Selçuk Üniversitesi Vet. Fak. Dergisi
Cilt: 4, Sayı: 1 (123- 135), 1988
İNEKLERİN DEGİŞİK SEKSÜEL SİKLUS GÜNLERİNDE SAGIM FAZLARINA .BAGLI..OLARAK SÜT YAGI VE PROGESTERONU DÜZEYLERİNİN
. DEGİŞİMLERİ
BeıiiÇ
Serpek*
Max Döh"eli* *
Untersuchungen übeı· den Gehalt von Progesteron und Fett in der Kuhmilch im Verlaufe des·· Melkens
~usammenfassung: Bei
2
Kilhen (Schweizerisches Braunvieh) wur-d~n in 8 verschiedenen ,Zyklusphasen die Krmzentrationen von Fett und. Proges-teron in der Milch im Verlaufe des Melkaktes gemessen. Die in ı Melkgang aus ı Euterviertel anjall_ende Jvfilch wurde in Fraktionen zu 200 ml aufg~fan gen ..' · Bei 111elkbegirın waren ·die Fett - und Progesteronkonzentrationen gering, nakmeri im Verlaufe des· lVIelkaktes zu und erreichtett Höchswerte am Schluss des Melkens. Afd Ausnahme des 2. ,Zyklustages bei Kuh Habana (r =-~ 0.64)
und des ı7. ,Zyklustages bei Kuh Nelli (r
=
0.54) waren Fett- undProges-teronkonzenfrationen gut korreliert (r
=
0.82 - 0.98). Die Ergebnisse zeigen,dass Endgemelk ein geeignetes Untersuchungssubstrat Jür eine Trachtigkeits.;. diiıgnose darsetellt ). sie weisen aber auch darauf hin, dass Anfangsgemelk zu Fehlinterpretationen führen kann, wenn die Beurteılungskr"ter"en anhand von Endgemelksproben erarbe~tet worden sind.
Özet: Sağırnın JazZarına göre süt gropesterone ve süt yağı düzeylerinin degişimlerini ve süt _yağı ile süt progesteron düzeyleri arasındaki ilişkiji ortaya· çıkarmak amacıyla İsviçre esrneri iki inek üzerinde çalışıldı. Süt ijrnekleri de-· .ljişik siklus günlerinde sağ arka meme lahlarından ve sabah sağımı sırasında 200'er mı~lik jraksf.yonlar hali1ıde toplandı.· Fraksiyonlar homojenize edildi ve sütyağı ve progesteronu analizleri yapıldı. Sağırn başlangıcında süt yağı düzey;.; leri farklı seksitel siklus günlerinde Haba~a'da 0.6-2.4, Nelli'de 0.8-1.4
g
·%
olarak saptandı. Süt progesteron düzeyleri seksitel siklusun g«nleririe gore değişmesine karşılık, sa,~ım başlangıcında daima düşiiktü. Sağırnın ilerlemesirich:·
*
Doç.Dr., S.Ü. Veteriner Fakültesi, Biokimya-Fizyoloji Anabilim Dalı, Kony~~ ·**
Di·. Oberass., Institut für Zuchthygiene, Winterthurerstrasse 260, Ch...:8057Zü-124 Behiç Serpek - Max Döbeli
ile süt yağı düzeyleri yükselrneğe başladı ve sağım sonunda Babana' da 5.8-8.2, Nelli'de 7.0-10.0 g% 'lik değerler elde edildi. Sağırnın ilerlemesiyili sütya-ğının artmasına bağlı olarak süt progestemn düzeyleride yükseldi ve süt yağı ile süt jirogesteronu arasında sadece 2 (Babana, r = 0.64) ·ve 17. (Net/i, r = 0.54) seksüel siklus gü·!lerinde orta, incelenen diğer tüm seksüel siklus günlerinde.yüksek dereceli bir koorelasyonun (r = 0.82-0.98 arasında) varlığı
belirlendi ve süt progesteronu analizleri amacıyla yüksek düzeylerde proges-teron içermesi nedeniyle süt örneklerinin sağım sonu alınmasının uygun olacağı ve güvenilir sonuçlar vereceği kanısına varıldı.
