Cumhuriyet Üniversitesi
Tıp Fakültesi
Kronik Hastalığı Olanlarda Staphylococcus aureus Burun Taşıyıcılığı Ve
Antibakteriyellere Duyarlılığın Araştırılması
Investigation of Nasal Carriage For Staphylococcus aureus and Resistance to Several Antibacterial Agents in Patients Having Chronic Diseases .
Ömer POYRAZ *, Yasemin ÖZTOP **, Sefa ÖZYAZICI ***
ÖZET
Çalışmamızda kronik böbrek yetmezliği (KBY), kronik obstruktif akciğer hastalığı (KOAH), kronik iskemik kalp hastalığı (KİKH), diabetes mellitus (DM)'u olan 50'şer kişilik toplam 200 kişiden oluşan dört hasta grubu ve herhangi bir kronik hastalığı olmayan 100 kişilik kontrol grubu S.aureus burun taşıyıcılığı ve çeşitli antibakteriyellere duyarlılığı yönünden incelenmiştir. Yapılan tarama sonucunda KBY'li hastaların 16(%32)'sında, KOAH'lı hastaların 6(%12)'sında, KİKH'lilerin 17(%34)'sinde, DM'li hastaların 9(%18)'unda ve kontrol gru-bunun 17(%17)'sinde S.aureus burun taşıyıcılığı saptanmıştır. Hasta grupları ile kontrol grubu ayrı ayrı kıyaslandığında KBY grubu ile KİKH grubundan elde edilen pozitiflikler kontrol gru-buna göre daha yüksek bulunmuş olup, istatistiksel olarak da anlamlıdır(p<0.05). Gerek hasta gruplarında, gerekse kontrol grubunda cinsiyete, yaş gruplarına, sigara içilip içilmemesine ve kronik hastalık süresine göre S.aureus pozitifliği yönünden anlamlı farklılık görülmezken(p>0.05), kontrol grubunda bu-runla ilgili yakınması olanlarda S.aureus pozitifliği yakınması olmayanlara göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur(p<0.05). Disk diffüzyon deneyiyle yapılan antibiyogram deneyleri sonucunda antibakteriyellere dirençlilik yönünden gruplar arasında anlamlı farklılık gözlenmemiş-tir(p>0.05). Gerek hasta gruplarından, gerekse kontrol gru-bundan elde edilen S.aureus'larda penisiline karşı yüksek düzeyde dirençlilik saptanırken, vankornisin, siprofloksasin, mupirosin ve fusidik aside karşı tümü duyarlı bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler : Kronik hastalık, Staphylococcus aureus, burun taşıyıcılığı, antibakteriyel, direnç.
SUMMARY
in our study; four group of patients (each group consisted of 50 patients) suffering chronic renal failure, chronic obstructive pulmoner disease, chronic ischemic heart disease, diabetes mellitus and control group containing 100 persons who have no chronic disease were examined for S.aureus nasal carriage and resistance to several antibacterial agents. Nasal carriage of S.aureus was found positive in 16 (32 %) patients with chronic renal failure, 6(12 %) patients vvith of chronic obstructive pulmoner disease, 17(34 %) patients vvith chronic ischemic heart disease, 9(18 %) patients vvith diabetes mellitus and 17(17%) in control group. Positivity rate of nasal carriage of S.aureus was significantly higher in the patients vvith renal failure and chronic ischemic heart disease as compared to the control group. No significant difference (p>0.05) for S.aureus positivity was found according to sex, age, smoking of cigarette, period of chronic disease in control and patients group vvhereas the rate of nasal carriage for S.aureus was significantly higher in the controls who have nasal symptoms compared to controls vvithout nasal symptom. No significant difference was found for resistance to several antibacterials betvveen patients and control groups using disk diffusion test(p>0.05). VVhile S.aureus strains isolated both from the patient groups and the control group were highly resistant to penicillin, ali the S.aureus strains were sensitive to vancomycin, ciprofloxacin, mupirocin and fucidic acid.
Key Vtfords : Chronic disease, Staphylococcus aureus,
nasal carriage, antibacterial, resistance.
