IMPORTANCE OF PERIODIC HEALTH CONTROL EXAMINATION IN COAL WORKER'S PNEUMOCONIOSIS.

Kömür

Pnömokonyozunda

Kontro

l

Muayenelerinin

Öne

m

i

KEMAL SÖZER, SEMA UMUT

Istanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıklan Anabilim Dalı, Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu, Cerrahpaşa, Istanbul, Türkiye

IMPORTANCE OF PERIODIC HEALTH CONTROL EXAMINATION IN COAL WORKER'S PNEUMOCONIOSIS

Summary

The documents of 57 patients wiıh coal-worker's pneumoconiosis that were sent to the Third Specilization Board of the Council of Forensic Medicine are reviewed for health control examinations. Most of the cases (84.2 %) did nol have pre-employment examination and 91.2 % of them did not periodie health control. The importance of pre-employment and periodic healıh control examinaıions in coal-worker's

pneumoconiosis is discussed.

Key words: Coal-worker's pneumoconiosis -Pre-emploYl'I'lent examination -Periodic controls

Özet

çalışmamızda 57 kömür işçisi pnömokonyozu olgusu ilk işe giriş muayenesi ve periodik sağlık kontrol

muayeneleri açısından incelenmiştir. Olguların % 84.2'sinde ilk işe giriş muayenesi, % 91.2'sinde period ik sağlık kontrolu yapılmamıştır. Ilk işe giriş ve kontrol muayenelerinin önemi tartışılmıştır.

GİRİş

Adli Tıp Kurumu III. İhtisas Kurulu'na gelen tazminat davalarının ana kaynağını

oluşturan meslek hastalığı ile ilgili dosyaların % 93'ü kömür işçisi pnömokonyozu ile

ilgili problemleri içermektedir (1). Ülkemizde kesin bir sayı verilmemekle birlikte meslek hastalığı ile ilgili tazminatların büyük bir bölümü kömür işçilerine ödendiği

yadsınamaz. Amerika'da meslek hastalığı ve meslek kazaları ilc ilgili tazmiriatların % 40'ının kömür işçilerine ödendiği bildirilmektedir (2).

İşçilerin genç yaşta sakat kalmalarına ve meslek hastalığı sonucu ölmelerine neden

olan bu hastalığın kesin tedavisi olmadığından koruma yöntemlerinin geliştirilmesi gerekmektedir. Teknik olarak çalışma koşullarının düzeltilmesi ve uygun respiratörler kullanılarak solunan toz miktarının azaltılması yanında işe giriş ve kontrol muayenel

eri-nin önemi büyüktür.

Adli Tıp Derg., 5, 179 -181 (1989)

ADL

İ TIP DERGİSİ

Journal of Forensic Medicine

180 K. SÜZER, S. UMUT

MXrERYAl. ve METOD

ç,,'ışmamızda. mahkcmdcrcc Adli Tıp Kurumu III. ıhıisas Kurulu'na gönderilen ve Kurulca

SDı~u~~~ındin1afl kömür işçLlcrinc ait 57 dosya inceleniştir. Dosyalannda işe giriş raporu ve ko:ıtrol ıııuaycnelcri n:ıkbnda bilgi bulunmayan olgularda müzckkerc yazılarak hu konuda ay nca bilgi istenmiştir. Olguların 5Vsindc: mhhkcmece ölüm sebebinin mesleki olup olmadığı, 7'sinde ise mesleki maluliyet oranı ,omlmuştur.

O!guların ilk işe giriş muayenesi ilc periodik sağlık kontrollerinin yapılıp yapılmadığı ve hu muayenelerin ne

jLj7j~Y,jC olduğu ara~hnln"ıiştır.

BULGU

LA

R

İncelediğimiz 57 olgunun sadece 9'unda ilk işe giriş muayenesi (% 15.8), Yinde ise perinciik sağlık kontrolü yapılmıştır (% 8.8). Yapılan muayeneler fizik muayeneden ibaret olup hiçbirinde radyolojik tetkik veya solunum fonksiyon testleri yapılmamıştır ('Tablo 1).

Tablo 1. 57 hastanın işe giriş muayeneleri ve periodik kontrolleri

Toplam o'lguların sayısı

İlk i~e gi ri~ muaycnesi oian

P",riodik mU2ycncsi yapılan Radyolojik muayene Solunum;olıksiyOll testleri

TARnşIVfA Olgu sayısı 57 9 5

o

o

Akciğedcrin kömür tozunu cevabı tozun cinsi, toza maruz kalma süresi ve şahsa ait özelliklere i)~lirl!dJr. Tozların akeiğere erişmesi için solunum sisteminin konınma mekanizmalarını aşması gerekir. Büyük partiküllerin çoğu burunda tutulur, solunum yoııarına erİş('nler muküsilier mekanizmayla temizlenir, akciğer parenkimine erişenler

alveoler makrafajlar tarafından tutularak mukosilier mcrdivene ve lenfatiklere taşınır.

