journal of Personality and Social Psychology, 66 (1), 184–195.
Carver, C. S., Scheier, M. F.ve Weintraub, J. K. (1989). Assessing coping strategies: A theoretically based approach. Journal of Personality and Social Psychology, 56, 267-283.
Çelik, D., A.Çetin, F. ve Tutkun,E. (2014). The Role of Proximal and Distal Resilience Factors and Locus of Control in Understanding Hope, Self-Esteem and Academic Achievement among Turkish Pre-adolescents.Curr Psychol, DOI 10.1007/s12144-014-9260-3.
Chang, C. E. (1998). Hope,problem-solving and coping in a college student population. Journal of Clinical Psychology, 54, 953-962.
Coşkun,D.Y., Garipağaoğlu, Ç.veTosun Ü.(2014). Analysis of the Relationship between the Resiliency Level and Problem Solving Skills of University Students Procedia–Social and Behavioral Sciences . Volume 114, 673- 680.
Çuhadar D., Tanrıverdi, D, Pehlivan ,M., Kurnaz,G. ve Alkan, S.(2014). Hematoporetik kök hücre nakli yapılan hastalarda ve bu hastaların hasta yakınlarının psikolojik sağlamlık düzeyleri ve psikiyatrik septomların belirlenmesi.EuropeanJournal Of Cancer Care.
Dayıoğlu, B. (2008). Resilience in University Entrance Examination Applicants: The Role of Learned Resourcefulness, Perceived Support, and Gender, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Deniz, M. E., Özer, E. ve Uysal,R. (2015). Çocuk ve Ergen Psikolojik Sağlamlık Ölçeği Türkçe Formu. Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.XIII. Ulusal PDR Kongresi, Mersin Üniversitesi, Mersin.
Doğan, B. ve Eser, M. (2013). Üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma yöntemleri: Nazilli MYO örneği, Electronic Journal Of Vocational Colleges- Aralık UMYOS Özel Sayı, 29-30.
Dumont, M.ve Provost, M. A. (1999). Resilience in adolescents: Protective role of social support, coping strategies, self esteem, and social activities on experience of stress and depression. Journal of Youth and Adolescence, 28, 343-363.
Duran S. ve Ünsal G.(2014). Çankırı ilindeki şehit aileleri ve malul gazilerin psikolojik dayanıklılık ve depresif durumlarının belirlenmesi.Acıbadem Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Dergisi,5, 2, 158-163.
Ergün- Başak, B. (2012). Düşük Gelirli Ailelerden Gelen Üniversite Öğrencilerinin Öz Duyarlık, Sosyal Bağlılık ve İyimserlik İle Psikolojik Dayanıklılık Düzeyleri Arasındaki İlişkiler, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Eryılmaz, S. (2012). Üniversite öğrencilerinde psikolojik sağlamlığı yordamada yaşam doyumu, benlik saygısı, iyimserlik ve kontrol odağının incelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Muğla.
Extremera, N.ve Berracol, F.(2005) . Perceived emotional intelligence and life satisfaction: Predictive and incremental validity using the trait metamood scale. Personality and Individual Differences, 39, 937–948.
Fleishman, J. A. (1984). Personality characteristics and coping patterns. Journal of Health and Social Behavior, 25, 229–244.
Folkman S.,Lazarus, R. S,ve Gruen,R. J. and DeLongis, A. (1986). Appraisal, coping, health status andpsychological symptoms. J Pers Soc Psychol, 50, 571-579.
Folkman,S. ve Lazarus,R. (1988) Coping as aMediator of Emotion, Journal of Personality and Social Psychology, 54 (3), 466–475.
Folkman, S. (1984). Personal control and stress and coping processes: A theoretical analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 46, 839–852.
Folkman, S. andLazarus, S. R. (1987). Transactional theory and research onemotions and coping. European Journal of Psychology, 1, 141-169
Folkman, S.ve Lazarus, R. S. (1980). Ananalysis of coping in a middle-aged community sample. Journal of Health and Social Behavior, 21, 219-239.
