İLGİNÇ YAYIN ÖZETLERİ
T h e A m e r ic a n J o u rn a l o f Clinical Nutrition Vol.
7 3 , 2 0 0 1
1. B r a y G A , D e l a n y J P , H a r s h a D W , et al. Evalu- a tio n o f b o d y fat in fatter and leaner 10-y-old A f r i c a n A m e r i c a n a n d w h ite children: T he Ba- to n R o u g e C h i l d r e n ’s S tu d y p, 687.
2. S h e p a r d T Y , W e i l K M , S h a rp T A , et al. Occa- s i o n a l p h y s i c a l in a c tiv ity c o m b in e d with a h i g h - f a t d ie t m a y be im p o rta n t in the develop- m e n t a n d m a i n t e n a n c e o f obesity in human s u b j e c t s p , 7 0 3 .
3. S u h İ, O h T W , L e e K H , et al. M o d erate dietary fat c o n s u m p t i o n as a risk factoı* for ischemic he- art d is e a s e in a p o p u la tio n vvith a low fat intake: A c a s e - c o n t r o l stu d y in K o re a n m en p, 722. 4. V u k s a n V , S i e v e n p i p e r J L , W o n g J. A m erican g i n s e n g ( P a n a x q u in q u e f o li u s L.) attenuates p o s t p r a n d i a l g l y c e m i a in a tim e -d e p e n d e n t but n o t d o s e - d e p e n d e n t m a n n e r in healthy indivi- d u a l s p , 7 5 3 .
5. M c K i n l e y M C , M c N u lty H , M c Partlin J, et al. L o w - d o s e v it a m i n B 6 e ffe c tiv e ly lovvers fasting p l a s m a h o m o c y s t e i n e in h ealth y elderly persons w h o are fo la te a n d rib o fla v in replete p, 759.
6. K o n i n g s E J M , R o o m a n s H H S , D orant E, et al. F o l a t e i n t a k e o f the D u tc h p o p u latio n accor- d i n g to n e w l y e s t a b l i s h e d liquid chro m ato g rap y d a t a f o r f o o d s p, 7 6 5 .
7. W a l l s t r ö m P, W i r f ö l t E , L a h m a n n P H , et al. Se r u m c o n c e n t r a t i o n s o f 13-carotene and a -to c o p - h e r o l are a s s o c i a t e d vvith d ie t, s m o k in g , and ge n e ra l a n d c e n tr a l a d ip o s it y p, 777.
8. F r e e m a n V L , M e y d a n ı m Y o u n g S, et al. Asses- s i n g th e e f f e c t o f fatty a c id s on prostate carci- n o g e n e s i s in h u m a n s p, 895.
9. O ’B r ie n K O , R o z a r i M . H e n d e r s o n R A , et al. B o n e m i n e r a l c o n t e n t ın girls perinatally infec- ted vvith H I V p . 821
1. Şişmanca ve İnce 10 Yaş Afrika Kökenli ve B e
yaz Amerikalı Çocuklarda Beden Yağı D eğerlen
dirilmesi: Baton Rauge Çocuk Araştırması
İki etnik gruptan 10-12 yaş grubu 129 ç o cu ğ u n b e den yağ oranı dual-enerji x-ray a b so rp siy o m etre (DXA), su altı ağırlık ölçümü H 2180 , biyoelektrik impedans, deri kıvrım kalınlığı ve kol çevresi gibi ö l çümlerle saptanarak diğer yöntem lerin D X A ’ya göre tutarlılıkları değerlendirilmiştir. Biceps deri kıvrım kalınlığının en tutarlı sonuç verdiği belirlenmiştir. Şişmanca çocuklarda beden kitle indeksi (BK Î) b e den yağı ile daha yüksek korelasyon göstermiştir. Çocukların beden yağ oranının saptanm asında bicep deri kıvrım kalınlığı ve biyoelektirik im pedansı y ö n temlerinin uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
2. Hareketsizlikle Birlikte Yüksek Yağlı Diyet, İn
sanlarda Şişmanlığın Gelişimi ve D evam ında
Önemli Bir Faktördür
Çapraz düzende yapılan bu çalışm ada normal ağ ırlık lı ve şişman bireyler enerji değerleri aynı y ü k se k k a r bonhidratlı (HC) veya yüksek yağlı (HF) diyetle 15 gün beslendikten sonra 15. günde fiziksel aktivitele- ri arttırılarak her 2 dönem de enerji harcam aları ö lç ü l müştür. İlk 14 günde bireylerin enerji harcam aları pozitif düzeyde bulunmuştur. A ncak, yüksek yağlı diyet alanların enerji dengeleri yüksek k a rb o n h id ra t lı diyet alanlara göre daha yüksek p o zitif d ü z e y d e bulunmuştur. Hareketsiz yaşam ı olanlarda y ü k sek yağlı diyetin şişm anlama riskini daha da arttırdığı s o nucuna varılmıştır.
3. Düşük Yağlı Diyetle Beslenen İnsanların Yağ
Alimini Arttırmaları İskemik Kalp Hastalığı İçin
Risk Faktörü Oluşturur: Koreli Erkeklerde Ol-
gu-Kontrol Çalışması
Bu çalışmada elektrokardiyogram a veya anjiyoya göre iskçmik kalp hastalığı olan 108 hasta ile aynı yaşta 142 erkeğin yağ alımları ve diğer risk faktörle ri değerlendirilmiştir. Gruplararası istatistiksel analiz sonuçlarına göre, hasta grubun toplam yağ, d o y m u ş ve tekli doym am ış yağ asitlerini daha çok tükettikle
50
ri belirlenm iştir. B K İ , sigara içimi ve hipertansiyon ö y k ü sü is k e m ik k alp hastalığının o lu ş u m u ile ilintili b u lu n m u ş tu r. B u faktörlere göre u y arlam a yapıldı
ğ ın d a to p la m y ağ alim inin ö n em li risk faktörü oluş tu rd u ğ u belirlenm iştir. G e n e ld e d ü şü k yağlı (enerji nin % 1 9 ’u) diyetle b e slen en toplum ların yağ alimini arttırm alarının isk em ik kalp hastalığı için risk fak tö rü olabileceği so n u c u n a varılmıştır.
