Vet. 011. Derg. (1995), 11, 2: 89- 94
BÜYÜMEKTE OLAN ERKEK VE
DiŞi
JAPON BILDIRCINLARINDA BAZI
HEMATOLOJIK PARAMETRELERiN SEYRI ÜZERINE BiR
ÇAUŞMA
Ercan Keskin 1 Zafer Durgun 1 Mehmet Kocabatmaz 1
A S
tudy
o
n
Proce
sses
of So
m
e
H
aema
t
o
l
ogic
al Parameters in
Growing Male and
Fema
l
e Japanese Quail
s
(Cot
urnix
Coturnix
Japoni
ca)
Summary: The aim of this work was to evaluate some haematologlcal paramaters in growing mala and tamale quails. Thirty five mala and 35 female, 1 to 8 week-aged Japanese quails were used in this study. Haematologlcal examlna -lion were carried out in 5 mala and 5 tamale qualls at 1 st, 2 nd, 3 rd 4 th, 5 th, 6 th and 8 th week of ages The red blood cell (RBC) counıs, haemoglobine amounts (Hb) and hematocr~ values (PCV)) In both groups increased sig-nificantly with lncreased age (P< 0.05). The RBC, Hb and PCV were found higher in male than female in all the age
periods. The RBC was significantly higher in males (3.65x 1 o6) than females (3.28x 1 o6) at 8 week of age (P<0.05).
The white blood cell (WBC) and thrombocyte counts did not show evidently changes, whereas WBC in females
(24-28x 1 o3) were fo und slightly higher than males (21-26 x 1 o3) at all weeks. In the percentage of leucocyte types were
not determined any differences between sexes during eight weeks and the lymphocyte percentages (57-70%) were
drastically higher than heterophlls (24-36%) in both groups.There was no differences between sexesin respect to the blood cell sizes where as RBC sizes were blgger in females than males at alther 1 st and 8 th weeks. On the other hand, In sizes of thrombocyte and leucocyte types in both groups were not determlned dlfferences between 1 st and 8 th weeks, but RBC sizes at 8 th week in both groups decreased significantly asoompared with 1st week (P<0.05).
Plasma gluoose, cholesterol and total protein levels in both sexes increased gradually until 8 th week and plasma
glu-oose level In males and plasma total protein level In lamale were higher, without differences between sexes In all age s.
Key words: Japanese quail, blood parameters, sex, age.
Özet: Bu çalışmanın amacı gelişmekte olan bıldırcınlarda bazı hematolojik parametierin belirlenmesiydi. Çalışmada
35'1 erkek, 35'1 dişi, 1-8 haftalık Japon bıldırcınları'kullanıldı. Hematolojik de(lertendirmeler 1, 2, 3, 4, 5, 6
va
8 haftalık,5 erkek ve 5 dişi bıldırcın azerinde yapıldı. Alyuvar sayısı, hemoglobin miktarı ve hematokrit diğer her iki grupta yaşla
birlikte anlamlı olarak art1ı (P<0.05). Bu pa-rametreler bOtün yaştf!ruplarında erkeklerde di~lerden daha yüksek bu
-lunurken, 8 haftalık erkek bıldırcınlardaki alyuvar sayısı (3.65x10 ) dişilarinkinden (3.28x10 ) önemli derecede fark
-lıydı. (P<0.05) TOm haftalarda dişilerio akyuvar sayısı (24-28x 1 o3), erkeklerinkinden (21-26x 1 o3) biraz fazla olmasına ra~men, akyuvar ve trombosit sayıları belirgin değişiklik göstermedi. Akyuvar tip-lerinin oranları yönünden 8 hafta boy-unca cinsiyetler arasında herhangi bir farklılık tespit edilmedi ve her ik~ grupta lenfosit oranı (% 57-70), helerofilierden (%24-36) oldukça yüksekti. Kan hücrelerinin büyüklükleri bakımından cinsiyetler arasında farklılık olmamakla birlikte, dişilerio alyuvar boyutları hem 1. hem de 8. haftada erkeklerinkinden daha büyüklü. Her iki grupta trombos~ ve
ak-yuvar çap-ları bakımından 1. ve 8. hafta arasında farklılık belirlenmedi. Fakat her iki grupta 8. haftadaki alyuvar
boy-utları, 1. haftaya göre anlamlı olarak düşük bulundu (p<0.05) Her iki gruptaki plazma gllkoz, kolesterol ve total protein düzeyleri 8. haftaya kadar giderek arttı ve gruplar arasında fark olmaksızın tüm hattalarda plazma glikoz düzeyi er -keklerde, protein düzeyi Ise dişilerde daha yüksekti.
