A. O. Vet. Fak. Derg.
35 (2-3): 353-363, 1988
HORMON VE HORMON BENZERİ ANABOLİK AJANLAR
Hilal Ergunı
Hormone and hormone Iike amıbolic agents
Summary: Noıvadays animal produetion and espeeially produetion of meat, are very important part of industry. Anabolie agents are used to increase meat produetion from sheep and eattle especial1y beef steers. The anabolie agents used are either endogenous steroidç (oestradiol, testosterone, progesterone) or synthetie exogenous eompounds. These include. a) the oestrogenie eompounds zeranol, whieh is a myeotoxin derivate and dicthylstilhestrol (D ES) and b) the synthetie androgcn trenbolonc aeetate and 19-nortestosterone. In this study, the metabolism, usage and toxieology of anabolie agents ıvith hormonal aetivity in beef cattle and ealj"produetion and the eonsequenee of their use, partieularly in relatioıı to publie health aspeets, were diseussed.
Özet: Günümüzde hayvanetlık ve ö~el1ikle et üretimi endüstrinin
önemli bir kW11lm teşkil etmek tedir. Koyun ve et sığıı.larmdan et üretimini artırmak için anabolik ajanlar kul1al1llmaktadır. Kulla11llan anabolik ajanlar endogen steroidler (östradiol, testosteron, progesteron J veya sentetik eksojen bileşiklerdir. Bu grup maddeler içinc aJ östrojenik bir bileşik olan zeranal (mikotoksin türevi J ve dietilstilbestrol ve b J sen-tetik androjen trenbalon asetat ve
ı
9 Jlortestosteron girmektedir. Bu anabolik ajanlann kul1anr1ması hayvanei/ık apsmdan avantajlı olmakla beraber, bu hayvanlarm etini tüketen insanlar için etteki art ık maddeler açısrndan bir sağirk problemi oluşturnlOktadır. Bu nedenle bir çok ülkede kullal1llması yasaktır.Bu çalrşmada anabolik ajanlann metabolizmalan, kullal1llmalan, toksik etkileri ve kulla11llmalanmn insan sağlrğı ile ilgileri tartışi/mıştır.
Giriş
Anabolizanlar genel anlamda N (azot) depolanması üzerine etki
ederek canlı ağırlık kazancını, yemden yararlanmayı ve büyürneyi
ar-tıran maddelerdir. Bu maddeler arasında steroid seks hormonlan ve
354 H. ERGUN
hormon benzeri maddeler, antibiotikler, spesifik olmayan kimyasal
maddeler (Cu, Co, sodyum arsenilat, Vit A gibi), rumen
fermantas-yonunu değiştirebilen maddeler (monensin), ve trankilizanler (rezer-pin) sayılabilir (15).
Bu derleme kapsamına hormon ve hormon benzeri anabolizanlar
alınmıştır. Burada anabolik ajanlar iki grupta incelenecektir. i) En-dojen Steroidler (endojen anabolik ajanlar); 2) Sentetik eksojen
bi-leşikler (eksojen anabolik ajanlar). Endojen anabolik ajanlar: i7~
östradiol, testosteron ve progesteron; eksojen anabolik ajanlar: Dietils-tilbestrol (DES), zeranol, trenbolon asetat ve 19 nortestosteron (8), (Tablo I).
Tablo
ı.
Anabolik etki gösteren hormon veya hormon benzeri maddeler (22).Anabolik Ajan Biyolojik Aktivitesi Ticari İsmi
-Stilbenler Di5ilik tipi Preparat olarak
- diethylstilbestrol (DES) aktivitede AET ülkelerinde
- hexoestrol sentetik satılmamakta
- dienoestrol non-stcroidler
Oestradiol Dişilik tipi aktivitcde Compudose
tabii steroid hormon Synovex Jmplixa Torreveks Revalon Torrelon
Testosteron Erkeklik tipi a.ktivite Synovex
gösteren tabii steroid Jmplixa hormon
Progesteron Dişilik tipi aktivite Synovex
gösteren tabii steroid Implixa Torrevex Trenbolone Erkeklik tipi aktivitede Finaplix
Sentetik Steroid Revalor Torrelor
Zeranol Dişilik tipi aktivitede
sentetik non-Steroid Ralgro
19 nortestosteron Erkeklik tipi aktivitede
-Sentetik Steroid. Biyosentezleri:
Endojen anabolik ajanlar, (17~ oestradiol, progesteron,
testos-teron) steroid hormonlardır. Biyosentezleri ovaryum, testis veya gebe
hayvanların plesantalarmda olur. Biyosentez yolları kolesterolden
prognenolone aracılığı ile gerçekleşir. Bu maddeler kan plazmasında SBP (Steroid Bağlı Protein) şeklinde veya albuminler gibi spesifik ol-mayan proteinler şeklinde taşmırlar. Plazma düzeyleri çeşitli faktör-lerden etkilenir. Örneğin; yaş, dişilerde östrus veya gebelik dönemi, erkeklerde kastrasyon (18).
