ZERANOL'UN KUZULARDA KAN DEĞERLERİ VE BAZI KAN METABOLİTLERİ ÜZERİNE ETKİSİ

ZERi\iNOL'UN KUZULARDA ~AıN DEGEHLERİ VE BAZI KAN

MJET'A'BOLİTLERİ ÜZERİN~ E'IIT<:']S.İ

The effect of Zeranal on haematological values a1ı.d some blood

metabolites of lambs

Mursayettin EK/SEN1 Aıhmet ACET3

Zafer DURGUN3

Haluk KELEŞTİ~MUR4

Summary : Zeranol (resorcylic acid lactone, Ralgro) is one of the

most widely-used .growth agents in :beef cattles and lamlbs in our country. Forty-five male lambs otf Konya Merino were used in trial. The effects of Zeranol on haematoılogical values and some blood metalbolites were investigated. This study ·was made as three g.rouıps. There were fifteen male lamlbs in ea,ch group. Group I (Control), Group II and Group III were re:spectively, control (no implanted), 112 m.g Zeranol impl>anted and twice 12 mıg Zeranol implanıted at forty days interıvals. This trial was continued on ninety days. Blood samples were ta.ken at fifteen days in-tervals.

Implantation had no si,gniıficant effect on haematoloıgiıcal values of 1amlbs. It was deıtermined that the lim'its of variation of red blood ceU (RBC) co un t of Group I, Group II and Group III were respectively; 7'85.- .10.:31 xi106

, 6.86 - 10.\212 xı106 and 8.15 -ılO.BO x:106/mm3• Group III had

lower white hlood eell (WIBC) count than Group I and Group II up to sixtyth days, but after that they had higher than other groups. Implanted lambs had lower mean haemoglobin (Hb) concentration than control lambs. 'Dhe sedimantation rate of stored blood (ESR) wa.s generally f.ound the similar pattern among groups.

The ammonia nitragen value'5 from blood .meta'bolites which had been analysed weTe higher in implanted than in ·control lambs but the serum

0) Yrd. Doç. Dr., S. ü. Vet. Fak. Fizyoloji Anabilim Dalı, Konya

(2) Doç. Dr., S. ü. Vet. Fak. Farmakoloji ve Toksıikoloji A. B. D., Konya.

(3) Yrd. Doç. Dr., S. ü. Vet. Fak. Fizyoloji AnabHim Dalı, Konya.

112 M. Eksen - A . .AJcet - Z. Durgun - H. Keleştimur

urea ni troıgen values were ,gener3.lly lower. The serum total protein valueıs were approximetaly same in all groups.

ÖzeL : Bu çalışmada kırkibeş baş Konya Merinosu erkeık kuzuda

ba-zı kan meta!bolitleri ve kan değeroleri üzerine Ze:ı:ıanoil'un etkisi araştırıl­ dı. Arcıştırmada her grupta 15 hayvan olmak üzere, Zeranal implante edilmeyen (Kon tr ol == Grup I), ~raştırma başlangıcında 1·2 mg Zeranol iınplan te edilen (Grup II) ve a:vaştırmanın başlan.g}cında ve 40. gününde Zeranal implante edilen (Grup III) üç grup kuzudan yararlanıldı. Araş­ trrm::ı 90 gün devam etıti. Kan örnekleri 15 gün aralıklarla alındı.

Kuzuların kan değerleri üzerinde .implantasyonun önemli bir etkiye sahip olmadığı görüldü. Grup I, Grup II ve Grup Ili'ün alyuvar sayıısı de-ğişim c;ını'rları sırasıyla; 7.85-110.31 x 106

, 8:86-'10.i2J2 xl06 ve 8.15 -10.80 x

106

/mm3 _{olarak belirlendi Akyuva.r sayısı, iki defa Zeranal implante}

edi-len kuzularda, 6ü. güne kadar her iki gruptan az, 60. günden itibaren her iki gruptan fazla bulundu. Hemoglobin miktarı Zeranal implante edilen kuzularda kontrol grubuna .göre daha az bulundu. Her üç grupta; sedi-mentasyon hızı genelde bin'birine yakın bulundu.

İncelenen !kan metalbolitlerinden kan amonyak azotu değerleri Ze-; ranol implante edilen gruplarda kontrol grubundakinden daha yüksekti. Fakat kan serumu üre azotu değerleri ise genelde düşüktü. Kan serumu total protein değerleri bütün gruplarda genelde bir!bi'rine yaıkındı.

Giriş

Dünyanın birçok ülkesinde besi perıformansını artırmak için çeşitli araştırnıalaT yapılmaktadır. Hayvanlarda daha fazla canlı ağırlık artışı, yemden yararlanma, daiha iyi karkas özelliği ve et kalitesi sağlamaık ama-cıyla; hayvanıara protein tabiıatında olmayan üre, amonyak gilbi madde-ler, baz1 antiba:kteriyel ila·çlar, speisifi:k olmayan kimyasal maddemadde-ler, ru-men ferru-mentasyonunu etkileyen ilaçlar ve bunların yanında, endojen, eksojen ve ksentdbiyotik hormonlar ya da hormon tabiatındaki madde-ler yaygın olarak kullanılmaıktadır (3, ı8, 115, /21, ,27).

