Diş Ağartma Yöntemlerine Bir Bakış

(1)

Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı:1-2003

* C.Ü. Dişhekimliği Fakültesi Endodonti B.D. SİVAS

DİŞ AĞARTMA YÖNTEMLERİNE BİR BAKIŞ

Prof.Dr.İ.Timur ESENER*

ÖZET

Diş ağartma yöntemleri günümüzde yaygın bir şekilde uygulanmaktadır. Bu yazıda bu yöntemlerin etkinlikleri tartışılmıştır.

Anahtar kelimeler: Diş ağartma

SUMMARY

Nowadays tooth bleaching methods are broadly performed. İn this paper, effectiveness of these methods were discussed.

Key words: Tooth bleaching

GİRİŞ

Günümüz çağdaş insanı dişlerin insan estetiğindeki öneminin fazlasıyla farkındadır. Gelişmiş ülkelerde yaşayan toplumlarda estetiğin neredeyse fonksiyonun önüne geçtiğini bile söylemek mümkündür. Bu bağlamda insanlar düzgün dizilmiş açık renkli, tabi görünümlü dişlere sahip olmak için dişhekimlerine sıklıkla başvurmaktadırlar. Estetik görüntüyü bozan rengi değişmiş dişler kişinin sosyal ve psikolojik yaşamını olumsuz etkilemektedir.

Rengi değişmiş vital ve devital dişlere uygulanan ağartma yöntemleri aslında yaklaşık 50 yıllık bir geçmişe sahip olmalarına karşın toplumun talepleri nedeni ile son 10 yılda çok hızlı bir gelişim göstermiştir. Hatta ağartma ajanları marketlerde satılır hale gelmiştir.

Başlangıçta endodonti bilim dalının konusu olan bu uygulamalar bu gün konservatif diş tedavisi, protez gibi bilim dallarınında ilgi alanına girmiştir. Uygulama yöntemlerinin etkin ve basit hale getirilmeside bütün muayenehanelerde dişhekimlerince kolaylıkla uygu- lanmasına yol açmıştır. Yapılan çalışmalara göre 34-55 yaşları arasındaki Amerikalı kadınların %55’inin genç bir görünüm yaratabilmek amacı ile dişhekimlerine müracaat ettikleri görülmektedir.1

Ağartma işlemleri uzman olmayı gerektirmemektedir. Muayenehane ortamında kolaylıkla uygulanabilir işlemlerdir. Kimi yöntemler ucuz ve basit olmasına karşın kimi yöntemler pahalı ve zaman alıcı yöntemlerdir.

Dişlerde görülen renklenme nedenleri çok çeşitlidir. Bu nedenler ekstrinsik veya intrinsik yada herikisi birden olabilir. Dentin başta olmak üzere, mine ve pulpanın etkilenmesi sonucunda ortaya çıkabilir.1

Devital dişlerde görülen renklenmeler çoğunlukla pulpal kanamalar sonucunda görülür. Buna ilaveten hatalı preparasyonlar ve yanlış uygulanan dolgu maddeleri renklenme nedeni olabilir. Vital dişlerde ise Endemik florozis, bazı antibiotiklerin kullanımı, amelogenesis imperfekta ve bazı hastalıklar renklenmelere yol açabilir. Çay-kahve, kolalı içecekler, meyva suları ve sigara içimi eksternal renklenmelere yol açar ki diş fırçalama ile bunların giderilmeleri zordur. Bazen hastalar bunları giderebilmek için beyazlatıcı diş macunları kullanırlar, ancak bu yanlıştır. Bunların, normal diş macunlarının etkisinden daha az etkili olduğu görülmüştür.2

Ağartma yöntemlerinin temel prensibi renk veren komponentlerin oksidasyon sureti parçalanması esasına dayanmaktadır. Bu işlemi hızlandırmak ve daha etkin hale getirebilmek içinde değişik ışık kaynaklarından yararlanılmaktadır. Ağartma etkisi arttıkça diş dokularının özellikle organik yapılarıda zarar görebilmektedir. Isı kaynağı kullanılmadan dişhekimi tarafından uygulanan ev tipi ağartma yöntemlerinde bile bazı yan etkiler görülebilmektedir.3

(2)

65

Esasında çok daha eskiye dayanan ağartma işlemleri olmasına rağmen ilk uygulamaların 50 yıl öncesinde ısıtılmış hidrojen peroksit veya walking bleach (hidrojen peroksit+sodyum perborat) teknikleri olduğunu söylemek mümkündür. Bu iki teknikte bugün hala uygulanmaktadır (Resim 1-2).

Resim 1-2. Termokatalitik teknik ile ağartma

Termo-katalitik teknik %35’lik hidrojen peroksitin (Superoksol) 40 0_{C’yi aşmayan (37}0_{C civarı) bir ısı}

kaynağı ile renk veren komponentlerin parçalanması sureti ile ağartma yapar. Vital ve devital dişler için uygulanabilir etkili bir yöntem olmakla beraber diş ve dişeti dokularına zarar verebilir özelliklere sahiptir. Isının ve ağartma ajanının zararlı etkilerini kontrol etmek kolay sağlanamayabilir.