HORMON VE HORMON BENZERİ ANABOLlK AJANLAR 355
Etki mekanizma/arı:
Endojen anabolik ajanlar (steroid hormonlar) ın etki
mekaniz-maları:
Steroid hormonlar hedef dokularda hücre membranın! geçerek
hücre içinde reseptöre bağlantrlar. Aktif reseptör hormon bileşiği
nuk-leus içine transfer olur ve kromatine bağlanarak mRNA ve protein
sentezini artırır (ı 8).
Anabolik aJanla~lr.
~~irn:!asalYaı:ıları (18) :
HO
Endojen anabolik ajanlar OH 17.p. oes tradi ol OH OH O H OCOCH3 0'-' 19 no:-te~.5:'05terc~. L-crar:ol
3':;6 H. ERGUN
Eksojen anabolik ajanlann etki mekanizmalan:
Kimyasal Yapıları: Eksojen anabolik ajanlar steroid hormonlarm-kin.den farklı olmasına rağmen aynı şekilde etki ederler.
Anabolik ajanların uygulanması ilc genelolarak, plazma üre
miktarında azalma, kan aminoasit konsantrasyonunda artış ve
pro-tein sentezinde bir artış görülmektedir. Östrojenlerle ilgili olarak
di-ğer biyokimyasal değişiklikler; kanda büyüme hormonu, insulin ve
glukagon düzeylerinin artışıdır. İnsulin de glikojen, yağ asidi ve pro-tein sentezini artırmaktadır (I 1, 34).
Anabolik ajanların ruminantlarda büyüme hızı üzerine etkileri
aşağıdaki şekilde özetlenebilmektedir (2, 7, 24, 27):
a) Östrojenler - Ruminantlarda östrojenler büyüme hızının artışı
ve yenıden daha iyi yararlanmayı sağlayan büyüme hormonunun ve
insulinin seviyesini artırarak etkili olurlar.
b) Androjenler-Direkt olarak kaslar üzerine etki ederler ve nit-rojen retansiyonunu, büyüme hızı ve yemden yararlanmayı artırırlar.
A nabalik Ajanlann Kullamltş Şekilleri:
Endojen anabolik ajanlar paranteral yolla kullanılırlar (ağız yolu ile kullanıldıklarında çok az aktif veya inaktiftirler). Eksojen anabolik
ajanlar, yeme katılarak ağızdan, enjeksiyon veya implantasyon
şek-linde kullanılabilirlcr.
Çeşitli anabolik ajanlar ve hangi hayvanlar için kullanılımı uygun olduğu tablo 2 de gösterilmektedir (l2). Tablo 3 de de çeşitli anabolik ajanların uygulama şekli ve canlı ağırlığa etkisi gösterilmektedir.
Anabalik ajanlann klillal111111alannll1sakmcalan:
Endojen anabolik ajanların (steroid horınonların) (östrogen,
tes-tosteron, progesteron) normal düzeylerde dolaşımda bulunması
nor-mal fizyolojik fonksiyonları sağlar. Bu hormonların yan etkileri çeşitli hastalıklarda tedavi dozlarında kullanıld!ğı zaman ortaya çıkabilir.
