Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi Dergisi Cilt:7 Say :2-2004
* C.Ü.Di Hekimli i Fakültesi, A z Di Çene Hastal klar ve Cerrahisi AD. S'VAS # C.Ü.Di Hekimli i Fakültesi, Oral Diagnoz ve Radyoloji Bilim Dal S'VAS ‡ Cumhuriyet Üniversitesi T p Fakültesi, Patoloji AD. S'VAS
MAND BULADA SANTRAL OSTEOMA
Yrd. Doç. Dr. Hasan YELER* Dr. Dt. Asl han SOYAL TOKER* Dr. Dt. Defne YALÇIN YELER# Dr. Ahmet MÜSLEH DD NO&LU‡
ÖZET
Bu makalede santral osteoman n klinik karakteri, histolojik de i iklikleri ve ay r c tan s , vaka göz önünde bulundurularak de erlendirilmi tir. Osteomalar hayat n 3 ve 6. dekatlar aras nda ortaya ç kan, kompakt veya spongioz kemik yap s nda olabilen, kemi in benign yap daki tümörleri olarak bilinirler. Osteoma genellikle yava büyüyen ve periosteal veya endosteal yerle imli kemik tümörüdür.
Osteoma daha çok fasiyal kemiklerde ve uzun kemiklerde görülür. Ço unlukla küçük ve asemptomatik olmalar sebebiyle çenelerdeki gerçek yay l mlar n belirlemek zor olmaktad r. Radyografilerde küçük sklerotik kemik alanlar izlenir.
Bu makalede, 57 ya ndaki bayan hastada protez bask s sonucu a r ile te his edilen mandibulada osteoma vakas sunulmu tur. Tedavi seçene i olarak lokal eksizyon ve küretaj uygulanm t r.
Anahtar Kelimeler: Osteoma, Mandibula, Benign nonodontojenik tümör
SUMMARY
This article is basically investigating the central osteoma as well as its clinical behaviour, the histological conditions and its differantial diagnosis. Osteoma is known to be a benign type of bone tumor, that is- a benign lesion of cortical bone between the third and the sixth decades of life. Osteoma is usually non-progressive over the time and it may appear in compact or spongeous bone structure that is endosteal or periosteal.
Osteoma is more common in the facial and lengthy bones. It can rarely be detected in maxillofacial area as well. There are small sclerotic bone forming areas that may show up on plain films. Our case is presenting a 57-year-old female who initially developed some pain in her mandibulae area for a month. The choice of treatment was local excision and curettage.
Key Words: Osteoma, Mandible, Benign nonodontogenic tumor
G R /
Osteoma; kompakt veya spongioz kemikteki proliferasyonla karakterize benign bir osteojenik lezyondur. Santral, periferal veya ekstraskeletal tipte olabilir. Santral osteoma endosteumdan, periferal
osteoma periosteumdan meydana gelirken
ekstraskeletal tip ise yumu ak dokulardan ve genellikle kas içi meydana gelir.1-3 Bu lezyonlar n etyolojileri henüz
tam olarak bilinmemektedir. Mandibulada maksilladan daha s k görülür.
Osteoma matür kemikte 2 farkl tipte kar m za ç kar. Birincisi; kompakt, santral veya ‘ivory’ osteoma olarak adland r l r ve genellikle sesil yap da minimal kemik ili i alanlar ve nadir olarak havers kanallar ile birlikte normal kemik densitesinde görüntü verir. Lezyonun çap birkaç milimetre ve santimetre aras nda de i ebilir ve lezyonun kemik içinde kalan bölümü boyutlar n görüntüsünü etkileyebilir. 'kincisi; spongioz veya periferal osteoma olarak adland r l r. Genellikle pedinkule yap dad r ve kemik orjinli görüntüsü verir. Yap s nda kemik trabekülleri ve osteoblastlardan zengin
Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi Dergisi Cilt:7 Say :2-2004
49
kemik ili i içerir. Kortikal kemik ile birle me yüzeyi düzgün veya düzensiz olabilir.6,7
Osteomalar her ya ta görülmekle birlikte
istatistiksel bilgilere göre 15-75 ya lar aras nda görüldü ü ama ço unlukla 25 ya üstü yeti kin bireylerde daha çok ortaya ç kt belirlenmi tir. Kad nlarda erkeklere oranla 3 kat daha fazla görüldü ü rapor edilmi tir.2,5,6
Gardner Sendromu ile ili kili oldu u durumlar d nda lezyonlar ço unlukla tek olarak bulunurlar. Gardner Sendromu otozomal dominant kal tsal bir hastal kt r. Çenelerde ve fasiyal kemiklerde osteomalar n varl bu sendromun varl n n habercisi olabilir.8,9,10
Osteomalar fasiyal ve uzun kemiklerde bulundu u gibi, çenelerde özellikle mandibuler aç lanman n oldu u angulus bölgesinde lokalize olurlar.1-3,6,12 Klinik olarak
yava büyüme gösteren asemptomatik kemik kümeleri eklindeki lezyonlard r.
