• Sonuç bulunamadı

Çalışma ofislerinde iş sağlığı ve güvenliği

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Çalışma ofislerinde iş sağlığı ve güvenliği"

Copied!
31
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

ÇALIŞMA OFİSLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

BARIŞ YURT

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI

DANIŞMAN Prof. Dr. GÜNAY SAKA

DİYARBAKIR- 2017 TÜRKİYE CUMHURİYETİ

DİCLE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

(2)

i

TÜRKİYE CUMHURİYETİ DİCLE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS

DÖNEM PROJESİ ONAY

SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ’NE

Danışmanı bulunduğum aşağıda bilgileri verilen Tezsiz Yüksek Lisans öğrencisinin hazırladığı dönem projesi tarafımdan okunmuş, kapsamı ve niteliği açısından başarılı bulunarak bir Tezsiz Yüksek Lisans Dönem Projesi olarak kabul edilmiştir.

Anabilim Dalı : İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI

Adı ve Soyadı :BARIŞ YURT

Numarası : 16879023 :

Dönem Projesi Başlığı : ÇALIŞMA OFİSLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Kabul edilen Tezsiz Yüksek Lisans Dönem Projesi; Kapsamlı Bir derleme,

Eleştirel Bir Rapor,

Uygulamaya Dönük Bir Proje, Deneysel Bir Çalışma, dır.

Prof. Dr. Günay SAKA Prof. Dr. Günay SAKA

Danışman Anabilim Dalı Başkanı

/ / 20 DİYARBAKIR (Bu bölüm Enstitü tarafından doldurulacaktır.)

Bu Tezsiz Yüksek Lisans Dönem Projesi Dicle Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu’nun …./…/…. Tarih ve …..… sayılı kararıyla onaylanmıştır.

…./…/……

(3)

ii

Dicle Üniversitesi

Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürü

BEYAN

Bu dönem projesinin kendi çalışmam olduğunu, dönem projesinin planlanmasından yazımına kadar bütün safhalarda etik dışı davranışımın olmadığını, bu dönem projesindeki bütün bilgileri akademik ve etik kurallar içinde elde ettiğimi, bu dönem projesi çalışmasıyla elde edilmeyen bütün bilgi ve yorumlara kaynak gösterdiğimi ve bu kaynakları da kaynaklar listesine aldığımı, yine bu dönem projesinin çalışılması ve yazımı sırasında patent ve telif haklarını ihlal edici bir davranışımın olmadığını ve dönem projesini Dicle Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü tez yazım kılavuzu standartlarına uygun bir şekilde hazırladığımı beyan ederim.

..…/……/201…..

Öğrencinin Adı ve Soyadı İmza

(4)

iii

TEŞEKKÜR

Çalışma süresince desteğini esirgemeyen, hiçbir zaman fedakarlıktan kaçınmayarak beni bugünlere getiren anneme, babama ve kardeşlerime teşekkürü bir borç biliyorum.

Yapılan çalışma süresince yönlendirmelerinden, desteklerinden ve sabırlarından dolayı Prof. Dr. Günay Saka’ya ve Prof. Dr. Ali Ceylan’a teşekkür ederim.

Ayrıca çalışma sürecinde yanımda bulunup desteklerini esirgemeyen Yusuf Tunç’a teşekkür ederim.

(5)

iv İÇİNDEKİLER ONAY SAYFASI ….……….………. i BEYAN ……..…..……….……….……… ii TEŞEKKÜR ..………..….………….……… iii İÇİNDEKİLER ………..….………...………iv TABLOLAR DİZİNİ………....………...………v ŞEKİLLER DİZİNİ ...………..…..……….…..……… vi