Frydenberg , E. (2004). Coping competencies: What to teach and when? Theory Pract ,43,14-22. Gizir, C. A. (2005). Orta Doğu Teknik Üniversitesi son sınıf öğrencilerinin problemleri üzerine bir
çalışma, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2),196-213
Gizir, C.A. (2004). Akademik Sağlamlık: Yoksulluk İçindeki Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Akademik Başarılarına Katkıda Bulunan Koruyucu Faktörlerin İncelenmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gökden-Kaya, N. (2007). The role of self-esteem, hope and external factors in predicting resilience among regional boarding elemantry school students, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Göller, L. (2015).ÖğretmenAdaylarınınBilişselÇarpıtma,GenelÖzyeterlikİnançlarıve Başarı BaşarısızlıkYüklemelerinin İncelenmesi.Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic , 10/3 Winter 2015, p. 477-494 ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number:
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7547, Ankara-Turkey.
Greenberg,J.,Solomon, S.,Pyszczynski, T.,Rosenblatt, A.,Burling, J.,and Lyon, D. (1992). Why do people need self-esteem? Converging evidence that self-esteem serves an anxiety-buffering function. Journal of Personality and Social Psychology 63, 913–922.
Güloğlu, B. ve Karaırmak, Ö.(2010). Üniversite Öğrencilerinde Yalnızlığın Yordayıcısı Olarak Benlik Saygısı ve Psikolojik Sağlamlık. Ege Eğitim Dergisi, 11, 2, 73-88.
Gündaş, A.( 2013). Lise öğrencilerinde psikolojik sağlamlığın yordayıcısı olarak benlik kurgusu ve bağlanma stilleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bilim Dalı, Tokat.
Gürgan, U. (2006). Grupla Psikolojik Danışmanın Üniversite Öğrencilerinin Yılmazlık Düzeylerine Etkisi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
Güven, L. (2007).The Effect of Positive Core Self and External Evaluations on Performance Appraisals (Unpublished Master’s Thesis). Middle East Technical University, Ankara. Heszen-Niejodek, I. (1997). Coping style and its role in coping withstressful encounters. The
European Psychologist, 2(4), 342–351.
Higgins, J. E.ve Endler, N. S. (1995). Coping,life stress, and psychological and somatic distress. European Journal of Personality, 9, 253–270.
Huang, Y. Ve Lin, H.(2013). Development of the Inventory of College Students' Resilience and evaluatingthe measurement invariance. British Journal of Guidance & Counseling, 2013 Vol. 41, No. 5, 471_486.
İnanç, N, Savaş, H, Tutkun, H, Herken, H, Savaş, E.(2004). Gaziantep Üniversitesi Mediko-Sosyal Merkezi’nde Psikiyatrik Açıdan İncelenen Öğrencilerin Klinik ve Sosyodemografik Özellikleri, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 5, 222-230
Judge, T.A., Erez, A. ve Bono, J. E. (1998). The power of being positive: the relation between positive selfconceptand job performance. Human Performance, 11, 167–187.
Judge, T. A., Locke, E. A. veDurham, C. C. (1997). The dispositional causes of job satisfaction: A core evaluations approach. Research in Organizational Behavior, 19, 151–188.
Judge, T. A., Van V.A. M. veDePater, I. (2004 ). Emotional stability, core self-evaluations, and joboutcomes: A review of the evidence and an agenda for future research. Human Performance, 17: 325-346.
Judge, T. A.ve Bono, J. E.(2001). Relationship of core self-evaluations traits-self-esteem, generalized selfefficacy,locus of control, and emotional stability-with job satisfaction and job performance: Ameta-analysis.Journal of Applied Psychology, 86, 80–92.
Judge,T.A., Erez,A., Joyce E. B.ve Thoresen,C. (2003). The Core Self-Evaluations Scale: Development ofaMeasure. Personnel Psychology, 56, 303-331.
Kammeyer-Mueller, J. D., Judge, T. A.ve Scott, B. A. (2009). The role of core self-evaluations in the coping process: Testing an integrative model. Journal of Applied Psychology, 94, 177– 195.
Karaırmak, Ö.ve Çetinkaya R. (2011). Benlik Saygısının ve Denetim Odağının Psikolojik Sağlamlık Üzerine Etkisi: Duyguların Aracı Etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (35), 30-43.