4. Amerikan Ginseng (Panax quinquepolius L.)
Yemek Sonrası Glisemiyi Doza Bağımsız Zamana
Bağlı Yönde Etkiler
Araştırıcıların d ah a önceki çalışm alarında oral glu- koz alım ından 40 d ak ik a önce verilen ginsengin ye m e k sonrası glisem iyi ö n em li derecede düşürdüğü saptanmıştır. Bu çap raz d ü zen çalışm ada değişik dozlarda ginseng verilerek glisem iye etkisi belirlen miştir. 1, 2 ve 3 q d o z d a ginseng verildiğinde testin son 45 d ak ikasında glisem i d ü şü k bulunm uştur. G in seng glukoz alım ından 40 dakika önce alındığında glisemiyi düşürücü etkisi 20, 10 veya 0 dakika önce alıma göre önemli b u lunm uştur. D iyabetli bireylerde yem ekten 40 d ak ik a önce 1-3 g arasında ginseng ali minin glisemiyi d ü şü rm e d e etkili olduğu sonucuna varılmıştır.
5. Folat ve Riboflavinle Desteklenmiş Sağlıklı
Yaşlı Bireylerde Düşük-Doz Vitamin B6 Alımı
Plazma Homosistein Düzeyini Düşürür
Bu çalışm ada yaşları 63-80 yıl arasında değişen sağ lıklı bireylere 6 hafta 400 m cg/gün folik asit ve 18 hafta 1.6 m g /g ü n riboflavin alm alarından sonra 1.6 m g/gün vitamin B 6 eklem esi yapılm ış ve p la z m a h o mosistein ölçülm üştür. Folik asit eklenm esiyle açlık hom osistein düzeyi % 19.6 d ü şerek 6.22 ile 23.52
pı-
m o l / L ’ye inmiş, 10 bireyde sınırda B 6 yetersizliği görülm üştür. V itam in B 6 eklem esi yapıldıktan sonra plazm a h o m o siste in d e %7.5 düşüş olm uştur. Hiper- hom o sistein em in in d ü şü rü lm e s in e yönelik p ro g ra mın folik asit yan ın d a B 6 ek len m esin i de içermesi g e rektiği so n u cu n a varılmıştır. En uygunu folat, B 6 ve B | 2'nin birlikte alimidir.
6. Sıvı Kromatografi Yöntemiyle Besinlerin Folik
Asit içeriğinin Saptaması ve Alım Düzeyi
Bu ç a lış m a d a H o llanda da besinlerin folat içeriği ve folat alım düzeyi yeni geliştirilmiş H P L C ve 3 enzim sistemi k o m b in a s y o n u y ö n tem le ölçülm üştür. Ö l ç ü m le bulunan besinlerin o rtalam a folat değeri A m e rika Birleşik Devletleri (A B D ) ve İngiltere besin bi leşim c e tv ellerin d en %25 d ah a düşük bulunm uştur. Bireylerin o rta la m a folat alım düzeyleri 182.2 ± 1 1 9
m cg /g ü n bulunm uştur. Bu d eğ er önerilerin a ltın d a dır. Besinlerin folat içeriğinin y a y ın la n m ış b esin b i leşim i c e tv e lle r in d e n d ü ş ü k o l d u ğ u , t o p l u m u n % 5 0 ’sinin önerilenin altında folat tükettiği s o n u c u n a varılmıştır.
7. Serum ft-Karoten ve a-T okoferol, Diyet,
Siga-• Siga-• * •
ra; Genel ve Ust Beden Şişmanlığıyla ilintilidir
Bu kesitsel çalışm ad a yaşları 4 6 -6 7 yıl a ra s ın d a d e ğ i şen bireylerin antro p o m etrik ö lç ü m le ri, besin t ü k e timleri, serum B-karoten ve a - t o k o f e r o l d ü z e y le ri ö l çülerek genel ve üst b ed en şiş m a n lığ ıy la ilintileri saptanmıştır. Bireylerin % 3 4 ’ü a n tio k s id a n desteğ i almaktadırlar. O rtalam a B K İ e rk e k le r d e 2 6 .1 , k a d ı n larda 2 5 .4 ’tür. Serum B-karoten d ü z e y i s e r u m k o l e s terol, diyet posası ve B-karoten alımı ile p o z itif , s i g a ra içimi ve obezite param etreleri ile n e g a tif y ö n d e ilintili b u lunm uştur. S e ru m a - t o k o f e r o l d ü z e y i, s e rum kolesterol, obezite ve E vitam in i alım ı ile p o z i tif yönde ilintilidir. B ed en y a ğ ın a g ö re u y a r l a m a y a pıldığında; serum B-karoten ile üst b e d e n şiş m a n lığ ı arasında ilinti b u lu n m a z k e n , a - t o k o f e r o l ilintilidir. Serum B-karoten ve a - t o k o f e r o l ü n g e n e l ve üst b e den şişmanlığı ile diyet ara sın d a ilinti b u l u n m a z k e n , a - to k o fe ro lü n genel ve üst b ed en ş iş m a n lığ ı, d iy e t ve diğer yaşam biçimi faktö rleriy le farklı ilintili o ld u ğ u son u cu n a varılmıştır.