Giriş
1928 yılında Ascheim ve Zondek (2) gebe kadınların idrariarında
HCG'nin (Human Chorion Gonadotropin) varlığını ve bu hormon ile
gebeliğin 21. gününde erken gebelik teşhisinin yapılabileceğini orfaya
koymuşlardır. Bu buluş ışığında diğer memelilerdeki erken gebelik
te§hislerinde de hormonların kullanılabilecekleri düşünülmüş ve kıs
rak kanlannda 37-43. günler arasında uterus kaynaklı bir
gona-dotropin olan PMSG'nin (Pregnant Mare Serum Gonagona-dotropin) (6),
bazı primatiarda ve zürafalarda gebeliğin oluştuğunu gösteren
hor-monların varlığı ortaya konmuştur (29). Fakat ekenomik nedenlerle
erken gebelik teşhislerinin büyük önem taşıdığı ineklerde hormonlar
üzerinde yapılan tüm çalışmalar başarısızlıkla sonuçlanmıştır. İlk
kez 1968 yılında Shemesh ve ark. (26) gebe ve gebe olmayan ineklerin
plazma progesteron düzeylerini incelemişler ve plazma progesteron
düzeylerinin erken gebelik teşhislerinde kullanılabileceğini tesbit
et-mişlerdir.
Daha sonra yapılan çalışmalarla plazma progeste~ on
konsant-rasyonları kompetitif bağlanma (CPB) (23), radyoimmunolojik
(RIA) ( 19) ve enzimimmunolojik (EIA) ( 1) metodlarla da
saptan-maya başlanmıştır. Hoffmann "e Hamburger (18) ve Heap ve ark.
(16) 1973 yılında radyoimmunoassay ile belirlenen süt progesteron
düzeylerinin ovaryum fonksiyonları üzerinde belirli ölçüde bilgi veı
e-ceğini ortaya koymuşlardır. Değişik metotlarla süt progesteron
dü-zeylerinin tesbiti ve Corpus Luteum'un sekresyon yeteneği hakkında
bilgi edinilmesiyle erken gebelik teşhislerinin yapılabilmesi yanısıra
(1, 3, 4) kızgınlık ve tohumlama zamanının belirlenebilmesi (14),
tohumlamadan sonraki siklik ovaryum fonksiyonlarının, post partum
sikluslcmn, embriyo transferi ve siklus senkronizasyonu gibi bioteknik
İneklerin Değişik Seksüel Siklus Günlerinde Sağım Fazlanna... 12S
zamanlarının ve kapsamlarının açıklanabilmesi de ihtimal
dahilin-dedir (28).
Reprodüksiyon olaylarında önemli bir rolü olan progesteron
hormonu ineklerde sadece seksüel sikluslar sırasında değil, aynı
za-manda gebelik sırasında da başlıca Corpus luteuro tarafından üretilir
ve süt veren in ekierde en önemli atılım yolu süttür ( 1 9). Progesteron
liyofilik niteliği nedeniyle vucudun yağ dokusu içerisinde (10, 19) ve
sütle atılan progesteron da süt yağı içerisinde toplanır. Bu nedenle
süt progesteron analizlerinde süt yağının ve yağsız sütün kullanıl
masının güvenilir sonuçları vereceği ortaya kanmasına kaf§ılık (5,
21, 27), sütün yağının alınması ya da yağsız sütünelde edilmesi belli
işlemleri gerektirmesi nedeniyle önemli zaman kayıplarına İleden
olur. Bu zaman kayıpları rutin çalışan ve fazla sayıda örnek işleyen
labaratuvarlar için önemli bir problemdir. Bu sakıncaları ortadan
kal-dırmak ve süt progesteron analizlerini daha süratli bir şekilde gerçek
leştirrnek amacıyla doğrudan doğruya sütün kullanıldığı progesteron
analiz metotları geliştirilmiştir ( 1, 25, 28). Süt yağının sağım başlan