Endojen dişi-sex hormonlarının başlıca sakıncaları kanserojen
etkilerinin mevcut olması ve erkeklerde dişilik etkisi göstermesi
ile ilgilidir. Ayrıca bu hormonlar safra taşların m oluşumuna yol aç-maktadır. Östrojenle tedavi edilen kadmlarda safra taşları görülmekte ve bu taşların oluşum oranının aynı yaştaki erkeklere oranla daha fazla olduğu bildirilmektedir. Tabii ve sentetik östrojenler bu oluşumu
hlZ-HORMON VE HORMON BENZERi ANADOLİK AJANLAR 357
Tablo'!. Çeşitli anabolik ajanlar ve bunların kombinasyonu.
Biyolojik aktiviteleri Hayvan Türü
Östrojenik 17- :3 östradiol Östradiol benzoat Östradiol benzoat Östradiol monopalmitat [7 - [3 "stradiol Dicthylstil bestrol (DES) DES Dienestrol diasetat Zeranol Zeranol Androjenik Testosteron Testosteron Propionat Trenbolon asetat Testosteron
I
Trenbolon asetat Gestojenik progesleron Melengestrol asetat (MGA) - Süt Danası__ o Doğurmamış inek, kuzu,
erkek dana
- Doğurmamış inek, erkek da-na, kuzu
- Kanatlı/ar
.- Süt danası, erkek dana, doğurmamış inek
- Doğurmamış inek --- süt danası, doğurmamış inek, erkek dana. kuzu
Doğurmamış inek, erkek dana
.----Kanatlı!ar
-- Doğurmamış inek, erkek da-na, süt danası, kuzu
-- Doğurmamış inek, süt danası, erkek dana, kuzu
Tablo 3. Endojen ve Eksojen anabalik ajanların danalarda kullanılması ve canlı ağırlık artışıııa etkileri (5, 22, 27, 30).
Uygulanan madde ve dozu Hayvan Günlük Vücuttan atıl Uygulanış sayısı canlı ağırlık ma süresi şekil
kazan~ı (kg) (gün) --- - - - --- --- --Kontrol 104 0.60
-36 mg. Zeranal 122 0.74 60-70 Kııla~a implantasyon 300 mg. Trenbolone 60 0.94 60 " 36 mg. Zeranol + 300 mg. ı14 0.90 60 " Trenbolone asetat 20 mg. östradiol+ 140 mg. trenbolone asetat 109 0.89 60-90 " 20 mg. östradiol benzoate": 200 mg. progresterone 106 0.87 90 " 40 mg. östradio! -.-200 mg. Trenbolone asetat 114 1.03 60-90 " 24 mg. ÖstradioI 14 0.32-0.67 90 " DES LO 1.1 - 1.2 Kuııanılması " kesinlikle yasaklandırmaktadırlar (2). Diğer bir dişi-sex hormonu olan progesteronda anestezi k ve hemolitik etkilidir. Anestezik etkisi gebelik sırasında
ka-dınlarda uyku halinin artması ile doğrulanmaktadır (13,32).
Proges-teronun anabolik etkisi total vucut yağının artışı yönündedir. Ancak bu etkisi direkt değildir, pankreastan insulin ve glukagon salınması1l1 artırarak etki eder. Progesteronun karaviğer üzerine de hipertrofik
.358 H. ERGL'N
androstenedion'ull ostron'a dönüşümü artmaktadır ki bu da ostron'un
endometrium üzerin.e kanser gelişimi için etki yapmaktadır (25). Bu
durum anabolik steroidlerle kanser oluşumu arasmdaki ilişkiyi
gös-termektedir. Ette az miktarda steroidlerin bulunması menapozdan
son-raki dönemlerde kadmlarda endometrium kanserine yol açabileceğini
düşündürmektedir. Ancak endojen anabolik steroidler çiğ ette çok az
miktarda bulunmakta ve muhtemelen pişmiş ette daha da az
bulun-maktadır. Ayrıca tabii steroidler ağız yolu ile alındığı zaman çok az aktif veya inaktiftirler (33).
Eksojen anabolik ajanlar: Diethylstilbestrol, zeranol, 19 nortes-tosteron ve trenbolon. ilk ikisi östrojenik, ikinci ikisi androjenik etkiye sahiptir. Genellikle sığırlarda kullanılır, aynı zamanda koyun, at ve domuzlarda da kullanılır. Oral aktiviteleri düşük olan endojen steroid-lerin tersine oral aktiviteleri yüksektir. Rasyona karıştırılarak, enjek-siyon ve implantasyon şeklinde kullanılırlar (3, 6, 29).
