Özet
Amaç: Bu çal›flmada Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Aile Planlamas› Ünitesi’nde kontraseptif yöntem olarak noretisteron enantat (NET-EN)/estradiol valerat (EV) tercih eden kullan›c›lar›n sosyodemografik özellikleri, tercih nedenleri, görülen yan etkiler ve yöntemi b›rakanlar›n b›rakma nedenleri araflt›r›lm›fl-t›r.
Yöntem: Standart anket formu 135 NET-EN/EV kullan›c›s›na uygu-land›. Anket 29 adet kapal› uçlu sorudan oluflmakta idi. Çal›flma-ya dahil edilen olgular›n verileri Windows için SPSS-9.0 istatistik program›nda x2testi kullan›larak de¤erlendirildi.
Bulgular:NET-EN/EV uygulamas›n›n tercih edilmesinin en s›k ne-deni güvenilir bir kontraseptif yöntem olmas›yd› (%47). NET-EN/EV uygulamas›na ba¤l› en s›k görülen adet de¤iflikli¤i lekelen-me (%27) idi. Lekelenlekelen-me ayn› zamanda, %13 ile en s›k rastlanan flikayet konusu ve yan etki idi. Çal›flmam›zda kontrasepsiyon yön-temi olarak NET-EN/ EV’ i tercih eden kullan›c›lar›n yönyön-temi terk etme oran› %41, devam etme oran› %59 bulundu. En s›k karfl›la-fl›lan yöntem b›rakma sebebi gebelik iste¤i idi (%39). Lekelenme görülmesi ile yöntemi b›rakma aras›nda istatistiksel olarak anlam-l› bir iliflki saptand› (p<0.05). Yeni bir kontraseptif yöntem seçen-lerin en s›k tercih etti¤i yöntemler rahim içi araç (%7) ve kombine oral kontaseptif (%3) idi. Yöntemi b›rakan ve yeniden bir gebelik istemeyenlerin (%61) %6.7’si herhangi bir yöntem kullanm›yordu.
Sonuç: NET-EN/EV ülkemizde 9 y›ld›r kullan›lmaktad›r. NET-EN/EV kullanma oranlar›n› artt›rmak için kullananlar yak›ndan izlenmeli ve kullan›c›lara yo¤un dan›flmanl›k hizmeti sunulmal›d›r.
Anahtar sözcükler: Noretisteron enantat, estradiol valerat, yan et-kiler.
Summary
Objective:In this study we aimed to investigate the reasons of preference, sociodemographic features, side effects encountered during use and reasons of discontinuation in women using monthly norethisterone enanthate (NET-EN) /estradiol valerate (EV) injections as a contraceptive method.
Methods:A standardized questionnaire was used to evaluate 135 women using NET-EN/EV. The questionnaire consisted of 29 closed-ended questions. The data collected was analyzed using the x2test using SPSS-9.0 for Windows statistics programme.
Results:The most frequent reason for preferring this method was reliability (47%). The most common bleeding problem was spot-ting (27%). Spotspot-ting was also the most frequent complaint and side effect (13%). The discontinuation rate for NET-EN/EV injec-tions was 41% whereas the continuation rate was 59%. The most common reason for discontinuation was planning to concieve (39%). There was a positive correlation between spotting and dis-continuing the method (p<0, 05). The discontinuers most fre-quently chose IUD’s (7%) and combined oral contraceptive pills (3%) as new contraceptive methods. Sixty-one percent of the dis-continuers did not want to concieve; however, 6.7% of these women had not chosen a new method of contraception.
Conclusion: NET-EN/EV has been available in Turkey for the last 9 years. Women using monthly NET-EN/EV injections as a contra-ceptive should be followed closely and counseled thoroughly in order to increase continuation rates.
Key words: Norethisterone enanthate, estradiol valerate, side effects.