Bu hormonal etkili maddelerden Zeranol, yaygın olmamakla bera-ber ülkemizde de hayvansal üretimi artırmak ama1cıyla uygulanmakta-dır. Zeranal hayvanların .besi performansını artırmak amacıyla 100-':1120 günlük aralıklarla sığırla1rda 36 ımg, sütten kesi1miş :kuzuılarda ise 12 mg dozunda kulak derisi altına implantte edilerek kullanılmaktadır 013, 14). Zeranal'un implantasyon bölgesinden kuzularda 40, sığırlarda 6'5 gün sonra

%

96.'3 oranında emildiği ve vücuttan atıldığı bildiri~mektedir (13, 14). Zeranol implante edilen hayvanlarda yemden yararlanmanın % ı1ı2 ve canlı ağırlık artışının

%

'20 oranında arttığı belirtilmektedir (6, ı9, 16,

Zeranal'un Kuzularda Kan ,;beğer.feri ve :Bazı :Ka:n .Meta·bolitleri. ._. _ _ 113 Katunguka ve a'r•k. (18), Zeranöl.implante edilen ve edilmeyen· buza-ğılarda yapmış oldukları araştırmada Zeranal implante edilmeyen .lbuza-ğılarda n1m3 _{kanda~i alyuvar sayısını 1üJ2:5 x 10}6

, akytJ.var sayısını

10:71 x 103 _{olarak, hemoglobin miktarını 111.94 gj.dl, kan seruriıu total}

pro-hHri miktarını 6.74 gjdl olarak belirtirlerken, Zeranal implante edilen

buzağıl~rda aynı değerleri sıraısıyla; 10.43 X .106, 10.75. X . .l03, 1Q.3Q g/dl Ve

7.70 g/dl olarak bildirmektedirler. Diğer taraftan ayriı araştırıcılar (ı18) Zeranal UJigulanan buzağılardaki lökosit yüzdelerini; '% 34.47 Nötrofil,

%

63,.01 Lenfosit, % 1.93 Moiıosit,

%

0.56 Eozinofil ve % 0.3 Bazofil ola-rak b.ildirirlerken, Zeranal implante edilmeyen buzağılarda a,ynı değer­ leri_ sırasıyla; % .30.8'4,

%

66.139,

%

.1.9ı9, % O. 76 ve' % 0.0;2 olarak kaydet-mektedir ler.

Koyunlara ait hematolojiık_ bu1guların oldukça fa1.·klı olduğu klq.sik kitaplarda görülme~tedir. Schalm (24), koyunlara ait çeşitli kan para-metle:driin ortalama değerlerini ve değişim suiırları~ı alyuvar için; . 12.0

(8.0- 16.0) X 106/mm3, akyuvar için; 4.0. (:2.5_·- 7.5) X 'l03/mm3, trom:bositler

için; 4.0 02.5- 7.;5) x1₁₀5

/mm3

·olarak, hemoglöbin In1iktarını 1'2 (H-.16) g/dl, hematokrit ·değeri

%

:38 (!24- 5.0) olarak :belirÜr'ken, Kocalbatn1az (20) ise

alyuvarları 9.'5- 9.9 X J06/Inttı3, akyurva-rları 7.0-8.8 X f03/mni3,

hemog.lo-bin. miktarını 7.0-9.6 g/dl ~.ve hematokrit değeri %128- 3J. olarerk bildir-mektedir. Diğer. taraftan Scha1m (24), koyunlarda dolaşım kanındaki ak-yuvarlann dağılımlarını '% :3'0 ~lO - 50) Nötrofil, ·% 612 ( 40 - 7'5) Lenfosit,

% 2.5 (0-6) Monosit, % 0.5 (0...;3) Bazo:fil ve % 5 (0·40) Eozinafil o1arak bildirir'keJ1., Kocaıbatmaz (120) ise Lenfasitleri '% .'5i5_.ı3 - 64.0, Parçalı çekir-dekli n-ötrofilleri ·% ·30-40, Monositleri

%

0.7-2.3 ve Eozinofilleri '% 2.3-3.:7 olarak belirtmektedir.

Koyunlara ait kan amonyak azotu, kan serum u üre azotu 4eğer leri örnekle!Ile zamatılanha, rasyonun · bileşimine ve beslenme şekline bağlı olarak oldukça farklı değişim sınırları göstermektedir. Yemierne öncesi kan amonyak azotu değerini Mc Don·ald ~23), 10 mcg/dl, Albo}.l-Ak.kada ve El-Shazly (il), 3'50 mcg/dl, Ohalmers ve Whit~e (7), 240-400 m:cg/dl, Ko-ca;batmaz (!20), '94.5- ·l'7il mc;g/dl ve Eksen (1!2)," 5,6,3.6,2 .mçıg/dl olarak

bil-dir.rtıektedirler. Kan- serum u. üre azotunu .Aıbou_;Akkada ve El-ıShazly (.1),

6.:8 -·13.3 mg/dl, Chalı.ners ve white (7), 27~27 .. 5 mg/dl, Eksen _(ıll2), 29.00-40.04 mg/di, ve Koca:ıbatmaz (;20), 1:3.4 -115~1 .mg/dl olarak ·kaydetmekte-dirler. Diğer tara'ftan ·w;iggins ve ark. (128), Zeranal implante edilen

ku-zulard::ı kan ·üre azotunu 112.6 mg/dl.olarak bildirirlerken, Zeranal implan-te edilmeyen kuzularda aynı değeri 14.9 mg/dl olarak belirtmektedirler. Koyunlarda kan ·serumu total -prdtein değerleri değişik araştırıcılar tara-fından .6.0-:7.8-·g/dl· arasında bildirilmeıktedil' (4, 5, 19, :21_2).

Schernier (25), koyunlarda sedimentasyon hızını, dik olarak, 1 .saat

114 M. Eksen - A. Aıcet - Z. Duvgun - H. Keleştimur

sonunda 1 mm, .2 saat sonunda 1.3 mm ve i24 saat sonunda ise 10 min ola-rak kaydetmiştir.