DES: Östrojen aktivitesine sahip nonsteroid yapıda sentetik
ek-sojen anabolik bir maddedir.
Amerika, İtalya, Almanya'da yapılan çalışmalarda DES'in
insan-larda meme ve uterus kanserine sebep olduğu ortaya konulmuştur (29).
Sığırlarda yapılan bir çalışma ile 150 mg DES'in kas içi
veril-mesinden 3 hafta sonra DES konsantrasyonu kasda: 0,2 ng Lg;
kara-ciğerde 5 ng Lg; böbrekde 3 ng Lg; dışkıda 500 ng Lg; enjeksiyon böl-gesinde 5 mg125g olarak bulunmuştur (35). DES' in diyetteki
konsant-rasyonunun 500 ppb düzeyinde olması tümor oluşumlarının artmasına
neden olmaktadır (29). Etteki DES artıkları kanser etkisinin dışında
çocuklarda ve olgun insanlarda hormonal yan etkilere sebep
olmak-tadır (14).
19 Nortestosteron: Androjenik aktiviteye sahip bu madde
veteri-ner hekimlikte zaman zaman kullanılmaktadır. Hormonal yan etkisi
mevcuttur (26).
Zeranol-Kuvvetli östrojenik te~irli mikotoksin olan zearalenon'un
nonsteroid sentetik türevidir (31). Uzun zamandan beri zeranol'un
müsaade edilmeyen anabolizan madde olarak hayvan yetiştiriciliğinde kullanıldığı şüphesi mevcuttur. (16). Zearalenon türevi olan zeranol
(Ralgro) et sığırlarında ve koyunlarda büyürneyi hızlandırmak amacı
ile implante edilerek kullanıldığı zaman zearalenon'un gösterdiği hi-peröstrojenizın belirtilerini göstermektedir. Zearalenon'un hiperöst-rojenik toksik etkileri domuz, süt ineği ve doğurmamış ineklerde, dişi
HORMON VE HORMON BENZERi ANABOLİK AJANLAR 359
Tablo 4. Zearalenon ihtiva eden yemle beslenen süt inekıcrinde klinik bulgular ve lezyonlar.
Yaş /Sex Klinik bulgu ve lezyonlar kaynak
Süt ineği vaginitis
Uzun stire östrus infertilitf. Yavru atma Anemi , Yemden yararlanarnama 28 28 4.28 19 19 19
Tablo 5. leranal implante edilen rı slğırlarınd~ ~örülen klinik bulgular ve lezyonlar, Yaş ;Sex . Klinik bulgular ve Jv:yonlar kaynak
Dana
Doğurmamış inek
Hızlı büyümt: ,, "
Gebe kalma oranı düşüş vulva genişleme~i
Meme bezlerinde genişleme Mastitis oluşumunun artması
".3 20.2(23 20 21 21
i
21İtalya'da okul çağı çocuklarda 8 yaşından önce göğüslerde
büyü-me (gelişbüyü-me) yedikleri etlerin östrojenik maddeler ihtiva etmesi ile
ilgili görülmüştür (9). Zeranal dişi koyunlarda hiperöstrojenizm
belir-tileri göstermektedir ve fito-östrogenlerin bulunduğu otlaklarda
ko-yunlarda genital organlarda görülen anormallikler dikkate alınarak
bu tür sahalarda beslenen dişi koyunlara zeranal uygulanmaması
tavsiye edilmektedir (I 1). DES gibi östrojenik aktiviteye sahip olmasına rağmen Zeranal'un kanserojen etkisinin olmadığı bildirilmektedir.
Trenbalon asetat
Androjenik etkiye sahip olan trenbalon asetat DES ve zeranolden
farklı olarak bir steroid'dir. Trenbalon asetat erkek sığırlarda ve kast-re edilmiş olanlarda etkin bir büyüme ajanı olmakla beraber dişilerde daha fazla etkindir. Trenbalon için hayvanlar üzerinde yapılan toksi-kolojik çalışmalarda toksik ve karsinogenik etkisinin olmadığı
bildiril-mektedir (10). Ancak kullanılırken günlük tolere edilebilir dozunun
0.01-0. i ug /kg /gun dikkate alınması gerekmektedir (17).