Anahtar kelimeler: Jabon bıldırcını, kan parametreleri, cinsiyet, yaş.
Giriş bir şekilde yararlanılmaya başlanmıştır.
Günümüzde çeşilli amaçlarla yetiştirilen kanallı SaOiıklı kanatlı hayvanlarda kan parametreleri türü arttıkça bunlarla ligili bilimsel çalışmalar da yo- beslenme, iklim ve hatta aynı tür içinde cinsiyet ğunlaşmak1adır. Diğer taraftan kanatlı has- arası farklılıklara baOiı olarak çok geniş deOişim sı
-talıklarının
diagnozu ve tedavisi ile prognozununnır1arına
sahiptir.Bıldırcın
sonyıllarda
yurdumuzdaresmi ve özel kuruluşlar tarafndan yaygın olarak sağlıklı bir şekilde deOerlendirilebilmesi için Veterin- üretilmekte ve' gerek eti gerekse yumurtası nede -er hekimlik alanında klinik laboratuvarıardan yaygın niyle oldukça raObet görmektedir.
GelibT:ırihi: 3.4.1995
KESKlN, DURGUN, KOCABA TMAZ
Bıldırcınlar çabuk gelişme, 6 hafta gibi kısa bir sürede cinsel olgunluğa ulaşma ve erken yumurta vermeye başlama gibi özelliklere sahiptir (Atwal ve ark., 1968; Gürocak ve Mutlu, 1994).
Schindler ve ark., (19878), 5 haftalık erkek bıl dırcınlarda alyuvar ve akyuvar sayıları ile
he-moglobin (Hb) miktan ve hematokrit (Hct) değer
değişim sınırlarını sırasıyla; 2.8-3.5 milyonlmm3•
28-30 bin/mm3, 11.8-13.0 g/dl ve% 30-35 olarak
kaydetmektedirler. Aynı araştırıcılar (Schindler ve ark., 19878) 20 haftalık bıldırcınlarda ise aynı
pa-rametreleri sırasıyla; 3.8 milyon/mm3 , 26 binlmm3 15.2 g/dl ve %40 olarak bildirmektedirler.Atwal ve
ark. (1968) yetişkin erkek bıldıcınlarda alyuvar ve
akyuvar sayıları ile Hb miktarı ve Htc değeri sı
rasıyla
:;
5.1 milyonlmm3, 24 bin/mm3 14.5 g/dl ve% 45,
dişilerde
ise 4.3 milyon/mm3, 25 binlmm3, 12.09gldl ve %40 düzeyinde belirtilmektedir. Ta-vuklarda aynı parametreler sırasıyla; 2.7 milyon/mm3 (Yılmaz. 1984), 20 binlmm3, 11 g/dl (Kolb,
1974) ve %27 (Konuk, 1981) olarak bildirilmektedir.
Diğer taraftan tavuk ve güvercinlerde trombosit sa-.. yıları değişim sınırları sırasıyla: 30-75 ve 7-27 bin/
mm3 olarak kaydeclilmektedir.Aiyuvar indeksleri
olan ortalama alyuvar hacmi (OAH) ortalama al
-yuvar hemoglobini(OAHb) ve ortalama alyuvar he -moglobin derişimi (OAHbD), 5 haftalık bıldırcınlarda
sırasıyla; 107 ı.ı3• 36 pg ve %34, 20 haftalıklarda ise 1 03 ı.ı3• 39 pg ve % 37 olarak bildirilmektedir
(Schindler ve ark., 1987 B).
Yetişkin erkek bıldıcınlarda akyuvar tipleri için -de fenfosiller % 46, pseudoeozinofiller (heterofil) %50, monositler %2, eozinofiller %1 bazefiller %1, olarak kaydedilirken,dişilerde aynı parametreler sı rasıyla%40, 52, 1, 4 ve 3 olarak bildirilmektedir
(Atwal ve ark., 1968). Buna karşın Schindler ve
ark. (1987A) 5 haftalık erkek bıldırcınlarda fen-fositleri %65-75, heterofilleri %20-30, monositleri
%2-4, eozinofilleri %0.5-2.5, bazatilleri %0-2
ara-sında belirtmektedir1er.