Bu araştırmada son yillarda ülkemizde sığır ve koyun besiciliğinde; hayvanların yemden yararlanmasını ve ağırlık kazaneını arttırmak ama-cıyla kullanılan Zeranal'un kan parametreleri ve bazı kıan metalboUtleri üzerine olan etkileri belirlenmeye çalışıldı.

Materyal ve Metot

Hayvan Materyali : Bu · araştırmada Konya Hayvancılık Merkez

Araştırma Enstitüsü'ne ait sütten keısilmiş 45 baş Konya Merinosu erkek ikuzudan yararlanıldı. Hayvanlar besi süresince kesif yem ve kaiba yemle ad. li:bi tum olarak ,grup yemlernesi şeklinde beslendi.

Araştırma Grup I (Kontrol), Grup II ve Grup III olmak üzere üç grup ü:r.erinde planlandı. Gruplar 15'er hayvandan oluşturuldu. Grup I'e herhangi bir işlem yapılmadı. Araştırma. başlangıcında Grup II'ye 12 mg Zeranoı, Grup III'e araştırma başlangıcında ve araştırmanın 40. günün-de olmak üzere 112 şer m.g Zeranoi kulak derisine implante edildi.

Metot : Onıbeş günde bir alınan kan örneklerinde hematolojiık

mua-yeneJ.er bilinen klasik yöntemlerle yapıldı. Kan hemogloibin miktarı Cyan Haemoglobin yöntemiyle spektrofotometrik olarak okundu (124). Amon-yak azotu Annino (2) 'ya göre, kan serum u üre azotu üreaz metoduyla

(10), kan serum u total protein değ·eri ise Biürert- reaksiyonuna göre kit ile tayin edildi.

Elde edilen verilerin istatistiksel analizleri Düzgüneş C11) 'e göre de-ğerlendirildi ve istati'Stiksel analizlerde "t" testi uygulandı.

Bulgular

Ar.ıştırma boyunca her grupta, bulunan hayvanlardan 15 gün aralık­ larla alınan. kan örnekleririe ait parametrelerin ortalama değerleri ve standart hataları Tahlo 1 ve 2'de verllmiştlr. İncelenen kan parametre-leri açısından gruplar arası faflklılıkların ön~mi Talbio 3 ve 4'de

gösteril-miştir.

Araştırma süresince alınan kan örneklerinde incelenen bazı kan me-taıbolitlerinin orta-lama değerleri ve standart haıtaları Talblo 5'de veril-miştir. Aynı kan örneklerinde incelenen kan metaıbolitlerine ait gruplar

arası farklılıkların önemi i'se Ta\blo 6'da gösterHmiştir. İncelenen kan

'l'ablo ı. Zeranel im;:>lante edilen ve edilmeyen Ycnya Merinosu e:tıo:eıo: ):uzulerda bazı '!<ıın parametreleri ortalama standıırt hatalar:ı. · de~erleri ve :biCELENEN HAYVAN ts R H 1: 'J( L ıı: M 1: Z A M A H L A R I ( G tl N) ı:szıı:ı.ı.ııa.ı:R GRUBU o. ıs. 30. 45. 60 .• 75. 90. lUyuvar I 10290000+385810 1031.0000~332306 882000~705443 785000~820365 964000~488211 943000~463303 954000~244949 aayıaı/-3 :II 8520000+350214 8650000~ 378814 686000~326497 855000~529622 1022000~650884 922000~227815 840000~359514 nı 815000~ 394652 9200000"i 325576 950000~850147 976000o;: 73143 10aooooo:ı:449165 1051 0000'1'424676 946000~150333 Altyuvar I 6760 + 517.30 6900 + 639.53 6720H91.66 6060 ;: 583.60 6500 1'288.09 6520 1'247. 79 7040'1' 92.73 aayıaı/11111 3 II 6660 + 640.78 63201' 396.74 . 6000 .J676.02 6360;: 401.99 6140 '1'215. 87 6140 H43.52 5820H1B.BO III 5540 ~ 457.82 5580 :ı: 321.56 5800 '1'544.06 5300'1' 291.'55 6880 '1'351. 28 6660 '1'208.81 6180'1'437.49 I 14.29'1' 0.49 ı 8.82 'f 0.19 12.40'1' 0.52 12.s2 :ı: 1.10 12.50~ 0.61 12.16'1' 0.73 12.61'1' 0.60 Henıcg1cbin "II 10.45;: 0.47 ı 7.42+0.23 10.13+ 0.61 11.38+ 0.62 10.57 + o.ss 10.94 + 0.46 11.25+ 0.55 ( g/dl ) III 10.99 + 0.48 e.ce+ 0.26 12.27+ 0.89 11.13 + 1.18 12.71+ 0.74 12.79+ 0.71 11.83+ 0.60 I 32.20 + o.eo 31.40 + 0.40 29.80+ 1.46 29.40 + o.81 ;32.00 + o.s5 31.80 + 0.;37 30.40+ 0.25 Hematckrit de~er ( " ) II 28.60 + 0.40 28.00 + 0.89 26.40+ 1.60 30.40 + o.51 34.00 + o. 78 33.eo + o.5e 29.6o+ o.51 III 27.80 + 0.92 31.00+ o. 71 31.40+ 1.60 32.20; 0.58 33.60+ 0.68 34.00 ~ 0.63 31.Bo+ 0.37 I 1.oo :ı: o.oo 0.40 :ı: 0.25 1.20'1' 0.20 1.20 .:ı: 0.20 1.oo :ı: o.oo 1.oo:ı: o.oo 1.oo:ı: o.oo 15 1 II 1.oo :ı: o.oo o.eo:ı: 0~20 1.20;: 0.20 1.20;: 0.20 o.eo :ı: o.2o o.eo :ı: o.2o ı.oo:ı: o.oo z III o 0.60 :ı: 0.24 0.60'f 0.24 o.eo:ı: o.2o 0.40; 0.40 0.60'1' 0.24 ı.oo :ı: o.oo ı.oo:ı: o.oo ... ı: 5.00 + 0.32 4.20~ 0.49 4.40'f 0.75 5.oo:ı: o.4S 4.40; 0.40 •.eo :ı: o.5e 7.oo;: o.32 ID