Anabalik etki gösteren hormon ve hormon benzeri maddelerin
yasaklandığı ve kontrollü kullanıldığı ülkeler:
Bu anabalik ajanların kullanılması ve kontrolu ile ilgili olarak
çe-şitli Avrupa Ekonomik Topluluğu ülkeleri ve bazı diğer ülkelerin
~ tTı ;;O
cı
c: z 20 (D) 5 (i,G) 0,3 (KC) 1 (i) 1 (i) 0'.2-0.S(D,inurnunenin deleksiyon lımİıi (ppb)
(il
0,5 (D,i) 0,5 (D,i) 10 (D,i) 0,5 (0,1) 3 (D.i)
O.s-S(K,i) 0.2-2 (i) 3 (i) 0,2 (D.i) 0,5 (KC) I~D FS FS FS ND Nfl NS NS NCNS NS NS ND FSrsFS NO NO -+t+t.+ -ttt-+ ÜlKE AV llS TU RYA BELÇiKA DANiMARKA FRANSt. ALMANYA iNGiL TERE VUNAı~isTAN iRLANDA iTALVA HOllAND,\ ;SViÇRE U.5.A
Tablo 6. Çeşi!Ii ülkelerde Anabolik ajanların kullanılmaları ile ilgili koşullar.
ND : Hiç artık gözlenmeyecek NS: Herhangi bir artık seviye belirlenmemiş FS: Fizyolojik seviye 4 Fransa'da normal fizyolojik seviye ('stroctiol için genç hayvanlarda 0,2 ppb den az yetişkinlerde LO ppb den az. 5 Yunanistanda: Tüketiciye herhangi bir zarar verecek seviyenin oldukça altında olmalı.
6 Yunanistanda Kaş için kontrol değerini 0,2 ppb geçecek seviye Iimit olarak belirtiliyor. 7 Deteksiyon limiti kontrol seviyenin ortalamasının SD düzeyinde kabul edilmekte.
HORMON YE HORMON BENZERİ ANABALİK AJANLAR %ı
Stilbenlerin kullanımı ve üretimi tüm AET ülkelerinde ve Ameri-ka Birleşik Devletleri'nde yasaktır. Belçika, Avusturya, Danimarka, Yunanİstan, İtalya, Hollanda ve İsviçre'de anabolik ajanların tümünün (Tablo 6 da bildirilen) kullanılması yasaktır.
Fransa, Almanya, İngiltere, İrlanda ve Amerika'da bazılarının
kul-lanımına müsaade edilmekte (kesimden sonra artık analizIerİnin
ya-pılması koşuluyla).
Fransa ve Almanya'da uygulanması veterİnerlerin kontrolu
al-tındadır.
Tüm ülkelerde stilbenler için bir kontrol programı vardır fakat
pozitif örneklerin deteksiyon Jimiti 0,2-20 ppb gibi geniş sınırlar
ara-sındadır. Bu durum örnek tipine ve kullanılan analiz yönteınine göre
değişmektedir.
Genellikle eksojen anabolik maddeler ıçın ette artık seviyesi hiç
gözlenmeyeeek koşulu kabul edilmektedir.
Endojen tabii steroidler için (ostradiol, progesteron, testosteron) bazı ülkeler ette müsaade edilen artık seviyesi için normal fizyolojik seviyelerini vermiştir. Fransa ise östradiol için miktar bildirmiştir. (0.2-2 ppb)
ithal edilen etler için kontrol sistemleri üzerine edinilen bilgiye
göre genellikle bütün ülkelerdeki uygulama aynıdır ve numune
top-lanıp analizi yapılması koşulu vardır. RIA tekniği tercih edilmektedir.
Yasalolmayan kullanımların kontrolunda; kullanılan maddenin
dozu, preparat tipİ, uygulama şekli ve vueuttan uzaklaştırılması için
gereken zaman göz önünde tutulmalıdır (22).
Literatür
1. Adlercrevtz, H. and Tenhunen, R. (1970). Soıııe aspeets of the interaetioıı beIıreeli
ııa-tural aııd synrheıie feıııale sex horıııoııes and ıhe lher. Amcr. J-Med., 49: 630-648
2. Anderson, A., James, O.F.W., MacDolıald, H.S. Snowball, S. and Taylor, W. (1980).
The effeet of etheııyl oesıradiol 011biliary lipid eoıııpositioııiııyoulig Illeıı.Eur. J.Cliiı.