Tavuklarda ise küçük Jenfosit, büyük lenfosit,
heterofil, monosit, eozinolil ve bazofil oranlannın
değişim sınırları sırasıyla; %37-66, 3-23, 18-36, 2
-6, 0-5 ve 3-18 o-larak kaydedilirken (Yılmaz, 1984), Oyewale (1987) horozlarda lenfasitleri %67.86, he-terolllleri %7.37, monosilleri %19.47, eozinolilleri
%2.18, bazofilleri ise %4.02 oranlarında bil-dirmektedir. Güvercinlerde aynı para-metreterin de-ğişim sınırları ise srrasıyla; %18-50, 17-20-, 15-50,
1-3, 0-5 ve 0-3 olarak belirtilmektedir (Konuk ve
Erkol, 1967). Diğer taraftan Durgun ve ark. (1990), 90
yaptıkları çalışmada; 1 haftalık tavuklarda kan
tab-losuna akyuvarlar yönünden haterolillerin daha sonraki haftalarda ise fenfosillerin hakim olduğunu bildirmektedirler.
Tavuklarda alyuvar ile trombosit boy ve enieri sıra-sıyla: 12 ve 7.5J.1 ile 8 ve 5ı.ı küçük lenfosit,
büyük ıenfosit, heterofil, monosit. eozinofll ve
ba-zofil çapları ise sırasıyla 7.0 ,11.2, 9.6. ı 2.5. 9.7 ve 10.3 J.1 olarak kaydedilmektedir(Kolb, 1974). Bazı araştırıcılar (Coles, 1986; Arora, 1979). kanatlılarda trombositlerin genelde yuvarlak bir yapıya sahip
bulunduklarını ve büyüklüklerinin türden türe
ol-dukça değişken olduğunu vurgulamaktadırlar. Kanatlılarda plazma glikoz, kolesterol ve total protein dOzeylerinin değişim sınırları sırasıyla; 150-400 mg/di, 100-200 mg/di ve 3-6g/dl arasındadır (Butıer, 1983; Coles, 1986). Atwal ve ark. (1968)
yetişkin erkek bıldırcınlarda plazma total protein
dü-zeyini 3.4, dişilerde ise 3.6 g/dl, Satterlee ve ark. (1993) ise plazma protein düzeyini 4.0 g/dl, glikoz
düzeyini Ise 320 mg/di olarak blldlrmektedirler.
Bu çalışma; gelişmekte olan erkek ve dişi bıl dırcınlarda kan parametrelerinin bir haftalıktan baş layarak cinsi olgunluk dönemı ve sonrasına kadar belirlenmesi, bu parametrelerde meydana ge-lebilecek değişikliklerin incelenmesi ve bu konudaki mevcut literatür1ere katkıda bulunulması amacıyla planlanmıştır.
Materyal ve Metot
Çalışmada 35 erkek ve 35 dişi olmak üzere toplam 70 adet bıldırcın kullanıldı. Hayvanlar 1 haf
-talıktan 8 haftalık oluncaya kadar aynı şartlarda ve aynı rasyonla beslendi. Bu sürenin 1., 2., 3., 4., 5.,
6., ve 8. haftalannda 5 erkek ve 5 dişi bıldırcın
ka-silmek suretiyle hematolojik analizler için kan ör-nekleri alındı.
Kan Omeklerinde alyuvar akyuvar ve tronıbosit sayı-lan. Hb miktarı, Hct değer, OAH, OAHb, OAHbD. lökosit formülü ile plazma glikoz. ko-lesterol ve total protein düzeyleri befirlendi. Ayrıca 1 haftalık ve 8 haftalık bıldırcınlarda alyuvar, trem -bosit ve akyuvar tiplerinin büyük-lükleri ölçüldü.
Alyuvar, akyuvar ve trombosit sayılan ile Hb miktarı, Hct değer ve akyuvar tiplerinin yüzde
oran-ları klasik yöntemlerle, alyuvar indeksleri bilinen
formüller yardımıyla, plazma glikoz, kolesterol ve total protein eOzeyleri ise kolorimetrik yolla
ik-Büyümekle Ol::ın Erkek ve Dişi J::ıpon Bıldırcınlarında Bazı Hematolojik Parametrelerin Seyri
rometre yardımıyla ölçüldü. Elde edilen bulguların
istatistiksel olarak aritmetik ortalamaları ile standart
hataları hesaplanarak, haftalar arası ve aynı
haf-talardaki dişi ve erkekler arasındaki farklılıklar
kay-dedildi.