8. İnsanlarda Yağ Asitlerinin Prostat K arsinoje-
nize Etkilerin Değerlendirilmesi
Bu kesitsel ç a lışm ad a p ro stat a m e liy a tı o lm u ş e r k e k lerin yağ alımları ile p ro stat d o k u s u n u n y a ğ asitleri bileşimi arasındaki etk ile şim in c e le n m iş tir. P ro s ta t d o k u su n u n linoleik asit k o n s a n t r a s y o n u , lin o le ik asit alımı ile önem li k o re la s y o n g ö s te r m iş tir . P ro s ta t d o k u sunun o rta la m a d o y m u ş , to p la m d o y m a m ı ş ve o l e ik asit ko n san trasy o n ları o r ta la m a alım ı y a n s ı t m a s ı n a karşın, prostatik k o n s a n tr a s y o n la r b ire y se l a lım la k o relasyon g ö sterm em iştir. D iy e tle lin o le ik asit a li m i nin artması prostat d o k u s u n u n lin o le ik asit içeriğini arttırarak k arsin o jen ezisin o lu ş u m u için risk o l u ş t u rabileceği söylenebilir.
9. Doğum Öncesinde HIV ile İnfekte O lm u ş K ız
ların Kemik Mineral İçeriği
Yaşları 5.9-15.2 yıl a ra sın d a d e ğ iş e n d o ğ u m ö n c e s i n de H IV infekte o lm u ş kızların k a ls itr o p ik h o r m o n l a rı, idrar k alsiy u m atım ı, k e m ik m in e r a l iç e riğ i ve b e den bileşimleri ö lç ü lm ü ş tü r. S e r u m 1.25 d ih id r o k s i vitamin D ve paratiro id h o r m o n d ü z e y le r i s ıra sıy la % 25 ve % 1 2 o ra n ın d a y ü k s e k b u l u n m u ş t u r . K a l s i yum alımları dü şü k o lm a s ın a k a rşın , id ra rla k a ls iy u m
atım ı n o r m a ld ir. N o r m a l le r i n e s ö r e kızların kem ik m in e ra l içerik leri d ü ş ü k b u lu n m u ş tu r. H IV infeksi- y o n lu k ız la rın k a ls iy u m alım ların ın yetersizliğine b a ğ ım lı o la r a k k e m i k m in e ra l içeriklerinin d ü şü k oldu ğ u , k a ls iy u m a lım la rın ın arttırılm ası y ö n ü n d e danış m a n lık v e r ilm e s in in g erekliliği s o n u c u n a varılmıştır.
E u rop ean Journal o f Clinical Nutrition Vol 55,
2001
1. A r n o u d J, F le s te s P, C h a s s a q n e M , et al. Seaso- nal v a ria tio n s o f a n tio x id a n t im b alan ce in Cu- b an h e a lth y m e n p, 29.
2. H e s s S Y , Z i m m e r m a n n M B , T orresani T , et al. M o n i t o r i n g the a d e q u a c y o f salt iodization in S w itz e r la n d : A n a tio n a l study o f school child- ren a n d p r e g n a n t w o m e n p, 162.
3. A r if e e n S E , B la c k R E , C aulfield L E , et al. De- te r m i n a n t s o f in fa n t g ro w th in the slums of D h a k a : S ize a n d m atu rity at birth, breastfe- e d in g a n d m o r b id ity p, 167.
4. V ila R , G r a n a d a M C , G utiern ez R M , et al. S h o r t te r m e ffe c ts o f a h y p o c a lo ric diet on nitro- g e n e x c r e tio n in m o r b id o b ese vvomen p, 186.
5. V o o J, V o o K s, L e u n g S SF, et al. The Mediter- ra n e a n score o f dietary habits in Chinese popu- lations in four different geographical areas p, 215.
6. R ö s ö n e n M , N irila rk i H , K es k in e n S, et al. Nut- riton k n o w l e d g e and fo o d intake o f seven-year- old c h ild r e n in an athero sclero sizs prevention p r o je c t w ith o n s e t o f infancy p, 260.
7. C o v in L , E m o n d A, E m m e tt P and the Alspac S tu d y T e a m . A s s o c ia tio n b etw een com position o f the diet a n d h a e m o g l o b in and ferritin levels in 1 8 -m o n th -o ld ch ild re n p, 278.
8. F e d e r i c o A , lodice P, F ed irrico P, et al. Effects o f s e l e n iu m a n d zinc su p p le m e n tatio n on nutri- tional statu s in patien ts with ca n c e r o f digestive tract p, 293.
9. W o o d s R K , A b r a m s o n M , Bailey M , et al. In te r n a tio n a l p r e v a la n c e o f reported food allergi- es a n d in to le r a n c e s . C o m p a r is o n s from the E u r o p e a n C o m m u n i t y R e sp ira to ry Health Survey ( E C R H S ) 199 1 -1 9 9 2 p, 295.
10. Arts IC W , H ollm an P C H , F eskens E J M , et al. Catechin intake and associated dietary and li- fetyle factors in a representative sam ple o f D utch m en and w o m e n p, 76.
11. Kaluski D R T , Leventhal A , A v erb u c h Y, et al. Five decades o f trends in anem ia in Israeli in- fants implications for food fortification policy p, 82.
12. Gaddi A, Ciceru A F G , Odo W ani F O , et al. The realization o f a project aim ed at reducing the plasm a lipid level in a large Italian popula- tion im proves the m ean calcium daily intake: Brisighella study p, 97.
13. Batterham M , G old J, N ad id o o D, et al. A pre- liminary open label dose co m parison using an antioxidant regim en to determ ine the effect on viral load and oxidative stress in m en with H IV /A IDS p, 107.