SİMGELER VE KISALTMALAR ……….……… vii

ÖZET………..….………. viii ABSTRACT ….………..…………..………. ix 1. GİRİŞ VE AMAÇ …….……….………..………. 1 2. GENEL BİLGİLER ….……….…...………..………2 2.1. Fiziksel Faktörler ……….. 2 2.1.1. Ekranlı Araçlar ..……….……… 2 2.1.2. Tekrarlanan İşler ……….……… 4 2.1.3. Uygunsuz Duruşlar ……… 5 2.1.4. Bina ……….……… 6 2.2. Çevresel Faktörler ……… 7 2.2.1. Gürültü ……… 7 2.2.2. Aydınlatma ………..………….. 8

2.2.3. Sıcaklık, nem ve hava akımı ………. 9

2.2.4. Kimyasallar ………..……….. 10

2.3. Psikolojik Faktörler ……….. ……… 11

2.3.1. Çalışandan Kaynaklanan Faktörler ……….………… 11

2.3.2. İşin Yapısından Kaynaklanan Faktörler ……….. 11

2.3.3. İşletmenin Yapısından Kaynaklanan Faktörler ……… 11 2.4. Ofis Hastalıkları

(6)

v

……… 11

3. ÇALIŞMA OFİSLERİNDE ALINABİLECEK ÖNLEMLER ……..…………. 13

4. GEREÇ VE YÖNTEM …...….………..…………. 15 5. BULGULAR …...……….…...……….………16 6. TARTIŞMA ……...………..……….……….. 17 7. SONUÇ VE ÖNERİLER …….………..………. 18 KAYNAKÇA ………...………..………. 19 ÖZGEÇMİŞ ….……….…………..………..……… 20

(7)

vi

TABLOLAR DİZİNİ

Tablo : Sayfa 1. Mekanlara Göre Aydınlatma Şiddetleri 9

(8)

vii

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil : Sayfa 1. Bilgisayar Kullanıcıları İçin Ergonomi 4

(9)

viii

SİMGELER VE KISALTMALAR

İSG İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KKD KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM

(10)

ix

Çalışma Ofislerinde İş Sağlığı ve Güvenliği

Öğrencinin Adı ve Soyadı: Barış YURT Danışmanı: Prof. Dr. Günay SAKA

Anabilim Dalı: İş Sağlığı ve Güvenliği Anabilim Dalı 1.1. ÖZET

Amaç: Ofis çalışanları çalışma ortamında birçok risk ve tehlike ile karşılaşabilmektedir. Çalışma alanındaki fiziksel, ergonomik ve ofis hastalıkları çalışanlar üzerinde risk ve tehlikeler arasında önemli yer tutmaktadır. Bu kapsamda çalışma ofislerinde görülen belirli hastalıkların ,tehlikelerin ortaya konulması , değerlendirilmesi ve alınabilecek önlemlerin irdelenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Çalışma Ofislerinde karşılaşılan risk, tehlike ve hastalıkların ortaya konması ve bu alanda alınabilecek önlemlerin ele alınması ve çalışma ofislerinin fiziksel ve çevresel faktörlerden etkilenme durumunu incelemek. Veri toplama tekniği ile kaynak tarama araştırması, geçmiş ve güncel kaynakların taranması ile elde edilecek verilerin izlenmesi yöntemiyle yapılmıştır.

Bulgular: Çaşılma ofislerinde çalışanın herhangi bir tehlikeyle karşılaşmaması için ne tür önlemler alınabileceği belirlenmiştir. Çalışanın meslek hastalığına yakalanmaması için ergonomi biliminin çalışanlar için ortaya koyduğu egzersizlerin yapılması durumunda sağlıklı bir çalışma ortamının olacağı gösterilmiştir.

Sonuç: Çalışma ofislerinde risk ve tehlikelerin önlenmesi ve kazaların azaltılması için iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının benimsenmesi, çalışma alanı içinde bir iş sağlığı ve güvenliği kültürü oluşturulması gerekmektedir. Çalışanların eğitilmesi, bilinçlendirilmesi, çalışanların görüşlerine değer verilmesi, çalışma alanındaki risk ve tehlikelerin saptanarak koruyucu ve önleyici tedbirlerin alınması gerekir.