gıcında alınan süt örneklerinde
%
1-2, sağım sonu alınan sütörnek-lerinde
%
8-12 olduğu (30) ve progesteronun da süt yağı içerisindetoplanması nedeniyle süt yağı miktarlarına bağımlı olarak değiştiği
bildirilmektedir (18). Haroburger (15) bu konu üzerinde yaptığı
çalışmaları sırasında sağım başlangıcı, sağım ortası ve sağım sonu
alınan süt örneklerinin progesteron düzeylerini iki inekte sırasıyla, 3.37, 5.75, 10.00 ve 4.25, 12.50, 20.50 ngfml olarak saptamış ve süt
progesteron düzeyleri ile süt yağı düzeyleri arasında pozitif bir
korre-lasyonun varlığını gözlemiştir. Aynı bulgular birçok başka araştırıcı
tarafından da elde edilmiş ve süt yağma bağımlı olarak süt progesteron
düzeylerinde görülen büyük değişimler nedeniyle toplam sütten alı
nan örneklerin direkt süt progesteron analizlerinde kullanılmasının
daha güvenli olacağı bildirilmiştir. (1 1, 17, 22). Fakal; süt progesteron
analizlerinin özellikle gerekli olduğu fazla saflda inek bulunan işlet
melerde makinalı sağım yapılması zorunludur ve sağılan sütlerin ayrı
ayrı toplanması ve toplam sütten örnek alınması güçtür. Bu nedenlerle
değişik araştırıcılar sağım bittikten sonra memede kalan son süt
ör-neklerini incelemişler ve süt progesteron düzeylerinin çok yüksek
ol-duğunu saptamışlardır. Yüksek progesteron konsantrasyonlarının
de-ğerlendirilmesinin de daha kolay ve güvenilir olması nedeniyle direkt
süt progesteron analizlerinde sağım sonu alınan süt örneklerinin
kul-lanılmasının en güvenilir sonuçları vereceğini bildirmişlerdir ( 4, 5,
i26" Behiç Serpek ·- Max Döbeli
büyük değişimler göstermekte ve östrus sırasında çok düşük
(proges-teron
<
1 ng /ml), diöstrus sırasında çok yüksek (progesteron>
10-20 ng /ınl) seyretmektedir.Son yıllaida çok amaçlı alirak kullanılan s'üt progesteron
analiz-lerinde, süt yağı ve süt ptogesteron düzeyleri arasındaki ilişkilerin
seksüel siklus günlerine bağımlı olarak değişip değişınediği ve daima
sağım sonu alınan süt örneklerinin tüm seksüel siklus günlerinde
gü-venilir sonuçlan verip Vermeyeceği bilinmemektedir. Bu çalışma, bu
konuhırı açıklığa kavuşturmak amacıyla gerçekleştirilmi§tİr.
Materyal ve Metot
Çalışma Züıich Ünive.;.sitesi Veteriner Fakültesi Zuchthygiene
Enstitüsü'nde Habana .ve N elli isimli İsviçre Esmeıi iki inek üzerinde
gerçekJeştirildi. Analiz edilen süt ;örnekleri ineklerin sağ arka. meme
lahlarından sabah sağıroları sırasında 200. ml'lik şişelere sağılarak frak-&iyonlar halinde toplandı: Bu işlem her iki inekte tüm seksüel siklusu
karakterize edebilece~ şekilde (H~bapa'dan 2., · 5, 8, ll, 12, 15, 18
21 ve Nelli;Q.en 3, 6, 9, 12, 14, 15,17, 20. nci seksüel .siklus günleri süt
örnekleri alındı) sekizer kez tekrarland1.
' -: Toplanan . süt fraksiyonlarının -süt progesteron analizleri ıısi
assayı (8) ve su~ yağ(analiz1eri Gerher metodu ( 13) kullanılarak aynı
güİı içerisinde' gerçekleştirildi. Süt progesteronu ve süt yağı arasındaki
ilişkiler korrelasyon analizleri Ü~ incel~ndi.