Ayl›k Noretisteron Enantat-Estradiol Valerat
ile Klinik Deneyimler
CLINICAL EXPERIENCE WITH MONTHLY NORETHISTERONE ENANTHATE-ESTRADIOL VALERATE
E. Zeynep Tuzcular Vural1
, Ifl›k Gönenç2
, Vahide Merih Meriç2
, Gültekin Köse3
, Nurettin Aka4 Türk Aile Hek Derg 2006; 10(4): 151-155
Araflt›rma | Research Article
1) Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Aile Planlamas› Ünitesi, Aile Hekimli¤i Uzman›, Doç. Dr. 2) Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Aile Planlamas› Ünitesi, Aile Hekimli¤i Uzman›
3) Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Klini¤i fief Muavini, Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Uzman› 4) Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Klini¤i fiefi, Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Uzman›
E
njekte edilen kontraseptifler uzun süreli, cerrahi steri-lizasyon kadar etkili kontrasepsiyon sa¤lamalar›, ha-tal› kullan›m riskini en aza indirmeleri ve kullan›c›ya özel olmalar› nedeniyle dünyan›n çeflitli bölgelerinde tercih edilmektedirler.1Sadece progesteron içeren enjektabllar›n yan› s›ra kom-bine preparatlar da mevcuttur. Dünya Sa¤l›k Örgütü taraf›n-dan gelifltirilen ve ülkemizde 1996 y›l›nda Mesigyna ticari ad› ile kullan›lmaya bafllanan noretisteron enantat/estradiol valerat ((NET-EN/EV) kombinasyonunun ayda bir kez en-jeksiyonunun etkili kontrasepsiyon ve iyi siklus kontrolü sa¤lad›¤› bilinmektedir.2,3
Ayl›k enjekte edilen kontraseptif-lerin, kombine oral kontraseptifler gibi kontrasepsiyon d›fl› yararlar› da oldu¤u düflülmektedir.4
Bu çal›flmada Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Aile Planlamas› Ünitesinde kontraseptif yöntem olarak NET-EN/EV tercih etmifl olan kullan›c›lar›n sosyo-demografik özellikleri, yöntemi tercih etme nedenleri, görü-len yan etkiler ve yöntemi b›rakanlar›n b›rakma nedenleri araflt›r›lm›flt›r.
Gereç ve Yöntem
Retrospektif olarak yürütülen bu çal›flmada Nisan 1998-Nisan 2004 tarihleri aras›nda Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Aile Planlamas› Ünitesi’de kontra-sepsiyon yöntemi olarak NET-EN/EV enjeksiyonunu tercih etmifl olan ve dosyas› bulunan 283 Mesigyna kullan›c›s›n-dan telefonla ulafl›labilen ve çal›flmaya kat›lmay› kabul eden 135 olgu çal›flmaya dahil edildi. Veri toplamak için gerekli literatür taramas› sonras›nda toplam 29 kapal› uçlu sorudan oluflan bir anket gelifltirildi. Standart anket formu çal›flma hakk›nda bilgi verilip onam al›nd›ktan sonra tele-fonla ya da yüzyüze uygulanarak dolduruldu. Anketteki so-rulardan 25-29. sorular sadece yöntemi b›rakanlara, di¤er sorular ise her iki gruba da soruldu. Çal›flmaya dahil edilen 135 NET-EN/EV kullan›c›s›n›n verileri SPSS-9.0 istatistik program›nda de¤erlendirildi. Verilerin analizinde x2
testi uyguland›. x2
testinin uygulanabilmesi için frekans da¤›l›m-lar›nda her bir aral›k için beklenen frekans›n >5 olmas›na dikkat edildi ve buna uygun s›n›f aral›klar› tespit edildi.