-30' II 5.4o + o.51 5.oo+ o.4S 5.40 + ı.2ı 5.20.; ı.24 2.80 + 0.49 2.80; 0.49 4.6o+ 0.40 < ~ :III 5.00 + 0.45 4.80+ 0.37 •.eo+ 1.ı6 4.40 + ı.2ı 2.20 + o.s8 4.60 + 0.25 s.4o+ o.51 ~ lol I 13.00; 0.95 ıo.co-:;. o.51 ı6.40'1-ı.9ı 13.eo + ı.ıo ı2.20 + ı.ı6 ı2.80 + ı.o7 ı5.e7+ 0.37 ~

.

.... ı II ı6.00 + ı. 70 ı7.20+ 4.70 ı4.20; 2. 78 7.60+ o.e7 s.oo; 0.84 14.2o+ 0.97 .; Saat ı4.20.; ı.28 lol : III ıs.20 .; ı. 77 12.211':;. ı.o2 ı2.40+ 2.69 11.60 :ı: 2.54 8.60-f" 0.75 9.60 "' 0.68 12'~6~ 0.93

:i

I 27.00;: 1.76 22.40'f 1.21 31.401' 4.13 30.60'1' 2.23 26.00 :ı: 2.53 26.80 :ı: 1.46 37.20'1' 1.07

-·

2 II 32.00 :ı: 2. 79 30.20'1' 1.93 36.40'1' 6.24 28.601' 6.80 2o.oo .:ı:.ı.os 20.20 :;. ı.28 28.4o+ 3.28 ı:ı Saat III 30.60 .; 1.94 26.20+ 2.06 27.00+ 5.37 25.20 + 3.93 22.40 + 1.17 22.60 + 1.5o 27.4D+ ı.29 lol ID I 1oe.eo + :z.76 ıo3.,o+ 2. 75 ıı&.oo+ 5.40 ı25.oo+ 2.8ı ıo9.40 + '· 75 ııı.so + 2.18 ı19.2o+ ı.ıo 24 II 117.60 :ı: 3.14 ı21.BO'f 5.19 ı22.20 + s.oo ı22.20; 3.90 101.00 :ı: '· 74 ıos.oo :ı: 3.38 120.20'1' ı.ıı Saııt "III 121.40 ; 3.91 109.80+ 3.72 108.20+ 4.04 117.00; 3.41 107.20 ; 2.60 111.40-; _2.~ _116.60'1' 1.63 N CP

.,

~ ::s

s

~­ ::s ~ ~ ~ ~

.,

~ ~ p, ::s

e

CP O"Q< CP

.,

(1) ~- <: CP tıj ~ ı:::3 p:: ı;ı:ı ::s

~

o:-+ §.

g

~ CP ::;. ~ ~ ~

Tablo 2·. Zeranel iınplante edilen ve edilmeyen Konya Herinosu erıtek kuzularda ltıkesit formulU ortalama del;j<!rleri ile standart hataları. İNCELENEN HAYVAN ö R N B JC ı. ı: M ı: z A M A N L A R :I ( G U N) !:SzELı.iJ<LER GRUBU o. ıs. 30. 45. 60. 75. :I 77.00 ; 5.13 74.20 :ı: 1.20 66.00 + 3.16 59.60 + 7.06 58.40 :ı: 3.59 69.80 :ı: 3.69 Lenfosit ı::ı: 75.40 :ı: 2.99 67.60; 3.53 60.80 :ı: 2.99 65.80 :ı: 2.99 48.80 :ı: l.ll 65.40 :ı: 3.04 .... nı: 77.40 + 3.36 65.00 + 1.38 57.60 + 3.76 60.40 + 4.09 62.20 :ı: 1.20 61.40 .:ı: 2.54 ~ ...., :I 1.eo .:ı: o.58 1.20 :ı: 0.58 l.8o :ı: o.37 ı.8o ::ı: o.58 2.40 .:ı: 0.68 2.60 ::ı: 0.68 Monoait 2.20 :ı: o.86 ı.8o f o.37

=

:IX ı.oo :ı: o.32 2.20 'f 0.58 1.8o ::ı: 0.20 2.08 :ı: o. 73 ..:ı :II :I l.8o :ı: o.2o 1.20.;: 0.49 1.4;; :ı: 0.40 2.oo :ı: o.7a l.BO 'f 0.37 3.60 :ı: o.81

=

:ı: :I 18.80 + 5.49 22.20 :ı: 1.53 31.20 + 2.92 37.80 ;: 7.45 36.80 :ı: 3.85 24.60 :ı: 4.14 ıı: 0 Nötrofil u 21.40 :ı: 2.48 29.40:;: 3.19 35.40 ;: 2.89 31.60.; 3.01 45.20 :ı: 1.39 29.20 :ı: 3.12 ... U:t 20.00 + 3.08 31.80:;: 1.45 40.20;: 3.80 35.40 + 3.12 34.00 :ı: ı. '70 33.00 + 3.08 ıı: o< I 0.40 :ı: 0.24 0.60 :ı: 0.40 0~40 :ı: 0.24