C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 22 (4): 201-206, 2000
GİRİŞ
Stafilokoklar doğada çok yaygın olarak bulunan ve çeşitli enfeksiyonlara yol açan gram pozitif koklardır. Başlıca rezervuarları insandır. Stafilokok genusunda
19-* Doç.Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Sivas 19-*19-* Yrd.Doç.Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Sivas *** İnt.Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, Sivas
20 kadar tür bulunmakt a olup bunlardan ins an için önemli olanları S. aureus, S.epidermidis ve S.saprophyticus'tur(l-3). Stafilokokların çeşitli türleri insan vücudunun çeşitli yerlerine kolonize olurlar. Bun-lardan S.epidermidis cilt ve mukoz membranlarm normal flor asında bulunur. S.saprophyticus ise daha çok anaerop koşullarda üremekte olup, normal florada bu-lunmazlar. İmmün sistemi zayıf insanlarda fırsatçı pato-jen olarak enfeksiyon oluşturabilirler(2,3). Çalışmamızın konusu olan S.aureus insan vücudunda en çok burun vestibulunda ve nazofarinkste yerleşirler. Toplumun % 30'unda her hangi bir dönemde bur un ve boğazda S.aureus kolonizasyonu saptanabilmekte olup, bu kişile-rin % 50'sinde devamlı taşıyıcılık söz konusu olabilmek-tedir. Hastanede çalışanlarda ve yatan hastalarda bu kolonizasyon % 70'lere kadar ulaşabilmektedir(4-7). S.aureus'lar diğer stafilokok türleri içinde gerek doku hasarı yapması, gerek invazyon yeteneğinin fazla olması ve gerekse dirençliliği nedeniyle İmmün sistemi normal sağlıklı insanlarda enfeksiyonlara yol açabilen patojen bir stafilokok türüdür(3-6).
S.aureus taşıyıcılığının kişiye bağımlı, çevresel ve klinik durumlara göre değişkenlik gösterdiği bilinmekte-dir. Irk, yaş, antibiyotik kullanımı, hastane personeli ve sağlık çalışanlarında nazofaringeal taşıyıcılığın yüksek olduğu bilinmektedir. Bunun yanında hemodiyaliz has-talarında, insülin enjeksiyonu yapılan diabetes mellituslu h as t a l ar d a, in t r av en o z il aç b ağ ımlı l ar ınd a, dermat ozlarda ve s on yıllarda AİDS hastalarında S.aureus taşıyıcılık oranı yüksek bulunmuştur(8).
Çalışmamızda çeşitli kronik hastalığı olanlarda S.aureus burun taşıyıcılığını kontrol grubu ile kıyaslamalı olarak araştırarak, kronik hastalıklarla S.aureus burun taşıyıcılığı arasında ilişki durumunu ortaya koymayı amaçladık.
GEREÇ VE YÖNTEM
Çalışmamızda kronik böbrek yetmezliği (KBY), kro-nik obstruktif akciğer hastalığı (KOAH), krokro-nik iskemik kalp hastalığı (KİKH), diabetes mellitus (DM)'u olan 50'şer kişilik 4 hasta grubu ve herhangibir kronik hasta-lığı olmayan 100 kişilik kontrol grubu deneye alınmıştır. Hasta gruplarında yaş ortalaması KBY 48.7, KOAH 61.5, KIKH 67.4, DM 51.2, kontrol grubunda ise yaş ortala-ması 37.6 idi. İnceleme örneklerinin alnortala-ması sırasında çalışmaya alınan kişilere çeşitli soruların yöneltildiği bir anket uygulandı. İnceleme örnekleri steril serum fizyo-lojik ile ıslatılan steril eküviyonların her iki burun deliği-nin vestibuluna sürülmesi yoluyla alındı. Örnek alınan eküviyonlar steril buyyon bulunan tüpler iç erisine daldırırlarak 2-3 saat içerisisnde laboratuvara ulaştırıldı. Aynı gün kanlı ağar besiyerine ekimleri yapıldı. Yapılan
ekimler 37°C'de bir gece inkübe edildikten sonra külü ler makroskobik ve mikroskobik olarak incelendi. Suphi olan kolonilerden katalaz deneyi yapıldı. Stafilokok olA ğuna kesin karar verilen koloniler koagulaz deneyli alındı. Koagulaz pozitif olan stafilokoklar S.aureus oları kabul edildi. İzole edilen bu S.aureus suşlarının Müel Hinton ağar besiyerinde standart Bauer Kirby diş diffüzyon yöntemiyle çeşitli antibakteriyellere karşı i rençlilik ve duyarlılık durumları araştırıldı.