Bulgular
Çal›flmaya dahil edilen 135 NET-EN/EV kullan›c›s›n›n yafl ortalamas› 29.3±7.1 idi (aral›k 17 – 50). Kullan›c›lar›n %73’ünü 21-36 yafllar› aras›ndaki kad›nlar oluflturmaktay-d›; %58.5’u ortaokul ve üzeri bir ö¤renim düzeyine sahipti ve sadece okur-yazar veya ilkokul mezunu olan, düflük ö¤-renim seviyeli kiflilerin oran› sadece %15.6 düzeyinde idi; %76’s› sosyal güvenceye sahipti. Kullan›c›lar›n %68’i ev
han›m›yd›, %59’u sigara kullan›yordu ve %17’sinin sosyal çevresinde NET-EN/EV kullananlar vard›. Olgular›n %64’ü art›k baflka çocuk sahibi olmak istemiyordu. Anket dolduruldu¤unda olgular›n %59’u yönteme devam etmekte idi, %41’i ise yöntemi b›rakm›flt›. Obstetrik öyküye bak›ld›-¤›nda kullan›c›lar›n %25.2’si hiç do¤um yapmam›flt›, %26.7’sinin 2 do¤umu vard›. %85.2’sinin hiç düflük yap-mad›¤›, %42.2’sinin hiç yasal tahliye yapt›ryap-mad›¤›, %35.6’s›n›n ise 1 kez yasal tahliye yapt›rd›¤› saptand›. Kul-lan›c›lar›n NET-EN/EV öncesi son gebeliklerinin sonuçla-n›fl flekilleri içinde en yayg›n olan› %57.6 ile yasal tahliyey-di. Bunun arkas›ndan %28.8 ile normal spontan do¤um (NSD) gelmekte idi.
Kullan›c›lar›n %76.3’ü daha önce en az bir kontraseptif yöntem kullanm›flt›. Enjeksiyona bafllamadan önce en s›k kullan›lan yöntemler s›ras› ile rahim içi araç (R‹A) (%24.4) ve geri çekme yöntemi (%21.5) idi. Herhangi bir do¤um kontrol yöntemi kullanmayanlar›n oran› ise %23.7 idi. Kul-lan›c›lar›n %23.7’si ilk kontraseptif yöntem olarak NET-EN/EV’i tercih etmiflti.
Herhangi bir yöntemi kullanan kad›nlar›n %56’s› bu yöntemi 1 y›ldan daha fazla bir zamand›r kullanmakta olup, geri kalan %44’ü ise daha k›sa bir süredir kullan›yordu. Yöntemi b›rakan kad›nlar›n b›rakma sebepleri fiekil 1’de görülmektedir.
Kullan›c›lar›n NET-EN/EV’i tercih etmelerinin en s›k rastlanan nedeni (%46.7), güvenilir bir yöntem olmas› idi. Sa¤l›k nedeniyle di¤er yöntemleri kullanamama (%22.2) ve uygulama kolayl›¤› (%20.7), di¤er tercih nedenleri aras›nda idi. Adet görmenin sürmesi ve adetten kesilmeye neden ol-mamas› nedeniyle kullananlar›n oran› ise %6.7 idi. Kullan›-c›lar›n %62.2’sinin yönteme 1 y›l› aflk›n süreyle devam et-ti¤i, %37.8’sinin ise yöntemi 1 y›l dolmadan b›rakt›¤› gö-rüldü.
NET-EN/EV kullan›m› s›ras›nda görülen adet de¤iflik-liklerinin da¤›l›m› flekil 2’de gösterilmifltir. Kullan›c›lar›n %61’inde normal adet düzeni devam ederken %7’sinde amenore, %5’inde menometroraji görüldü.
NET-EN/EV kullananlar›n %59.3’ü flikayeti olmad›¤›n› bildirdi. En s›k görülen flikayet lekelenme idi (%12.6), bu-nu s›ras› ile duygu-durumunda de¤ifliklik (%7.4), gö¤üsler-de hassasiyet (%5.2), menometroraji (%5.2), bulant›-kusma (%2.2) ve amenore (%2.2) izliyordu. Sadece birer kullan›c› kilo art›fl›ndan ve bafla¤r›s›ndan (%0.7) yak›nd›. fiikayetleri ile ilgili olarak kullan›c›lar›n %30.4’üne dan›flmanl›k hiz-meti verildi¤i, %6.7’s›na adet düzensizlikleri nedeniyle ilaç tedavisi önerildi¤i, %1.5’sine amenore nedeniyle gebelik testi yap›ld›¤›, %2.2’sine flikayetleri nedeniyle di¤er klinik-lerden konsültasyon istendi¤i görüldü.
Gebelik iste¤i en s›k gözlenen b›rakma nedeni idi (%39.2). Bunu duygu-durum de¤iflikli¤i (%11.8), meno-metroraji (%7.8), lekelenme (%7.8), hekim randevusunu kaç›rma (%7.8) ve gerek kalmamas› (%7.8) izliyordu. Ol-gular›n %5.9’si subjektif flikayetler, %3.9’u amenoreyi tole-re edememe ve %2’si kilo art›fl› nedeniyle yöntemi b›rak-m›flt›.
