• Sonuç bulunamadı

Tüketici El Kitabı

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Tüketici El Kitabı"

Copied!
64
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Bu proje için Avrupa Komisyonu’nun desteği ile fon sağlanmıştır. Bu yayın yalnızca yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Komisyon olası herhangi bir kullanımdan

(2)

Tüketici El Kitabı “AB Bünyesinde Tüketici Haklarının Korunması” adlı Erasmus IP Projesi katılımcıları tarafından hazırlanmıştır. (LLP-ERA-IP-2011-LT-0591)

Proje koordinatörü: Klaipeda Business School/Litvanya

Proje ortakları:

Kempen University College / Belçika

“1 Decembrie 1918” University of Alba Iulia / Romanya

Okan Üniversitesi / Türkiye

Pazmany Peter Catholic University / Macaristan

Yazarlar: Emanuela Avram, Burak Baturay Bağcı, Valerie Berckvens, Melis Hazal Çalğan, Maria-Emanuela Cracia, Petre Cruciu, Angela Csala, Tom Fleerackers, Klaudia Fülöp, Ana Georgieva, Stephanie Gorissen, Giedre Grauslyte, Kinga Harnasi, Dimitri Jacobs, İmge Kahraman, Elvin Kirtosun, Petra Idiko Kurucz, Frederik Marien, Monika Marozaite, Tadas Neverdauskas, Tibor Schaffhauser, Adrian Strajan, Ingrida Svilpaite, Anett Szopko, Jeroen Teuwen, Uğur Faruk Tüzün, Vitalija Valantinaite, Agne Vilkaite, Adriana-Maria Vlazan

Danışmanlar: Marieke van Beylen, Arndt Künnecke, Silvia Mihalache, Valerija Perova, Pal Szilagyi, Rik Vanderhaeghe

Çevirmenler: Duygu Arslan, Hande Deniz Çakmaklı, Derya Denek Çelikcan, Deniz Gedik, Hüseyin Günal, Gülşah Vardar Hamamcıoğlu, Oğuzhan Bekir Keskin, Çınar Öney, Bilgehan Savaşçı Temiz

Editör: Arndt Künnecke

Bu proje için Avrupa Komisyonu’nun desteği ile fon sağlanmıştır. Bu yayın yalnızca yazarların görüşlerini yansıtmaktadır, Komisyon olası herhangi bir kullanımdan dolayı sorumlu

(3)

İÇİNDEKİLER:

Malların ve hizmetlerin korunması... 6

Ürün sorumluluğu... 21

Reklam alanı... 31

Finansal Hizmetler... 42

(4)
(5)

Tüketiciler, uyanın!

Hayal edebileceğinizden çok daha fazla hakkınız var!

Siz kimsiniz? Sizler, her gün kişisel hakları ve ihtiyaçları korunması ve karşılanması gereken tüketiciler ve bireylersiniz. Bir mağazanın -gerçek veya sanal- kapısının önünden her geçişinizde, yalnızca bir ortak amacınız var: kişisel ihtiyaçlarınızı en iyi şekilde tatmin edecek en uygun malı veya hizmeti alarak oradan ayrılmak.

ANCAK: Siz TATMİN OLMAZSANIZ ne olur?

Biz kimiz? Tıpkı sizin gibi, biz de daimi tüketicileriz ve yine tıpkı sizin gibi, biz de her gün karşılaştığımız fırsatlar labirentinde kolayca kayboluyoruz. Bütün bu tercihleri yalnız başımıza yapmak hayli zor.

Bu nedenle, güçlerimizi birleştirerek size yol göstereceğini umduğumuz, tüketici hak ve yükümlülükleri ile ilgili sizi bilgilendirecek ve bazı kilit sorulara cevap verecek bu “harita”yı tasarladık. Bu sorular:

1. Malların ve hizmetlerin korunması – gerçekte biz ne satın alıyoruz?

2. Ürün Sorumluluğu – Eğer televizyonunuz patlarsa, bundan kimi sorumlu tutabiliriz?

3. Reklamlar – Siz, gördüğünüzün aldığınızla birebir örtüştüğüne inanıyor musunuz? 4. Finans hizmetleri – Para, para, para, varlığı bir dert yokluğu yara… Tüketicilerle

bankalar karşı karşıya.

5. E-Ticaret –Dokunamadığınız, tadamadığınız veya koklayamadığınız bir ürünü yine de istiyorsanız ne olur? Ben bir at istedim, onlar bana eşek getirdi, şimdi ne olacak?

Kaybolmayın! Tuzağa düşmeyin, haritamızı okuyun. Macera burada başlıyor…

(6)

Malların ve hizmetlerin satın alınma-sı gündelik hayatımızın kaçınılmaz bir parçası haline geldi. Hepimiz çeşitli mal ve hizmet sunumları ile içli dışlıyız ancak gerçekten onların ne olduğunu biliyor muyuz?

Bir mal, dokunabilir ve taşınabilir bir nes-nedir. Onu kolayca duyumsayabilirsiniz – onu görür, koklar, hareket ettirir, hatta bazen tadabilirsiniz. Bir kutu çikolata, bir cep telefonu, hatta bir kitap hepimizin kullandığı mallara örnektir. Bir malı satın aldıktan sonra onun sahibi siz olursunuz, yani yalnızca malın akıbetine değil, onu nasıl, nerede ve ne zaman kullanacağınıza da siz karar verirsiniz.

Diğer yandan, bir hizmet satın aldığınızda herhangi bir ürün almanıza gerek yoktur. Size yardım etmesi veya bir profesyonelin o alandaki özel yeteneklerini kullanarak sizin için bir işi yürütmesi amacıyla ona para ödersiniz. Dolayısıyla, hizmetin bir sahibi olmaz ve kalitesi icra eden kimseye göre sürekli değişir. Her kuaför ziyareti-niz, yemek siparişiniz veya toplu taşıma kullanımınızda siz tam da bu hizmetler için para ödersiniz.

Peki, malların ve hizmetlerin farkında ol-mak neden önemli? Gerekçesi basit: Ne satın almış olursanız olun -bir mal veya hizmet- bu iki alanda da korunacağınızı

bilmelisiniz.

Broşürün bu kısmı, mal veya hizmet satın alırken sahip olduğunuz haklar ile ilgili bilgilenmenize yardımcı olacak. Günde-lik hayatta karşımıza çıkan ve herhangi birimizin başına gelebilecek, altı farklı çerçevede, on iki somut olay seçtik. Bu altı çerçeve: 1. Bilgilenme hakkı 2. İade hakkı 3. Garantiler 4. Hatalı talimat 5. Saldırgan satış 6. Seyahat

Haklarınızın farkında olmak her zaman bu hakları kullanmak anlamına gelmez. Bazı durumlarda sorunlar, mahkeme sa-lonu dışında çözülemez. Ancak sizin ül-keniz dışında bir AB üyesi ülkeden bir mal veya hizmet satın alsanız da, bir AB vatandaşı olarak korunmaya devam et-mektesiniz. Davayı malı veya hizmeti sa-tın aldığınız ülke mahkemesinde açabile-ceğiniz gibi, ülkeniz mahkemelerinde de açabilirsiniz.

Bazı kullanışlı internet bağlantıları tüke-tici haklarınız ile ilgili olarak size bilgi vermektedir. Bu hakları nasıl kullanacağı-nız bu bölümün sonunda yer almaktadır.

MALLARIN VE HİZMETLERİN KORUNMASI

Mallar ve Hizmetler

(7)

Olay 1

Ekmek almak için fırına gittiniz. Oğlu-nuzun fındığa alerjisi var ve siz ne zaman bir yiyecek alsanız, içindekilere özellikle dikkat etmeniz gerekiyor.

Fırından, daha önce hiç denemediğiniz, yeni bir ekmek satın alıyorsunuz. Ekme-ğin ambalajında içindekilere ilişkin hiçbir bilgi olmadığından, fırıncıya oğlunuzun alerjisini anlatarak, özellikle bu ekmek içinde fındık olup olmadığını sordunuz. Satıcı içinde hiç fındık olmadığını ifade ediyor. Fakat aslında fırıncı bu durumdan emin değil ve ekmeği satmaya çalışıyor. Bu bilgiyi kontrol etmedi. Her neyse gö-rünüşe göre ekmeğin içinde fındık bulun-makta. Oğlunuz alerjik bir tepki veriyor ve boğuluyor. Ambulansı aramanız gere-kiyor ve oğlunuz müdahale için hastaneye kaldırılıyor. Fırıncıyı hastane masrafları için dava edebilir misiniz? Fırıncı kusurlu mu davrandı?

Çözüm

Satıcı ürün ile ilgili gerekli her bilgiyi tü-keticiye vermek mecburiyetindedir. An-cak bu olayda fırıncı, kendisine açıkça sorulmasına rağmen ekmeğin içinde fın-dık olduğunu söylememiştir. Buna bilgi ihmali denir ve fırıncının sorumluluğuna neden olur.

Fırıncının ikinci hatası, ürünün üzerine bilgi veren bir yazı koymamaktır. Fırıncı, sizin doğru bir seçim yapabileceğiniz şe-kilde, ambalajın üzerine, ürünün içindeki malzemeleri yazmakla yükümlüdür. Bu nedenlerle fırıncı, meydana gelen za-rarlardan sorumludur ve hastane masraf-ları ile çocuğun ve annenin hatalı bilgiden kaynaklanan tüm zararlarını ödemekle yükümlüdür.

Tüketicinin bilgilenme hakkı var

Bir ürün ile ilgili yeterli

bilgi bulunmuyorsa ne

yapabilirsiniz?

(8)

Olay 2

Profesyonel bir araba satıcısından kulla-nılmış bir araba satın alıyorsunuz. Teknik detaylara göre, satış esnasında yol saya-cında gözüken kilometre 90.000 km. Sa-tın aldıktan bir hafta sonra çeşitli teknik sorunlarla karşılaşıyorsunuz. Aklınızda beliren ilk şey, satıcının sizi arabanın kaç kilometre yaptığı ile ilgili kandırdığı olu-yor. Arabayı muayene ettirdiğiniz garaja gidiyorsunuz. Oradaki tamirci size araba-nızın en az 150.000 kilometrede olduğu-nu söylüyor.

Ne yapabilirsiniz?