Yap lan ara t rmalarda Osteoman n histolojik olarak 2 formu tan mlanm t r. Bunlardan birincisi olan santral osteomada, kompakt formda, yo un lameller kemik kitlesi mevcuttur. Di er spongioz form olan periferal osteomada ise spongioz kemik lamelleri ile çevrilmi trabeküler kemik yap s izlenir. Bu formda bir miktar osteoblastik aktiviteye de rastlan r.8,9,11,12
Osteomalar n tedavisi, lokalizasyonuna göre
uygulanan cerrahi eksizyondur. Maksiler lezyonlar n eksizyonu intraoral yakla m gerektirir. Mandibuler lezyonlar ise lokalizasyonuna göre ekstraoral veya intraoral olarak ç kart l rlar.7,11,13,14
VAKA RAPORU
Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi A z Di Çene hastal klar ve Cerrahisi klini ine sol mandibuler bölgeden kaynaklanan a r ikayeti ile ba vuran 57 ya ndaki bayan hastan n, al nan anamnezinde bir aydan beri süregelen ve a r ya neden olan i lik hikayesi tesbit edilmi tir. Total di siz olan hasta, bir ay önce protez yapt rd ktan sonra a r
ikayetlerinin ba lad n belirtmi tir.
Ekstraoral muayenede bulgular normal olarak saptanm t r. 'ntraoral muayenede ise sol mandibulada premolar-molar bölgesi hizas nda vestibüle do ru tek tarafl ekspansiyona sebep olan lezyonun varl gözlenmi tir. Lezyonun üzerindeki mukozan n normal
görünümde ve lezyondan etkilenmemi oldu u tesbit edilmi tir.
Radyolojik inceleme sonucu, sol mandibula premolar-molar bölgesinde s n rlar düzgün, radyoopak lezyon izlenmi tir. (Fig 1) Ba ve boyun bölgesinde palpe edilebilen lenf nodlar na rastlanmam t r. Bunun üzerine klinik benzerli i sebebiyle hasta ‘kompleks odontoma’ ön tan s ile operasyona al nm t r.
Resim-1: Sol mandibular bölgede lezyonun panaromik
görünümü
Perioperatif olarak lezyona ula ld nda mandibula d korteksinin lezyon taraf ndan perforasyona u rad tesbit edilmi tir. Lezyonun etraf ndaki kemik kald r larak total olarak enükleasyon uygulanm t r.(Fig 2) ' lem sonras nda kavite kontrol edilmi ve lingual korteksin etkilenmemi oldu u saptanm (Fig 3) ve cerrahi bölge 3-0 ipek sütur ile kapat lm t r. Perioperatif ve postoperatif dönemde herhangi bir komplikasyon ile kar la lmam t r.
Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi Dergisi Cilt:7 Say :2-2004
50
Resim-3: Lezyon ç kart ld ktan sonra kavitenin görünümü
Lezyonun patolojik incelemesinde makroskobik olarak 1.2x1x0.3 cm boyutlar nda, sar kahverenkli sert k vaml doku parças ndan haz rlanan kesitlerde pulpaya benzer fibrotik ba dokusu alanlar çevresinde düzensiz yerle mi , yo un, kompakt, matür lameller kemik dokusu izlenmi tir. (Fig 4a, 4b)
Resim -4a,4b: Lezyonun histopatolojik görünümü
Hastan n takibi sonucu rekürrens görülmemi tir.
TARTI/MA
Benign bir kemik tümörü olan ve yava büyüme
gösteren Osteomalar n etyolojisi tam olarak
aç klanamam t r. Travma, konjenital faktörler,
inflamasyon ve endokrin bozukluklar gibi faktörlerin etkili olabilece i ileri sürülmü tür. Ancak bu faktörlerden hiçbiri tek ba na tamamen osteoman n sebebi olarak gösterilemez. Yap lan çal malar sonucu, travma ve kas kas lmalar n n birlikte lezyonun geli iminde rol oynayaca belirtilmi tir. Travma, periosttan lokal olarak eleve edilebilecek derecede subperiosteal kanama veya ödeme sebep olabilmektedir. Bu da osteojenik reaksiyonu ba lat r.4,8
Osteoma, maksillofasiyal bölgede ço unlukla paranazal sinüsler ve mandibulada, özellikle angulus ve korpus bölgesinde ortaya ç kar.1-3,12,14 Bizim vakam zda
da lezyonun mandibulada bulunmas , ayr ca lezyonun üzerindeki mukozan n normal görünümde olmas ve flep kald r ld nda lezyonun düzgün s n rl görüntüsü literatürle uygunluk göstermektedir.
Klinik prognozunda a r çok nadirdir. Genelde asemptomatiktirler. Ço unlukla yeti kin ya ta ve kad nlarda daha fazla görülür.4,12 Bizim hastam z n da
57 ya nda bayan olmas ve protez bask s sonucunda a r yla ba vurmas literatürle uyumludur.