NET-EN/EV uygulamas›n› b›rakan kad›nlar›n %6.7’si-nin R‹A, %3.0’ünün kombine oral kontraseptif (KOK), %2.2’sinin kondom ve %2.2’sinin
depo-medroksiprogeste-ron asetat (DMPA) uygulamas›n› seçti¤i görüldü. Yöntemi b›rakanlar›n %61’i yeni bir gebelik istememesine ra¤men, sadece %6.7’si herhangi bir yöntem kullanm›yordu.
Kullan›c›lar›n yafl gruplar›, sosyal güvenceleri, çal›fl›p çal›flmad›klar›, sistemik hastal›k varl›¤›, obstetrik öyküleri, ilk gebelik yafllar›, NET-EN/EV öncesi kullan›lan do¤um kontrolü yöntemi ve ö¤renim durumlar› ile yöntemi b›rak-ma ve devam etmeleri aras›nda istatistiksel olarak anlaml› bir iliflki bulunamad› (p > 0.05).
fiekil 1
Kullan›c›lar›n NET-EN/EV öncesi son kulland›klar› do¤um kontrol yöntemini b›rakma nedenlerine göre da¤›l›m›
40.0 35.0 30.0 25.0 20.0 15.0 10.0 5.0 0 % Menoraji ve metroraji Kilo art›fl› Yöntem + gebelik Gebelik iste¤i Sinirlilik Libidoyu etkilemesi Di¤er Yok fiekil 2
NET-EN + EV kullan›m› s›ras›nda normal adet düzeni ve adet de¤iflikliklerinin da¤›l›m›
amenore %7 menoraji ve metroraji %5 lekelenme (3 günden k›sa) %16 lekelenme (3 günden uzun) %11 normal adet düzeni %61
fiikayet olarak belirtilmesine ra¤men menometroraji gö-rülmesi veya duygu-durum de¤iflikli¤i yak›nmas› varl›¤› ile kullan›c›lar›n yönteme devam› aras›nda istatistiksel olarak anlaml› bir iliflki tespit edilemedi, (p > 0.05) ancak lekelen-me görüllekelen-mesi ile yöntemi b›rakma aras›nda istatistiksel ola-rak anlaml› bir iliflki saptand› (p < 0.05).
Tart›flma
Ayda bir enjekte edilen kontraseptifler tüm yafl grupla-r›ndaki kad›nlar›n güvenle kullanabilece¤i bir aile planla-mas› yöntemidir. NET-EN/EV’i en çok tercih edenler do-¤urgan yafltaki kad›nlard›r.5 Çal›flmam›zda olgular›m›z›n %73’ünü 21-36 yafl aras›ndaki kad›nlar oluflturuyordu. Yi-ne Aile Planlamas› Ünitesi’mizde 2001 y›l›nda yap›lan bir çal›flmada, di¤er bir enjektabl kontraseptif olan DMPA’› en çok kullanan yafl grubu 30-35 yafl grubu olarak tespit edil-miflti.6Kullan›c›lar›n e¤itim düzeylerinin oldukça düflük ol-du¤u gözlenmifltir. Bu sonuçlar ülkemizde yap›lm›fl olan di-¤er çal›flmalar›n sonuçlar›na benzerlik göstermektedir.6-8 Kullan›c›lar›m›z›n obstetrik öyküsü de ‹stanbul’da yap›lm›fl olan di¤er çal›flmalarla benzerlik göstermekte idi.7,9
Nahal ve arkadafllar›n›n bir çal›flmas›nda NET-EN/EV uygulamas›n› en s›k tercih nedeni uygulama kolayl›¤› ola-rak bulunmufltur.10
El Salvador’da yap›lan bir çal›flmada ay-da bir enjekte edilen kontraseptiflerin tercih edilme neden-leri en s›k olarak s›ras›yla, etkinlik ve kullan›m kolayl›¤› olarak ifade edilmifltir.11 Çal›flmam›zda bulunan sonuçlar, NET-EN/EV’in güvenilir, etkili ve uygulanmas› kolay bir yöntem olmas› nedeniyle tercih edildi¤ini gösteren literatür ile uyumludur. Bassol ve arkadafllar›n›n çok merkezli çal›fl-mas›nda, 12 ay izlemden sonra Mesigyna’n›n s›f›r gebelik oran› ile çok etkili bir kontraseptif oldu¤u gösterilmifltir.3 Yine DSÖ taraf›ndan yürütülen çok merkezli bir çal›flmada baflar›s›zl›k oran› 100 kad›n y›l›nda 0.22 bulunmufltur.2
Ça-l›flmam›zda da kullan›c›larda hiç yöntem baflar›s›zl›¤› göz-lenmemifltir.