Bulgular
Araştırma boyunca erkek ve dişi bıldırcınlarda
belirlenen değerlerden alyuvar, akyuvar ve trom
-bosit sayıları, Hb miktarı, Hcl değer ile alyuvar
in-deksleri Tablo1'de akyuvar tiplerinin yüzde oranları
Tablo 2'de, plazma glikoz, kolesterol ve total
pro-tein düzeyleri Tablo 3'de, 1. ve 8. haftalarda dişi ve
erkeklerdeki kan hücrelerinin büyüklükleri ise Tablo 4'de verilmiştir.
Tartışma ve Sonuç
Çalışmada 1 haftalık dişi ve erkek bıldırcınlarda
alyuvar sayısı ve Hct değerin oldukça benzer olduğu belirlenirken, Hb miktarı erkeklerde dişilerden biraz
daha fazlaydı (Tablo 1). Her iki gruptaki alyuvar
sa-yısı, Hb miktarı ve Hct değer yetişkin bıldırcınlar için
bildirilen değerlerden (Atwal ve ark, 1968: Schindler
ve ark (19878) oldukça düşüktü.
Araştırmanın ilk haftasından itibaren her iki
grupta alyuvar sayısı, Hb miktarı ve Hct değer 8.
haftaya kadar giderek arttı. Bu parame"treler tüm
araştırma boyunca erkek bıldırcınlarda dişilerden daha fazla belirlenirken, istatistiksel yönden
sa-dece 8. haftada erkeklerdeki alyuvar sayısı
di-şilerdekinden farklıydı (p<0.05), (Tablo 1.). Bu
bulgu Atwal ve ark. (1968) 'nın bildirimleriyle uyum
içindedir. Çalışmanın 8. haftasına kadar alyuvar
sa-yısı, gerek erkek gerekse dişilerde önceki haftalara
göre belirgin olarak artarken, Hb miktarı ve Hct
de-ğerde aynı oranda artış görülmemesi alyuvar
ha-cimlerinin giderek azalmasına bağlanabilir.
Beş haftalık erkek bıldırcınlarda belirle'ne.n
al-yuvar sayısı Hb miktarı ve Hct değer Schindler ve
ark. (1987 A)'nın aynı yaştaki erkek bıldırcınlar için
bildirdikleri değerlerle benzer bulundu.
Araştırmada erkek ve dişi bıldırcınlarda 8.
haf-tada belirlenen alyuvar sayısı, Atwal ve ark.
(1968)'nın yetişkin erkek ve dişi bıldırcınlarda
kay-dettikleri değerlere göre düşük, Hb miktarı ve Hct
değer, bu araştırıcının (Atwal ve ark, 1968)
bil-dirimleriyle aynı, erkek bıldırcınlardaki değerler ise
Schindler ve ark. (19B7B)'nın belirttikleri değerlere
oldukça yakındı. Bu dönemde her iki gruptaki al
-91
yuvar sayısı, Hb miktarı ve Hct değerin tavuklarda bildirilen (Kolb, 1974) düzeylerden daha fazla
ol-duğu gözlendi.
Alyuvar indekslerinden OAH, 1 haftalık dişi ve
erkeklerde aynı düzeyde bulunurken, OAHb ve
OAHbD'nin erkeklerde daha yüksek olduğu
be-lirlendi (Tablo1). Bı!dırcınların yaşları ilerledikçe her
üç parametrede genelde bir azalma gösterdi.
Ça-lışmanın son haftasında belirlenen bu
pa-remetrelere ait değerler tüm gruplarda ilk haftaya
göre istatistiksel yönden farklıydı (P<0.05). Araş
tırma boyunca genelde OAH dişilerde, OAHb ve OAHbD ise erkeklerde daha fazla bulunmasına
rağmen, bu farklılık istatistiksel yönden önemsizdi .
Her iki grupta özellikle OAH, Schindler ve ark.
(1987B)'nın bildirimlerinden daha fazlaydı.
Araştırmada her iki grupta akyuvar sayısı ilk
haftadan 8. haftaya kadar hafif bir azalma gösterdi
ve bütün örnekleme zamanlarında Atwal ve ark.
( 1968)'nın bildirdikleri gibi dişilerde erkeklerden
daha fazlaydı (Tablo 1). Tüm örnekleme
za-manları nda her iki grupta belirlenen akyuvar ve
trombosit sayıları bazı araştırıcıların (Atwal ve ark.,
1968: Schindler ve ark, (1987 A) bildirdikleri sınırlar
içindeydi (Tablo1).