-> Bezofil !X -o.ao + o.37 o.8o :ı: o.49

-0.20 ;: 0.20 -::ı >< :II :I

-o.eo + o.20

-0.40 + 0.40 -lo( o< :ı: 2.00 :ı: 0.84 ı.eo + o.66 0.60 + 0.24 o.8o + 0.20 2.40 :ı: 0.60 3.00 + 0.84 Eozinofi1 :II ı.oo .:ı: o.32 0.40; 0.25 2.00 ::ı: 0.45 0.40 :ı: 0.25 4.00 :ı: 0.63 2.6o :ı: o.5ı ni o.8o + 0.49· 1.20; 0.37 o.8o + o.49 2.20 + 0.86 1.60 :ı: 0.60 2.00 :ı: 0.32 -- ---90. 59.20 :ı: 2.22 67.40 :ı: 4.23 65.60 :ı: 1.63 1.40 + 0.24 2.06 :ı: 0.25 1.60 :ı: 0.60 38.20 :ı: 2.24 29.00 + 3.69 30.80 .:ı: 2.08 0.20 :ı: 0~20 0.20 :ı: 0.20 0.40 + 0.25 ı.oo + o.s5 o.eo :ı: o.37 1.60; 0.25

Tablo 3.;, Zeranel implante edilen ve edilmeyen Yonya Merinosu erkek J~uzularda bazı kan parametrelerinin gruplar arası farklılıklarının önemi ( t değerleri ) • öRtıEKLHIE Z-AMAIILARI (Gütl) :tUCELENEtı GRUP t:IZELL:I:KLER On 15. 30. 45. 60, 75. 90. I-II 3.397 .. 3. 294JC. 2. 551)( -0.717 -0.7l3 0.408 2. 621 1 Alyuvar sayısı I-III 3.877XY. 2.3861C -0.616 -2.319 -1.749 -1.718 0.278 II-III 0.701 -1.101 -2.899x. -2.263 -0.733 -2.677x -2.720 X I-II 0.121 0.771 0.922 -0.423 1.000 1.327 2. aH"' Akyuvar sayısı I-III 1.766 4.118 )(')( 1.372 1.165 -0.836 -0.432 1.923 II-III 1.422 1.449 0.230 2.135 -1.795 -2.052 -0.59<4 I-II 5. 656"" 4.693 xx 2.832 )( 0.903 2.350)( 1.414 1.671 Hemoglobin I-III 4. 811 JLJii 1.056 0.126 0.862 -0.219 -o. 61_9 0.919 II-III -0.804 -3.05<4)( -1.983 0.188 -2.321 -2.187 -0.713 I-II 4.025 JQ( 3.485ııt 1.570 -1.045 -2.096 -2.907ı( 1.409 Hematokrit X 1-III 3.609 'ji,JL 0.491 -0.739 -2.811 JC -1.829 -3.011 X -3.135 )( '1( -2.331l( -3.492" II-III 0.798 -2.635 -2.210 0.387 -0.234 --- ~'-- ----x: p

.(o.os,

xx: p (0.01 N CD t-1 ~ ::s

s.

~w ::ı ~ ~ ~ ~ p. ~ ~ ~ ::s ô CD (Jq< CD t-1 (O :J. < CD b:l ~ ~ ~ ~ ::s

~

c-t-

b-

g

~ CD ~- ı~ ~ ₁ . -:ı

Tablo 4. Zeranel implante edilen ve edilmeyen Yonya Merinosu erkek kuzularda sedimentasyon hızı vönlinden arunlar arasındaki farklılı~ların önemi ( t deöerleri )

-~ -·· - ---~---. -öRNEKLEME ZAMAllLARI (Gütı) tti CE LENEtl GRUP öZELUKLER o .. ıs.. 30, 45. 60, 75. 90. I-II --ı. 249 -ı .000 ı .000 -ıs' I-III ı. 667 -o. sn 1.414 1. 789 1. 667

-II-III 1. 667 0.640 1.414 1. 789 o. 640 -1.00(:

-:0::0 o I-II -0.664 -1.202 -o. 102 -0.152 2. 530 )C. 2. 634 ıc. 4.685XJ( 30 1 3 .123)( ){. >t I-III --o. 977 -0.290 o. 465 0.317 2. 6~7 Cl) II-III o. 588 0.343 0.358 o. 462 o. ?!?Ö -3.272)1. -1.234 < I-II -ı. 130 -2.758 )1 -0.158 -o. 134 3.172x 3. 529)(. ı .609 E-ı )1. )(. X 1 saat I-III -1.095 -1.578 1.212 o. 795 2. 606 2. 524 3. 267 z II-III 0.326 1.222 0.886 0.690 -o. 871 -1.480 ı .191 r:ı:1 -3.424. 2.551>< I-II -1.516 -o. 668 o. 279 2. ı9o 3.399 ~ xıc. 2 saat I-III -1.374 -ı. 59ı o. 649 1.195 1. 292 2.006 5.847 -H II-III 0.412 ı. 4ı7 ı.142 c::ı o. 433 -ı .527 -1.217 o. 284 r:ı:1 I-II -2.105 -3. ı33)1. -o. 842 0.582 1. 252 1.691 -0.640 (Jl 24 saat I-III -2.633 )( -1.383 ı. 157 1.811. o. 406 0.123 1.322 II-III -o. 758 1.879 2.178 1.004 -1.147 _L_-1-~_L~-B~ -- ----x: p <.o. os, xx: p (o.ol ı..ı ;... 00 ~ l:ı:l ~ tn ı§ ?>

>

n (!) ~ ~­ tı s:: ~ s:: ~

p::

p;: (!) (i) _1{(.1 ~ ~i ~

Tablo

s.