Deneylerden elde edilen sonuçlar, anketlerden e1 de edilen bilgiler doğrultusunda çeşitli yönlerden de ğerlendirilerek tablolar halinde verildi. Elde edilen st nuçlar "iki yüzde arasındaki farkın önemlilik testi" w "khikare" yöntemleri ile istatistiksel yönden analiz edildi,
BULGULAR
Çalışmamızda KBY, KOAH, KİKH ve DM'li hastalı dan oluşan 200 hasta grubu ve herhangi bir kron! hastalığı olmayan 100 kontrol grubu S.aureus bura portörlüğü yönünden incelenmiş olup hasta gruplarında S.aureus pozitifliği KBY %32, KOAH %12, KİKH %34( DM %18, kontrol grubunda ise %17 olarak bulunmuş-tur(Tablo 1). Hasta grupları kontrol grubu ile ayrı ayn kıyaslandığında KBY grubu iie KİKH grubundan elde edilen pozitiflikler kontrol grubuna göre daha yüksek bulunmuş olup istatistiksel olarak da anlamlıdır (p < 0.05).
İncelenen gruplarda S.aureus pozitifliklerinin cinsi-yete göre dağılımı Tablo 2'de verilmiştir. S.aureus pozi-tifliğinin cinsiyete göre dağılımı gruplar içerisinde kıyas-landığında erkekler ile kadınlar arasındaki farklılıklar anlamsız bulunmuştur (p > 0.05).
Tablo 1: Kronik hastalığı olanlarda ve kontrol grubunda S.aureus burun taşıyıcılığı sonuçları.
S.aureus
Pozitifliği
Grup
Çalışılan Sayı
Sayı
%
KBY1
50 16 32,0
KOAH2
50 6 12,0
KİKH3
50 17 34,0
DM4
50 <) 18,0
Kontrol
100 17 17,0
TOPLAM
300 65
21,7
1
KBY: Kronik Böbrek Yetmezliği
2
KOAH: Kronik Obstrüktiv Akciğer Hastalığı
3
KİKH: Kronik İskemik Kalp Hastalığı
4
Kronik Hastalığı Olanlarda Staphylococcus Aureus Burun Taşıyıcılığı Ve Antibakteriyellere Duyarlılığın Araştırılması
Tablo 2 : Kronik hastalığı olanlarda ve kontrol grubunda S.aureus pozitifliğinin cinsiyete göre dağılımı
ERKEK KADIN
S.aureus Pozitif S.aureus Pozitif
Grup
Çalışılan Sayı Sayı % Çalışılan Sayı
Sayı
%
KBY 31 9 29,0 19 7 36,8 KOAH 32 4 12,5 18 2 11,1 KİKH 29 13 44,8 21 4 19,0 DM 21 5 23,8 29 4 13,8 Kontrol 59 9 15,3 41 8 19,4 TOPLAM 172 40 23,2 128 25 19,5
Elde edilen S.aureus pozitifliklerinin yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde istatistiksel olarak yaş grupları arasında anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür (p > 0.05).
Hasta gruplarından elde edilen S.aureus pozitiflik-lerinin kronik hastalığın süresine göre dağılımı Tablo 3'te verilmiştir. Gruplar kendi içlerinde hastalık süresi ve S.aureus pozitifliği yönünden karşılaştırıldığında istatis-tiksel yönden farklılık saptanmamıştır (p>0.05).
S.aureus pozitifliklerinin burunla ilgili yakınması o-lup olmamasına göre dağılımı Tablo 5'te verilmiştir. Her grup kendi içerisinde burunla ilgili yakınma yönünden değerlendirildiğinde KBY, KOAH, KİKH ve DM grupların-da istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar saptanmazken (p >0.05), k ontr ol grubunda yakınması olanlarda S.aureus pozitifliği yakınması olmayanlara göre istatis-tiksel olarak anlamlı şekilde yüksek bulunmuştur (p< 0.05).