Bulgular
Farklı seksüel siklus günlerinde .Ha bana ve N elli isimli in ekler in
sabah sağırolan sırasında fraksiyonlar halinde elde edilen süt
örnek-lerindeki süt progesteronu ye süt yağı düzeylerinin fraksiyonlara
ba-ğınili olarak değişimleri ve süt yağı ile progesteronu arasındaki iliş
kiler Tablo I, şekil 1 ·(Habana) ve Tablo II, Şekil 2'de (Nelli)
gös-terilmiştir.
Tartışma ve Sonuç
Yalçın (30) sağım ba.şlangıeında alınan süt örneklerinde
%
1-2olan süt yağı oranlarının ·sağım sonu -alınan süt örneklerinde
o/
0 8-12q.ta~ında· · buhindtiğiınu yazmaktadıı'. Haroburger · (15) de yaptığı
Tablo I. Rabana isimli inekte seksüel siklusun değişik günlerinde fraksiyonlar halinde toplanan süt örneklerindeki progestoeron hormonu ile süt yağı düzeyleri.
-1 Fraksiyon 2. siklus günü 5. siklus günü 8. siklus günü
1 ll. siklus günü 12. siklus günü 15. siklus günü jı8. siklus günü 21. siklus günü
No progest. yağ progest. yağ progest. yağ progest. yağ progest. yağ progest. yağ progest. ' yağ progest. y~ğ
ngjml %g ng/ml %g ngjinİ -~ g ng/rnl %g ngfml %g ngjml %g ng/ml %g ngfml ~g -ı 0.3 0.8 0.6 1.2 2. ı 1.0 1.6 0.8 2.4 0.8 5.9 1.6 15.0 2.4 0.6 0,6 2 0.4 ı. ı . . 0.5 1.5 2.3 1.5 2.2 1.1 3.0 1.2 9.2 2.0 18.3 2.8 0.0 LO 3 0.6 1.3 0.8 1.8 3.2 2.5 3.2 1.4 7.4 1.4 12.4 3.0 23.9 4.4 0.6 2~0 4 0.6 1.6 0.8 2. ı 3.7 3.0 3 .ı 1.9 4.9 1.8 13.8 5.0 21.4 4.8 0.8 2:3 5 0.5 2.0 0.8 2.4 3.3 3.5 3.4 2.4 7.2 2.2 15. ı 7.0 28.2 5.0 0.7 2.8 6 0.5 2.4 0.8 2.8 3.9 4.0 3.6 2.9 10.8 2.6 22 .ı 5.4 1.4 3. ı 7 0.5 2.8 0.8 3.2 3:9 4.5 3.5 3.3 13. ı 3.2 29.8 5.6 1.5 3.6 8 0.6 3.4 0.7 3.4 5.3 _5.0 4.4 4.0 14.5 3.8 29.9 6.2 1.6 4
o
9 0.7 3.8 0.9 4.0 5.9 5.4 4.1 4.0 12.7 4.0 29.6 7.0 1.4 4(2 lO 0.7 4.2'. 1.4 4.8 5 .ı 5.9 3.7 4.5 13.0 4.2 1:4 4:4 n 0-. 7 4.7 '.0.9 5.2 5.5 7.0 4.8 5.0 18.3 5.0 L7 5.6 12 0.7 5.4 1.1 6.2 ' 5.6 5.4 17.2 5.8 1.7 7~8 13 0.6 5.7 ı'.3 6:9 5.5 5.9 14 0.6 6.2 1.3 8.0ı
5.9 . 6. 7ı
15 0.6 6.55.2
8.2 - - --... 6 ~ ı::;
j
5 : 42
ı:ı. ~ 3 U)I
2 2. •·ıuua gUnU :r-0.64 s. aiklus günU r-0.85 o /, + +-/+-+-+-+'.'+'.('+-+'
-+ a. siklus gtıntl r-0.93 + +-~ 1' 1f
'-ı! 1 .. j -!"" 1 + 1 \ 1 1 + + 1 ; ' 1 + 1 11. ailr.lua gllnU r-0.91 ,+ /,+-+''\+
t
t' 1 o 1 + 1 /+,_(. \1 +-+"+ + 1 1 1 1 ;!/
0._~--r--,--~---r--,---r---~-,---r--~--~--r-_,--~-r~~--~~r--,~~---r~-r- ~--~--y---~--r--,---r_. .. 32 ~ " 28t
2:
.:ı : 20e
ı:ı. 16...