Zeranel

implante

edilen

ve

edilmeyen

Fonya

Merinosu

erkek

kuzularda

baz~

Kan

metabolitleri

ortalama

değerleri

ve

standart

hataları. -~ ljRNEKLEME ZAMANLARI (GON) itiCELENEH GRUP öZELL:I:KLER o. ıs. 30. 45. 60 .. 75~ 90. I 48.53+3.14 14.34+1.11 14.45+0.94 19.35+1.18 25.37+3.32 23.26+3.34 .:7.37+2.55 Karı NH -N'i II 77.32+8.88 34. 21+0. 75·. 24.75+1.00 21.81+1.19 38.42+2.95 38.42+2.95 23.38+1.06 3 ıııcg/dl III 55.16+6.75 36.83+2.84 1-4. 90+0. 1 o 31.21+3. 72 46.95+5.94 46.95+5.94 37.53+2.56 I 23.74+3.29 21.30+1.37 23.85+1.06 18.94+2.13 26.26+0.94 24.83•1.42 24.3H-1.9B Karr üre -N' i II 15.68+1.07 20.52+0.82 22.82+1.22 17. 78+0.85 23.81+1.59 22.92+1.66 ı 22.42+1.~1 mg/dl III 23.92+1.58 23.95+1.85 21.73+1.80 21. 29+1.14 25.08+1.63 24.98+1.56 23.0("•+1.92 I 5.90+0.10 5.97+0.21 6.29+0.22 5.99+0.18 5.71+0.17 5.41+0,20 5.73+0.10 .. f<an serumu total proteini II 6.41+0.46 6.65+0.24 6.23+0.20 6.24+0.06 6.30+0.16 5.66+0.13 5.60+0.21 s/dl III 5.99+0.32 6.75+0.32 6.01+0.34 6. 13+0. 16 5.66+Cı.18 5.35+0.07 5.85+0.1.1 ---L___ - - -- c.__~---N rıı ~ ~ ::ı 2. r=.~ ::ı ğ ~ r=. ~ ~ p.. ~- p::: ~ ::ı tı (t) _crqc (t) :J.

*'

<l (t) td ~ ~ p::: ~ ::s ~ ro c:T

b-

g

c:T

ro

:::t

,_.

,_.

c=ı

Tablo

6.

Zeranal

irnplante

edilen

ve

edilmeyenYonya

Merinosu

erkek

kuzularda

bazı

'kan

metabeli

tl

erinin

gruplar

arası feJ:'1{lılı'klarının

önemi

(

t

deaerleri

)

tıRNEJ<LEME ZAI-1AULARI (Güll) fNCELENEt·l GRUP ~ tıZELLtKLER o. 15. 30. 45. 60· 75. 90,. ' -3.057)( -14. B32xxx -7. 505)()()1. -2.938)( --3.402 )t)',. I-II -1.468 1.445 Kan -7.376JCX)'. X -3.171"' xx -::.812 X NH -N' i I-III -1.025 -0.476 -3.039 -3.476 3 9. 801 )()CJC X. J(:ıt. II-III 1. 897 -0.892 -2.407 -1.286 -1.286. -5.107 .. I-II 2. 330 J( 0.489 0.637 0.798 1. 326 0.874 0.759 Kan üre -ll'i I-III -0.049 -1.151 1. 015 -1.432 0.627 -0.071 0.475 II-III -4. 318XJ' -ı. es s 0.992 -2.468" -0.558 -o. 976 · -0.237

i

I-II -1.083 -2.132 0.202 -1.318 -2.527 )( -1.048 0.560 , Kan serumu _to~al I-III -0.268 -2.038 0.691 -0.581 0.202 0.283 -0.807 proteini .. II-III 0.750 -0.250 0.558 0.844 2.657 le. 2.100 -1.055 ~- ---~ - ---

--~-x:

p

<O.OS,

xx:

p

<O.Ol,

xxx:

p

<O.OOl

ı

ı J

ı

i ı i ı ı ı ı i ı 1 ı ı 1

ı~

~ l:tj X' t'f.l (1) l:j ?> ~ (1) c-t- ~ t:ı ı::: ~ ı::: l:j ı:ı:: ~ (1) <n om c-t-

s·

ı::: ~

Tablo 7. Zeranel implante edilen ve edilmeyen Yonya Merinosu eı:"ke'k kuzularda bazı 'kan metabolitleri arasındaki ilişkilerin önemi ( r değerleri). öRNEKLEt.iE ZAMAtlLARI (Gütl) iNCELENEN GRUP öZELLiKLER o 15 30 ~ 45 60 75 90 Kan NH -N' i I o. 743)( 0.342 -0.127 0.560 o. 417 0.124 ·-0. 112 3

---II 0.796X"' -0.574 0.545 0.510 o. 672)( -0.002 -0.822.X)( Kan üre-N'i III -0.276 0.173 0.425 0·. 373 -0.771 -0.109 0.609 Kan NH -tl' i I 0.928)(.X. 0.247 -0.193 -0.956X"' -0.377 0.220 ı -0.643)( 3

---II -0.676)( -0.536 -0.468 0.628 -o. 1•19 -0.746" -0.37:3 Kan serumu total proteini III -0.094 0.889j(~ 0.918);1( 0.416 -o. 868 x~ )()C. 0.332 0.783 o. 642 X -0. 641')( )<. Kan t~H -rı ' ; I -0.365 -0.394 -0.520 -0.741 0.197 3 II o. 862)()(. -0.294 J(l(,

---0.127 0.005 -0.212 --0.189 0.822 Kan serurnu xx. total proteini III 0.023 0.377 0.208 0.523 -0.374 -0.280 0.804 ---x: p{0.05, :xx: p

<

o.oı ı 1 i N (1) 1-j ~ l:j

s

ı:r l:j ~ ı=: ~ p; 1-j p. ~ ~ p:ı l:j tJ (1) _I)'QC (1) ::;, Cb 1-j ... <: (1) to ~ ~ ~ p:ı l:j ~ (1) e+

!

c:-t-

ro

~. ~ """' , ...