14. Lam qan JA, W ells JC K , L aw son M S , et al. Va- lidation o f food diary m ethod for assessm ent o f dietary energy and m acronutrient intake in in- fants and children aged 6-24 months p, 124.
15. Jacobs D R , M e y e r H E , Şolvoll K. R educed mortality am ong w hole grain bread eaters in men and w o m en in the N o rw eg ian county study p, 137.
16. Battilana P, Q vastan K , M inehira K , et al. M ec- hanisms o f action o f B-glucan in postprandial glucose m etabolism in healthy m en p, 32.
17. Sarageant L, Khaw KT, Binghan S, et al. Fruit and vegetable intake and population glycosylated haemoglobin levels EPIC-Narfolk study p. 342.
18. Tubiis L, Girard M. Social position and nutriti on: A gradient relationship in C a n a d a and the U S A p, 366.
19. G asttuer A, M aire B, K am eli B. Body c o m p o sition unaltered for African vvomen classified as “ normal but vu ln erab le” by body m ass index and m id -u p p er-arm -circu m feren ce criteria p. 392.
I. Sağlıklı Kübalı Erkeklerde Antioksidan D enge
sizliğinde Mevsimsel Farklılıklar
K ü b a 'd a 1991 'den 1 993'e kadar olan d ö n e m d e n e d e ni bilinm eyen periferi nöropati 100.000'de 461.4 oranında gözlenm iştir. Bu hastalığın risk faktörleri arasında sıcak iklimde egzersiz, m onoton (dengesiz)
52
diyet ve sigara gelm ektedir. Bu çalışm ada, antioksi dan dengesizliğinin rolünü sap tam ak için seçilen 106 erkeğin 1 yıl süre ile 3 ’er aylık dö n em lerd e antioksi- danlar ve antioksidan e n z im aktiviteleri ölçülmüştür. U luslararası referanslara göre çinko, vitamin C, vita m in E , karatenoidlerin alımı ve kan düzeyleri düşük, lipid p e ro k sid a sy o n u n u belirleyici T B A R S k o n san t rasyonu y ü k sek bulu n m u ştu r. N em li m e v s im sonun da bu değerler diğer m ev sim le rd e n daha yüksek b u lunm uştur. Bu bulgu, antioksidant dengesi açısından m ev sim lerin önem li o lduğunu göstermektedir.
2. İsviçre’de Tuzun İyotlanmasımn Yeterliliğinin
• _
izlenmesi: Okul Çocukları ve Gebe Kadınlarda
Ulusal Bir Araştırma
İs v iç re ’de ço cu k lar ve gebe kadınlarda yapılan araş tırm alarda idrar iyot düzeyinin d ü şü k olduğu gözlen diğinden 199 5 ’te tuzun iyot içeriği 15 m g ’dan 20 m g/kg düzeyine çıkarılmıştır. Bu uygulam adan 8-16 ay sonra çocuk ve gebelerde idrar iyot düzeyi tekrar değerlendirilmiştir. A yrıca kadınlarda T S H ve ç o cuklarda endem ik guvatr prevalansı saptanmıştır. O r talama idrar iyot düzeyi çocuklar ve gebe kadınlarda sırasıyla 115 m cg /L ve 138 m cg /L bulunm uştur. G e be kadınlarda ortalam a T S H konsantrasyonu 0.6 m U / L ’dir. Bu değerler D ü n y a Sağlık Örgütü ve Uluslararası İyot Yetersizliği Hastalıklarını Ö nlem e K o n s e y i’nin önerdiği sınırlar içindedir. Ç ocuklarda endemik guvatra rastlanm amıştır. Ü lk em izd e iyot yetersizliğinin önemli sorun olduğu düşünülerek be lirli d önem lerde bu tür araştırmaların yapılarak d u ru mun izlenmesi gereklidir.
3. Bangladeş’in Başkenti’nin Yoksul Gruplarında
Bebek Büyüme Belirleyicileri: Doğum Cüssesi ve
Olgunluğu, Emzirme ve Hastalık Durumu
Yenidoğan 1654 bebekten 120 7 ’si 12 ay süre ile b e lirli d ö n em lerd e antropom etrik ölüm ler, beslenm e bi çimi ve hastalık oluşum u y ö n ü n d e n izlenmiştir. D i ğer değişkenlere göre u y arlam a yapıldıktan sonra d o ğumdaki ağırlık ve boy, p re m a tü r olup o lm a m a d u ru mu bebeklik süresince b en z e r b u lunm uştur. Ü ç-beş ay tek başına anne sütüyle b eslenm enin 12 ayda b ü yüm edeki etkisi belirgindir. D o ğ u m d a iri olan b e b e k ler bu durum larını sürd ü rm elerin e karşın, tek başına anne sütüyle b eslenm e şişmanlığı önleyici olarak saptanmıştır. A n n e sütü alım d u ru m u n a göre uyarla ma yapıldığında boyu kısa ve ağırlığı düşük b e b e k le rin büyüm esini etkileyen en önem li faktörün d o ğ u m daki ağırlık ve boy u zu n lu ğ u n u n o ld u ğ u , ilk aylarda tek başına an n e sü tü y le b e s le n m e n in b ü y ü m e y i olum lu etkilediği so n u c u n a varılmıştır. G ebelik ö n cesi ve sırasında annenin beslen m esin e özen gösteril
mesi d o ğ u m d a bebeğin boy uzu n lu ğ u ve ağırlığının normal du ru m a erişm esinde yardım cı olabilir.