Çözüm

Bir aracın yol sayacındaki kilometreyi tahrif ederek değiştirmek veya kilometre-lerin resmi kaydını değiştirmek yasaktır. Eğer satıcı bu yükümlülüğü ihlal ettiyse, sözleşmeyi feshedebilir ve paranızı geri alabilirsiniz.

Size aracın yol sayacında yer alan kilo-metresiyle ilgili olarak kasten yanlış bil-gi veren satıcı, sizi aracın gerçek değeri ve özellikleri konusunda aldatmıştır. Söz konusu eylem suç (dolandırıcılık) olarak dahi değerlendirilebilir. Bundan dolayı eğer bu değişikliği sizin anlaştığınız fiyata aracı satın almanız için yapmışsa, satıcıyı polise veya Cumhuriyet Savcılığına şikâ-yet etmekten çekinmeyin.

Tüketiciler Aldatılamaz!

Bir araba satıcısı, satın

aldığı-nız ikinci el arabanın

özellik-leriyle ilgili sizi aldattıysa ne

yapabilirsiniz?

(9)

Tüketicinin cayma hakkı vardır

Fikrinizi değiştirip, satın

aldığınız ürünü iade edebilir

misiniz?

Olay 3

Alışveriş Merkezinde

Bir alışveriş merkezine gittiniz ve çeşitli mağazalardan çeşitli ürünler satın aldınız. Alışveriş sepetinizdeki ilk ürün bir pan-tolon (1). Diğer ürün ise, üzerinde erkek arkadaşınızın ismi ve doğum gününün işlenmiş olduğu bir kolye. Daha önceden sipariş vermişsiniz ve satıcıyla işlemenin özellikleri ve yazı tipi konusunda anlaş-mışsınız (2). Nihayet süpermarketten bir kutu çilek aldınız (3).

Evdeki durum

Yeni pantolonunuzu giydiniz ve erkek ar-kadaşınız pantolonun tarzını ve rengini beğenmedi (1).

Birkaç gün sonra artık kolyenin işleme-sini beğenmiyorsunuz ve başka bir yazı tipini tercih ettiğinize karar verdiniz (2). Süpermarketteki çilekleri kontrol ettiği-nizde onların taze göründüğünü, ancak eve gelip paketi açtığınızda ortadaki çi-leklerin çürümüş olduğunu fark ediyor-sunuz (3).

Çözüm

1. Pantolon

Bir mağazadan satıcı ile yüz yüze bir alış-veriş yaptığınızda, ürünlerde değişim ya-pılması bir hak değil ancak giysi satıcısı-nın yaptığı bir iyiliktir. Bu, satıcısatıcısı-nın, siz ödemeyi yaptıktan sonra, satın aldığınız malı artık istemediğinizde, ürünü geri al-maya zorlanaal-mayacağı anlamına gelir. Satıcının ürünü iade şansı tanıdığından emin olmak için, faturayı ve mağaza şart-larını gözden geçirin. Eğer satıcı veya mağaza ürünü iade olanağı tanıyorsa, bu faturada veya genellikle kasanın yanında duran tabelalarda belirtilir.

Çoğu mağaza müşterilerine aldıkları ürü-nü belirli bir süre içinde iade etme imkânı tanır. Bu süre, ürünü satın aldığınız üye ülkenin ulusal mevzuatında belirlenmek-te ve yedi iş gününden on dört iş gününe kadar değişebilmektedir.

Eğer ürünü belirtilen süre içerisinde iade ederseniz, paranızı geri alabilir veya iade ettiğiniz ürün ile aynı fiyatta bir başka ürün almak üzere mağazadan bir kupon alabilirsiniz.

(10)

Para iadesi ve kupon vermek için genel-likle satıcılar, ürünün hiç kullanılmamış olması, siz satın aldığınız zamanki du-rumda olması gibi bazı şartlar ileri sürer-ler.

2. Kolye

Eğer kolye satıcının size vermiş olduğu tanıma uygunsa ve size gösterdiği mo-delin özelliklerini taşıyorsa, kolye sözleş-meye uygundur. Ürün aynı zamanda size önerilen kullanıma da uygun olmalıdır. Bu durumda, satıcının size teslim ettiği kolye aranızdaki sözleşmeye uygundur ve iade hakkınız bulunmaz.

Meyve ve sebzeler “tip ürünler” olarak 3.

3. Çilekler

kabul edilir. Onlar sebzedir, ancak seb-zelerin birçok farklı türü bulunmaktadır. AB Hukuku’na göre, bu tür ürünleri sa-tan kimse, en üstün kaliteli ürünü satmak mecburiyetinde değildir, fakat en kötü ka-litedeki ürünü de satamaz. Onun yerine satıcı, ortalama kalitede ürün satmalıdır. Eğer tüketici bir paket çilek alıyorsa ve çilekler çürümüşlerse, satıcı tüketilmeye uygun olmayan, çok kötü kalitede ürün satmıştır. Bu durumda mağazaya dönüp, başka bir paket çilek talep edebilirsiniz.

Tabii ki mağazaya fişiniz ile birlikte ve olabildiğince hızlı dönmelisiniz. Çilekleri ilgili süpermarketten aldığınızı yalnızca elinizdeki fiş ile kanıtlayabilirsiniz.

Olay 4

En yakın arkadaşınız birkaç gün içerisin-de evleniyor ve bazı ev ürünlerine ihtiyacı olduğunu biliyorsunuz. Bir internet ma-ğazasından ona ve müstakbel kocasına bir blender alıyorsunuz.

Düğün oldu. Arkadaşınız sizin aldığınız blender’ı çok beğeniyor ancak o model-deki blender’dan ona alan yalnız siz de-ğilsiniz. Aynı blender’dan iki davetli daha almış. Arkadaşınız hepsini elinde tutmayı istese de iki tanesini geri verebilme ihti-malinin olup olmadığını merak ediyor. Siz blender’ı internetten almıştınız. İkin-cisi güne gittiğinde satıcıdan, üçüncü kişi ise zücaciyeciden almıştır.

Çözüm

Sizin iade hakkınız bulunmaktadır. Blen-der’ı internet üzeriden aldığınız için hu-kuk size en az yedi günlük sözleşmeden dönme hakkı tanımıştır. Malı geri vermek isterseniz iade için herhangi bir sebep be-lirtmeniz gerekmediği gibi bunun için “ceza”landırılmazsınız da. Karşılamanız gerekebilecek tek masraf ürünün geri gönderilmesi için olacaktır.

Yedi günlük süre sipariş verdiğiniz malı teslim aldığınız zaman başlar.

Bu olayda cayma hakkı vardır çünkü blender gelinin şahsına özel yapılmış

(11)

de-ğildir. Herkes aynı blender’dan satın ala-bilir.

Diğer kişi blender’ı evde pazarlamacıdan almıştı. Bu kişi de iade hakkına sahiptir zira resmi mağazasının dışında özel bir mekanda satın almıştı. Bu hakkını kulla-nabileceği süre en az yedi gün olmalıdır. Bu süre mal teslim edildiğinde başlar. Satıcıya sözleşmeden dönmek istediğini bildiren bir ihtar göndermelidir.

Üçüncü kişi hukuken iade hakkı olmayan tek kişidir. Malın değişimi bir hak değil-dir; fakat satıcının yapacağı bir iyiliktir Bu, alıcı malı artık istemese de, satıcının malı geri almaya zorlanamayacağı anla-mına gelir. Yani bu durumda iade hakkı satıcının inisiyatifindedir. Malı geri al-mak ya da almaal-mak satıcıya kalmıştır. Kabul ederse, size ya paranızı iade eder ya da geri verilen malın değerinde alışveriş yapmak üzere bir değişim kuponu verir.

Satıcının ürünü iade şansı tanıdığından emin olmak için, faturayı ve mağaza şart-larını gözden geçiriniz. Eğer satıcı veya mağaza ürünü iade şansı tanıyorsa, bu faturada veya genellikle kasanın yanında duran tabelalarda belirtilir.

Belçika

Tüketicinin iade hakkını kullanabile-ceği süre en az on dört gün olmalıdır. Satıcı daha uzun bir iade süresi tesis edebilir ancak bu süre en az on dört gün olmalıdır.

Romanya

Tüketicinin iade hakkını kullanabile-ceği azamî süre on gündür. En asgarî süre ise yedi gündür.

(12)

Olay 5

Bir satıcı sizin semtinizde evden eve gezip çeşitli araba dergilerine abonelikler satı-yor. Büyükannenizin de kapısını çalıyor, dergileri hediye edip bir tanesine abone olmasını istiyor. Ne yazık ki büyükanne-niz hayır demeye cesaret edemiyor. Der-gilerle ilgilenmemesine rağmen hazırlık-sız yakalanıyor. Bu da onu ikna etmeyi kolay hale getiriyor, sonunda bir araba dergisine abone oluyor.

İki gün sonra olayı duyuyor, büyükanne-nizi bu aboneliği iptal etmeye ikna edi-yorsunuz. Bu mümkün mü? Abonelik üc-reti önceden ödenmiş olsa bile mi?

Çözüm

Kapıdan satış yapan bir satıcıdan bir mal almış kişi özel olarak korunmaktadır. Sa-tıcının evden eve gezerek dergi, elektrik süpürgesi gibi ürünleri sattığı kapıdan satışlardan bahsediyoruz. Bu durumlar-da korunmanızın sebebi kendinizi ha-zırlama fırsatınız olmamasıdır. Ürünün niteliklerini ve fiyatını diğerleriyle karşı-laştıramazsınız. Bu nedenle de satıcının malının iyi olduğundan emin değilsiniz-dir.

Kapıdan satışı yapılan ürünü alan her bir alıcı satışı iptal etmek için yedi günlük bir süreye sahiptir; sebep göstermesine bile gerek yoktur.

Dolayısıyla, bu olayda büyükanne abo-neliği iptal etmek hakkına sahiptir. Söz-leşmenin imzalanmasından sonra iki günün geçmiş o halde hala zaman vardır. Büyükannenin yapması gereken, satıcıya aboneliği iptal etmek istediğini bildiren bir ihbarda bulunmaktır. Ücreti ödemişse parasını geri alacaktır.

Tüketiciler kapıdan satışlarda özellikle korunurlar

Kapıdan satış sözleşmesini

nasıl iptal edebilirsiniz?