Ancak çapları 1-5 fl. arasında olan tozlar akciğer parenkimine erişebilir. 1 fl. 'dan küçük olanlar ekspiryumla atılır. Toz yükü arttıkça temizleme hızı yükselir, bir plato yapar ve sonra alveolde serbest partiküller birikmeye başlar (3).

AkciğerIerin temizleme mekanizmasındaki herhangi bir bozukluk alveolde biriken toz miktarının artmasına sebep olur. Kronik bronşit, astmatik sendrom, kistik

Kömür Işçisi l'nömokonyozunJa Kontrol Muayenelerinin Önemi 181 sis, bronşiektazi, Kartagener sendromu olanlarla, sigara içenlerde mukosilier aktivite

yavaşlamıştır. Konjenit.'l! olarak silli hücre defekti olanlarda da temizleme mekanizması bozulmuştur. Bu şahıslarda daha erken ve daha ağır bir pnömokonyoz hastalığı gelişecektir (4). ilk işe giriş muayenesi ile bu şahıslar ayrılarak genç yaşta maIGI kalmaları ve işe alan kurumun ta7'Tlinat ödemesi engeııenecektir. Ayrıca daha önce başka

maden ocaklarında çalışarak pnömokonyoza yakalananlar ayrılacak, ikinci defa işe alan kurum haksız yere tazminat ödemekten kurtulacaktır.

Olgularımızin % 84.2'sinde ilk işe giriş muayenesi yapılamamıştır, yapılan %

IS.S'inde ise sadece fizik muayene yapılmış, akciğer grafisi ve solunum fonksiyon testleri uygulanmamıştır. Basit bir fizik muayene ile solunum sisteminin temizleme

mekanizmasında bozukluk olanlarm saptanması çok güçtür.

Olgularımızın % 91.2'sinde periodik sağlık muayenesi yapılmamıştır. Periodik sağlık kontrolü yapılan % 8.8 olgunun hiçbirisinde göğüs grafisi ve solunum fonksiyon

testleri uygulanmamıştır. İleri dönem kömür işçisi pnömokonyozu hariç, fizik muayene ilc hastalığı teşhis etmek imkansızdır. İşçinin periodik sağlık muayenelerinin aksatılmadan yapılması gerekir. Bu muayenelerle pnömokonyoz çok erken dönemde yakalanacak, tozlu ortamdan uzaklaştırılan işçilerde kömür işçisi pnömokonyozunun ağır şekillerinin oluşması önlenecek, erken yaşta maliHiyet önlendiği gibi meslek hastalığına bağlı ölümlerde azalacaktır.

Olgularımızın hiçbirinde emekli olduktan sonra sağlık kontrolü yapılmamıştır. Ülkemizde otopsi yapma alışkanlığı da gelişmediği için işçilerin meslek hastalığına

bağlı olarak mı, yoksa başka bir hastalıktan mı öldüğü hakkında karar vermek güç1cşmekte, sonuçta bazan işçi ve ailesi, bazan da kurum zarar görmektedir.

Sonuç olarak akciğer grafisi ve solunum fonksiyon testlerini içeren işe giriş muayenesi ve periodik sağlık muayenelerinin yapılmasıyla maddi ve manevi büyük

zararlar önlenecek, aynı zamanda hekim için de daha sağlıklı karar verme olasılığı doğacaktır.

KAYNAKLAR

Süzer, K., Umut, S. (1986) [jlkemizde kömür işçisi pnömokonyozu ve problemleri, llL. Ulusal Adli Tıp Günleri Bildiriler Kitabı, s.173., (ş. Gök, cd.) Temel Matbaacılık, İstanbuL.

2 Morgan, W.K.c. (1976) Am. Rev. Respir. Dis., 114,1047.

3 Morgan, W.K.C., Seaton, A. (1984) in Occupalional Lung Diseases, p. 79, W.B. Saunders Co., Philadclphia.

4 Mı.elius, 13..1\., Mossberg, B. (1980) Thorax, 35,401.

Ayrı baskı için:

ProLDr. Kemal SÖZeT Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

Göğüs Hastalıklan Anabilim Dalı

İstanbul, Türkiye