::ı U) 12I
8 4 3 5 7 9 1 1 1 3 1 5 12. siklus gUnU r= 0.95~
~i',
+/ '+~
~ '+ __ . + 1 ., 5 7 9 ll 13 ı 3 ·s ıs. siklus gUnO r= 0.89 o "+' -/ +' / 18. atkiı:ıa ~u re O.fl? +'/ . -*'/./" .+'9''+ 7 9 ll 3 5 +- +--+ 1 21. liklua gUnU re 0.84 7 9 l l 13 15 SUt Fraltaiycınlan Ç.~
..
~ >o...
i ~: I
3 2 o 87~
..
6 'i >-.... 5 ::ı U): I
2 o +--+ -+-+-+-+-+-+-+- +-+-+ ı o 3 5 7 9 iı' T 3 5 7 9 11 3 5 ı .3 5 7 9 SUt Pnta1ya"JlanŞekil 1. Rabana isimli inekte seksüel siklusun değişik günlerinde fraksiyonlar halinde toplanan süt örneklerindeki progesteron hormonu ile süt yağı düzeyleri.
1-' N ~ b:l ~ "(") CFl (1) '"1 'O (1) ~ ı ~ lll X t:ı o: cr ~
Fraksiyon No ı 2 3 4 5 6 7 8 9 lO
Tablo II. N elli isimli inekte' seksüel siklusun değişik günlerinde fraksiyonlar halinede toplanan süt örneklerindeki progestrone hormonu ile süt yağı düzeyleri.
3. siklus gün~ ı 6. siklus gün~ 9. siklus günü ı2. siklus günü ı4. siklus günü 15. siklus günü ı 7. siklus günü 20. siklus günü progest. yag progest. yag progest. yağ progest. yağ progest. yağ .progest. yağ progest. yap progest. yağ
ngfml %g ng/ml %g ng/ml %g ngfml %g ng/ml %g ng/ml %g ngfml %g ngfml %g - - - -- - - -0.7 1.2 5.0 1.2 7.0 1.2 7. ı 0.8 7.7 0.8 7. ı 1.2 ı3.0 1.4 0.9 1.2 0.8 2.2 6.5 1.5 9. ı 1.6 ı7.6 1.8 ı6.5 2.2 8.7 1.8 ı6.5 1.8 ı. o 2.4 1.0 2.8 7 .ı 2.0 ı2.0 2.6 22.8 2.8 ı9.6 2.2 ll. 3 2.3 ı6.6 2.0 1.0 2.6 ı. ı 3.4 9.6 . 2.5 ı4.0 3.2 24.4 3.5 ı7.2 2.2 ıl.5 2.8 ı5.7 2.4 0.9 3.0 1.4 4.0 7.7 3.3 ı4.7 4.0 21.7 4.2 ı6.2 2.4 ı3.7 3.3 ı3.7 3.0 1.2 4.0 1.9 4.2 9. ı 4.1 ı7.7 5.2 21.2 5.0 ı8.3 3.0 ı3.0 4.0 ı6.7 3.8 1.3 4.4 2.0 4.8 ı2.8 4.6 19.9 6.0 25.3 5.6 ı9.0 3.8 ı5 .ı 5.2 ı6.3 4.8 1.4 4.6 1.9 5.8 ı5.2 6.2 24.9 7.2 34. ı 7.3 24.5 5.6 ı6.7 6.5 ı8.ı 5.8 1.3 5.4 2.5 6.6 13.9 6.8 29.7 7.9 31.5 8.8 23.2 7.4 16.0 7.2 ı8.7 8.0 1.5 7.0 2.0 7.4 12.2 8.2 27. ı 8.6 24.7 ıo.o ı6 .4 8.4 ı6.3 ıo.o - - -
-... ,32 ~ c28 ~ ~ 24 O>
...