122 M. Eksen - A. :\cet - Z. Durgun - H. Keleştimur

---Tartışma ve Sonuç

Ar8Ştırına boyunca incelenen örneklerde m·m3 _{kandaki alyuvar s;ıyı­}

ları tün_ gruplarda genelde birbirine yakın bulunmuştur. İncelenen kan örneklerinde mm3 _{kandaki alyuvar sayıları Kocabatmaz (i20) 'ın}

bildirdi-ği değerlere yakın bulunurken, Scha!ım (124) 'ın koyunlar için bildirdiği or-talamrı. değerden düşük ve alt sınıra yakın 'bulunmuştur. Zeranol implante edilmeyen kuzularda mm3 _{kandaki alyuvar sayısı 7.8'5- ] 0.3!1 x 10}6 _arasın­ da bulunurken bir defıa Zeranol in1plante edilen kuzularda aynı değer 6.86- 1ü.'2i2 x :106

, iki defa Zeranol implante edilen kuzuJaırda ise 8.15-10.80 x 106

olarak bulunmuştur. Alyuvar sayısı bakımından gruplar ara-sında pek fazla bir dalgalanmanın olmadığı ve Zeranal'un Eritropoietiık sistemi etkilemediği kanaıatine varılmıştır.

Akyuvar sayıları 1Üm gruplarda araştırına boyunca birbirine genel-de yakın bulunmuştur. İki defa Zeranol implante edilen kuzularda aikyu-var sayıları 60. güne kadar Kon ~rol ve bir defa Zeranol im plan te edilen grupl::ı.rdan az bulunurken, bu sayılarda 60. günden itibaren artış gözlen-miştir. Akyuvar sayıları 8chalm Q24) 'ın bildirdiği ortalama değerlerden yüksek, Kıocabatmaz (20) 'ın bildirmiş olduğu değerlerden düşük bulun-muşıtur. Hemoglo:bin mikt'arları Scthalm (;2·4) 'ın bildirmiş olduğu deığer­ lere benzerlik gösterirken, Kocalbatmaz ((20) 'ın belirttiği üısıt sınırdan ge-nelde yüksek bulunmuştur. Heınogloıbin miktarının Zeranol implante edilen hayvanlarda Kontrol gru;buna nazaran düşüık olduğu teslbit

edil-miştir.

Hematokri t değer yüzdesi S:chalm (24) 'ın bildirdiği alt sınırdan yük-sek, ortarama değer ve üst sınırdan düşük bulunurken, Koca1batmaz (120) '-ın koyunlar için belirtmiş olduğu alt ve üst sınırlara yakın bulunmuş­ tur. Sedimentasyon hızının her üç grupta genelde biribirine yakın

oldu-.ğu tespit edilmiştir.

DoL1ş1ırn kanındaki akyuvarların yüzde dağılımları bazı araştırıcıla­ rın (20, '24) bildirdiği değerlerle benzerlik göstermektedir.

Kan amonyak azotu değerleri Mc Donald (12:3) 'ın bildirdiği değerden

fazla, diğer araştırıcıların (.1, 7, 12, ·20) bildirdiği değerlerden düşük bu-lunmuştur. Diğer taraftan iki defa Zeran-ol implante edilen kuzularda kan amonyak azotu değerleri diğer iki gruptan yüı~sek bulunmuştur. Kan serumu üre azo!tU değerleri Zeranol implante edilmeyen kuzularda 18.84-26.ı26 mg/dl olarak bulunurken iki defa Zeranol implante edilen kuzularda 21.'29- 2.3.81 mg/dl olarak belirlenmiştir. Bu değerler Wiggins ve ark. (12H) 'ın Zeranol implante edilen kuzular i!çin bildirmiş olduğu kan serumu üre azotu değerlerinden yüksektir. Kan serumu total protein

de-Zeranal'un Kuzularda Kan Değerleri ve Bazı Kan Meta:bolitleri... 123 ğerlerinin ise birçok araştırıcının ( 4, 5, 11·2, 19, 122), bildirdiği değerler­ den genelde düşük olduğu görülmüştür.

Sonuç olarak; sığır ve koyunlarda büyüme, yemden yararlanıma ama-~ıyla kullanılan Ze:rıanol'un hematolGj~k değerleri ile bazı ıkan ımetalbolit­ leri üzerinde büyük bir değişikliğe sebep olmadığı kanaatine varıldı.

Kaynaklar

ı

-

Abou-Aıkkada, A. R. and El-Shazly, K. (1.964). Eiffect of aıbsence of ciliate

protozoa from the rumen on microbial act~vity and growth of lambs. Appl.

Microıbiol., ıı2, 384.

2 - Annino, J. S., (.1·9,64). Clinical Chemistry, Little Brown and Co.,

3 - Baldwin, R. S., Williams, R. D., and Terry, M. K. (ıı9.S3). Zeranal: a re-vi-ew of the metabolism, toxicology and analytical methods for detection of tissue residues. Regul. Toxicol. Pharmacol., 3, ı, 9-'215.