Invest. 10: 77-80.
3 .. Baghcri, S.A. and Boyer, J.L. (1974). Peliosis hepalis associated witlı aııdrogeııie -
0110-bolie steroid therapy. A sel'ere form of lirer iııjury. Annals Int. Med., 81: 610-618.
4. Bloomquıst, C, Davidson, J.N., Pearson, E.G. (1982). Zearaleııoııe toxieosıs iıı prepu-bertal dairy heifers. J. Am. Yet. Med., Assoc. 180: 164-165.
362 H. ERGUN
5. Chauılrı', Z.I. and Price, M.A. (1987). Ellects olcastratioıı aııd exogeııous estradiol or testosterone on limb bone growth and same perlormaııce traits in younl( male pigs. Can.
J. Anim. Sei. 67: 681-688.
6. Davı~, S.L., Garrigus, U.S and Hind~, F.C. (1970a). Metabolie effeets olgrowth /ıor-moııe aııd dierhylstilbesrrol iıılambs. ll. Ej/eets olgrowth homlOne iııleetioııs on plasma metabolites and ııitrogeıı retel/tion in led lambs. J. Anim. Sei., 30: 236.
7. Davi~, S.L., Garrigus, U.S and Hinds, F,.C. (l970b). Metabolie effecrs ol growt/ı
hor-ıııone and diethylstilbestrol iıılamhs. lll. Metaholie e/feets olDES. J. Anim. Sei. 30: 241 8. Dixon, S.N, ıınd Heitzman R.J. (1981), Residues of exogenous aııabolic agents in beel
Cattle and Sheep lıı: Aııabolic agents in beef aııd veal productioıı. Proeeeding of Workshop Brussels 5-61h March.
9. Fara, G., Del Corre G., Bemuzzi, S., Bigatello, A., Scaglionis., Chiumello, G. (1979).
Epideıııie 01 breast enlargemem iııaıı ıtalian School. l.ancet, 2: 2.95-297.
LO. Galbraith, H. (1980). Ejfect oltreııbolone acetale on growth, blood metabolites and
hor-moııes ol beel cows. Yeıerinary Rcc01'd 107: 559-560.
i i. Gardner. J.J. and Adams, N.R. (1986). The effect olZerc!l/ol aııd testosterone on Medııo
ıverhers exposed to highly oestrogenie subterrwıeaıı cloı'er pasture. Australian vet. J. 63:.188-190.
12. Hoffmann, B. and Blielı, C. (1983). Applieatioıı olradioimmunoassay (RIA) 101' the
determinarioıı olresidııes olanabolie sex hor/llones. J. Anim. Sci. 57 (I): 239-246.
13, Kappas, A., Palmer, R.H. and Glickınan, P.B., (1963). Steroid Eever. Amer. J. Med., 31: 167-170.
14. Karg, H. (1985). Neve Diıııeıısioııeıı der Endokrinologie und ihre Bedeutlıııg lür die
Tierprodukrioıı. Der Prakıisehe Tierarzt Zeitschrift für fartschrittliche Yeterinarme-dizin. Heft Nr. 2. Seite 103 ff.
15. Kaya, S. (1984). Hayvalisal üretimde gelişmeyi hızlaııdmcı maddeler ve sakıncaları
A.Ü. Yet. Fak. Derg. 31 (3): 410-423.
16. Knupp, G., Bugl. G., Commichau, C. und Noetzel, A. (1986). Erlahrımben mit eiııem
Radioiııııııunoassay zuill Naclıweis 1'011 Zeranol (Ralgro) iııHam, Kot uııd Gewede 1'011 Se/ı/achttiereıı. Archiv für lebensmittelhygiene. 37, 29-56.
17. Lamming, G.E. (1987). Sciemi/ie report on aııabolic agents in aııimal production. The
Yet. Rec. Oet. 24. 389-392.