(13)

Olay 6

Büyük bir elektronik mağazasından stan-dart garantili bir su ısıtıcısı aldınız. İki ay sonra çalıştırma düğmesi bozuluyor. Satı-cıdan malın tamir edilmesini ya da değiş-tirilmesini istiyorsunuz fakat satıcı bunu kabul etmiyor. Su ısıtıcısının düğmesini çok sık ya da sert bastırmak suretiyle kötü kullandığınızı söyleyerek arızaya sizin sebep olduğunuzu, garantinin yalnızca imalat hatası için geçerli olduğunu ileri sürüyor.

Zararın sebebini ispat yükü kimdedir? Bu olay nasıl sonuçlanabilir?

Çözüm

AB Hukukuna göre, malın teslim edil-mesinden itibaren 6 ay içerisinde ortaya çıkan arızaların teslim anında gerçekleş-tiği varsayılır. Sizin bunu ispat etmeniz gerekmez. 6 aylık garanti süresi içerisin-de aksini iddia eiçerisin-den satıcının bunu size ispat mükellefiyeti bulunmaktadır. Bu olayda su ısıtıcısının satın alınmasından itibaren iki ay geçmiştir. Dolayısıyla da hukuki garanti sebebiyle satıcı arızalanan ürünü ücretsiz olarak tamir etmek ya da değiştirmeye mecburdur; meğer ki satıcı zarara sizin –tüketici- sebep olduğunuzu ispat etsin.

Tüketiciler ürünün niteliğine göre farklı

garantilere sahiptir

Garantiler aslında neyi

garantiliyor?

Türkiye

Türk hukukunda, teslimden itibaren 6 ay içerisinde ortaya çıksa bile ayıbın teslim zamanında vuku bulduğunu tü-ketici ispatlamalıdır.

(14)

Olay 7

İmalat hatalarına karşı yirmi dört aylık, batarya gibi tüketilebilen parçaları için altı aylık standart bir hukuki garantisi olan akıllı telefon aldınız. İki hafta sonra parkta bisiklet sürerken akıllı telefonunuz çantanızdan aniden düşüyor. Yere düş-tükten sonra artık doğru düzgün çalışmı-yor.

Satıcıdan akıllı telefonun tamirini ya da değiştirilmesini isteyebilir misiniz? Cevap olumsuzsa bu durumda ne yapı-labilir?

Çözüm

Garanti, tacir ya da imalatçının ürün ya da hizmetle ilgili karşılaşılabilecek so-runları ücretsiz olarak çözmeye yönelmiş hukuken bağlayıcı bir taahhüdüdür. Bu taahhüt, garanti belgesinde yazan süre boyunca tamir ya da değişim isteminizi kolaylaştırır. AB’de standart iki yıllık ga-rantiler üye devletlerde satılan tüm tüke-tim malları için uygulanır.

Ancak bu olayda, satıcının size karşı bir yükümlülüğü yoktur. Bu akıllı telefon satın aldığınızda teknik ve hukuki gerek-liliklere uygundu. Zarar bir üretim hata-sından değil fakat normal kullanımın da ötesinde sizin sorumluluğunuza giren bir kaza neticesinde gerçekleşmiştir. Akıllı telefonları yere düşmeye dayanıklı olarak üretilmek zorunluluğu yoktur.

Akıllı telefonunuzu belirli bir ücret kar-şılığında tamir ettirebileceğiniz bir yetkili servise başvurabilirsiniz. Yetkili servis lis-tesi garanti belgesi ile birlikte verilir. Ha-sarın giderilememesi halinde ise maalesef yapılabilecek başka bir şey yoktur.

Türkiye

AB üyesi bir ülke olmamasına rağmen Türkiye’de aynı iki yıllık garanti süresi uygulama bulabilmektedir.

(15)

Olay 8

İki yıllık standart garantili bir laptop aldı-nız. Buna ek olarak, laptopunuza gelebile-cek farklı türdeki kazalar için artı bir ko-ruma sağlayan on iki aylık bir ticari (ek) garanti satın aldınız. On beş ay sonra yaz tatiliniz sırasında bilgisayarınızı havuza düşürdünüz ve artık çalışmamaya başladı.

Bilgisayarınızı ücret ödemeden tamir ettirebilir ya da değiştirebilir misiniz? En azından bir tazminat alma olasılığı-nız var mı?

Çözüm

Bu olayda on iki aylık ticarî (ek) garanti süresi dolmuştur. Dolayısıyla tamir ya da değişim masraflarınız artık garanti kap-samında değildir. Hukuki garanti halen geçerlidir. Fakat bu garanti yanlış kulla-nımdan kaynaklanan zararı karşılamadı-ğı için satıcı ya da imalatçının tazminat sorumluluğu bulunmamaktadır. Lapto-punuzu tamir ettirmeye karar verdiyseniz tüm masrafları karşılamanız gerekecektir.

(16)

Olay 9

Minik kızınız için oyuncak dükkanından bir oyun evi satın aldınız.

Eve geldiğinizde kullanım kılavuzunun Çince yazılmış olduğunu fark ediyorsu-nuz; ne sizin anadilinizde ne de İngilizce talimat bulunuyor.

Ayrıca kurulum adımları da anlatılmadı-ğı gibi resimler de anlaşılır değil. Nihayet oyun evini kurmaya başladınız. Nere-deyse sonuna geldiğinizde birden bire ev çöktü ve evin iki parçası da çatladı.

Bir sonraki gün oyuncakçı dükkânına geri giderek çatlayan parçaların tamirini yahut değiştirilmesini ve İngilizce yahut anadilinizde yazılmış doğru talimatlı bir kullanım kılavuzu talep ediyorsunuz.

Çözüm

Bu halde iki seçeneğiniz bulunmaktadır: (1) satıcının oyun evini tamir etmesi (2) çatlayan parçaların yenisi ile değiştirilme-si.

Parçaları yanlış yerleştirmenizin sebebi, anadilinizde yahut anlayabileceğiniz bir başka dilde (İngilizce) yazılmamış olan talimatlardır. Eğer parçalar ayrıca satılmı-yorsa, yeni bir oyun evi talep etme hakkı-nız bulunmaktadır.

Tüketicilerin anlaşılır bir dilde kullanım kılavuzu

edinme hakları var

Kılavuzda bulunması gereken

bilgi olmadığında yahut

kıla-vuzu anlayamadığınızda ne

olacaktır?

Türkiye

Türk Hukuku’nda tüketici yalnız za-rarının tazminini talep edebilir; tamir talep hakkı yoktur. Satıcı da anlaşılır bir kullanım kılavuzu bulunmaması sebebiyle idari para cezasına çarptırı-lacaktır.

(17)

Olay 10

Eve geldiniz ve kapıyı açmak istediğiniz-de anahtarı içeriistediğiniz-de unuttuğunuzu fark ettiniz. Tek çözüm yolunuz kapıyı açmak için çilingiri aramak. Size on beş dakika içinde birini göndereceklerini ve işin 90 €’ya mal olacağını söylediler.

Fakat çilingir gelip kapıyı açtıktan son-ra sizden 350 € talep eder. Saldırgan bir üslupla, talep ettiği miktarın tamamını ödemeniz gerektiğini çünkü yaptığı işin zor bir iş olduğunu ve onun yardımı ol-maksızın evinize giremeyeceğinizi iddia etmektedir.

Ne kadar ödeme yükümlülüğünüz bu-lunmaktadır? Hizmetten önce kararlaş-tırdığınız bedeli mi yoksa daha sonra-sında talep edilen bedeli mi?

Çözüm

Tüketici olarak, itiraz etmek ve kararlaş-tırdığınız bedel olan 90 €’yu ödeme hak-kınız vardır. Çünkü, telefonda size kapıyı açmanın bedelinin sabit 90 € olduğu söy-lenmişti. Şirketin sizden daha fazlasını talep etme hakkı bulunmamaktadır, zira bu tutum AB’de saldırgan uygulama ola-rak değerlendirilmekte ve hukuka aykırı olarak kabul edilmektedir.

Tüketicilerin saldırgan satışa karşı korunma

hakkı var

Satıcı sizi aldatmaya

çalıştığın-da ne yapabilirsiniz?

(18)

Çözüm

Uçuşunuz üç saat veya daha uzunca bir süreyle ertelenirse, havayolu şirketi gecik-menin olağanüstü şartlardan ileri geldiği-ni ispat etmediği müddetçe zararınız taz-min edilebilir. Bu süre boyunca kendinizi düzgün biçimde idame ettirme hakkınız var: telefon edebilir, gazlı içecekler, yiye-cek alabilir, seyahat edebilir ve bir yerde kalabilirsiniz.

Uçuşunuz beş saatten fazla süreyle erte-lenirse ve seyahate artık devam etmeme kararı alırsanız bilet için ödediğiniz be-delin tarafınıza iade edilmesini ve seyahat başlangıç noktasına taşınmayı talep ede-bilirsiniz.

Eğer ki bavulunuz kaybolur, zarar gö-rür ve gecikirse 1300 €’ya kadar tazmi-nat talep edebilirsiniz. Diğer taraftan, en önemli hijyen ürünlerinin (diş fırçası, diş macunu vs. bulunduğu “hayatta kalma paketi”nden alma hakkınız vardır. Bunun ötesinde, kayıp veya geciken bavulunuz sebebiyle havayolu şirketinin size gerek-li olan kıyafet, tıraş makinası vs.’yi temin etme yükümlülüğü de bulunmaktadır.

Tüketiciler seyahat ettikleri sırada

korunmaktadırlar

Uçuşunuz ertelendiğinde ve

bavulunuz kaybolduğunda

haklarınız nelerdir?

Olay 11

Portekiz’e tatile gidiyorsunuz. Budapeşte kalkışlı uçağınız Brüksel’e indi, buradan da Lizbon’a aktarmalı uçuşunuz var. Fakat Brüksel’e ulaştığınızda aktarmalı uçağınız rötar yaptı. Aktarmalı uçuş için beklerken havalimanında dört saat geçirmek zorun-da kaldınız. Bu zaman zarfınzorun-da yiyecek içecek için harcama yaptınız. Dahası Liz-bon havalimanına ulaştığınızda check-in yaptırdığınız bavulunuz da kaybolmuş. Bunun üzerine havalimanının kayıp ba-vul servisine kaybolan baba-vulunuzla ilgili başvuruda bulunuyorsunuz. Onlar da ba-vulu bulduktan sonra size bilgi verecekle-rini söylüyorlar.

Bavulunuz olmaksızın Lizbon’un 300 km uzağındaki tatil mekânınıza seyrediyor-sunuz. Ertesi gün havalimanının kayıp servisi sizi arıyor ve bavulunuzu gelip ala-bileceğinizi söylüyor.