4 - Bayşu; N. ve Kalaycıoğlu, L. (1971) Fasiola gigantica ile deneysel olarak

enfekte ed'ilen koyunlarda s·erum total protein ve total lipid değerleiii üze-rine araştırmalar, A. ü. Vet. Fa.k. Derg., ı8, ı. 7:5-•80.

·5 - Ber.gen, W. G., Purser, D. B. and Cline, J. H., (1961_{8'). Effect of ra tion on}

the nutritive quality of rumen microbial protein J. Anim. Sci., 27, 14'9·7-l,50ıl.

6 - Calkins, C. R., Clanıton, D. C., Ber.g, T. J. and Kinder, J E. (19ı3ı6). Growth, careass and palatability traits of intact males and steers implanted with zeranal or estradiol early and through out life. J. Ani·m. Sci., 62, 3, 62'5·-,63:1.

7 - Ohalmers, M. I. and "\Vhite, F. ( 196'9). Urea and other suıbstitutes for nat-ural protein sources. Hoffmann La Roche and co. Ltd., Basle, Switzerland. 8 -· Ooulston, F., and Korite, F. (,19716). Ana.bolic agents in animal production, environmental quality and safety. Suppl. Vol. V. Georg Thieme, Stuttgart.

9 - Coulston, F. and Wills, J. H. (1976). Epidemoiological studies related to the use o'f hormonal agents in animal production Environ. Qual. Saf., 5,

2i38-21_52.

10 - Damın, H. C. and King, J.

w.

(.lı965). Pratical Manual for Clinical Laıbo­

ratoı·y Procedures, The Chemial Rubber Co. Chem.

ll - Düzgün eş, O. ( 19ı33). Bilimsel Araştırmalarda İstat!stik Prensipleri ve Metotları, Ege Üniversitesi Matbaası, İzmir.

12 - Eksen, M. (1989). Akkaraman Kuzularda Mikrofaunanın Bazı Rumen ve Kan Metabolitleri ile A,ğırlık Artışı Üzerine Etkileri. Doğa, TU, Vet. ve Hay. D. C. 13, S. 3, 393-41!3.

124 M. Eksen - A. Acet -

z.

Durgun - H. Keleştimur

- - - --~-- ~-- =

-ı3 - Food and Drug Administration (19·6ı9). New Animal brugs for

Iniplanta-tion or InjecIniplanta-tion. Part ı35 g-Tolerances for Residues of New Animal Drugs

in Food. Federal Register. 34 (·2ı9), ı'8:24ı-l82·44.

ı4 - Food and Drugs Administration (1:970). Part 1135 b- New Animal Drugs

for Im.plantation or Injection Part ı35 g-Tolerances for Residiues of New

Animal Drugs in Food. Federal Register. 35 (16ı8·), 137.27-13728.

ı5 - Galıbra:ith, H., and Topps, J. H. (198ı). Effect of hormones on the growth

and body composition of anlmah. Nutr . .A!bstr. Rev. Series B, 5ı, 52:1.

M - Greıgory, K. E. and Ford, J. J. ( 19•33). E:ffects of la te eastratian zeranal

and breed group on growth, feed efficiency and careass characteristics of

Iate maturing bovine males. J. Anim. SeL, 5ı6, 4, 7•7:ı-7•80.

ı 7 -· Jones, S. D., Newman, J. A., et all. 09•8ı3). The effects of two shipping

tı:eatrp.ents on the ca.rcas3 charecteristics of bulls implanted · with zeranal

an i unimplanted steers, J. An~m. Sci., 6.2, 6, ı'60ı2·...:,ıui0'8.

13 - Katunguka-Rwakıshaya, E., Larkın, .H. and Kelly, W. R. (1988). The

in-fluencc: of a growth promoter (Zcranol) on the growth rate, haemogram,

myelogram and selecte::ı blood biochemical value of calves. Btitish Vet.

Journal, 14ı4, 7ı2, 72-80.

19 - Keleştimur, H. (1.9!84). Kastrasyonun ve Testost·eron Hormonunun

Ak.ka-raman Irkı Erkek Kuzularda Büyüme Perıformansı, Bazı Kan

Metabolit-lerinin Düzeyleri ile Karakas Karekterleri Üzerindeki Fizyolojik Etkileri,

Doktora Tezi, F.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.

20 · - Koca;ba tm az, M. C 1.9HO). Değişik Oranlarda Şeker Pancarı Posası

Kapsa-yan Rasyonların Akkaraman Koyunlarda Ruınen Mikrdfaunası

Üzerinde-ki EtÜzerinde-kileri ile Rumen İçeriği ve Kan Metaıbolitıerindeki Fizyolojıi'k Deği­

şUdikler, 'DÜ\l3İTAK, VHAG-4 715.

2ı - · Lawrance, T. L. J. (1980). Growth in animals Butterworths, ı:.ondon.

22 - Long, C. (1-9'ôıı). Biochemists' Handıbook. E. F. N. spon. Ltd. Lo-ndon.

23 -· Mc Donald, I. W. (1·948). The absorption of amınonia from the rumen of

sheep. Biochem. J., 4:2, 5ı8i4-·587.

24 -- Schalm, O. W. (1·97ıı). Veterinary Hematology. 2. ed., Lea and Feıbiger,

Philadelıphia.

25 - ıSchermer, S. 09-58). Die Blutmorpholo-gie der Laboratoriumstiere 2. Auf.

Jahaun Amıbrosius Barth, Verlag Leipzig.

·26 - Unruh, ·J. A., Pel ton, C. D. et all. C ı9.87). E'ffects of zeranal implantation

periods on palata:bility of longissumus steaks from young bulls and streers.