Dişi ve erkek bıldırcınlarda 1. haftada
be-lirlenen akyuvar tiplerinin yüzde oranları her iki
grup arasında birbirine yakın değerler<ıeydi. Bu
dö-nemde akyuvarlar yönünden kan tablosuna
len-fositlerin hakim olduğu gözlendi (Tablo2). Bu bulgu
Durgun ve ark. (1990)'nın tavuklara ilişkin
bil-dirimlerinden farklı bulundu. Çalışmanın ilk
haf-tasırıdan son haftasına kadar her iki grupta
ren-fositlerde giderek biraz azalma, helerofilierde ise artma kaydedildi. Akyuvar tiplerinden sadece 8.
haftada di-şilerde belirlenen heterofil oranı 1.
haf-taya göre farklıydı (P<0.05). Istatistiksel olarak faı1<
olmamakla birlikte, araştırma süresince Atwal ve
ark. (1968)'nın bildirimleri doğrultusunda heterofil
sayısı dişilerde, lenfosit sayısı ise erkeklerde daha
yüksek belirlendi. Monosit, eozinofil ve bazofil
oranlarında ise tüm örnekleme zamanlarında
dik-kati çeken değişiklik gözlenmedi (Tablo 2).
Bıldırcınlarda 5. ve 8. haftalarda belirlenen ak-yuvar tiplerinin yüzde oranları; Schindler ve ark.
(1987 A)'nın bildirdikleri değerler ile tavuk ve
gü-vercinler için bildirilen (Kolb, 1974) oranlar ile uyum
içinde bulunurken, Atwal ve ark. (1968)'nın dişi ve
erkek bıldırcınlar için belirttikleri değerlerden farklı
Tablo 1: Gelişmekte olan bıkfırcınlarda baıı hematolojik parametreler.
Ö
RN
EK
LEME ZAMANI
(
h
a
ft
a)
INCELENEN CINSIYET
ÖZellikler (n•5) 1. 2 3. 4. 5 6. 8.
Alywar Erl<ok 1.91 :t 0.08 g 235±0.101 2.69 ;t 0.09 cde 2.82 ± 0.10 cd 296±0.09be 3.18:t0.10b 3.65±0.11 a
(mllyoıV).ıl) Dışi 1 89 ±0.11 f 218t0.12ef 247±0.09de 2.67 ± 0.08 bed 2.79 :t 0.07 be 2.81 ±0.11 b 3.28:t0.09a
Akyuvar Erlı.ek 26.60± 2.41 8 26.40±2.64 8 24.10 ± 1.38 a 23.20 :t 1.49 a 23.00 ± 2.30 a 22.10± 1.62a 21.40 ± 1.80a
(bt'*l) Dişi 28.90 :t 3.24 8 27.50± 1.71 a 26.70 :t 2.06 8 25.60 :t 2.16 a 24.90 ± 2.96 8 25.00± 2. tOa 25.30± 1.70a
Trombosiı Erkek 41.60:1:: 3.26 8 4130:1::3.11 a 40.90 :t 2 49 a 39.80 :t 3 21 a 38.10 ± 3.96 a 36.70:1:: 4.10 a 36.80 ± 3.32 a (blnı\11) Dı~ı 42.20 :t 2.26 a 41 80±3.81 8 41.00:1::3 858 39.70:1:: 2.26 a 39.30 ± 2.58 a 35.30 ± 2.65 8 3540±2.96 o Hemoglobln Erl<ok
&
.