:l20 8' J.: ı6...
= U) ı2t
8 4 o 32ı
c ~ 5 1-1 O>...
"' O> 8' 1-1 o....
::> U)t
o6. eikıus" gtirıU 9. eiklus gUnU ı2. dlcliis gUnU
t--,
3. siltlus gUnU 1 ·+ ,t--+ 1 r= 0.91 r= 0.86 r= 0.98" r= u.BB 1 1 1
1
'1 ,..+'" /+ 1 + .... -'' 1 1 1 '+-+' 1 1 ... .1· / ...f
/ /+'-+-. ,+" / 1 1 1' /+ '+ ,+" 1 / 1 1+, /+1 i" 1 '+" / 1 ,+-- +/ +/
+' +- -+- -+--+- -+.:.-+--+--+/+--+ 3 5 7 9 ı 3 5 7 9 ı 3 5 7 9' ı 3 5 7 9 ·S!lt Fr~siyonıan14. siklus gUn!.l 15 •. siklus IJUr!U 17. siklus gUnU 20. siklus gllnU
r= 0.92 r= 0.82 r= 0.54 r= 0.92 l--1
~
1 /+, +/+';!.
+/ '+-_+.,"' +--+- ,+-+"' 1 1 '+ / ' /ç
1 +' ' / 1 + /y
+ ~~ o 3 5 7 9 ı 3 5 7 9 ı 3 5 7 9 ı 3 5 7 9alt Frak si yonları
Şekil 2. N elli isimli inekte sükseel siklusun değişik günlerinde fraksiyonlar halinde topla-nan süt örnekerindeki progesteron hormonu ile süt yağı düzeyleri.
ıo ... ~ 8 >O>
..
..
>-...
6 f.il 4 .!
l-2 o 10 ...,
·'tl~ B, ,ıi"'
:00...
= U) 6 4I
L-2 lO ... <:Jj o to (b O" -()' r/J. (b '"! 'O (b :>;"" ı ~ pı ~g
o-' ~İneklerin Değişik Seksüel Siklus Günlerinde Sağım Faziarına. . . 131
düzeylerinin de sağıma bağımlı olarak deği§tiğini ve diöstrusta
bulu-nan iki inekte sağım ba§ı, ortası ve sonu süt progesteron düzeylerinin
sırasıyla, 3.37, 5.75, 10.00 ve 4.25, 12:50, 20.50 ng /ml olduğunu hil-dirmektedir.
Bu çalı§mada da, tün1 seksüel siklus günlerinde sağım ba§ı süt
örneklerindeki süy yağının
%
0.8-2.4 ve sağım sonu süt örneklerindekiprogesteron düzeylerinin
o/
0 5.8-10.00 arasında deği§tiğini ve sütfrak-siyanlarına göre süt yağının düzenli bir artı§ gösterdiği
gözlenmek-tedir. Hamburger ( 15 )'in bildirdiği gibi süt progesteron düzeyleri de
fraksiyonlara göre bir deği§im göstermi§ ve bu deği§im Tablo I-II
ve Şekill-2'den de görülebileceği gibi östrus sırasında var olan çok dü§ük progesteron düzeylerinde bile gözlenmi§tir.
Progesteronun liyofilik nitelikleri nedeniyle süt yağına toplanmı§
.oİarak ta§ındığı ( 1 O, 19) ~e süt yağının sağırnın akı§ı içerisinde
yük-selmesine bağımlı olarak süt progesteron düzeylerinin de yükseldiği
bildirilmektedir ( 15).
Bu çalı§mada da, süt yağı ve süt progesteron düzeyleri· arasında
sadece 2. siklus günü (Babana) ve 17. siklus günü (N elli) orta
dere-cede, ara§tırılan diğer tüm siklus günlerinde yüksek derecede pozitif
bir korrelasyonun varlığı saptanmı§tır (Şekil 1 ve 2). İki ve 17.
günler-deki korrelasyonun orta derecede bulunması süt progesteron analizleri
sırasında spesifik bağlanmadaki bir deği§imden kaynaklanmı§ olabilir.