Uçuşunuz uzunca bir süre ertelendiğin-de ne yaparsınız?

Bavulunuz kaybolduğunda, hasar gör-düğünde veya geciktiğinde ne yaparsı-nız?

(19)

Çözüm

Öncelikle yapabileceğiniz şey otel yöneti-minden söz konusu problemleri çözmele-rini istemek: size deniz manzaralı bir oda bulmalı, bedava internet tahsis etmeli ve tam pansiyon hizmet vermeliler. Eğer bunları yapmıyor veya yapamıyorlarsa, seyahat acentası ücreti uygun bir bedele indirmeli veya zararı tazmin etmelidir. Üçüncü bir seçenek olarak rezervasyo-nunuzda seyahat acentası tarafından size sunulan standartlarla aynı düzeyde bir başka otele transferinizi de talep etmeye hakkınız bulunmaktadır.

Olay 12

Yunanistan’da bir haftalık tatil paketi için rezervasyon yaptınız. Maalesef, söz konu-su otelde size seyahat acentası tarafından sözü edilen tesis ve hizmetlerin hiçbirisi sunulmadı. Deniz manzaralı bir oda re-zerve ettirdiniz fakat otele vardığınızda pencerenizden gördüğünüz tek şey or-man. Dahası, seyahat acentası odanızdan ücretsiz kablosuz internet hizmetinden yararlanabileceğiniz konusunda kesin konuşmuştu; fakat otele geldiğinizde re-sepsiyonistten internete erişimin saatinin 1 € olduğunu öğrendiniz. Nihayet, tatil paketinin toplam tutarına günde üç öğün yemek de dahildi, fakat otelin restoranı sadece sabah ve akşam açık.

(20)

Bağlantılar

AB’de mal ve hizmet satın almak:

http://www.eccnl.eu/page/en/themes/Kopen-in-de-EU

Yurtdışında alışveriş:

http://europa.eu/youreurope/citizens/shopping/shopping-abroad/index_en.htm

Malların satışı ve garantiler:

http://ec.europa.eu/consumers/cons_int/safe_shop/guarantees/index_en.htm Seyahat: http://europa.eu/youreurope/citizens/travel/passenger-rights/index_en.htm Koli gönderimi: http://ec.europa.eu/consumers/cons_int/safe_shop/pack_trav/index_en.htm http://www.eccnl.eu/page/en/themes/Pakketreizen Havayolu seyahati: http://www.eccnl.eu/page/en/themes/Luchtvaart

Avrupa Tüketici Merkezi:

http://www.eccnl.eu/page/en/home/home

İLETİŞİM

Genel bilgi edinmek için: Avrupa Birliği (1. ve 2. web sitesi) Ücretsiz arayın: 0800 67 89 10 11

(21)

İlerleyen sayfalarda “Ürün Sorumluluğu” alanındaki haklarınıza ilişkin faydalı bil-giler bulunmaktadır. Size kendinizi nasıl savunmanız gerektiği öğretilecek, her bir hak ayrı ayrı açıklanacak ve birtakım ör-nekler verilecektir.

Bu bilgilere sahip olursanız haklarınızı kullanabilir ve savunabilirsiniz

Haklarınızdan bazıları:

1. Kimlerden tazminat talep edebi leceğinizi bilmeye hakkınız var 2. Güvenilir ve emniyetli sağlam ürünler almaya hakkınız var

3. Hangi hallerde üreticinin sorumlu olacağı hakkında bilgilendirilme hak kınız vardır.

4. Zararınız için tazminat talep etme hakkınız var

5. Tazminat talep edebileceğiniz eşiği bilme hakkınız vardır.

ÜRÜN SORUMLULUĞU

Ürün Sorumluluğu’nun ne olduğunu ve bu hususta ne gibi haklarınız olduğunu biliyor musunuz? Muhtemeldir ki birçok tüketici gibi sizin de cevabınız “hayır” olacaktır. Bu bölümde bu konuda size yol göstereceğiz.

Ürün Sorumluluğu’nu düzenleyen ka-nunlar üreticilerin temin ettikleri mallar-dan mesul olmalarını sağlar.

İmalatçının, güvenli ürün imal etme bor-cu vardır.

Sizin tek bir borcunuz bulunmaktadır: ürünün potansiyel yahut etkin olarak hasar veya zarara yol açabilecek ayıbının bulunduğunu ispat borcu. Bu sözleşme-den kaynaklanmayan bir yükümlülüktür; zira üretici ile tüketici arasında bir sözleş-me bulunmamaktadır.

Ayıplı ürünün verdiği zarardan sorum-luluğa ilişkin hukuk kuralları sözleşmede atıfta bulunulsun yahut bulunulmasın her zaman uygulanabilir.

(22)

Olay 1

Düşünün ki yeni bir buzdolabı satın al-maya ihtiyacınız var ve uzman, “Marka” olmuş bir mağazada biraz araştırma yap-tıktan sonra en iyisi olduğunu düşündü-ğünüz bir tanesini buldunuz. İlk olarak kullanım kılavuzunu okudunuz ve tali-matlarda belirtildiği gibi buzdolabını lıştırıp ilk yirmi dört saat boş olarak ça-lışmasına izin verdiniz. Elbette, bundan sonra mutlu bir şekilde yeni buzdolabını-zı yiyeceklerle doldurdunuz. Birkaç gün sonra ailenizle üç günlük bir tatile çıktı-nız, ve bilin bakalım siz dinlenirken ne

oldu? Buzdolabınız fazla ısındı ve tabi ki bütün yiyecekler bozuldu. Çok şaşırdınız, çünkü buzdolabını ilk çalıştırdığınızda, herhangi bir sorun belirtisi yoktu.

Yetkili servis elemanı evinize geldi ve buzdolabını inceledikten sonra teslimat sırasında görülmeyen, imalat hatasından kaynaklanan bir kusur olduğunu fark etti. Mağazadan buzdolabınızı mükemmel durumdaki yeni bir tane ile değiştirmele-rini ve yiyecekledeğiştirmele-rinizin kaybından doğan zararı tazmin etmelerini talep ettiniz.

1. Kimlerden tazminat talep edebileceğinizi

bilmeye hakkınız var

İMALATÇI

Buzdolabınız içindeki tüm

yi-yeceklerle birlikte bozulursa ne

yapabilirsiniz?

ham madde üreticisi, bütünleyici parça ya da tamamlanmış ürünün imalatçısı

ürünün üzerine isimlerini, ticari markalarını veya diğer ayırt edici özelliği basan herhangi bir kişi imalatçısı ya da ithalatçısı belirlen-emeyen bir ürünü tedarik eden herhangi bir kişi

(23)

Talebiniz hukuken geçerli mi? Bu davada sorumlu olan kim? Mağaza mı imalatçı mı? Ve siz “imalatçı” nın tam olarak ne anlama geldiğini biliyor musunuz?

Çözüm

Her şeyden önce, AB’de mukim olan ima-latçı her zaman ürününden sorumludur. Bu demektir ki ayıplı ürün sebebiyle mey-dana gelen her tür hasardan mesuldür. İkinci olarak, eğer aynı buzdolabını ima-latçısı AB dışında bulunan olan bir bayi-den edinmiş olsaydınız durum ne olurdu? Bu buzdolaplarının Çin’de yapıldığını ve Alman bir satıcı tarafından ithal edildiği-ni düşünün? Ne yapabilirsiedildiği-niz?

Elbette buzdolabını Çin’e geri gönder-menize gerek yok. Avrupa Birliği’ne ithal edilen her ürün için ithalatçısı sanki ima-latçısıymış gibi sorumlu tutulacaktır. Son olarak, bu olay asıl imalatçısı belli olmayan bir ürün hakkında da olabilirdi. İmalatçısının kimliğini bilmeden tazmi-nat almanız mümkün müdür? Neyse ki cevap “evet”. Ürünün her tedarikçisi, ma-kul bir süre içerisinde imalatçının kim-liğini veya ürünün tedarikçisini ortaya çıkarmazsa imalatçı olarak “tayin edile-bilir”.

Not

Olayda aynı hasardan sorumlu iki veya daha fazla kişi var. Onlar hasardan müş-tereken sorumlu olacaklardır.

AB’ye ithal eden herhangi bir kişi

Üreticinin belirlenemediği durumlarda,

ürünün her bir tedarikçisi

(24)

Olay 2

Bir gün grip oldunuz. Doktora gittiniz ve size rahatsızlığınızı hafifletmek için bir burun spreyi yazdı. Reçeteyle birlikte ec-zaneye gittiniz ve yazılan burun spreyini aldınız. İki gün sonra kızarıklıkla kaplan-dınız. Cildinizde büyük, kırmızı, içi su dolu kabarcıklar çıktı. Ne var ki, siz ila-cınızı, prospektüsü elinizden geldiğince okuduktan sonra almıştınız. Grip spre-yinizi kullanmadan önce tavsiye edileni yaptınız. Ellerinizi ve burnunuzu temiz-lediniz ve sprey tüpünü çalkaladınız. Ama cilt kızarıklığınız geçmedi ve daha da kötü olmaya başladı. Tekrar dokto-runuza danışmaya karar verdiniz. Size yardımcı olmak için başka bir ilaç yazdı ve bir kez daha para harcadınız. Size bu spreyi daha önce binlerce insanın hiçbir yan etkisini görmeden kullandığını söy-ledi. Bu durumdan kim sorumlu?

Size spreyi yazan doktor olabilir. Burun spreyini aldığınız eczane olabilir. Bu ilacın imalatçısı, üretici firması olabi-lir.

Ve ayrıca burun spreyinin ithalatçı firma-sı olabilir.

Bu olayda zarardan kim sorumlu olacak ve hangi zarar telafi edilecek?

2. Güvenilir ve sağlam ürünler almaya

hakkınız var

Sizde rahatsızlığa yol açan bazı

ilaçlar satın aldıysanız ne

yapa-bilirsiniz?

(25)

Çözüm

Eğer siz zarar görmüş hasta olarak sprey kullanımı ile kızarıklıklar arasındaki ne-densellik bağını kanıtlayabilirseniz, spre-yi kullanmadan önce gerekli uyarıları göz ardı etmediğiniz netleşecektir.