sa
±0.84 b 11.001 0.65 ab 11.40 :t 0.98 ab 12 10 ± 0.63 ab 12.68 ± 0.86 ab 13.08±1.09 a 14 40± 1.34 4(gl di) D~l 9.31:1::0.96 b 10.30 :1: 0.50 ab 10.60:1:0.85 ab 10.90 :t 0.40 ab 11.20 ± 0.61 ab 11.80±0.91 ab 12 63 ± 0.68 a
Hematokrit Erkek 27.90 ± 1.47 d 33.30 :t 2. 75 cd 3640±2 10bc 38.15 ± 1.65 abc 39.36 ± 2.33 abc 41.38± 2.96 ab 43.94 :t 2.45 a
(%) D~ i 27.60 :t 1 03 c 31.20:1:1.90 bo 34.50 :t 2.82 ac 36.30 :t 2.60 ab 37.30 ± 1.82 a 37.11± 1.67 a 40.36 ± 1.86 a OAH Erkek 146.10 :t 7.36 8 141.40 ± 6.62 8 135.50 :t 5.85 ab 135.24 ± 5.91 ab 133.17 :t 4.95 ab 130.25 ± 4.60 ab 120 47 ± 3.70 b (J.L3) Dişi 146.13 ± 7.20 a 143.32 ±6.10 a 139.48±6.25 ab 136.00 ±5.87 ab 133.51 ± 4.46 ab 132.16 ± 3.91 ab 123.15 ± 4.06 b
OAHb Erkek ~65± 2.na 46.94 ± 2.41 ab 43.80 ± 2.26 be 42.81 :1: 2.18 be 42.64 ± 2.16 be 41.99 :t 1.82 be 38.63 :t 1.75 c
Pg Dişi 49.36:1::2.97. 47.35 :t 2.46 ab 43.01 ± 2.33 abc 40.87 ± 2.20 ab 40.24 :1: 1.96 be 41.69± 1.69 abc 38.55± 1 58c O AH bD Erkek 35.70± 1.08. 33.20±0.96b 32.50 :1: 1.00 b 31.90 ± 0.76 b 32.10 ± 0.75 b S2.00:I:O.nb 31.90 ± 0.87 b
(%) Dişi 3380:!:1108 3300:1::0.72 a 30.70 ± 0.89ab 30.00 ± 0.65b 30.00 ± 0.60 b 31.80± 0.72 ab 31.30 ±0.69 ab
Tablo 2. Gelişmekte olan btldırcınlarda akyuvar tiplerinin oranları (o/o)
INCELENEN CINSIYET
ÖRNEKLEME ZAMAN
I
(hafta)
Ozollıkler (n:S) 1 2. 3 4 5. 6. 8. Boy{) k ~k 24.00 ± 2.16 a 24.00
±
1.69 8 23 40:!: 1.97 8 2350±226a 2310± 2.56 8 22.20:!: 1.82 8 21.60± 2.32 8 L.enfosıı Dışı 23.50 ± 3.40 a 22.50±
2.16 8 21.40:!: 2.15 8 21.00j: 1.18 a 20.80 ± 2.89 8 19.40:!: 1.20 8 18.40:!: 1.07 8 KOçOk Erkok 46.20 ± 3.56 a 43.60±
2.44 8 41 20:1:2.33 8 40.90± 342 8 40.70±3.708 40.00 ± 4.00 8 41,40:1:3.50 8 L.enfosıt Dişi 44.13 ± 437 a 41.50:1:3.50 a 40.80:1:2.908 39.70:1:295 8 40.90 :t 4.91 a 39.50:!: 2.36 8 39.70± 2.99 8 Hoıorofıl Erkek 24 .80 ± 2.46 a 27.30±
1.93 a 30.10± 3.26 o 31.00 :t 2.32 8 3150:1:3.128 32.90:!:3 25 8 32.20 :t 2.85 a Dtıji 26.n±315 b 30.20 :1: 2.28 ab 32.40;1:: 2.90 ab 33.50 :t 2.53 ab 33.20 :1: 2.95 ab 36.20 :t 2 63 ab 36.50 :t 2.76 aMonosit Erkek 2.00 :t 0.60 8 2.10:1:0.248 2.40:1:0.26 8 2.00 :t0.25a 220:1:0.318 250±0.51 8 240:!:0.408
Dışi 2.60±0.52 a 2.20:1:0.328 2.20:1:0.37 8 2.40±0.32a 2.10±0408 2.20 :t 0.45 8 2.60±0.59 a
Eozinofıl Erkek 2.00:!:0.50 a 2.00:1:0.31 8 1.80 ± 0.20 8 180 ±0.278 1 40 tO 42 8 1.40
:to
40 a 1.60 ±0.39 8Dışi 1.80:1:0.31 8 2.40:1:0.258 2.20:!:0.37 8 2.00:1:0.498 2.00:t0 45 8 160±0338 1 80:1:0.42 8
Bazobi Erkok 1.00:1:0.328 1.00± 0.18 a 1.10 ±0.24 8 0.80 ± 1.16 a 1 20 .tO 37 o 100:1:0208 0.80±0.28 8
Dışi 1.20:1:0.40 a 1.20 .:t 0.25 a 1.00±0.18 8 1.40:!: 0.24 8 1.00:1:0.458 ı 10 :ı: 0.24 8 1 00t0.33a
a,b : Aynı sırada d~ışik harf taşıyan d~erler arası fark önemlidir (p.:O.OS)
• Tablo 3. Gelişmekte olan erkek ve dışi bıldırcınlarda plazma glikoz, kolesterol ve total protein dOzeylerl.