Tablo 3 : Kronik hastalığı olanlardan elde edilen S.aureus pozitifliklerinin kronik hastalığın süresine göre dağılımı
KBY KİKH KOAH
DM
Has. Süresi5 Çal. Sayı Pozitif Çal. Sayı Pozitif Çal. Sayı Pozitif Çal. Sayı Pozitif
Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %
0-3 33 7 21,2 27 7 25,0 31 4 12,9 20 4 20,0 4-6 11 6 54,5
20 9 45,0
11 2 9,0
12 3 25,0
7-9 4 3 75,0 3 1 33,0 1 0 0,0 4 0 0,0 10-12 1 0 0,0 0 0 0,0 4 0 0,0 5 0 0,0 1 2 - + 1 0 0,0 0 0 0,0 3 0 0,0 9 2 22,2 Toplam 50 16 32,0 50 17 34,0 50 6 12,0 50 9 18,0 Tablo 4 : Kronik hastalığı olanlarda ve kontrol grubunda elde edlien S.aureus pozitifliklerinin burunla ilgili yakınması olup olmaması
na göre dağılımı
Grup
Yakınma Var Yakınma Yok
Çalışılan Sayı S.aureus Pozitif Çalışılan Sayı S.aureus Pozitif
Sayı %
Sayı % KBY 16 5 31,0 34 11 32,3 KOAH 9 1 11,1 41 5 12,1 KİKH 17 4 23,5 33 13 39,3 DM 12 2 16,6
38 7 18,4
Kontrol 21 8 38,1 79 9 11,3 TOPLAM 75 20 26,7 227 45 19,8
Hasta ve kontrol grubundan elde edilen S.aureus pozitifliklerinin sigara içenler ve içmeyenlere göre dağ ı-lımı da incelenmiş olup her grup kendi içerisinde sigara içen ve içmeyenler yönünden değerlendirildiğinde tüm gruplarda istatistiksel olarak S.aureus pozitifliği yönün-den anlamlı farklılıklar saptanmamıştır (p > 0.05).
Hasta grupları ve kontrol grubundan elde edile S.aureus suşlarının çeşitli antibakteriyellere dirençli durumları tablo 5'de verilmiştir. Hasta grupları kontu grubu ile kıyaslandığında antibakteriyellere duyarlılık f da dir ençlilik yönünden f arklılık saptanmamış! (p>0.05).
Tablo 5 :Çeşitli kronik hastalığı olanlardan ve kontrol grubundan elde edilen S.aureus suşlarının çeşitli antibakteriyellere dirençlilik durumları Antibakteriyel
KBY (n: Sayı
16)
%
KOAH Sayı
[n:6)
KİKH (n: Sayı
17)
DM (n: Sayı
\
Kontrol (n: Sayı
17)
Penisilin 15
93.7 5
83.3 16 94.1 6
66.6 14 82.3 Tetrasiklin 4
25.0 ?
33.3 5 29.4 3
33.3 2 11.7 Oksasilin
1
6.2
7
33.3
0
0
3
33.3
0
0
Gentamisin 2
12.5 2
33.3 0 0 2 22.2 0 0 Amikasin ?
12.5 0 0 0 0
n
0 0 0 Eritromisin 1f..?. 2 33.3 1 5.8
2 22.2
ü
0 Trimeth..Sulf. 0
n
1 16.6 0 00 0 0 0 Kloramfenikol 0
ü
i 16.6 0 0
0 0 0 0 Klindamisin 2
12.5 2 33.3 0 0
2 22.2 0 0 Diğer * 0
0
0 0 0 0
0 0 0 0
: Vankomisin, siprofloksasin, mupirosin, fusidik asit TARTIŞMA
Doğada yaygın olarak bulunan stafilokoklar ısı ve çevre koşullarına dayanıklı bakterilerdir. Çoğu fırsatçı patojen olan bu mikroorganizmaların bir kısmı insanlar ve hayvanlar için patojendir. Bu patojen stafilokokların kaynağı ise genellikle insanlardır.Normal populasyonun % 10-40'ı S.aureus taşıyıcısı durumundadır. Etken ge-nellikle burun kanatlarına ve nazofarinkse yerleşirler.Bu bölgeden damlacık enfeksiyonu ve direkt temas yoluyla kişiden kişiye bulaşırlar. Çevresel koşullara dayanıklılığı sayesinde taşıyıcıların kişisel eşyalarına, temas ettiği diğer kişilere ve hatta atmosfere kontaminasyonu mey-dana gelir. Tüm bunlar gözönüne alındığında S.aureus taşıyıcıları başka insanlardaki S.aureus kolonizasyonu gelişiminden ve çevreye bulaşmasından büyük oranda sorumludurlar. Patojen stafilokoklar özellikle mukus parçacıkları içerisine hapsolup kurudukları zaman çok uzun süre canlı kalabilirler. Uygun ortamlarda çoğalarak besin zehirlenmelerine ve ağır supuratif enfeksiyonlara yol açarlar(l-S).