NET-EN/EV’in enjekte edilen di¤er kontraseptiflere benzer yan etkileri mevcuttur. En s›k görülen yan etki, menstrüel de¤iflikliklerdir. Menstrüel de¤ifliklikler içinde en s›k lekelenme bildirilmifltir. Kullan›m›n ilk 3 ay›nda düzen-siz kanamalar ve lekelenmeler yayg›nd›r. Kullan›m süresi-nin uzamas›yla birlikte bu yak›nmalar›n s›kl›¤› ve süresi azal›r.5Çal›flmam›zda da en s›k dile getirilen flikayet leke-lenme idi (%12.6). DSÖ’nün çal›flmalar›nda, kullan›c›larda normal adet düzeni görülme s›kl›¤›, 3 ay kullan›m sonras›n-da %47, 6 ay sonunsonras›n-da %63, 12 ay sonunsonras›n-da %68 olarak tes-pit edilmifltir.12Ayn› çal›flmalarda, amenore görülme s›kl›¤› 3 ay kullan›m sonras›nda %0.2, bir y›l sonunda %2.0 bulun-mufltur. Lekelenme görülme s›kl›¤› ise, 3 ay kullan›m
son-ras›nda %16.2, bir y›l sonunda %12.7 bulunmufltur. Çal›fl-mam›zda da kullan›c›lar›n %60.7’si normal adet düzeni bil-dirirken amenore, menometroraji ve lekelenme oranlar› s›-ras› ile %6.7, %5.2 ve %27.4 olarak bulundu. Çal›flmam›z-da, duygu-durumunda de¤ifliklik görülme s›kl›¤› %7.4 idi. DSÖ’nün Cyclofem ve Mesigyna çal›flmas›nda, yak›nma s›kl›¤› bak›m›ndan "sinirlilik" ikinci s›rada gözlenmifltir.2 DSÖ çal›flmas›nda, ayda bir kez enjekte edilen kontraseptif-leri kullanan kad›nlar›n yaklafl›k %2’si bafla¤r›s› ve bafldön-mesi bildirdi¤i halde, bunlar›n sadece yar›s› bu nedenlerden dolay› yöntemi b›rakm›flt›r.2Gö¤üslerde gerginlik ve hassa-siyet, bulant›, bafla¤r›s› ve di¤er sübjektif flikayetler, bugü-ne kadar yap›lm›fl çal›flmalarda, klinik aç›dan öbugü-nemli oran-da gözlenmemifltir.2,3
Çal›flmam›zda da bu flikayetlerin oran› literatür ile uyumludur.
Yöntem b›rakma oranlar› çeflitli çal›flmalarda %17.9-38.4 aras›nda de¤iflmektedir.3,13
Çal›flmam›zda kullan›c›lar›-n›n %62’si yönteme bir y›ldan fazla süreyle devam etmifltir. Kullan›c›lar›n %11.1’i ilk 3 ayda, %13.3’ü ikinci 3 ayda, %13.3’ü kullan›m›n 6-12. aylar› aras›nda yöntemi terk et-mifltir. Toplamda NET-EN/EV’i b›rakma oran› %41, devam etme oran› %59 bulunmufltur. DSÖ’nün çal›flmas›nda adet kanamas›ndaki de¤ifliklikler nedeniyle yöntemi b›rakanlar›n s›kl›¤› %7 bulunmufl, kullan›c›lar›n sadece %2’si amenore nedeniyle yöntemi b›rakm›flt›r.5 Çal›flmam›zda da duygu-durum de¤iflikli¤i, menometroraji görülmesi amenore, hekim randevusunu kaç›rma, sübjektif flikayetler görülmesi ile yöntemi b›rakma ve devam etme aras›nda istatistiksel olarak anlaml› iliflki tespit edilemedi, ancak lekelenme gö-rülmesi ile yöntemi b›rakma aras›nda anlaml› bir iliflki sap-tand› (p<0.05).