Peki, sorumluluğu kim üstlenecek? Doktor, bu yan etkiye sebep olacak sağ-lığınızla ilgili başka bir medikal hususu gözden kaçırmadıkça sorumlu olmaz. Eczane, spreyin son kullanma tarihi geç-miş değilse sorumlu olmaz. Bu davada, eczanenin ihmali ileri sürülebilir.

İthalatçı, yalnızca eğer imalatçı bilinmi-yorsa sorumlu olur. Eğer spreyin imalat-çısı belirlenebiliyorsa, hasarın varlığı ve spreyin kullanımı ile hasar arasındaki ne-densellik bağı kanıtlanabilir olmak kay-dıyla o sorumlu olur. Ne var ki, imalatçı eğer kendisinin mevcut veya muhtemel bilgisini değil de, bilimsel uzmanların öngörüsünü göz önünde bulundurarak spreyin tedavüle çıkarıldığı sırada kusu-run belirlenemediğini kanıtlayabilirse so-rumlu tutulamaz.

(26)

Çözüm

Bilgi eksikliği üründeki ayıp olarak nite-lendirilmek için yeterli bir dayanaktır. Ne var ki, mağdur olarak ayıbı ve ayıp ile hasar arasındaki nedensellik ilişkisini ka-nıtlamanız gerekmektedir.

Bu olayda, satın aldığınız makine ayıplı bir maldı ve ayıplı makine ile sizin kişisel zarar (el yaralanması) arasında nedensel-lik bağı vardı. Bu sebeple tıbbi giderleri-nizi de zarar olarak makine üreticisinden talep edebilirsiniz.

3. Bilgilendirilmeye hakkınız var. Üreticiler bilgi

eksikliğinden kaynaklanan hasarlardan

sorumludurlar

Olay 3

Duvara çivi çakmak için bir makine satın aldınız. Makinenin kutusu aynı zamanda plastik parçalar da içermekteydi. Kutunun içine baktığınızda bu plastik parçalarla ne yapacağınıza dair hiçbir açıklama yoktu. Böylece makineyi kullanmaya başladınız ve onunla bir çiviyi elinize çakarak ciddi bir yaralanmaya sebep oldunuz. Sonra-dan, kutunun içindeki plastik parçaların kazalara engel olmak için makineye takıl-ması gerektiği anlaşıldı.

Bu olayda makine teknik olarak sorun-suz, ama bilgi eksikliği sebebiyle hasar gördünüz. Makine üreticisinden zararı talep etmek mümkün müdür?

(27)

4. Zararınız için tazminat talep etme hakkınız var.

Olay 4

Bir yıllık epilasyon cihazınızın şarj aletini prize taktığınızda cihaz elinizde patladı. Elektrik devreniz ve duvarınız zarar gör-dü, aynı zamanda da yaralandınız, eliniz birkaç yerinden yandı. Toplam zararınız 450 €:

- Yanan epilasyon aleti: 50 €

- Duvar, priz, epilasyon aleti haricindeki maddi zararlarınız: 250 €.

- Elinizin tedavi masrafı: 150 €

Alette kullanımının çok kolay olduğu ve tek yapmanız gerekenin fişi prize takmak olduğu belirtilmiş. Epilasyon aleti kişisel kullanım için uygun.

Benzer kazaları ne kadar sıklıkla duyu-yorsunuz? Aldığınız cihazların güvenilir ve sağlam olması hakkınız.

Bu olayda yanan epilasyon aleti için taz-minat talebi hakkınız olup olmadığını merak ediyorsunuz.

Peki tedavi masrafları, yaşadığınız acı ve sıkıntı yüzünden de tazminat hakkınız olabilir mi?

Çözüm

Bu gibi olaylarda kusurlu ürünün sorum-luluğu yine imalatçıya yüklenmiştir. Bu yüzden imalatçıdan tazminat alma hak-kınız vardır.

AB hukukunun şunlar arasında ayrım yaptığını bilmek önemlidir:

- Ölüm ve fiziksel zararlar: Tüm zararlar karşılanır. Bir eşik yoktur.

- ZARAR GÖREN ÜRÜN HARİCİN-DEKİ maddi zararlar: Tazminat eşiği 500 €’dur.

Bunlar AB Hukuku ile getirilen ölçütler-dir. Birçok ulusal düzenlemede bu ölçüt-lerin ilerisine gidilmiştir.

Örneğin bazı ülkelerde maddi zararlar için 500 € eşiği konulmamıştır, yani tüm maddi zararlar talep edilebilmektedir. Bazı ülkeler manevi zararların da karşı-lanmasını kabul etmiştir.

AB Hukuku hükümlerinin hepsinde ol-duğu gibi burada da devletler kendi iç hukuklarında AB Hukukunun sağladığı

Bir epilasyon aleti satın

aldınız ve alet fişe takar

takmaz patladı. Zararınız

için tazminat talep alabilecek

misiniz?

(28)

asgari korumanın ötesinde düzenlemeler yapabilmektedir.

Çözüm kazanın yaşandığı yerin özellikle-rine ve çeşitli ayrıntılara göre, uzmanla-rın yaptığı incelemeye dayanarak eski bir

ev olması ya da elektrik tesisatının bozuk olması gibi, farklılık gösterebilir. Böyle durumlarda üreticinin ya sınırlı sorum-luluğu vardır ya da sorumsorum-luluğu yoktur. Üretici sorumluluktan kurtulmuştur.

Sonuç: Bir tüketici olarak yapmanız gerekenlerin farkında olunuz, ciddi

(29)

Romanya’da tazminat eşik değeri 50 €’dur.

5. Tazminat talep edebileceğiniz eşiği

bilme hakkınız var

Olay 5

AB’de bulunan bir mağazadan mikro dalga fırında kullanabilen bir tabak takı-mı aldınız. Paketin üzerinde tabakların mikrodalgadan zarar görmeyeceği belir-tilmiş. Eve geldikten sonra tabaklarınızı denemek için biraz yemek koyarak mik-rodalga fırına koydunuz. Fırını çalıştır-dığınızda tabaklarınız çatladı ve mikro-dalga fırınınız da zarar gördü. Ertesi gün tabakları satın aldığınız dükkana gittiniz ve mikrodalga fırınınızın tamir edilmesi-ni ve tabakların değiştirilmesiedilmesi-ni istediedilmesi-niz. Toplam bedel: 610 €.

Çözüm

Böyle bir durumda mikrodalga fırını-nızın tamir edilmesini ve tabaklarıfırını-nızın değiştirilmesini ya da paranızın iade edil-mesini talep edebilirsiniz. Üretici ürünü-nün malınıza verdiği zararı karşılamak zorundadır. Paketin üzerinde ürünün mikrodalgada kullanmaya uygun oldu-ğunun belirtildiği ancak buna rağmen tabaklarınız çatladığı ve mikrodalga fırı-nınıza da zarar verdiği için talebiniz

ge-çerlidir. Üretici 500 €’yu geçtiği için hasa-rınızı karşılamak zorundadır. Birçok AB ülkesinde tazminat eşiği 500 €’dur. Eğer hasar 500 €’dan daha az ise, bu hasarı kendiniz ödemek zorundasınız. Bununla birlikte eğer tamir bedeli bu eşiği aşıyor ise üretici zararın tümünü karşılamalıdır.

Tüketici haklarının icrası

Bir tüketici olarak zararın meydana gel-diği tarihten itibaren 3 yıl içinde dava açabilirsiniz. İlk aşamada tabakları satın aldığınız dükkana, ikinci aşama ise hasarı tazmin edilecek olan tabakların üreticisi-ne iddianızı ileri sürebilirsiniz.

Davada zararın meydana geldiği ülkenin hukuku uygulanacak ve yargılama yine ulusal mahkemelerce yapılacaktır.

Satın aldığınız bir ürün başka

malınıza zarar verdiyse neler

yapabilirsiniz?

(30)

Bağlantılar

http://europa.eu/legislation_summaries/consumers/consumer_safety/l32012_en.htm http://ec.europa.eu/enterprise/policies/single-market-goods/product-liability/ index_en.htm http://osha.europa.eu/en/legislation/directives/workplaces-equipment-signspersonal-protective-equipment/osh-related-aspects/council-directive-85-374-eec http://www.biicl.org/plf/ ec.europa.eu/consumers/cons_safe/prod_safe/gpsd/index_en.htm

(31)

REKLAM SAHASI

Reklama Giriş

Macaristan Profesyonel Pazar Araştır-ma Ajansları Birliği verilerine göre 2012 yılında tüketiciler her gün yaklaşık 72,6 reklamla karşılaşmış ve bu reklamlara yaklaşık 476 milyar dolar harcanmış. En ilginç verilerden biri ise her gün reklam-ları izleyerek yaklaşık 22 dakika geçirdi-ğiniz.

Ancak reklamın ne anlama geldiğini bili-yor musunuz? dictionary.com a göre rek-lam; kamuoyunun dikkatini gazete, dergi, radyo, televizyon ya da billboard’lar vası-tasıyla bir ürüne, hizmete ya da nesneye çeken etki ve uygulamalardır. İnsanlar reklamların ihtiyaç duymadıkları şeylere para harcamalarını sağlamak için hazırla-nan bir ikna sanatı olduğunu düşünürler ancak reklam aynı zamanda bir iletişim biçimidir.

Sonraki sayfalarda reklamlara ilişkin ger-çek hayattan örneklerle, işinize yarayacak bilgiler vereceğiz. Zaten hayat yeterince karmaşık olduğu için bu broşürü okudu-ğunuzda haklarınızı korumayı öğrenmiş olacaksınız.

Merhaba tüketici, eğer bunu

okuyorsanız muhtemelen bir

tüketici olarak çeşitli

sorunla-rınız var ve haklasorunla-rınızı

öğren-mek istiyorsunuz. Daha fazla

bilgi edinin “çünkü siz buna

değersiniz.”