Patojen stafilokoklar ülkemizde ve tüm dünyada en yaygın hastane enfeksiyonu etkenlerindendirler.
Hasta-ne ortamı stafilokokların epidemiyolojisinde öHasta-nemli rol oynar. Hastane personelinde, hastane ortamında uzun süre bulunmak zorunda olan kronik hastalığı olanlarda, hemodiyaliz hastalarında, diabet hastalarında S.aureus taşıyıcılığı normal populasyondan daha yüksek oranda bulunmaktadır. Bunlara ek olarak hastane ortamında yoğun antibiyotik kullanımına bağlı olarak gelişen di-rençli suşlar birçok problemi de beraberinde getirmek-tedir. Hastalardan personele, personelden hastalara bulaş meydana gelir ve S.aureus'un neden olduğu has-tane enfeksiyonları görülür. Bunun en önemli kaynağı hastane personeli veya hastalardaki S.aureus taşıyıcıla-ndır(l-S).
Yaptığımız çalışmada kronik hastalığı olanlar ve kontrol grubu S.aureus burun portörlüğü yönünden incelenmiş olup S.aureus pozitifliği KBY % 32, KOAH % 12, KİKH % 34, DM % 18 ve kontrol grubunda ise % 17 olarak bulunmuştur. Hasta grupları kontrol grubuyla ayrı ayrı kıyaslandığında KBY grubu ile KİKH grubundan elde edilen pozitiflikler kontrol grubuna göre yüksek bulun-muş olup istatistiksel olarak da anlamlıdır.
Bu konuda yapılan diğer çalışmalar tarandığında araştırmaların hemodiyaliz hastaları üzerinde yoğunla
ş-tığı görülmektedir. Bir yayında diabetes mellituslu has-talarda bu tür bir çalışmaya rastlanırken, diğer kronik hastalıklarda S.aureus burun taşıyıcılığına ilişkin bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu yüzden bulgularımızı kıyaslama olanağı bulamadık.
Hemodiyaliz hastaları üzerinde yapılan çalışmalar incelendiğinde Demirci ve arkadaşları(9) hemodiyaliz hastalarında % 29.2, Varer ve arkadaşları(lO) % 38, Erdem ve arkadaşları(ll) % 41.5, Özkan ve ark(12) % 66, Birinci ve ark.(13) % 61, Yakıncı ve ark(14) % 38.9, Özyurt ve ark.(15) % 27, Montagnag ve ark.(16) % 27.5, VVasten ve ark(17) % 31., Yücel ve ark.(18) % 35.8, Robieck ve ark(19) % 24.8 olarak bulmuşlardır.
Tüm bu bulgular bizim bulgularımızla kıyaslandı-ğında bazı araştırıcıların bulguları bizim bulgularımızla uyumlu çıkarken, bazıları bizim bulgularımızdan yüksek çıkmıştır. Bunun da incelenen sayının azlığına ve yerel farklılıklara bağlı olabileceği kanısındayız.
Diabetes mellitusla ilgili taradığımız dergilerde bir yayına rastlamış bulunmaktayız. Bu çalışmada Aytimur ve ark.(20) 21 insülin kullanan DM'lu hastada S.aureus burun taşıyıcılığını % 85 olarak bulmuştur. Bu oran bizim bizim bulgularımızdan oldukça yüksektir. Ayrıca biz çalışmamızda insülin kullanan ya da kullanmayan ayırımı yapmadık. Bizim çalışmamızda DM'lu hastalarda S.aureus taşıyıcılığı normal populasyona göre farklı bulunmamıştır.
Yaptığımız antibiyogram deneyleri sonucunda gerek kronik hastalığı olanların, gerekse kontrol gru-bundan elde edilen S. aureus'ların penisilin G'ye yüksek düzeyde dirençli oldukları saptanmıştır. Hasta grupları kontrol grubu ile kıyaslandığında antibakteriyellere du-yarlılık ya da dirençlilik yönünden farklılık bulunmamı ş-tır(p>0.05).