INCELENEN CINSIYET
Ö
RNEKL
E
ME
ZAMANI
(hafta)
Ozollıkler (n•5) 1 2. 3. 4
s
.
6. 8.Glıkoz Erkak 164 70:1: 10.50 d 195.06 :1: 8.60 cd 210.45 ± 9.56 be 225.00 :1: 10.50be 223.70 :1: 9 64be 236.oo.t9.45 ab 263.00 :t9.43 a
(mg/di) Dişi 152.70:1: 11.12 c 181.33:1:8.90 be 204.00 ±10.86 ab 210.00 ± 68Sa 212.50 :t8.76a 211.00:1:11.00 8 238.10 :t9.80a
Kolesterol Erkek 59.30 :1: 3.89 d 68.50 ±5.17cd 84.00 ±4.90bc g()20 :1:4 49 ab 98 70 :t 4.12 ab 103.10:1:4.93 a 105.20:1:5.24 a
(mg/di) Dişi 61.50 :1: 4.60 c 73.30 ±4.75bc 86.70 :ı:5.50ab 93.20 ±3.98 8 96.60 :t 3.88 a 95.40 :1: 4.32a 96.70 ± 3.48a
ToıaJ Protein Erkek 1.66 ± 0.14 b 2.26 ±0.24 b 3.06 ±022a 310 :1:
o
14 ll 3 25 :1:0.19 a 3.27 ±0.188 3.31 ±0.15 a(gldl) Dişi 1.71 ± 0.12 c 2.49 ± 0.18 b 3.19 t 0.19 8 337 :to 19 o 3,44 :1:0.16 o 3.42 ±0.22 8 3.60 ±0.14 8
KESKiN, DURGUN, KOCABATMAZ
Araştırmada her iki gruptaki plazma glikoz,
ko-lesterol ve total protein düzeyleri, bıldırcınların yaş
larının ilerlemesine paralel olarak önemli derecede
arttı. (P<0.05) , (Tablo 3).Tüm örnekleme
za-manlarında cinsiyetler ara-sında fark olmaksızın,
plazma glikoz düzeyinin erkeklerde, plazma total
protein düzeyinin ise dişilerde daha yüksek olduğu
belirlendi. Plazma kolesterol düzeyi ise 4. haftaya
kadar dişilerde, bu haftadan itibaren de erkeklerde
daha yüksekti (Tablo 3). Plazma total protein
dü-zeyinin dişilerde daha yüksek belirlenmesi Atwal ve
ark. (1968)'nın bildirimleri doğruıtusundadır.
Bıldırcınlarda 5. ve daha sonraki haftalardaki
plazma glikoz, kolesterol ve total protein düzeyleri
bazı araştırıcıların bıldırcınlarda (Atwal ve ark.
1968; Satterlee ve ark. 1993) ve diğer kanatlılarda
(Butıer, 1983, Coles, 1986) bildirdikleri değerlere
yakın bulundu.
Araştırmada 1 ve 8 haftalık bıldırcınlarda
be-lirlenen kan hücreleri büyüklükleri açısından erkek
ve dişiler ara-sında herhangi bir farklılık tesbit
edil-medi. Bununla birlikte her iki grupta 8. haftada
be-lirlenen alyuvar boyu ve eninin 1. haftaya göre
Tablo 4. Gelişmekte olan bıldırcınlarda kan hücrelerinin büyüklükleri(ıı) Örnekleme Zamanı (Hafta)
INCELENEN n CINSIYET 1. 8.
Alyuvar boyu 100 Erkek 12.95 ± 0.19 a 11.52 ± 0.23 b
Dişi 13.13 ± 0.36 a 11.92 ±0.18 b
Alyuvar eni 100 Erkek 7.32 ± 0.11 a 6.45 ± 0.15 b
Dişi 7.46±0.18a 6.61±0.18b
Trombos~ çapı 100 Erkek 8.90±0.16a 8.81± 0.14 a
Dişi 8.83 ±0.17 a 8.86 ± 0.15 a Büyük Lenfasit 50 Erkek 9.16±0.20 a 9.10±0.17a
Çapı Dişi 9.31±0.16a 9.19 ± 0.24 a
Küçük Lenfasit 50 Erkek 6.13±0.14a 6.00 ± 0.15 a
Çapı Dişi 6.09±0.16a 6.05±0.14a
Monosit Çapı20 Erkek 12.39±0.24a 12.41± 0.32 a
Dişi 12.45 ± 0.25a 12.50 ± 0.36a
H eterol il Çapı
so
Erkek 8.73±0.17a 8.69±0.21 aDişi 8.n±0.22 a 8.85 ±0.23 a
Eozinofil Çapı 20 Erkek 8.23±0.13a 8.36±0.20 a
D !şi 8.35±0.21 a 8.25±0.18a
Bazalil Çapı 20 Erkek 8.16±0.14a 8.10±0.16a
Dişi 8.08±0.17a 7.98 ± 0.19 a a,b : Aynı sırada farklı harf taşıyan ortalamalar arası fark önemlidir (P<D.05).