(32)

Tüketicilerin çocuklara yönelik saldırgan

reklamları şikayet etme hakları var

Şirketlerin kar oranlarını arttırmak için çeşitli reklam kampanyalarına başvurdu-ğunu biliyor musunuz? Dükkanlarda şu şekilde birçok reklam görürüz: belli bir sayıda ürün alana başka bir ürün hediye ya da çok ucuz fiyata akıllı telefon vs. Me-sela bir şirket tüketicilerine ürününü ya da hizmetini bir hediye gibi sunduğunda onları düzenli müşteri listelerine ekleme-ye çalışabilir. Başka bir şirket tüketiciler-den ürünlerini almalarını ya da hizmet-lerini kullanmalarını ister ve bunun için çeşitli ikna yolları kullanır. Tüketicilerin şirketin sunduğu hizmete ya da ürüne ihtiyaçları yoktur, şirket reklamlarla tü-keticilerin bunlara ihtiyaç duyduklarına onları inandırmaya çalışır. Reklamların-da çocukları hedef alan şirketler de var-dır. Çocuklar savunmasız oldukları için gerçekten o ürüne ihtiyaç duyduklarına inanabilir ve ailelerini o ürünü almaları

için ikna etmeye çalışabilirler. Bu yolla çocuklar aileler ve şirketler arasındaki “ikna ajanları” haline gelirler.

Olay 1

Bir şirket kendi reklamlarını daha etki-li bir biçimde yapabilmek için çocukları kullanır.

Şirket bütün her şeyi önceden planlamış-tır ve ailelerini etkilemeleri amacıyla ço-cuklara belli sayıda SIM kart dağıtmaya karar verir.

Şirket tüm ülkede çeşitli okullarda ilköğ-retim aşamasındaki çocuklara SIM kart dağıtır. Şirketin aynı zamanda çocukları müşteri listelerine eklemek amacı da var-dır. Ve tabi ki SIM kartı alan çocuklar, ai-lelerinden sadece telefon faturalarını öde-melerini değil aynı zamanda kendilerine

Çocuklarımızı hedef alan

reklamlara karşı neler

yapabiliriz?

(33)

cep telefonu almalarını da isteyecektir. Çocuklar tercihleri yüzünden sorum-lu değildir, ancak reklamda çocukların kullanılması hukuka uygun değildir ve saldırgan ticari reklam olarak sınıflan-dırılmaktadır. İlköğretimdeki çocuklara dağıtılan SIM kartta ayrıca minumum bir konuşma süresi ve servis hakkında bilgi verilmektedir. Aslen, telekomünikasyon şirketi çocukları telekomünikasyon ser-vislerini kullanarak aile ve arkadaşları ile sürekli iletişim halinde olabilecekleri yönünde etkilemeye çalışmaktadır. Yine aynı pakette tavsiye edilen tarifelere iliş-kin ailelere yönelik hazırlanmış bir mek-tup da bulunmaktadır.

Şimdi kendinize sorun: “Fiil sorumluluk-ları ve tercih şanssorumluluk-ları olmayan çocuklara bedava sim kart dağıtmak adil midir?”

Şirket bu durumun hukukî olduğunu id-dia etmiş olabilir. Ancak biz tüketiciler hukuka aykırı olduğunu söylüyoruz.

Çözüm

Şirketin davranışının adil olmadığını hu-kukî temellere dayandırırsak:

• SIM kart, kanunen yasaklanmış oldu ğu halde, kontör içermektedir.

• Çocuklar; yaşları, bilgi ve sorumlu lukları olmaması nedeniyle korunma sız bir gruptur.

• Tacir, çocuklardan ziyade aileleri etki lemeyi amaçlamıştır.

(34)

Tüketicinin tam bilgi alma hakkı var

Olay 2

Mesela siz reklamdaki eksik bilgilendir-me nedeniyle beklediğinden yüksek bir cep telefonu faturası gelen tüketicisiniz. Bir cep telefonu operatörünün teklif etti-ği “sıfır kuruş” kampanyasını televizyon reklamında gördünüz. Bu reklamda, söz konusu cep telefonu tarifesine geçerseniz arkadaşlarınızla bedel ödemeksizin ileti-şime geçebileceğiniz söylenmişti. Ancak operatörün reklamda bedava olduğunu söylediği tarife sadece konuşmalar için-dir, kısa mesajları ve resimli mesajı kapsa-mamaktadır. Böylece operatör bir takım bilgileri size eksik vererek karar verme sürecinizi etkiledi. Başka bir anlatımla siz bilmeden fazla para harcıyordunuz.

Çözüm

Ticari uygulamalar, mesleki özen gerek-sinimlerini karşılamıyorsa ve ortalama tüketicinin ürünle ilgili olarak ekonomik davranışını çarpıtıyorsa haksız kabul edi-lir. Haksız ticari uygulamalar çoğu ihti-malde yanıltıcı veya saldırgan bir şekilde ortaya çıkar.

Bu olayda, yanıltıcı bir ticari uygulama vardır, çünkü siz önemli bilgilerin veril-memesi sebebiyle mağdur oldunuz. Baş-ka bir ifadeyle, reklamda önemli bilgiler eksikse ve siz satın aldığını mal ya da hiz-met için verilen bilgilerde size söylenen-den fazla bir bedel ödüyorsanız, yanıltıcı atlanmış sözcük kaynaklı haksız ticari uygulama ortaya çıkar. Bu reklam sizin tüketici olarak hakkınızı ihlal etmektedir. Eğer durumu şikâyet ederseniz ve mah-kemeye giderseniz, mahkeme reklamı kontrol eder. Atlanmış sözcük kaynaklı ticari uygulamada mahkeme, cep tele-fonu operatörünün sizin hakkınızı ihlal ettiğine karar verir. Çünkü reklamda önemli bilgiler doğrudan eksik olduğu gibi, ek bilgilere ulaşabileceğiniz internet sitesinde de önemli bilgiler eksiktir. Bü-tün bu yanıltıcı davranışlar sizin bu hiz-meti seçmedeki kararınızı etkilemiştir. Sonuç olarak mahkeme operatöre para cezası verir ve büyük olasılıkla kaybınızın size geri ödenmesine karar verir.

Gördüğünüz reklamdaki

eksik bilgilendirme nedeniyle

size beklediğinizden yüksek

bir fatura geldiyse ne

(35)

Karşılaştırmalı Reklam

Olay 3

Hepimiz tüketiciyiz. Fakat bazılarımız sadece tüketici sıfatına sahip özel kişiler değil. Bazılarımız aynı zamanda işletme sahibiyiz. Düşünün ki, siz A şirketinin sahibisiniz ve yalıtım panelleri satıyor-sunuz. Aynı zamanda B şirketi de yalıtım paneli satıyor. Sizin şirketiniz ile B şirketi arasındaki fark ise, onların yalıtım panel-leri için kullandığı ham maddenin mine-ral yünü olması, sizin kullandığınız ham maddenin ise yanıcı özelliği de olan plas-tik köpük olması.

B şirketi, kendi ürünleri için bir ya başlatmaya karar veriyor. Bu kampan-yada sizin ürünleriniz ile kendi ürünlerini karşılaştırıyorlar. B şirketi kendi ürünleri üzerinde ve sizin ürünleriniz üzerinde sözde “ateşe reaksiyon” testi yapıyor. Test sonunda B şirketinin ürünleri zaten yan-mayan bir ham maddeden yapıldığından sizin şirketinizin ürünlerine göre ateşe daha fazla dayanıklı olduğu ortaya çıkı-yor. B şirketi yaptığı ticari videoda, sizin ürünlerinizle yalıtılmış bir model odayı ateşe veriyor ve bu model oda üzerinden sizin ürünlerinizin ne kadar çabuk yan-dığı tüketicilere gösteriliyor. Tabi ki, B şirketinin ürününüz hakkında tüketiciye hatalı bir izlenim vererek ürününüzün güvenli olmadığını söyleyen reklamdan memnun değilsiniz .

Çözüm

Ham madde, uygunluk, doğrulanabi-lirlik, muadil özellikleri karşılaştırıldığı müddetçe karşılaştırmalı reklam yap-mak mümkündür. Ancak karşılaştırmalı reklam yanıltıcı olmamalıdır ve karşılaş-tırılmalı reklam tüketicileri somut avan-tajlarla ilgili bilgilendirmek için kullanıl-malıdır.

Bu olayda, B şirketi ürün karşılaştır-masında doğru bir yol izlememiştir. Bu video gerçek bir yangında sizin ürünü-nüze ne olacağını göstermiyor. Eğer her iki üründe uygun şekilde kurulmaza, bu testten uygun sonuç almanız mümkün olmaz. Çünkü ürünün üzerinde kasten bir ateş yakıldığında, gerçek yangında durumun nasıl olacağına ilişkin adil bir karşılaştırma yapmak mümkün değildir. B şirketinin tüketicileri sizin ürününüzün güvenli olmadığını söyleyerek sizi kötüle-mesi mümkün değildir.

Ne yapılabilir?

Eğer böyle bir problemle karşı karşıya gelirseniz, rakip firmanın lanse ettiği rek-lamda ürününüzü kötüleniyorsa, ticaret mahkemesine gidebilirsiniz. Bütün Üye Devletler’in tüketici haklarının korunma-sına ilişkin AB direktiflerini uygulamayla görevli böyle bir kurumu bulunmaktadır.

(36)

Yanıltıcı Reklam

Olay 4

İnternette dolaştığınız sırada bir takım yarışmalarla ilgili bir reklam gördünüz. Reklamda yarışmaya katılarak ödül ka-zanabileceğiniz söylenmişti ve şansınızı denemeye karar verdiniz. Size ödül ka-zanabilmek için cevaplanacak bazı basit sorular soruldu. Soruları cevapladıktan sonra, size isminiz, telefon numaranız gibi bazı kişisel sorular soruldu. Bu bil-gileri verdikten birkaç dakika sonra, cep telefonunuza bir mesaj geldi. Mesajda bir mobil hizmete abone olduğunuz yazıyor-du. Herhangi bir mobil hizmete abone ol-duğunuzu hatırlamadığınız gibi aylık bir bedel ödemek de istemiyorsunuz.

Çözüm

Ortalama tüketici bazı soruları cevapladı-ğında ve kişisel bilgilerini verdiğinde bir mobil hizmete dâhil olduğunu bilebilecek durumda değildir. İnternet sitesi bu yarış-ma hakkında daha açık olyarış-malı ve servis sağlayıcı hakkında tüketicileri açık bir şekilde bilgilendirmelidir. Ayrıca siz, bu yarışmanın doğası hakkında gerçek bil-giyi sahip olsaydınız, yarışmaya katılma-yacaktınız. Reklamın sunumu sizi katılım konusunda yanıltmıştır.

Ne yapılabilir?

Böyle bir sorunla karşılaştığınızda, bir cep telefonu şirketi ya da bir başka şirket sizi bir hizmete dâhil etmek istiyorsa, ti-caret mahkemesine gidebilirsiniz. Bütün Üye Devletler’in tüketici haklarının ko-runmasına ilişkin AB direktiflerini uygu-lamayla görevli böyle bir kurumu bulun-maktadır.