Antibiyogram ile ilgili yapılan diğer araştırmalar in-celendiğinde çeşitli gruplarda burundan izole edilen S.aureus'ların antibakteriyellere karşı değişik oranlarda duyarlı ya da dirençli oldukları görülmektedir(13,14,21-26). Bütün bu yayınlarda ortak olan husus penisilinlere karşı yüksek düzeyde dirençlilik saptanmasıdır. Bulgula-rımız penisilinlere dirençlilik yönünden diğer yayınlarla tam olarak uyumlu iken, bazı antibakteriyeller için bazı yayınların sonuçları ile uyumlu, bazılarının sonuçları ile uyumsuz bulunmuştur.Bunun da yine incelenen sayıya, araştırma yapılan gruba ve yöresel farklılıklara bağlı olduğu kanısındayız.
Tüm bu çalışmalar göstermektedir ki kronik has-talıkların varlığı S.aureus burun kolonizasyonu
oluşu-munda önemli bir faktördür. Kronik hastalıklar nedeniyle vücudun savunma sisteminin zayıflaması, kronik hasta-lıkların tedavisi ve kontrolü amacıyla sık sık hastane ortamına girilmesi, kronik hastalığı olanlarda burun taşıyıcılığı riskini artırmaktadır. Bu yüzden kronik haslığı olanların S.aureus burun portörlüğü yönünden ta-ranmaları ve pozitif olanların uygun yöntemlerle tedavi edilmelerinin toplumda S.aureus enfeksiyonlarının pr ev alansının az alm asına k at kı s ağlayac ağı kanaatındayız.
KAYNAKLAR
1. Bilgehan H: Özel Bakteriyoloji ve Bakteri Enfeksiyonları. Barış Yayınları, Fakülteler Kitabevi, Şafak Matbaası, İzmir, ss: 188, 1993.
2. Kılıçturgay K: Klinik Mikrobiyoloji. Nobel Tıp Kitabevleri, Tayf ofset, Bursa, ss:5, 1994.
3. Topçu AW, Söyletir G, Doğanay M: İnfeksiyon Hastalıkları. Nobel Tıp Kitabevleri, Alemdar Ofset, İstanbul, ss:773, 1996.
4. Felek S: Sistemik İnfeksiyon Hastalıkları. Nobel Tıp Kitabevleri, Tayf Ofset, İstanbul, 1997
5. Brooks GF, Butel SJ, Ornston LN, Javvetz E, Melnick FL, Adelberg EA: Medical Microbiology. Middle East Ed, Typopress, Lebaron, pp:194, 1991.
6. Murray PR, Drew WL, Kobayashi GS, Thompson JH: Medical Microbiology. Middle İnternatioal Student Ed, The CV Mosby Company, London,pp:47, 1990.
7. Mandell GL, Douglas RG, Bennett JE: Principles and Practice of Infectious Disaeses. Churchill Livingstone, Third Ed, New York, pp:1489, 1990.
8. Mims CA, Playfair JHL, Roit İM, VVakelin D, VVilliams R: Medical Microbiology. Mosby Company, London, pp:28.3, 1993
9. Demirci M, Yorgancıgil B, Demir İ: Hemodiyaliz hastaları ve personelinde Staphylococcus aureus burun kolonizasyonu. 8. Türk Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hasta lıkları Kongresi. Program ve Özet Kitabı, s.755, Antalya, 6 - 10 Ekim 1997
10. Varer S, Baran N, Er H, Karaca E: Hemodiyaliz hastaların da S.aureus portörlüğünün araştırılması. 7. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi, Program ve Kongre Tutanakları, s.254 , Ürgüp, 11-15 Eylül 1994 11. Erdem İ, Göktaş P, Bayramer HF, Özel Y, Güven B: He modiyaliz hastalarında nazal Staphylococcus aureus taşıyı cılığı ve S.aureus'un etken olduğu santral venöz kateter
infeksiyonları ile ilşkisi. Infeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Dergisi (Flora), 4 (2):120 - 123, 1999 12. Özkan F, Yegane S, Tünger A, Duman S: Diyaliz hastala
rında Staphylococcus aureus burun kolonizasyonu. Infeksiyon Dergisi, 10 (2): 149 - 151, 1996
13. Birinci A, Durupınar B, Akpolat T, Özdemir S, Günaydın M: Hemodiyaliz hastalarında Staphylococcus aureus burun taşıyıcılığı ve antibiyotik duyarlılığı. 8. Türk Mikrobiyoloji ve Infeksiyon Hastalıkları Kongresi, Program ve Özet Kita bı, s.760, Antalya, 6 - 10 Ekim 1997