4. Aşırı Şişman Kadınlarda Düşük Enerjili D iy e
tin Azot Atımına Kısa Süreli Etkisi
A zot dengesi diyetle alınan enerji ve a m in o a s itle re bağlıdır. Bu çalışm ada, 3 gün süre ile ço k d ü şü k enerjili (1.9 M J/gün) ve norm al enerjili (5.8 M J /g ü n ) diyet alan şişman ve norm al k ad ınların idrar, to p la m azot, üre ve kreatinin alımları sap tan m ıştır. Ş i ş m a n ların p lazm a am inoasit d ü zey i, n o rm al k ilo lu la rd a n daha yüksektir. Ç ok düşük enerjili d iyet a lım ın d a id rarla toplam azot ve üre atımı çok d ü ş m ü ş tü r . S aat başı kreatinin atımı şişm an lard a n o r m a ld e n d a h a yüksektir. Ç ok düşük enerjili diyet alımı 24 saatlik kreatinin atımını en alt d ü zey e indirm iştir. B u d u r u m çok düşük enerji alım ına karşı b ed e n in ta s a rru fu n u göstermektedir. Ş işm an lard a ta sa rru f n o rm a l b ir e y
lerden daha yüksektir.
5. Dört Farklı Coğrafik Bölgede Yaşayan Çin
Toplumunun Diyet Alışkanlığının A kdeniz D iy e
tiyle Karşılaştırılması
H ong K ong, Pan Y u , San F ra n sisk o ve S i d n e y ’de y a şayan Çinlilerin diyet alışkanlıkları besin tü k e tim sıklığı yöntem leriyle sap tan arak g e le n e k sel A k d e n i z diyetiyle karşılaştırılmıştır. G enel o larak o rta yaş k a dın gruplarının diyeti A k d e n iz d iy e tin e d a h a ç o k benzerdir. Çin diyetinde yaş, c in s iy e t ve c o ğ ra fik bölgeye göre önem li farklar b u lu n m a k ta d ır . G e n ç l e rin diyeti geleneksel A k d e n iz d iy e tin d e n d a h a farklı bulunm uştur. G enel olarak, Çin d iy etin in s a ğ lık a ç ı sından A k deniz diyetiyle b e n z e rlik g ö ste rd iğ i s o n u cuna varılmıştır. H er 2 diyetin de d o y m u ş y a ğ oranı d üşük, tahıl, baklagil ve sebze d ü z e y i y ü k s e k tir.
6. Bebeklik Çağında Başlayan A terosklerozdan
Korunma Projesinin 7 Yaş Çocukların B eslenm e
Bilgi ve Besin Tüketimi Düzeyine Etkisi
F in la n d iy a ’da k o roner risk fak tö rü k o r u m a ç a l ı ş m a larına dahil ailelerden 7 aylık b e b e ğ i o la n la r a y ıld a 1 ile 3 kez kalp sağlığını k o r u m a y a y ö n e lik b e s l e n m e eğitimi yapıldıktan sonra 7 y a şın a gelen ç o c u k la r ı n yağ tüketim biçimleri ve re sim le rle b e s l e n m e bilgi düzeyleri saptanmıştır. B e s le n m e eğ itim i v e r i lm e y e n kontrol grubuyla k arşılaştırıld ığ ın d a e ğ itim alan a n nelerin çocuklarının kalp sağlığı ve k o r u y u c u b e s i n lere ilişkin bilgi düzeyi d a h a y ü k s e k b u lu n m u ş t u r . Bu ço cu k ların , kontrol g r u b u n a g ö re d o y m a m ı ş y ağ içeren besinleri d a h a az tükettikleri g ö z le n m iş tir . Bu ça lışm a bebeklikten b a şla y a n b e s l e n m e e ğ itim in in yararını işaretlem ektedir. F i n l a n d i y a ’da bu tür e ğ itim
ç a lı ş m a l a r ı y l a , 1 9 6 0 ’la rd a k o r o n e r k alp h a sta lığ ın d an ö l ü m o r a n ı ç o k y ü k s e k k e n 1 9 9 0 ’larda yarı yarı ya d ü ş ü r ü l m ü ş t ü r .
7. O n sek iz A y lık Ç o cu k la rd a Diyetin Bileşimi ile
H e m o g lo b in ve Ferritin D üzeyi Arasında İlişki
B u k e s its e l ç a l ı ş m a d a 18 a y lık ç o c u k la rın diyet ö z e l likleri ile h e m o g l o b i n ve ferritin d ü zey leri ö lç ü lm ü ş tür. S ü t a lım ı ile ferritin d ü z e y i a ra sın d a n e g a tif ilin ti s a p t a n m ı ş tı r .
H e m o g l o b i n d ü z e y i v ita m in C alım ı ile p o z itif k o re la s y o n g ö s t e r m i ş t i r . M e y v e ve se b z e alan çocukların h e m o g l o b i n d ü z e y i a lm a y a n la r d a n y ü k se k b u lu n m u ş tu r . H iç et ve ta v u k tü k e tm e y e n ç o c u k la r arasın d a d ü ş ü k h e m o g l o b i n d ü z e y i o lan lara oranı daha y ü k s e k ( % 1 9 . 0 ’a k arşı 28.8) b u lu n m u ş tu r. Ç o k süt içen ç o c u k l a r ı n ferritin d ü z e y le ri d ü şü k tü r. B u d u ru m u n ç o c u k l a r ı n tek b a ş ın a sütle b esle n m e le rin d e n k a y n a k l a n d ı ğ ı v u r g u l a n m ı ş ve diyetlerine sebze ve m e y v e ile az m i k t a r d a et ve b alık e k le n m e sin in g e rek liliği ö n e r ilm iş tir .