(37)

Tüketicinin ürünün nereden geldiğini bilme

hakkı var

Olay 5

Bir İspanyol firması Macar biber şir-ketlerinin paketlerine benzer paketlerle toz kırmızı biber satmaktadır. Aslında, içindekiler listesinde kırmızı biberlerin %70’inin üçüncü bir ülkeden geldiği be-lirtilmiştir. Tüketici Haklarını Koruma Kurumu, İspanyol firmaya para cezası vermiş ve Macar şirketlerinin paketle-rine benzer paket kullanılmasını yasak-lamıştır. İspanyol firma, ürünün köke-ninin açıkça tüketicilere sunulduğunu ve ürünün kökeni hakkında tüketicileri yanıltmadıkları itirazında bulunmuştur. Sonrasında İspanyol firma mahkemeye başvurmuştur.

Çözüm

Mahkeme, İspanyol firmanın, Macar bi-ber şirketlerinin paketine benzeyen paket kullanmasını yanıltıcı reklam olarak ka-bul etmiştir.

Sonuç olarak biz size şunu öneriyoruz: 1. Daima içindekileri ve ürünün nereden geldiğini okuyun!

2. Aldığınız ürünün orijinalliğinden emin olun.

Ürünün menşeinden emin

misiniz?

(38)

Tüketici reklam tarafından yanıltılmama hakkına

sahiptir

Olay 6

Bir aile Akdeniz kıyısında bir yere tatile gitmek istemektedir. Gördükleri bir rek-lamda tur fiyatlarının 400 €’dan “baş-lamakta” olduğu yazmaktadır. Seyahat acentesi reklamında, turun 8 gün 7 gece olduğu, her şey dâhil 4 yıldızlı bir otelde konaklamayı ve uçuşu içerdiği yazmakta-dır. Ancak aile rezervasyon yapmak iste-diğinde, seyahat acentesi aileye aslında bu mekânda ve söylenen başlangıç fiyatında turlarının olmadığını söylemiştir. Aile kendisini yanıltılmış hissetmiş ve bu so-runu çözmek için Tüketici Hakları Koru-ma Merkezine başvurmuştur.

Çözüm

Seyahat acentesi önerilen şartlarda turun sadece sınırlı sayıda olduğunu ve iş ortak-larının turu sağlamasının mümkün olma-dığı bilgisinin aileye verilmiş olduğunu iddia etmiştir.

Avrupa Birliği Tüketiciyi Koruma Merke-zi reklamın AB Hukuku’na göre yanıltıcı ticari uygulamanın da haksız olduğunu tespit etmiştir. Her şeyden önce reklam-da bu fiyatın sınırlı sayıreklam-da tur için olduğu belirtilmemiştir. Diğer taraftan seyahat acentesi bu iş ortakları ile uzun zamandır çalışmaktadır ve bu yüzden söz konusu teklifin mümkün olmadığını öngörmeli-dir.

Sonuç olarak biz size şunu öneriyoruz:

1. Daima rezervasyonunuzda bütün de taylarda dikkat edin!

2. Hatalı reklamlara ilk görüşte âşık ol mayın!

Cennete daha ucuza gitmek

ister misiniz?

(39)

Tüketiciler aldatılmama hakkına sahiptir

Olay 7

Televizyonda internet aboneliği kam-panyası gördünüz. Bu reklamı gördükten sonra çok avantajlı gördüğünüz bu teklif nedeniyle kampanya düzenleyen şirketle bir sözleşme yapmaya karar verdiniz. TV reklamlarında vaadildiğine göre üç yıllık bir sözleşme imzalarsanız şu avan-tajlardan yararlanacaksınız:

• aylık abonelik ücretinden %50 indirim , YA DA

• dilerseniz aylık abonelik ücretinde %20 indirime ek olarak masaüstü ya da bir di-züstü bilgisayarı bedava alabilirsiniz. Aylık abonelikten %20 indirim ve laptop vaadeden teklifi daha ilginç buldunuz. Bu nedenle de bu seçeneği seçmeye karar verdiniz.

Şirket çalışanları internet bağlantısını kurmaya geldiklerinde laptoplarının bit-tiğini ve aynı zamanda bunun yerine lap-top değerinde başka bir hediye

vermeye-ceklerini söylediler.

Söylediklerine göre laptopu çok istiyorsa-nız oturduğunuz yerden 550 km uzaktaki şehre gitmeniz gerekiyor. Seyahat masraf-ları fazladan 150 € anlamına geliyor. Yine de bilgisayarınızı almak için bahsedilen yere gidiyorsunuz. Fakat oraya vardığı-nızda şirket yetkilileri depolarında artık laptop kalmadığını söylüyorlar. Şu anda oldukça talihsiz bir durumdasınız. Bu karmaşadan kurtulmanız için ne yapma-nız gerekiyor?

Çözüm

Şirket insanların bilinçaltını çok kötü bir biçimde etkilemiş; bu nedenle de insanlar reklamda gördükleri hediyeleri alacakla-rına inanmışlar. Reklamda gösterildiğine göre, müşteri bilgisayarı ücretsiz almak için fazladan ödemiyor fakat indirimin bir bölümünden vazgeçip halen %20 in-dirim alıyor! Bunun anlamı, aylık abone-lik ücretinden %50 indirim almak yerine,

Bir şirketin reklamları

tarafın-dan aldatılırsanız ne yapmanız

gerekir?

(40)

aslında %20 indirim alıp, %30’luk indi-rim farkıyla da size bir laptop veriyorlar. Ellerinde bulunmayan bir bilgisayarı söz vermiş oluyorlar.

AB Hukuku’na göre, reklamda promos-yon amacıyla hediye verileceği söylen-mişse, tüketicinin söz verilen hediyeyi ya da makul derecede eşdeğerini almaya hakkı var. Buna ek olarak, reklamlarda bir ürün “bedava” “ücretsiz” ya da benzeri bir şekilde nitelenmişse tüketici (1) ticari uygulamaya karşılık vermekten kaynak-lanan kaçınılmaz masraflar (2) ürünün teslim ya da kaldırılması masrafları dışın-daki diğer giderlere katlanmak zorunda değildir.

Reklamdan sorumlu olan şirket hakları-nıza riayet etmiyorsa, tüketici haklarını koruyan yetkili mercie şikayet etme hak-kınız da bulunmaktadır. Aldatıcı reklam televizyon ya da diğer medya araçlarında yayımlanıyorsa, reklamın yayımlanması-nı yasaklama yetkisi olan televizyon, rad-yo ve interneti denetleyen mercie ihbar edebilirsiniz.

Mahkeme dışında haklarınızı lâyıkıyla ileri süremiyorsanız mahkemeye giderek söz verilen bilgisayar için, sırasıyla, eşde-ğerdeki bir bilgisayarı almak için gereken tutarı, seyahat masrafları ve sözleşmeye aykırılıktan kaynaklanan zararın tazmi-nini dava edebilirsiniz.

Türkiye, AB Üye Devleti olmasa dahi reklamlarla ilgili olanlar da dahil olmak üzere

(41)

Bağlantılar

Adil olmayan ticari faaliyetler:

http://ec.europa.eu/consumers/cons_int/safe_shop/fair_bus_pract/ucp_en.pdf http://ec.europa.eu/consumers/citizen/my_rights/unf_comm_prac_en.htm http://www.isitfair.eu/

Paket tatil:

(42)

FİNANSAL HİZMETLER

Öyle mi? Öyleyse yapmayın artık! Bunlar her gün karşılaşmadığınız önemli karar-lar, bunun içindir ki dikkatli olmalı, iyi bilgilenmeli ve tedbirli olmalısınız. Bu broşür sizlere bu zor konuları mümkün olduğunca anlaşılır bir dilde izah etmeye çalışacaktır. Öncelikle finansal hizmetler hakkında genel bir bilgi edineceksiniz, daha sonra size belirli problemler, örnek-ler vasıtasıyla açıklanacaktır.

Farkında olduğunuzdan daha fazla fi-nansal sektörle bağınız olduğunu bili-yor musunuz?

Gündelik hayatımızda, birçoğumuzun, finansal hizmetlerle iştigal eden çeşitli şirketler de dahil olmak üzere idare, kre-di verme, yatırım, sigortacık alanlarında en az bir finansal sektör kuruluşuyla bağ-lantımız bulunmaktadır. Mesela, kredi

veya kredi kartı almak için bankaya yahut kredi kuruluşlarına gidebilirsiniz. Hayat veya gayrimenkul sigortası yaptırmak için sigorta şirketlerine gidebilirsiniz. Hisse senedi veya hazine bonosu almak için yatırım şirketlerine gidebilirsiniz vs.

Temel haklarınızı biliyor musunuz?

- Sözleşmeyi fesih hakkı - Cayma hakkı

- Erken ifa hakkı

- Önsözleşmesel veya sözleşmesel bilgi- lenme hakkı

- Ön muvafakat hakkı

Bankaların size ne söylediğini anlıyor musunuz?

Reklamlarda veya finansal sözleşmelerde bütün o karmaşık terimler sizi zorluyor olabilir. Finansal hizmetleri anlamak için,

Her gün yeni bir banka hesabı

mı açıyorsunuz?

Her hafta kredi mi

alıyorsunuz?

Alnınızın teriyle kazandığınız

parayı pek de tanımadığınız

insanlara mı dağıtıyorsunuz?

(43)

öncelikle spesifik terimleri anlamalısınız. Nereden başlayacağınızı bilmiyorsanız bu broşür size başlangıç için bir kısmını açıklayacaktır:

Toplam kredi maliyeti (total cost of cre-dit - TCC)

“Borçlanılan ana para toplamı artı faiz ve krediye ilişkin muhtemel masraflar.”

Tüketici tarafından ödenecek toplam miktar (TCC + toplam kredi miktarı)

“Kredinin toplam miktarı ve kredinin tü-keticiye toplam maliyetinin toplamı.”

Yıllık yüzde oranı (annual percentage rate - APR)

“Kredinin tüketiciye toplam maliyetinin kredinin toplam miktarına göre yıllık yüzde cinsinden ifadesi.”

Kredinin toplam miktarı

“Kredi sözleşmesi çerçevesinde kullanıla-bilir meblağ toplamının üst sınırı.”

