r-s-Sriagz.
YAHYA Kİ
'lJJj* ın
iAKlS
’
i
TABA TOKOS
Kari s* in eski kahveler i, "boş zamanları değerlendiren, îrül tür alış
verişini s a ¿1 ay an birer Edebiyat ve Sanat yuvalarıdır, nariste okuyanların çoğu,birer seminer niteliğine dönüştürülen,eski kahvelerde sürdürülen sohbetlerle bilgi dağarcıidarını zenginleştirmişlerdir.
Sunu ilk tadan Türk a y a m ı , ş ü p h e s i z , L o c a Tahsin L f e n d i 'dir.Yobazlık tan uzak, hur af el er den arınmış bir a y d m olan hoca Tahsin Efendi,Paris teki uzun yaşamımdan sonra yurda dönüşünde İstanbul Üniversitesinin Müdürlüğü n ü üstlenmiştir*! e var ki,aydınlığı aralamaya yönelik uygar görüşleri yüzünden,bazı geri düşüncelerin baskısı karşısında yenik düşmüştür.
h a r i s ’te befaret İmamlığı,(Lekteb-i Osmanî)hocalıgı yanında üsbet ilimlerin savunucusu olan Tahsin Efen d i , kul tan Abdulaziz yönetimine ters
İ t t i ğ i m d e n supgâsffreiri görevlerinden bir kaç ghz ulınlbışsa da feorz b u kü l tür şehrinden ayrılamamış,eski kahvelerin aranan bir sıması olarak ¿p e x£b±x
ygşsİ M BB., yaş amanı, eski ünlü kahvelerde sürdürmüştür. harisin sanat ve k ü l tür hayatına olan tutkusunu her vesileyle dile getiren L o c a ' n m şu beyti, bir çok kişinin harise u z a m a s ı n a neden olmuştur :
iarise git hey fendi,akl-ü fikrin var ise, Aleme _ gelmiş sayılmaz,gitmeyenler h a r i s e ..
air Abdulhak Kamit(Tarhun),bu iki s a t ı r m gerçeğini,çocuk yaşta hari si görünce çok iyi anladığını,sohbetierinde tekrarlardı.
* * * ’
20.yüzyıl başlarında hariste en uzun kalan diğer bir ünlü Türk de, şüphesiz, YAlıYA kil -.AL KEL ATLI* dır. 190 3 y ı l m d a üsküp * ten İarise giden Yahya emal,Sorhon üniversitesine en yakın sokaklardan biri olan(Iiue des Ecoles)de ,önce 52,sonra 53 I o.lu binada oturmuştur.(I) M a , b ü t ü n ¿cününü okul sıralarında geçireceğine,ünlü kahvelerin masalarında geçirmiştir.As lında borbona öğretime başlayan Yahya kemal ve sonraları Abdulhak Şinasi, buradaki öğrenimlerini temtonlayamamışlar ve diploma alamamışlardır.lu so- nucu-Pariste bulunduğum yıllarda-b\ı iki ü n l ü edebiyatçımızın, t alış il hayat ları üzerinde yaptığım araştırmalardan elde etmiş bulunuyorum.
Y ahya Jv emal iaristeki 9 yıllık öğrenimi döneminde,yaş aminin çoğunu v achette,bouffle ve La Oloserie de Lilas kahvelerinde geçirmiştir.bon kah- venia,. airimizin zengin kültüründe büyük etkisi olmuştur0Yahya , emal bu kahvede sembolistleri tanımış,onların çekici sohbetleriyle büyülenerek - babasının İsrarlı mektuplarına rağmen-yurda dönüşünü,bâzı behanelcrle, 1912 yılına kadar ertelemiştir.
. ¿ihya I emal,bu kahvede oluşturulan Edebiyat akımlarını,o kahvede
tanıdığı 3anat ve siyaset adamlarını,sobetlerinde,o günleri yeniden yaş ar - casına,anlatırdı.
>.ençli!:lerinde bu kahvedeki kültür sohbetlerinden yararlimanlardan, sonraları,gerek ülkelerinde,gerek milletlararası üne kavuşanların adları ou ünlü kahveniı. masalarına yerleştirilen plaketlerle yaş
atılmaktadır
t }(
2
)
Geçtiğimiz da,küyüJc şairimiz ahya ernal keyfili *nın adı da,ünlü tir kürk olarak, gençliğinde kültür hâzinesinin zenginleşmesini sağlayan hu , ehveni! bin asasına çivilenmiş kulunuyor.ku anlamlı kültür olayının gerçe:leştirilnesi, i ahya kemalin adını karisin göbe, inde yaşattığı derecede edebiyatımız açısından da övünç verici bir nitelik taşımaktadır.Uaraya dün yanın dört bucağından gelenlerin gözlerinde ve yüreklerinde ulusumuzun adı nı yüceltecektir.
x±xk istarbulu şiirleştiren büyüle şairimize,bugün karisin ünlü bir edebiyat ve sanat kahvesi de -bir bakıma-sahip çıkmış oluyor, u eylem,bizier için,gogus kabartıcı bir kazançtır.
PARİSTE LİI ÖMÜR GEÇTİ)
diyen kahya kemalin anısı,bir zamanlar sembolistlerin yuvası olarak şöhret yapan la Closerie de Lilas kahvesindeki plaketle,çok güzel sembolize edilmiş oluyor,.. ( 3 )( e ) . ir rastlantı,belki de içten gelen bir arzu ile,Cahit Sıtkı TAPA2İCI hariste ,bu binada oturmuştur
( 2 ) k u ünlü kahvenin masalarında, YAHYA kEIJYL BEYATLI'dan önce plaketleri bulunan ünlü kişiler : Ger ar d de 2<erval Oscar ti ilde J.î.ı.le keredia --- --- - .... -■ « ili l ı w ır ı r - ım r - rııınıı E r a n d o J amine s dules Laforgue albert Samain Paul Valéry /xancoi Coppee Paul Verlaine Alfred Jary Jean koreas
Guy Charles Cros Roland orgeles hrancois Careo Andre Calman i.auricc narres Alain k o u m i e r kodigliani G.Apollinaire V.I.O. Lenine Poil kort rierre Louyo Andre Gide Verberen kallarme •
( 5 ) Closerie de Lilas kahvesi IC03 yılında açılmıştır.o yılların bir sana- semti olan L o n p a m a s ,bugün de o özelli- ,i :i uhafaza etmekte' ir. abve . onpar- r.as bulvarı ile i en hiç el Caddesinin kesiştiği köşededir.kariste ilk Türk kahvesinin içildiği k r o c o p p e ’tan sonra
en eski ve kaliteli bir kahve olarak tanımlanır.
%
Í i ~
t* m * ¿ r w
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