8. Sin d irim Sistem i Kanserli Hastalarda Selen
yum ve Ç inko E klenm esinin Beslenme Durumuna
Etkisi
Bu ç a l ı ş m a d a s in d ir im sistem i kanserli bireylere 50 g ü n sü re ile g ü n lü k 2 0 0 m c g se le n y u m ve 20 m g çin ko ta b le t o la r a k v e rilm iştir. B a şla n g ıç ta ve kanserin 60 g ü n l ü k iz le m s ü r e s in c e h a sta la rd a m alnütrisyon g ö z le n m iş tir . S e l e n y u m ve ç in k o düzeyleri kontrol g r u b u n d a n d ü ş ü k b a k ır d ü z e y i ise yüksektir. S e le n y u m ve ç in k o e k le n e n le r in % 7 0 ’inin beslen m e d u ru m u n d a k i k ö t ü l e ş m e d u r d u r u l m u ş , iştahlarında iyileş m e g ö z le n m iş tir . E k le n m e y e n l e r in % 8 0 ’inin beslen m e d u r u m u k ö tü y e g itm iştir. K anserli hastalara çin ko ve s e l e n y u m e k le n m e s in i n klinik d u ru m d a o lu m lu etki y a p tığ ı b u n u n b a ş k a ç a lışm ala rla d estek len m esi g e r e k tiğ i s o n u c u n a varılm ıştır.
9. Uluslararası R ap or Edilmiş Besin Allerji ve In-
toleransları. A vrupa Topluluğu Solunum Sağlığı
A raştırm ası Sonuçları (1991-1994)
T o p l u l u ğ u o iu ş tu r a n 15 ü lk e d e n 17.280 yetişkin bi rey s ta n d a r tla ş tır ılm ış y ö n te m le besin allerjisi/intole- ransı y ö n ü n d e n in c e le n m iş tir. O rta la m a bireylerin % 1 2 ’si a lle rji/in to le ra n s tanısı k o n d u ğ u n u bildirm iş tir. Bu y ö n d e n ü lk e le r a ra s ın d a geniş farklılıklar b u lu n m u ş tu r . A lle r ji/in to le r a n s oranı I s p a n y a 'd a %4.6 ik en , A v u s t u r y a ' d a % 19.1 ’dir. Bu farklılığın kültürel n e d e n le r d e n k a y n a k la n a b ile c e ğ i belirtilmiştir.
10. Hollanda Toplumunu Temsil Eden Erkek ve
• • •
Kadın Örneklerinde Kateşin Alımı, ilgili Diyet ve
Yaşam Biçimi Faktörleri
F lav o n o ller olarak da bilinen kateşin flavonoidlerin 6 alt gru b u n d an biridir. Bu ç a lışm ad a yaşları 1-97 yıl arasında değişen örneklerin 2 gü n lü k besin tüketi m inden kateşin alımı belirlenmiştir. O rtalam a günlük kateşin alımı 50 m g ’dır.’A lım düzeyi yaşla artış g ö s termektedir. Kadınların alımı erkeklerden çoktur. K ateşinin birincil kaynağı çaydır. İkincil k ay n ak ç o cuklarda çikolata yetişkin ve yaşlılarda elm a ve ar muttur. Kateşin alım düzeyi diyet posası, vitamin C ve B-karoten alımı ile paralellik göstermiştir. Kateşin kronik hastalıklardan k o ru n m a d a katkısı olan biyo- aktif öğelerden biridir. K ateşin alımı yüksek olanla rın diğer antioksidan alımlarının da yüksek olduğu, alkol ve sigara alışkanlıklarının d ü şü k olduğu belir tilmiştir.
11. İsrailli Bebeklerde 50 Yıllık Demir Yetersizliği
Anemisi Eğilimi: Besin Zenginleştirmenin Etkisi
İsra il’de 1 yaşındaki bebeklerde d em ir yetersizliği anemi prevalansı, 1 9 4 6 'd an 1997’ye kadar olan d ö nem de araştırma sonuçlarından belirlenmiştir. A n e mi prevalansı yahudi bebeklerde 1984’te %68 iken, 1 985’te % 5 0 ’ye, bu yılda başlayan temel besinin d e mirle zenginleştirm e sonucu 199 6 ’da % 1 1 'e d ü ş müştür. A rap bebeklerde anem i prevalansı yahudi bebeklerden daha yüksektir. Tem el besinin dem irle zenginleştirilm esiyle anemi prevalansının ö n le n e b i leceği sonucuna varılmıştır.
12. Geniş Bir İtalyan Nüfus Grubunda Plazma Li-
pid Düzeyini Düşürmeyi Amaçlayan Proje Kalsi
yum Alimini Arttırır
İta ly a ’nın Brisighella k ö y ü n d e 1 9 7 2 'd e başlayan ve aterosklerosız risk faktörlerini a z altm ay a yönelik proje kapsam ın d ak i bireylerin b e slen m e alışkanlıkla rı geriye d ö n ü k olarak incelenm iştir. Proje b a ş la m a dan önce günlük k alsiy u m alımı düşük (550 m g altın da) iken gittikçe y ü k selm iş, 1992'de 860-923 mg olarak belirlenmiştir. Projenin başlıca am acı d o y m u ş yağ ve kolesterol tüketim ini azaltm ak , kalsiyum , m a g n e z y u m ve vitamin D tüketim ini arttırm ak olarak hedeflenm iş, eğitim çalışm alarıyla bu hedefe ulaşıla bileceği son u cu n a varılmıştır.