Walking –bleach tekniği ise devital dişlerde her ortamda kolay uygulanabilir bir tekniktir. Etkinliği termo-katalitik tekniğe göre az olmakla beraber yan etkiside yoktur. Bu nedenle de hala devital dişlerin ağartılmasında uygulanmaktadır.

Devital dişlerin intracoronal ağartma işlemlerinde ağartma ajanının periapikal dokuları etkilememesi için kanal dokusunun servikal seviyede bitirilip üstü simanla kapatılması şarttır. Aksi taktirde sızıntı sonucu periapikal dokularda harabiyet kaçınılmazdır.5

Genel olarak ağartma ajanlarının vital pulpa odasına ulaşabileceği ve pulpayı sadece termik değil kimyasal yollada etkileyebileceği unutulmamalıdır.5

Yüksek konstrasyonlu ajanlardan kaçınmak ve özellikle restore edilmiş dişlerde çok dikkatli olmak gereklidir. Çok kullandığımız kompozit restorasyonlar ajanların mikrosızıntısına izin vermemektedir.6

Uzun süredir Night-guard bleaching (Gece koruyucu plağı ile ağartma) yöntemi ile vital dişlerde ağartma uygulamaları yapılmaktadır. Marketlerde dahi pazarlanan bu yöntemin dişhekimi kontrolü altında yapılması özellikle yan etkileri açısından önemlidir.

Ağartıcı ajan olarak bu teknikte jel formunda sodyum perborat ve Carbamide peroksit (ürea peroksit) kullanılmaktadır. Özel kaşıklar içindeki jel hasta tarafından 2-6 hafta her gece uygulanmaktadır. Dişeti etkilenmesi ve dişetlerinde ısı hassasiyetleri bu uygulamalar da görülmektedir. Bu jel tipindeki ağartıcıların yüzdeleri artırıldıkça etkisinin arttığı, buna karşın restoratif materyalleri etkilemediği tesbit edilmiştir.8,9_{Ancak kenar sızıntısı ve mine yüzeyinde}

aşınma yaptığı unutulmamalıdır.10, 11

Resim 3. Carbamide Peroxide jel

Isı yardımı ile ağartma ajanlarının kullanıldığı tekniklerin dışında ısı vermeyen Argon Laser, Diode Laser Light teknikleride uygulanmaktadır. Isı veren kaynakların termal travmalarına karşın bu tekniklerde süratlibirağartmayan etkisiz olarak sağlanabilmektedir.1

Bu teknikler giderek yaygınlaşmakta, hem hasta hem de hekim için ciddi avantajlar getirmektedir. Ancak maliyetlerinin yüksekliğide devam etmektedir.

Sonuçta bakıldığında toplumsal taleplerin artırılmasına paralel olarak ağartma işlemlerinin etkinliği artırılırken diğer taraftan yan etkileri giderek azaltılmaktadır. Tüm teknikler hekim tarafından bilinçli kullanıldığında istenilen sonuçların elde edilmesi de doğal olacaktır.

KAYNAKLAR

1. Cohen S., Burns R.C.: Pathways of the pulp.

C V Mosby 7.ed, 2002

2. Pontefract H., and et al: Development of methods to

enhance extrinsic tooth discolaration for comparision of tooth pastes.

(3)

66

3. Filho C., and et al: Effect of home bleaching and smoking

on marginal epithelium proliferation. J Oral Path and Med 8:473, 2002

4. Esener İ.T.: Endodonti Ders Kitabı

Dicle Üniversitesi Diyarbakır 1983.

5. Oliveira L.D., and et al.: Sealing evaluation of the cervical

base in intracoronal bleaching. Dent Trumatol 19:309, 2003

6. Benetti A.R., and et al.: İn vitro penetration of bleaching

agents into the pulp chamber. İnt Endod J 37:120, 2004.

7. Haywood V.B., and et al.: Effectiveness, side effects and

long term status of night guard vital bleaching. J Am Dent. Assoc 125: 1219, 1994.

8. Türker S.B., Bişkin T.: The effect of bleaching agents on

the microhardness of dental aesthetic restorative materials.

J Oral Rehabil 29: 657, 2002.

9. Carrasco L.D., and et al.: Effect of internal bleaching

agents on dentinal permeability of nonvital teeth.

Dent Travmatol 2: 85, 2003

10. Cavalli V., and et al.: High-concentrated carbamide

peroxide bleaching agents effects on enamel surface. J Oral Rehabil 31:155, 2004.

11. Oltu Ü., Gürkan S.: Effects of three concentrations of

carbamide peroxide on the structure of enamel. J Oral Rehabil 27: 332, 2000. Yazışma Adresi: Prof.Dr.İ.Timur ESENER C.Ü. Dişhekimliği Fakültesi Endodonti B.D. SİVAS Tel: +90 346 2191235 Fax: +90 346 2191237 E-posta: tesener@cumhuriyet.edu.tr