Kombine ayl›k enjeksiyonlar›n kabul edilebilirli¤i ile il-gili çal›flmalarda yafl, kontraseptif özgeçmifl, enjektabl ürünler hakk›nda bilgi sahibi olma, eflin tavr› ve baflkalar›-n›n bu yöntemden memnun olduklar›n› bilmek gibi faktör-lerin devam üzerinde olumlu etkileri oldu¤u, yöntemden memnun kalanlar›n yan etkilere karfl› da daha toleransl› ol-du¤u gösterilmifltir.10,14,15Bir kontrasepsiyon yönteminin ka-bul edilebilirli¤inin yaln›zca yöntemin ve hizmet veren ku-rumlar›n özelliklerine de¤il, bir çok faktöre ba¤l› oldu¤u, ayn› zamanda o ülke ile ilgili sosyo-demografik ve ekono-mik yap›dan etkilendi¤i bilinmektedir.4
M›s›r’da yap›lan bir çal›flmada, en s›k rastlanan yöntemi b›rakma nedeninin, kul-lan›c›n›n eflinin yöntemi desteklememesi ya da kabul etme-mesi oldu¤u görülmüfltür.10Bizim çal›flmam›zda ise eflinin yöntemi desteklememesi nedeniyle yöntemi b›rakt›¤›n› ifa-de eifa-den kullan›c›ya rastlanmam›flt›r. Kad›nlar›n bir yöntemi b›rakmalar›na iliflkin belirttikleri nedenler, her zaman ger-çek nedenler olmayabilir. Baz› kad›nlar kiflisel nedenlerden
dolay› b›rakmak isteyip hizmet sunan kiflilerin bu nedeni kabul etmeyeceklerinden korkarak, gerçek neden yerine sa¤l›kla ilgili bir neden söyleyebilir ya da pek çok yan etki-den rahats›z olduklar› zaman bile hizmet sunanlara sadece en büyük fark› yaratan rahats›zl›¤› söyleyebilirler.5
Kad›nlar›n yan etkilere, özellikle adet kanamas›ndaki düzensizliklere karfl› tutumlar› çeflitlidir ve karmafl›kt›r.16 Adet kanamas› s›ras›nda cinsel iliflkide bulunamayan pek çok kad›n için düzensiz kanamalar rahats›zl›k yarat›r.17 Müslüman kad›nlarda kanama s›ras›nda ibadet etmek ya da cinsel iliflkide bulunmak uygun olmad›¤› için menstrüel dü-zensizlikler ve özellikle uzun süren lekelenme yöntemi b›-rakmaya sebep olabilir. Amenore, baz› kad›nlar›n gebe ol-duklar›n› ya da ayl›k kanamalar›n› ortadan kald›racak kadar güçlü bir ilac›n sa¤l›klar›na zararl› olabilece¤ini düflünme-lerine sebep olabilir.16
Bu nedenle kullan›c›lara yöntem se-çimi öncesinde, bilinçli seçim ve bilinçli kullan›m sa¤lamak üzere dan›flmanl›k verilmesi, yönteme ba¤l› oluflabilecek yan etkilerin detayl› olarak anlat›lmas›, kullan›c› uyumunu artt›rmaktad›r.
Sonuç
Ayda bir enjekte edilen kontraseptifler, yüksek etkinli¤i, uygulama kolayl›¤›, k›sa sürede geri dönüfllü oluflu ve nor-mal menstrüel siklusu sa¤lamas› sebebiyle dünyan›n çeflitli bölgelerindeki kad›nlar taraf›ndan tercih edilmektedir. EN/EV 9 y›ld›r ülkemizde kullan›lmaktad›r. NET-EN/EV yöntem kullanma oranlar›n› artt›rmak için kullanan kad›nlar yak›ndan takip edilmeli ve kullan›c›lara yo¤un da-n›flmanl›k hizmeti sunulmal›d›r.