Kaya, S. ve Kaya, Ç.(2014). Öğretmen AdaylarınınAkademik ErtelemelerininYordayıcısı Olarak Akademik Motivasyonları ve Başetme Stratejileri .Journal Of Teacher Education and Educators,3(1),7-24.
Kisbu Y.(2006).Influences of Regulatory Focus, Core Self-Evaluations and Age on Biases in Perception And Choice (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Koc University,İstanbul.
Kluemper, D. H. (2008). Trait emotional intelligence: The impact of core-self evaluations and socialdesirability. Personality and Individual Differences, 44, 1402–1412.
Kraaij,V., Garnefski , N.ve Maes The joint effects of stress, coping, and coping resources on depressive symptoms in elderly.Anxiety, Stress and Coping ,15,2163-74.
Lane,A.M.,Jones,L.ve StevensM.J (2002). Coping with failure.The effects ofself-esteem and coping on changes in self-efficacy.Journal of Sport Behaviour,25, 331-45.
Lazarus, R. S. ve Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York, NY: Springer Malkoç, A.ve Yalçın, İ.(2015) . Üniversite Öğrencilerinde Psikolojik Dayanıklılık, Sosyal Destek,
Başa Çıkma ve İyi-Oluş Arasındaki İlişkiler.Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 5 (43) , 35-43.
Oktan, V. (2008). Üniversite sınavına hazırlanan ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,Trabzon.
Orbay, Ö. (2009). Türk üniversite öğrencilerinin uyumlarını etkileyen yatkınlıklar ve koruyucu faktörler, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Bölümü, Psikoloji Anabilim Dalı, Klinik Psikoloji Bilim Dalı, Ankara. Özer, E (2013).Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin duygusal zeka ve beş
faktör kişilik özellikleri açısından incelenmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Konya Necmettin ErbakanÜniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Rehberlik ve Psikolojik DanışmanlıkBilim Dalı, Konya.
Özer,P. veTozkoparan ,G.(2013). Öz Benlik Değerlendirmeleri ile İş veYaşam Doyumu İlişkisinin Sorgulanmasına Yönelik Görgül Bir Araştırma .Journal Of Yasar University, 30(8) 4933-4947.
Özkürkçügil, A.Ç. (1999). “Bir Medikososyal Merkezine Genel Sağlık Sorunları ile Başvuran Öğrencilerden Psikiyatrik Tanı Alanlarda Bazı Sosyodemografik Özellikler”, Türk Psikiyatri Dergisi, 10, 115-122
Parmaksız, İ. ve Avşaroğlu, S. (2012). Examining the teacher candidates levels of optimism and styles of coping with stress according to their self-esteem levels, Elementary Education Online ,11(2), 543-555.
Piccolo R. F.,Judge T., Takahashı, K.,Watanabe, N. veLocke, E. A.(2005). Core self-evaluations in Japan: Relative effects on job satisfaction, life satisfaction, and happiness.Journal of Organizational Behavior, 26, 965–984 .
Rahat, E. (2014). Benlik kurgusu, sosyal destek, başa çıkma stilleri ve yılmazlığın üniversite yaşamına uyumu yordama güçlerinin incelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Tokat.
Rahat, E. ve İlhan, T. (2016) Coping styles, social support, relational self-construal, and resilience in predicting students’ adjustment to university life. Educational Sciences: Theory and Practice, 16, 187-208.
Rey,L. ve Extremera, N. (2014). Core self-evaluations, perceived stress and life satisfaction in Spanish young and middle-aged adults: An examination of mediation and moderation effects. Social Indicators Research, 120,515-524.
Savcı, M. ve Aysan, F. (2014). Üniversite öğrencilerinde algılanan stres düzeyi ile stresle ile başa çıkma stratejileri arasındaki ilişki, Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 44-56.
Steinhardt, M. ve Dolbier, C. (2008). Evaluationof a resilience intervention to enhance coping strategies and protective factors and decrease symptomatology. Journal of American College Health, 56, 445-453.
Taylor, S. E. veBrown, J. D. (1988). Illusion and well-being: A social psychological perspective on mental health. Psychological Bulletin,103,193–210.