Sonuç olarak süt progesteron düzeylerinin süt yağı düzeylerine
bağlı olarak sağırnın fazlarına göre deği§tiği ve süt progestero.n
düzey-leri ve süt yağı düzeyleri arasında var olan yüksek derecedeki
korre-lasyon nedeniyle sağım sonu alınan süt örneklerinde en yüksek
proges-teron konsantrasyonlarının elde edilebileceği söylenebilir. Bu nedenle
tüm seksiiel siklus günlerinde, sağım sonunda alınan süt örneklerinin
direkt süt progesteron analizlerinde kullanılması en güvenli sonuçları
verecektir.
Kaynaklar
1. Arnstadt, K.I. and Schmidt-Adamopoulou, B. (1982). DirectenzymimmwıoassaJ'
for detemıination of rpogesterone in ınilk from cows. Br.Vet.J., 138, 436-438.
2. Ascheim, S. und Zondek, B. (1928) Schwangerschaftsdiagnose aus dem Ham ( Durc/ı
Hor-ınonnachweis), .. Klin. VV schr., 7, 8-9.
3. Bamberg, E., Choi, H.S. und Möstl, E. (1981) Anwendungsınöglichkeiten der Progeste-ronbestimmwzg in der Nli!ch von Kiihen. Wien. Tierartzl. Mschr., 68, 185-187.
132 Behiç Serpek - Max Döbeli
4. B ra un, U, (ı 978) rer Progesteronge!talt im Eluiplasma und in der kfilıh ;_r;r e.'ırend der Frühgra-viditaet bei Külzen. Schweiz, Arcl1. Tierlıclk., 120, 253-261.
5. Claus, R., Münster, E. und Dehnhard, M. (ı985) ÜbeJpriifwzg der Andwendbarkeit eines Jl.;fikı-otiter-Enzymimmuntest für Naclıgemelk zur Fruchtbarkeitsanalyse beider Ku/ı. :(ucht-hyg., 20, 54-60
6. Cole, H. H. and Hart, G.H. (ı 930) The potency of blood serımı of m ares in progressive stages of pregııancy in effecting the sexual maturif)• of the iimmature rat, Am. J. Physiol., 93, 57-68.
7. Darling, J.A.B., Laing, A.H. and Hartennes, R.A. (1974) A survey of the steroids in cows milk, J. Endoc., 62, 29ı-297.
8. Döbeli, M. (1980) Comparative studies in radioimmunoassay of progesterone in plasma and .milk of cows using double antibod.Jı technique and dextranecoated clwrcoal separtaion. Proc. 2 nd
International Symposium of Veterinaı·y Diagnosticans. Lucerne, Schwitzerland.
9. Döcke, F. (ı975) "Veterinannedizinische Endokrinologie", Veb. Gustav Fischer Verlag, Jena.
10. Elsaesser, F. (1979) In welcher Tl'eise kann die JV!ilch-Progesteronbestimmung zur Verbesse-rung der FortpflanzugssteueVerbesse-rung beim Rind Beitragen?. Tierzüchter, 3, 94-97.
ll. Elsaesser, F., Ellndorf, F. und Schmidt, D. (ı979) Die klilchprogesteronbestimmung als mittel zur Objektivierung des Fruclztbarkeitsstatus von Jl.;fildıkuhlzerden in der
Post-partum-Piıase. Dtsch. Tieraertzl. \Vschr., 86, 53-54.
12. Forth, W., Henschler, D. und Rummel, W. (1977) "Allgemeine und sjıezielle Pharma-kologie und ToxiPharma-kologie", vVissenschatsverlag, 1\IIünchen.