13. H ÎV /A ID S’li Erkeklerde Antioksidan Eklen
mesinin Oksidatif Strese Etkisi
Bu çalışm ad a, hastalara norm al ve yüksek doz anti- oksidant karışımı verilerek ok sid atif stresle ilgili pa ram etrelere bakılmıştır. Birinci karışım B-karoten
54
olarak 5450 IU vitamin A , 250 mq vitam in C , 100 IU vitamin E, 100 m cg selenyum , 50 m g k o e n z im Q 10; 2. karışım 21.800 IU vitamin A , 1 q v ita m in C , 400 IU vitamin E, 200 m cg se le n y u m , 200 m g k o e n zim Q 10 içermiştir. Oniki haftalık e k le m e s o n u c u yapılan analizlerde glutatyon, g lu taty o n p e r o k s id a z ve lipid peroksitlerindeki d e ğ iş m e ö n e m li b u l u n u r ken, allantoin, ürik asit ve virüs y ü k le m e s in d e k i d e ğişme önemsiz bulunm uştur. N o r m a l d o z a n tio k s i dan eklemesinin bazı o k sid a sy o n s a v u n m a s i s te m le rini iyileştirdiği fakat çok y ü k s e k d o z u n e k y a ra r s a ğ lamadığı sonucuna varılmıştır.
14. Yaşları 6-24 Ay Arasında Değişen Çocukların
Enerji ve Makro Besin Öğeleri Aliminin S aptan
masında Besin Günlüğü Tutm a Yönteminin G e
çerliliği
Kesitsel düzeyde yapılan bu ç a lış m a d a ç o c u k la rın b i rer haftalık besin tüketim leri g ü n lü k tu tm a v e y a tar tım yöntem iyle saptanarak enerji ve besin öğeleri alım miktarları belirlenmiştir. A y n ı z a m a n d a ç o c u k ların toplam enerji harcam aları da ö lç ü lm ü ştü r. E n e r ji alımı tartım ve gün lü k tu tm a y ö n te m in e göre sıra sıyla 3782 ve 3920 kJ/gün b u lu n m u ştu r. İki d e ğ e r arasındaki farklılık istatistiksel y ö n d e n farklı b u lu n mamıştır. Besin günlüğü tutm a y ö n te m in in geçerli olduğu sonucuna varılmıştır.
15. Norveç Kasaba Araştırmasında Tam Tahıl
Ekmeği Yiyen Erkek ve Kadınlarda Mortalite
Düşmüştür
Norveç kasaba çalışması k a p sam ın d ak i 16.933 erkek ve 16.915 kadının besin tüketimleri 1 9 7 7 -1 9 8 3 ’te saptanmış, 1994’te mortalite d u ru m u belirlenm iştir. T am tahıl ekmeği tüketen grupta diğer faktörler k o n t rol altında tutulduğunda mortalite oranı y e m e y e n le r den düşük bulunm uştur. T am tahıl ekm eği yiyenler arasında sigara içenlerin sayısı düşük, fiziksel olarak ak tif olanlar daha çoktur. Aynı zam an d a tam tahıl e k meği yiyenlerin serum kolesterol ve kan basıncı d o y muş yağ alımı da düşüktür. N o r v e ç ’te A B D ’ye göre tam tahıl ekm eği tüketim inin 4 kat daha çok olduğu, kronik hastalıktan k o ru n m a d a bu tür e k m e k tü ketim i nin önerildiği belirtilmiştir.
16. Sağlıklı Erkeklerde fi-Glukanın Yemek Son
rası Glukoz Metabolizmasındaki Etkinlik M eka
nizması
G u a r sakızı da denilen B-glukaıı ç ö z ü n ü r posa bile- ş e n le r in d e n d ir ve y ü k sek posalı doğal besinlerde b u lu n d u ğ u gibi ek olarak k u lla n m a y a yönelik s a f şek il de
de
b u lu n m a k ta d ır. Bu ç a lışm a d a , sağlıklı e r k e k le re enerji ve besin öğeleri benzer y e m e k içinde 8.9
q/gün 13-glukan 3 gün süreyle verilerek karbonhidrat
m e t o b o l i z m a s ı n a e tk is i i n c e l e n m i ş t i r . Ü ç ü n c ü gün y a p ıla n ö l ç ü m l e r d e p l a z m a g l u k o z ve s e r b e s t y a ğ asitleri d ü z e y le r i ; k a r b o n h i d r a t v e li p id o k s i d a s y o n u , en erji h a r c a m a s ı B - g lu k a n a la n g r u p t a v e k o n t r o l g r u b u n d a b e n z e r b u l u n m u ş t u r . P l a z m a i n s ü l i n k o n s a n t r a s y o n u y e m e k a l i m i n i n 2 s a a t i n d e % 2 6 d a h a d ü ş ü k tür. B -glukan a la n v e k o n t r o l g r u b u n d a b e n z e r b u l u n m u ş tu r . B -glukan a l ı m ı n d a e k z o j e n k a r b o n h i d r a t g ö r ü n m e h ı z ı n d a % 21 d ü ş ü ş g ö z l e n m i ş , e n d o j e n g l u k o z ü r e tim in d e ise d e n e y ve k o n t r o l d i y e t i n d e fa rk lılık g ö z le n m e m i ş ti r . D n o v o l i p o g e n e z i s h e r 2 d iy e tte b e n z e rd ir . B -glukan iç e r e n v e i ç e r m e y e n d i y e t t e k a r b o n h id r a t ve lip id m e t a b o l i z m a s ı n ı n b e n z e r o ld u ğ u , B-glukan a l ı n d ığ ı n d a y e m e k s o n r a s ı g l i k o z d ü z e y i n i n d ü ş ü k o lm a s ı, B -g lu k an v a r l ı ğ ı n d a i n c e b a ğ ı r s a k t a k a r b o n h id r a t s in d ir im i ve e m i l i m i n y a v a ş l a m a s ı y l a a ç ık la n m ış tır. D iy e tte p o s a n ı n y ü k s e k l i ğ i in c e b a ğ ı r sa k ta n g lu k o z e m i li m i n i y a v a ş l a t m a k t a d ı r d e n e b il ir .