Kaynaklar
1. Kaunitz A.M. Injectable contraception, new and existing options. Obstet
Gynecol Clin North Am2000; 27(4): 741-79.
2. World Health Organization (WHO). Task Force on Long-acting Systemic
Agents for Fertility Regulation: A multicentered phase III comparative study
of two hormonal contraceptive preparations given once-a-month by intra-muscular injection: I. Contraceptive efficacy and side effects. Contraception 1988; 37(1): 1-20
3. Bassol S, Cravioto MC, Durand M, Bailon R. Mesigyna once-a-month
combined injectable contraceptive: experience in Latin America.
Contraception 2000; 61(5): 309-16.
4. Newton JR, D’arcangues C, Hall PE. Combined injectable contraceptives.
J of Obstet and Gynaecol1994; 14(1): 1-27.
5. Lande RE. " New Era for Injectables ", Population Reports, Johns Hopkins
University, Population Information Program, Center for Communication Programs 1995; Vol XXIII (2): 1-31.
6. Ça¤layan AO. Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Kad›n
Hastal›klar› ve Do¤um Klini¤i Aile Planlamas› Ünitesi’nde DMPA kullan›m›na ba¤l› yan etki profili ve dan›flmanl›¤›n yönteme devam etme ve terk etme üzerine etkisi. Uzmanl›k tezi. ‹stanbul, 2001.
7. T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤› Ana ve Çocuk Sa¤l›¤› Aile Planlamas› Genel
Müdürlü¤ü, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü DHS Macro
International Inc. Nüfus ve Sa¤l›k Araflt›rmas› 1998.
8. Say L, Ortayl› N, Nalbant H. Women’s acceptance of an injectable
prog-estin-only contraceptive in a free-choice environment in Turkey. The Eur J
Contracept Reprod Hum Carp2000; 5: (1) 68-70.
9. Özmen ÖS. Ümraniye Merkez Sa¤l›k Oca¤› ve Dudullu Sa¤l›k Oca¤›’nda
enjektabl kontraseptiflerden DMPA ile ilgili bir çal›flma. Doktora tezi. ‹stan-bul, 2000.
10. Nahal NE, Hassan EO, Houssinie ME. Acceptability of once-a-month
injectable contraceptives Cyclofem and Mesigyna: Focus group discussion
Contraception 1999; 59(6): 369-75.
11. De Aguilar MA, Altamirano L, Leon DA. Current status of injectable
hor-monal contraception, with special reference to the monthly method. Adv
Contracept1997; 13(4): 405-17.
12. World Health Organization (WHO). Facts about once-a-month injectable
contraceptives: Memorandum from a WHO meeting. Bull World Health
Organ1993; 71(6): 677-89.
13. Hassan EO, El-Nahal N, El-Hussinie M. Once-a-month contraceptives,
Cyclofem and Mesigyna, in Egypt. Efficacy, causes of discontinuation, and side effects. Contraception 1999; 60(2):87-92.
14. Folch-Lyon E, Trost JF. Conducting focus group sessions. Stud Fam Plann
1981; 12:443-9.
15. Hassan EO, El-Nahal N, El-Husseini M. Acceptibility of once-a-month
injectable contraceptives Cyclofem and Mesigyna in Egypt. Contraception 1994; 49:455-68.
16. Hardon AP. The needs of women versus the interests of family planning
per-sonnel, policy makers and researchers: Conflicting views on safety and accep-tibility of contraceptives. Social Science and Medicine 1992; 35(6): 753-6.
17. World Health Organization (WHO). A cross-cultural study of
menstrua-tion: Implications for contraceptive development and use. Stud Fam Plann 1981; 12(1): 3-16.
Gelifl tarihi: 07.05.2006 Kabul tarihi: 01.08.2006
‹letiflim adresi:
Doç. Dr. E. Zeynep Tuzcular Vural Emin Bey sok. Badem Sitesi A-2 Blok D:1 Ac›badem /‹STANBUL 81020 Tel: (0216) 326 03 39 (Ev) (0532) 364 47 66 e-posta: zeynepvural@mynet.com