14. Yakıncı G, Rota S, Sultan N, Sindel S: Hemodiyaliz hasta larının burun kültürlerinden elde edilen koagülaz negatif stafilokoklar ve Staphylococcus aureus'ların metisilin di renci. 8. Türk Mikrobiyoloji ve Infeksiyon Hastalıkları Kongresi. Program ve Özet Kitabı, s.768, Antalya, 6 - 10 Ekim 1997
15. Özyurt M, Yenicesu M, Albay A, Kilciler G, Gün H: Son dönem böbrek yetmezliği olgularında nazal Staphylococcus aureus burun taşıyıcılığı. 8. Türk Mikrobi yoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi. Program ve Ö- zet Kitabı, s.769, Antalya, 6 - 10 Ekim 1997
16. Montagnag R, Eloy C, Schillinger F, Croix JV, Milcent T: Repeated studies of the prevalance Staphylococcus aureus in the nasal cavity in hemodialysed patients. Pres se Med, 24 (23): 1075 - 7, 1995
17. VVanten GJ, Schneeberger PM, Bevers A, Van Ginneken E, MI: Optimiizng screening procedures for Staphylococcus aureus nasal carriage in patients on hemodialysis. Nephrol Dial Transplant. 13 (5): 1256, 1998
18. Yu VL, Goetz A, VVagener M, Smith PB, Rihs JD, Hanchett Zuravleff D: Staphyl ococcus aureus nasal carriage and infection patients on hemodialysis. Efflcacy of antibiotic prophylaxis. N Eng J Med, 315(2): 91 - 6, 1986
19. Roubicek C, Brunet P, Mallet MN, Dussol B, Gonzales A, Andreu D, Merzoug T, Jaber K, Berland Y: Nasal carriage
of Staphylococcus areus: Prevalance in a hemodial M& center. Nephrolgie, 16 (3): 229-32, 1995 GU I 20. Aytimur M, Aytimur D: Diabetes Mellitu
Staphylococcus Aureus Burun Taşıyıcılığı. İnfeksiyon[ ypjj gisi. 9 (3): 317 - 318, 1995
21. Dündar U, Akata F, Uzun C, Otkun M, Karapınar F, Tu; ., M: Trakya Üniversitesi Eğitim Uygulama ve Araştır Hastanesi'nde burun taşıyıcılarından izole edilen S.auıi suşlarında oksasillin direnci. KLİMİK Dergisi, 7 (3): 18 162, 1994.
22. Aktaş AE, Kanadalı A, Çalık F, Çelebi S: Hastane persoı linde nazal Staphylococcus aureus taşıtıcılığı ve izole e; g|-, len suşların antibiyotik duyarlılığı, 8. Türk Klinik Mikroi öl< yoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi Program ve Öz be Kitabı, s.757, Antalya, 6 - 10 Ekim 1997. ri< 23. M e rt A, K ok s al F, Er oğlu C, Ay gün G, Büy ük beş er l
b Öztürk R: Cerrahpaşa Tıp Fakültesi yoğun bakım ve ara liyathane personelinde S.aureus taşıyıcılığı ve methici direnci, 5. Ulusal İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi, Kongıı Kitabı, s.117, İstanbul, 4 - 6 Eylül 1995.
24. Mutlu B, Gü ndeş S, Kolaylı F, Coşkunkan F, Uyar I l Vahaboğlu H, Bingöl R: Hastane personelinin burun kül türleri nd e n izol e e dile n stafilok ok türleri nin m ethi dfe duyarlılığı, 8. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Has talıkları Kongresi. Program ve Özet Kitabı, s.777, Antalya» 6 - 10 Ekim 1997
25. Kökoğlu ÖF, Geyik MF, Ayaz C, Hoşoğlu S, Uçmak H,, Satılmış S: Dicle Üniversitesi Hastanesi sağlık personelinde! Staphylococcus aureus burun taşıyıcılığı ve oksasilin di rencinin araştırılması. 28. Türk Mikrobiyoloji Kongresi Özet Kitabı, s. 14 - 272, Antalya, 4 - 9 Ekim 1998
26. Birinci İ, Çavuşlu Ş, Aygün G: Hastane personelinde Staphylococcus aureus taşıyıcılığı ve izole edilen bakteri lerin antibiyotiklere direnç paternleri. Ankem Dergisi, 13 (2): s.118, 1999
Yazışma Adresi
Doç.Dr. Ömer POYRAZ
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı SİVAS