17. M eyve ve Sebze A lım ı ile N ü f u s u n G lu k o zla ş-
mış H em oglobin D ü zeyleri İlintisi: E P I C M o r fo lk
Araştırması
S e b z e ve m e y v e a lim in in tip 2 d i y a b e t t e n k o r u n m a d a etkili o ld u ğ u b i l i n m e k t e d i r . K a n ş e k e r i n i n y ü k sekliği p r o te in le r in , en b a ş t a h e m o g l o b i n i n g lu k o z - la ş m a s ın a n e d e n o lu r. B u k e s its e l ç a l ı ş m a d a y a ş la rı 4 5 - 7 4 yıl a r a s ın d a d e ğ iş e n 2 6 7 8 e r k e k ve 3 3 1 5 k a d ı nın s e b z e - m e y v e tü k e t im sık lığ ı ve g l u k o z l a ş m ı ş h e m o g lo b in ( H b A , C ) d ü z e y le r i s a p t a n m ı ş t ı r . E r k e k l e rin % 1 0 . 2 ’si ç o k s e y r e k v e y a hiç m e y v e , % 4 7 ’si y e şil seb ze tü k e tm e d iğ in i b il d ir m i ş ti r . K a d ı n l a r d a bu o ra n la r sırasıy la % 4 .7 ve % 2 . 8 ’dir. S e b z e ve m e y v e yi çok s e y re k ve hiç t ü k e t m e y e n l e r i n o r t a l a m a H B A d ü z e y i tü k e te n le rd e n d a h a y ü k s e k ( % 5 . 4 3 ’e k arşı%
5.34) b u lu n m u ş t u r (p = 0 . 0 4 6 ) . D o y m u ş y a ğ , d iy e t posası ve p l a z m a v ita m in C d ü z e y i n e g ö r e u y a r l a m a so n u c u d e ğ iş tir m e m iş tir . M e y v e ve y e şil y a p ra k lı sebze tü k e tim in in g lu k o z m e t a b o l i z m a s ı n ı o l u m l u e t kilediği ve d iy a b e tte n k o r u n m a d a y a r a r s a ğ l a d ığ ı s o n u c u n a varılm ıştır.
18. Sosyal D u r u m ve B e s le n m e : K a n a d a ve
A B D ’de Derecelendirilmiş İlinti
Sağlık eşitsizliği s a d e c e y o k s u l lu k s o n u c u o l u ş m a z . B unun en iyi örn eğ i, g e lir ve so sy a l d u r u m u iyi olan bireylerde kronik h a sta lık la rın g ö r ü l m e h ız ın ın y ü k sek olm asıdır. Bu ç a lış m a d a , K a n a d a ve A B D ' d e y a pılan besin tüketim a ra ş tırm a s o n u ç la r ı e s a s a lın a r a k eğitim , gelir, ç a lışm a biçim i gibi so sy al d u r u m ile b e sle n m e ve sağlık riskleri a ra s ın d a k i ilinti b e l i r l e n m ey e çalışılm ıştır. S osyal d u r u m ile e n e rji alım ı.
e n e r j in in s a ğ la n d ığ ı k a y n a k la r ve önerilen besin tü k e t i m i s ta n d a rtla rın ın % 7 5 ’ini k a rşıla y a m a m a ara s ı n d a ilinti g ö z le n m iş tir . B u ilintinin p o zitif veya ne g a t i f o lm a s ı b e sin ö ğ e le rin in k ro n ik hastalıklar üze r i n d e k i e tk is in e y ö n e lik tir. S osyal sağlık eşitsizliğin d e b e s l e n m e n i n rol o y n a d ığ ı, fakat bunun derecesi nin y e t e r i n c e d e ğ e r le n d ir ile m e d iğ i son u cu n a varıl m ış tır .
B K İ ’si 1 8 .7 ’nin a ltın d a o lan kadınların beden bileşi m i B K İ ’si d a h a y ü k s e k o la n la rd a n farksız b u lu n m u ş tur. B K İ ’si bu d u r u m d a o lan kadınların malnütris- y o n l u d e ğ il “ n o r m a l fa k a t d u y a r l ı” olarak kabul edil m e s i g e r e k t iğ i s o n u c u n a varılm ıştır.
19. İd ra r İyot K onsan trasyon unun Hangi Düzeyi
T o p lu m u n İyot Y ö n ü n d en Yeterli Beslendiğinin
G ö ste r g esid ir
Bu çalışm ada, dünyanın değişik y ö re le rin d e y a p ıla n iyot yetersizliğine ilişkin 48 ç a lış m a d a in c e le n e n 55.892 bireye ait veriler değ erlen d irilm iştir. B ir e y l e rin % 6 4 ’ü okul çocuklarıdır. O rta la m a idrar iyot d ü zeyi 111-540 m cg/L (ortalam a 234 m c g /L b u l u n m u ş tur. A raştırm alardan %4.8 ± 4 . 6 ’sın d a idrar iyot d ü zeyi 50 m c g / L ’nin altındadır. Ö rn e k le rin % 2.5 ±
1.7’sinde idrar iyot düzeyi 200 m c g / L ’nin ü s t ü n d e dir. O rtalam a iyot düzeyinin 100-200 m c g / L ’nin ara-, sında olması iyot yeterliliğini 100 m c g / L ’nin altı y e tersizliği, 200 m c g / L ’nin üstü ise h ip e rtro id iz m ris k i ni işaretlemektedir.
D e l a n g e F , B e B e n o is t B , B u r s i H , and T h e IC C ID D7 7 L / 7