18. Martin, D.W, Mayes, P.A. Rod Well, V.W. (1981). Harper's review olbiochemistry. ı81h Edn. Maruzen Asian Ediıian.
19. Mirocha CJ, Hamson, J, Nıchols AA., (1968). Deteetioıı ol a luııgal estrogeıı (F-2) in
hay associated with iıılertiliıy iıı dairy caule. App! Mierobio! 16: 797-798.
20. Ne1son, L.A., Perry T.W., Stob M., Huber, D.A. (1972). EI/eet oL DES and RAL on
reproduetioıı ol Hei/ers. J. Anim. Sci. 35: 250 (Abstr).
21. NelsoD GH, Chnstensen CM Mıroeha CJ.
ci
973). Fusarium and esırogenism in sıvine. J. Am. Yet. Med., Assoe 163: 1276-1277.HORMON YE HORMON BENZERI ANABOLıK AJANLAR 363
22. O'Keeffe, M. (1984). Sıırvey of Naıional regu/aıions on use and conlrol of Aııabolic
agenls. Agricultura\ Institute Dunsinea Research centre Castleknock, Dublin 15, Sep-tember.
23. Perry T.W., Stob M., Huber, D.M., Peter~on, R.C., (1970). Effect of subcutaııeous
implamatiol/ of resorcylie acid lactoııe 011 performance of grol"ing and finishing beef cattle. J. Anim. Sci, 3ı:789-793.
24. Preston, R.L. (1975). Biological responses to estrogen addiıh'es in meat producing cattle
and lall/bs. J. Anim. Sci. 41: 1414.
25. Reed, M.J., Hutton, J.D., Baxendale, P.M., Jam~, Y.H.T., Jacobs, H.S. and Fl~her, R.P., (1979 b). The Coııversion of aııdrostenedione to oestrone and prodııction of oestrone
iıı women ıviıh endometrial concer. J. Steroid Biochem., II: 905-911.
26. Rico, A.G., Benard, P., Braun, J.P. Burgat-Sacaze, Y. (1977). Metabolism of
19.Nor-testoste/'one 14C associared wiıh esıradiol in mice and calves. Ann. Rech. Yet. 8: 135-141.
27. Roche, J.F., Harte, F.J., Joseeph, R.L. and Davis, W.D. (1981). The use of grolVth
promoters. iııbeef prodııction. In: Anabolic agems in beef and veal production.
Procee-dings of aworkshop held at Brussels, March 5th and 6th.
28. Roınek, Korpınen E.L., Kalıcıak. (197ı).Mycoıoxicosis as a probable caııse of infer-tility iııdairy COIVS.Nord Yet. Med. 23: 628-633.
29. Ros~, D.B. (1981). Toxicology
(~r
exogenous anabolic agenst. In: Anabolie agellts in beef and real producıion. Proceeding of a workshop held at Brussels, March 5th-6th .30. Rumsey, T.S., Oltjen, R.R. and Kozak, A.S. (1974). Implant absorption, performance
and tissue analysis for beef steers implall1ed with DES and an all concentrate diet. J.
Anim. Sci. 39, 1193-1\99.
31. Sundıor, S.F. and Strickland, C. (1986). Zeara/enon aııd Zeraııol: Potential Residile
Prob/ems in Liı'eslock. Yet. Hum. Toxicol ( 28 (3) 242-50.
32. Tateno, I. and Kilbourne., E.D. (1954). Hemo/ytic activity of diethylstilbestrol and some
sleroid hormones. Proc. Soc. exp. Biol., N.Y., 86: 168-170.
33. Taylor, W. (1981). Toxicology aııd carciııogenicity of anabolic agents in human
Sub-jects. In: Anabolie agenls in Beef and Veal production. Proceedings of a Workshop
held at Brussels March 5 th and 6 th,
34. Trenkle, A. (1975). The anabolie effects of estrogcııs on nİtrogen metabolisnı of growing
aııdfiııishing cattle and sheep. lıı: Frablec.L. and Rendel, J. Anabolic agents in aninıal
production-FAO /WHO symposiıım Rome, March
35. Yogt, K., und Karg, H. (1982). Modellversuch ;:.urBeurteilung der Rückstandssituaton
naclı intramuskıılarer verabreichııııg einer kristalliilen suspension von Diathylstilbôstrol dipropionat an Mastkalber. Zbl. Yet. Med. A. 29, 345-352.