Cevaplarınızı nasıl alacağınızı biliyor musunuz?

Bu broşürün ilerleyen sayfalarında fi-nansal hizmetlerin beş farklı alanından beş problemi konu edineceğiz. Cevaplar size örnek olaylar üzerinden açıklanarak verilecektir. Sorunlarınızı çözebilmeniz için bazı temel noktalar size özetlenerek sunulacak. Eğer millî hukukunuzda ce-vaptan ayrılan noktalar varsa, farklılığı sayfanın sonunda bulabileceksiniz.

(44)

Türkiye’deki farklılıklar

Türk Hukuku’na göre eğer borçlanma faiziniz sabit değilse herhangi bir ceza olmaksızın kredinizi erken ödeyebi-lirsiniz. Eğer borçlanma faizi sabitse ve sözleşme 03.03.2007 tarihinden sonraki bir tarihte akdedilmişse, bu halde %2’lik erken kapama cezasın-dan sorumlusunuz.

Erken ifa hakkı

Olay 1

Bir bankayla kredi maliyeti oranı %12’den 20 yıl süreli bir ipotek anlaşması imzala-dınız. Geçen on iki yıllık süre zarfında aylık ödemelerinizi hep düzenli yaptınız. Yakın zamanda size miras kalmış olan para, toplam ipotek bedelinden kalan kıs-mı ödeyebilmenize yetiyor.

Siz borcunuzu erken kapattığınız için banka size masraf çıkarabilir mi?

Çözüm

Tüketici olarak her zaman için borcunuzu tamamen yahut kısmen ifa edebilirsiniz. Bu şu demektir, eğer paranın tamamı siz-de yoksa, bir kısmını yine avans olarak ödeyebilirsiniz. Bu durumda, kredinin toplam masraflarından indirim talebi hakkınız da doğar.

Banka tarafından çıkartılan masrafların ne kadar yüksek olabileceği düzenlemeye tabidir. Banka kısmî ifanız sebebiyle do-ğabilecek zararlarından dolayı sınırlı bir tazmin talebinde bulunabilir. Eğer

meb-lağın tamamını sözleşmenin bitimine bir yıl ve daha az bir zaman kala öderseniz, banka toplam miktarın en fazla %0,5’lik kısmını sizden talep edebilir. Bir yıldan daha önceki bir zamanda öderseniz, mas-raf tutarı en fazla %1 olabilir. Bu aynı zamanda, bankanın esas sözleşmede yer alan miktardan daha fazlasını sizden ta-lep edemeyeceği anlamına da gelmekte-dir. Bu sınırlı tazminat yalnız tek meblağ-dan olabilir.

Şunu aklınızda bulundurmalısınız ki bu yüzde oranları ancak ve ancak sabit faizli kredi kullandığınızda ve faizler siz söz-leşmeyi yaptığınız zamandan daha düşük olduğunda geçerlidir.

Kredinizi sözleşmedeki vade

tarihinden önceki bir

zaman-da geri ödeyebildiğinizi biliyor

muydunuz?

(45)

Türkiye’deki farklılıklar

Türk Hukuku cayma hakkına izin vermemektedir. Tüketici, kredi söz-leşmesi akdettiğinde, hiçbir sebep gös-termeksizin on dört gün içinde cayma hakkı bulunmamaktadır.

Cayma Hakkı

Olay 2

Yeni bir araba satın almak istediniz. 20.000 € borç almak için bankaya gitti-niz. 11. 04. 2012 tarihinde bir sözleşme yaptınız fakat 18.04.2012 tarihinde ara-bayı almak için artık paraya ihtiyacınızın kalmadığına karar veriyorsunuz. Borç al-dığınız parayı kullanmaksızın sözleşme-nin iptali için bankaya başvurdunuz.

Geçen yedi günden sonra kredi sözleş-mesini iptal etme hakkınız var mı?

Çözüm

Tüketici Kredi Direktifi’ne göre, tüketici-nin, hiçbir neden göstermeksizin on dört gün içinde kredi sözleşmesinden cayma hakkı vardır. Cayma süresi ya kredi söz-leşmesinin hitama ermesiyle yahut tüke-ticinin bütün bilgilere erişmesinden son-ra başlar. Böylece yukarıdaki durumda, borç verilen parayı kullanmadığınız ve sözleşmenin imzalanmasından itibaren yedinci gün içinde karar verdiğiniz için hiç bir sebep göstermeksizin kredi sözleş-mesini iptal etme hakkına sahipsiniz.

Kredi sözleşmenizi iptal etmek

istediğinizde haklarınızı

(46)

Türkiye’deki farklılıklar

Türk Hukuku cayma hakkına izin vermemektedir. Tüketici, kredi söz-leşmesi akdettiğinde, hiçbir sebep gös-termeksizin on dört gün içinde cayma hakkı bulunmamaktadır.

Cayma Hakkı

Çözüm

Tüketici Kredi Direktifi’ne göre, tüketici eğer cayma hakkını kullanırsa, sözleşme-nin iptalini kredi veren kuruluşa ihbar etmekle yükümlüdür. Bunun yanında tü-keticinin kullandığı bütün parayı ve faizi kredi verene zaman geçirmeksizin ve en fazla otuz gün içinde ödeme yükümlülü-ğü vardır.

Söz konusu olayda, sözleşmenin imzalan-masından itibaren yirmi iki gün geçtiği için kredi sözleşmesinden cayma hakkına sahipsiniz. Fakat kişisel ihtiyaçların için kullandığınız parayı geri ödemek zorun-dasınız. Buna ek olarak, ödeyeceğiniz faizin sözleşme imzalanmadan önce ban-kayla sizin arasında hesaplanması gerekir. Bu nedenle sözleşmeyle geri ödeme faizi-ni önceden belirlediğifaizi-niz için banka faiz oranını arttıramaz.

Halihazırda paranın bir

kısmı-nı harcadıysakısmı-nız kredinizi iptal

etme hakkınız var mı?

Olay 3

Bir ev satın almak için bankaya gidip 50.000 € borç aldınız. Bankayla 12.03.2012 tarihinde bir sözleşme imzaladınız. Fakat birden beklenmedik birtakım sorunlar ortaya çıkıyor ve paranın belli bir kısmını kişisel ihtiyaçlarınız için kullanıyorsunuz. 02.04.2012 tarihinde sözleşmenin iptali için bankaya başvuruyorsunuz. O sırada bankanın size ihbar etmeksizin faiz ora-nını arttırdığını fark ettiniz. Bu durum sinirlerinizi bozuyor çünkü sözleşmede banka, belirlenen faiz oranı dışında başka bir artırıma gitmeyeceğine dair güvence vermişti.

Borç olarak verilen parayı kullandığınız halde 22 gün geçtikten sonra sözleşme-yi iptal etme hakkın var mıdır? Ayrıca sizin haberiniz olmaksızın faiz oranını arttıran bankaya karşı neler yapabilir-siniz?

(47)

Sözleşmeyi fesih hakkı

Çözüm

Süresiz sözleşmelerde taraflar ihbar için bir ayı geçmeyecek bir süre belirlememiş oldukları takdirde, tüketici taraf sözleş-meyi her zaman feshedebilir. Finansal ku-rum süresiz sözleşmeyi ancak taraflar üs-tünde anlaşma sağladıysa sonlandırabilir. Eğer anlaşma sağlandıysa ihbar süresi iki aydan az olamaz.

Tüketici olarak Avrupa Birliği Direktifi sayesinde sözleşmeyi sona erdirme ta-lebinde bulunma hakkınız var. Direktif, müşterinin istediği yatırım türleri hak-kında bankaların bilgilendirilmesi gerek-tiğini belirtmektedir.

Banka müşteri hakkında fikir sahibi ol-mak için(yatırım alanında potansiyel bilgisini ve deneyimini öğrenmek için) portföyünü oluşturmak zorundadır. Eğer yapmazsa, sözleşmeyi fesih hakkınız do-ğar.

Sözleşmeyi feshetme hakkınız

olduğunu biliyor musunuz?

Olay 4

Bir miktar yatırım yapmak için bankaya gittiniz. Banka yatırım işlemini yapma-dan önce, tüketici bir form doldurmak zorundadır, böylece banka yatırımcının gerçekte ne türden bir yatırımcı olduğu-nu bilir. Formuolduğu-nuzun değerlendirilmesi sonucunda sizin düşük risk yatırımcısı olduğunuza karar verildiğini kabul ede-lim. Buna karşın banka paranızı yüksek riskli yatırımlara aktarmaktadır. Bankayı yüksek riskli yatırımlarla sizi yanlış föye yerleştirmekle itham ediyorsunuz. Çok fazla para kaybetmekten korkuyorsunuz.

Sözleşmeyi feshetme hakkına sahip mi-siniz?

Referanslar

Benzer Belgeler

Ankara’nın önemli tarihi binalarında da temel yapı malzemesi olarak kullanılmış olan Gölbaşı Andezit Taşı, Ankara Taşı olarak da bilinmektedir.

Sulama Sayaçları Hidrolik Hidrantlar Sürgülü Vanalar Kelebek Vanalar Demontaj Parçası Kinematik Vantuz Kontrol Vanaları Balans Vanları Otomasyon Ürünleri Debimetreler..

• Slayt çok fazla bilgi ve yazı içeriyor • Renkli zeminde beyaz yazı kullanımı gözü yoruyor • Veriler düz yazı yerine grafik ya da infograf ile daha etkili

Fatih Toktaş; İslâm Felsefesinde ‘Altın Çağ’ın Başlangıcı olan İbn Sînâ’yı, yine Prof. Ömer Mahir

Çünkü tüketici kredilerinin meblağları daha alt seviyelerde olurken, KOBİ kredileri, işletme kredisi, yatırım kredisi gibi kredilerden oluşacağı için meblağ daha yüksek

gerçekleştirme konularında tasarlanmış profesyonel bir yardım ilişkisi olarak algılanmalıdır. Profesyonel psikolojik yardım gerektiren durumlarda okul rehberlik

• Çeşitli seçeneklere ilişkin avantaj ve dezavantajların tümü hakkında bilgi sahibi olduğu ve bunlara ilişkin bilgileri anladığı takdirde karar alma sürecine aktif ve

Bilgisayar kızağının bir sistem olarak çalışabilmesi için, fanları destekleyen ve harici güç kaynağına veya dahili güç kaynağına (güç kızakları) bağlı bir