Geni leme gösteren lezyonlar yüzde asimetri meydana getirir. Kortikal ekspansiyon yapmadan önce, medullar kemik içerisindeyken, rutin radyolojik tetkikler sonucunda iyi s n rl radyoopasiteler eklinde tesbit edilebilirler. Radyolojik olarak hem periosteal hem de endosteal osteomalar iyi s n rl sklerotik radyoopak y nlar eklinde görüntü verirler.8,9,12,17 Hastam z n
radyolojik bulgular da literatürle uyum göstermektedir. Histopatolojik olarak osteomalar santral (kompakt) ve periferal (spongioz) formlarda de erlendirilirler. Santral osteomalar, yo un kemik lamellerinden olu ur ve bazen vasküler bo luklar içerirler.8,9,12 Bizim
vakam zda da histopatolojik bulgular, yo un, kompakt, matür lameller kemik dokusu eklindedir. Bu sebeple santral osteoma olarak de erlendirilmi tir.
Osteomalar n ay r c tan s , hiperplaziler, kronik osteomyelit, fibroma, kondroma, osteosarkom, Paget hastal , fibröz displazi, torus mandibula ve odontoma gibi birçok inflamatuar ve neoplazik hastal k ile yap l r.3,12 Bizim vakam zda klinik ve radyolojik
Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi Dergisi Cilt:7 Say :2-2004
51
benzerli inden dolay öntan kompleks odontoma olarak konulmu tur.
Cerrahi tedavi sonras rekkürrens oldukça nadirdir. Sadece bir vakada rekkürrens izlendi i rapor edilmi tir.13
KAYNAKLAR
1) Bodner L, Gatot A, Sion-Vardy N. Peripheral Osteoma of the Mandibular Ascending Ramus. J Oral Maxillofac Surg 1998; 56:1446-1449
2) Kashima K, Rahman OF, Sakoda S. Unusual Peripheral Osteoma of the Mandible- Report of 2 cases. J Oral Maxillofac Surg 2000; 58: 911-913
3) Longo F, Califano L, Maria G. Solitary Osteoma of the Mandibular Ramus- Report of a Case. J Oral Maxillofac Surg 2001; 59: 698-700
4) Srejic MD, Rakocevic Z. Paleopathologic Finding of Maxillary Osteoma- A Case Report. Balk J Stom 2000; 4: 123-124
5) Frölich MA. Mandibular Osteoma: A Case of Impossible Rigid Laryngoscopy. Anesthesiology 2000; 92: 261-262
6) Dimitrakopoulos J, Triantafillidou K. Peripheral Osteoma of the Jaws- Report of 2 cases. Balk J Stom 2000; 4: 54-56
7) Richardson PE, Arendt DM, Fidler JE, Webber CM. Radiopaque Mass in the Submandibuler Region. J Oral Maxillofac Surg 1999;57:709-713
8) Günhan Ö. Oral ve Maksillofasiyal Patoloji. Ankara: Atlas Kitapç l k Tic.Ltd.Tti. 1.Bask , 2001: 162-163
9) Regezi JA, Sciubba J. Oral Pathology 2th edition. Philedelphia: WB Saunders Company, 1993: 366
10) Lew D, DeWitt A, Hicks RJ, Cavalcanti M. Osteomas of the
Condyle Associated With Gardner’s Syndrome Causing Limited
Mandibular Movement. J Oral Maxillofac Surg 1999; 57: 1004-1009
11) Kondoh T, Seto K, Kobayashi K. Osteoma of the
Mandibular Condyle- Report of a Case with a Review of the Literature. J Oral Maxillofac Surg 1998; 56: 972-979
12) Toller MÖ, Kasap V, Uzun E, Y ld z L. Mandibulada
Osteoma: Vaka Raporu. 19 May s Üniv.DisHek Fak Derg 2001; 5: 48-50
13) Bosshardt L, Gordon RC, Westenberg M. Recurrent
Peripheral Osteoma of the Mandible: Report of a case. J Oral Surg 1971; 29: 446
14) Kaplan I, Calderon S, Buchner A. Peripheral Osteoma of
the Mandible: A study of 10 New Cases and Analysis of the Literature. J Oral Maxillofac Surg 1994; 52: 467
15) Bessho K, Murakami K, Lizuka T. Osteoma in Mandibular
Condyl. Int J Oral Maxillofac Surg 1987; 16: 372
16) Sugiyama M, Suei Y, Takata T, Simos C. Radiopaque Mass
at the Mandibular Ramus. J Oral Maxillofac Surg 2001; 59: 1211-1214
17) Laskin DM: Oral and Maxillofacial Surgery. St.Louis: The
CV Mosby Company Vol 2, 1985: 626 Yaz :ma Adresi:
Dr. Hasan YELER
Cumhuriyet Üniversitesi Di hekimli i Fak. A z Di Çene Hastal klar ve Cerrahisi AD Kampüs S'VAS
Tel : 0 346 2191010 / 2788 Fax : 0 346 2191237