94
önemli derecede azaldığı belirlendi (P<0.05) Dişi ve
erkeklerdeki alyuvar boyu ve eni ile büyük lenfosit,
küçük lenfosit, heterofil, eozinofil ve bazofil çapları
tavuklar için bildirilen değerlerden (Kolb, 1974)
biraz düşük, monosit çaplarının ise tavuklardakine
yakın olduğu gözlendi. Bazı araştırıcıların (Arora,
1979; Coles, 1986) bildirdikleri gibi bıldırcın
trom-bositleri seterikal bir yapıya sahipti ve çapları Coles
(1986) in bildirdiği değerlere yakındı.
Son yıllarda yurdumuzda yetiştiriciliği oldukça
yaygınlaşmaya başlayan bıldırcınlar üzerinde
ya-pılan bu çalışmada elde edilen parametrelerin bu
konudaki çalışmaların yetersizliği de gözönüne alı
nırsa, bundan sonra yapılacak araştırmalara temel
teşkil edeceği kanaatine varılmıştır.
Kaynaklar
Arora. K.L. (1979) Blood sampling and intravenous injections in
japanese quail (Coturnix ooturnix Japonice) Lab. Ani. Sci., 29,
114-116
Atwal, O.S., McFarland, L.Z. and Wilson, W.O. (1968) He
-matology of coturnix from birth to maturity. Poultry Sci., 43:
1392-1401
Butler, E.J. (1983) Plazma proteins. In "Physiology and bi
-oohemistry of the Oornestle Fowl" edited by Freeman B. M. Aca
-demic Press, London.
Coles. E.H. (1986). Veterinary Clinical Pathology. Forth Ed.,
Philadelphia.
Durgun, Z., Eksen, M., Serpek, B. ve Keskin, E. (1990) Değişik
yaş gruplarındaki yerli hibrit tavuklarda bazı hematolojik
de-ğerler. Türk Veteriner Hekimliği Dergisi, 7, 8, 11-18
Gürocak, A.B. ve Mutlu, H.l., (1994). Flavomycin'in yem katkı
maddesi olarak Bıldırcın (Coturnix coturnix japonica)
ras-yonlarında kullanılması üzerinde bir çalışma. Tr. J. Veterinary
and Animal sciences, 18, 259-263.
Kolb, E. (1974). Lehrbuch der physioologie der haustiere. 3.
Auf., Teill., Gustav Fischer-Stutgard.
Konuk, T. (1981). Pratik Fizyoloji ı. Ikinci baskı. A.Ü. Basımevi,
Ankara
Konuk T. ve Erkol, M, (1967). Yerli tavuklarımızın hemogramları
üzerinde araştırmalar. A.Ü. Vet. Fak. derg., 14, 170-186.
Oyewale, J.O. (1987) Haematological studies on apparently he
-althy Nigerian domestic chickens (Gallus domesticus). Bull. Anim. Hlth. Prod. Atr., 35, 108-112
Sanerlee, D.G., Jones, J.B. and Ryder, F.H. (1993) Elfacts of
vi-tamin C supplementation on the adrenocortical and tonic im-mobility fear reactions of japanese quail genetically selected for
high corticosterone response to stress. Applied Animal Be
-haviour Science, 35, 347-357
Schindler, S.L, Gildersleeve, R.P. and Thaxton, J.P. (1987 A)
Blood volume recovery in hemorrhaged Japanese quail. Comp.
Biochem. Physiol., 88, 1,95-100
Schindler S.L.. Giidersleeve, R.P., Thaxton J.P. and Mc Ree
D.l. (1987B)·Hematological response of hemorrhaged Japanese
quail alter blood voluma replacement with saline. Comp
Bi-ochem. Physiol. 87, 4, 933- 945.
Yılmaz, B. (1984) Fizyoloji. Hacettepe Taş Kitapçılık Lmt. Şti.