13. Gerber, N. (1892) Die Azid-Butyrometrie als Universal-Fettbestimmungs A1etlzode, Chemi-ker-Zeitung., 98, 1839-1840.
14. Günzler, O., Korndörfer, L., Lohoff, H., Hamburger, R. und Hoffmann, B. ( 1975) Pra!. tische Eifalırımgen mit der Progesteronbestimmung in der Milc/ı zur Eifassung des Fertilitaetszustandes bei der Ku/ı, Tieraertzl. Umsch., 3, 1 ı ı-118.
15. Hamburger, R. (1974) Progesleronbestimmung in der 11iildı. Inauqural Dissertation, Münchcn.
16. Heap, R.B., Gwyn, M., Laing, J.A. and Walters, D.E. (1973) Pregnancy di~gnosis in cows; changes in milk progesterone concentration during tlıe oestrus cycle and pregnancy measured by a rapid radioimmunoassay. J. Agric. Sci. Camb., 81, 151-157.
17. Heap, R.B. and Holdsworth, R.J. (1981) Hormone assays in reproduction and fertility.
Br. Vet. J., 137, 561-571.
18, Hoffmann, B. und Hamburger, R. (1973) Progesteron in der Milc/ı: Radioinımunolo
gische Bestimnıung, Beziehung zur Gelbkörpeıfunktion und Jl.;lilclifettkonzentration. Zuchthyg.,
8, 154-162.
19. Hoffmann, B., Kyrein, H.J. and Ender, M.L. (1973) An ç[ficient procedure for tlıe
determination of progesterone by radioimmwwassay to bovine peripheral plasma. Hormone Res.,
3, 302-310.
20. Hoffmann, B., Wagner, W.C., Rattenberger, E. and Schmidt, J. (1977) Endoc-rine relationships during Iate gestation and parturition in t/ıe cow. (As quated) "Tlıe Fetus and Birth", Ciba Foundation Symposium., 47, 107-125.
İneklerin Değişik Seksüel Siklus Günlerinde Sağım Fazlarına. . . 133
21. Oltner, R. and Edqvist, L.E. (1981) Progesterone in defatted milk: its relation to insemi-nation and pregnancy in normal cows as con"ıpared with cows on problem farms and iııdividual
problem animals, Br.Vet.J., 137, 78-87.
22. Peters, A.R., Hewitt, D.S. and Lamming, G.E. (1983) The effect of exogenous proges-terone on plasnıa LH and lviilk progesterone concentrations in multiple-suekiing post-partum cows.
Anim. Reprod. Sci., 6, 103-110.
23. Robertson, H.A. and Sarda, I.R. ( 1971) A veıy early pregnancy test for nıammals: !ts application to the cow, ewe and sow. J. Endoc., 48, 407--419.
24. Ruhe, F. und Grunert, E. (1977) Beitrag z;uın Frühtraechtigkeitsnachweis beiın Rind in
Problembestaendeıı durc/ı Progesteronbestinımung in der Milch. Dtsch. Tieraertzl. \Vschr.,
84, 216-219.
25. Sauer, M.J., Foulkes, J.A. und Cookson, A.D. (1981) Directenzymimmwıoassay of progesterone in bovine ınilk from cows. Steroids, 38, 45-53.
26. Shemesh, M., Ayolon, M., Lindner, H.R. (1968) Early effect of conceptus on plasma progesterone level in the cow, J. Reprod. Fert., 15, 161.
27. Stevens, K., Long, S.E. and Perry, G.C. (1981) A method to reduce I!Oil-spesific binding in whole milk progesterone radioimmunoassays. Br. Vet. J., 137, 17-20.
28. Taubert, H., Barth, T., Hempel, G. und Graese, K. (1984) Die Progesteronbestim-mung für die Reproduktionskontrolle bei Külıen mittels eines Tritium Radioinımuııoassays. Ardı. exper. Vet. Med., 38, 37-48.
29. Wilkinson, J.E. and Fremery, P. (1940) Gonadotropic hormonesin the urine oftlıe giraf-fe. Nature, Lond., 146, 491--494.
30. Yalçın, B.C. (1981) "Genel :(ootekni", Nazım Terzioğlu Matematik Araşt. Enst. Baskı