(11)

x

Occupational Health and Safety at Work Offices Student’s Surname and Name: Barış YURT

Adviser of Semester Project: Prof. Dr. Günay SAKA Department: Occupational Health and Safety Branch

1.2. ABSTRACT

Aim: Office workers can be found in the working environment with many risks and dangers. The risks and dangers of physical, ergonomic and office diseases in the workplace are significant. In this context, it is aimed to investigate the precautions to be taken, to evaluate, and to be able to take the specific diseases and hazards seen in working offices.

Material and Method: To examine the risks, hazards and illnesses encountered in the Labor Offices and to address the measures that can be taken in this area and to examine the impact of the work offices on physical and environmental factors. The data collection technique and the source scanning survey were performed by monitoring the data obtained by scanning past and current sources.

Results: It has been determined what measures can be taken in order to avoid any danger to employees in the rupture offices. It has been shown that a healthy working environment will be provided if the work done by the science of ergonomics for the employees is made so that the employee does not get occupational disease.

Conclusion: Adopting occupational health and safety practices to prevent risks and hazards and reduce accidents at work offices requires a culture of occupational health and safety within the workplace. Training and awareness of employees, valuing employees' opinions, identifying risks and hazards in the field of work and taking preventive and preventive measures.

(12)

1

1. GİRİŞ VE AMAÇ

Çalışma hayatı günümüzün en az üçte birini kapsamaktadır. Bu nedenle çalışma ortamının uygunluğu yaşam kalitemiz ve sağlıklı yaşam sürecimiz için önem kazanıyor. Çalışma yerlerinde yapılan bir iş esnasında meydana gelebilecek, çalışma yerine ve çalışanların sağlığına zarar verebilecek çeşitli nedenlerden kaynaklanan olumsuz koşullardan korunmak amacı ile yapılan çalışmalara “İş Güvenliği” denir.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Kanunu iş yerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli yükümlülükleri düzenler. Bu alanda çalışma ofisleri gerekli iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almak ve çalışana gerekli eğitimlerin verilmesi için yasada belirtilen koşulları sağlayan kişi veya kurumlardan bu konuda destek alır.

Üretimin önemli faktörlerinden olan olan insan, teknolojik gelişmelerin bir takım sorunlarıyla karşılaşmaktadır. Bunların başında öncelikle insan sağlığına ve işletmeye yönelik riskler oluşturmaktadır. Çalışma ortamından kaynaklanan ve gün içinde sürekli aynı pozisyonlarda çalışma, çalışan kişide bazı rahatsızlıklar meydana getirmektedir. Bu rahatsızlıklar sonucu meslek hastalıkları ortaya çıkmaktadır. Ofis çalışanlarında sıklıkla rastlanan meslek hastalıklarının önüne geçilebilmesi için ergonomi biliminden yararlanılmaktadır.

Ofis çalışanları çalışma ortamında birçok risk ve tehlike ile karşılaşabilmektedir. Çalışma alanındaki fiziksel, ergonomik ve ofis hastalıkları çalışanlar üzerinde risk ve tehlikeler arasında önemli yer tutmaktadır. Fiziksel faktörlerden olan ekranlı araçlarla çalışma, çalışanın oturuş, duruş ve boyun pozisyonları ergonomik olarak ayarlaması bakımından önemlidir. Çalışma ortamının aydınlatma, gürültü, termal konfor ve çalışma ofislerinde bulunan bitkiler çevresel faktörler olarak değerlendirilip bu konuda iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin uygulanması başlıca amaçlardandır.

Bu kapsamda çalışma ofislerinde görülen belirli hastalıkların, tehlikelerin ortaya konulması, değerlendirilmesi ve alınabilecek önlemlerin irdelenmesi amaçlanmıştır.

(13)

2

2. GENEL BİLGİLER

“Ofis, bir işletmeyi veya bir hizmeti yönetmek üzere organizasyonal faaliyetlerin yapıldığı alandır. Bu alan bir kaç metrekare olabileceği gibi yüzbinlerce metrekare de olabilir.” [1]

Çalışma ofislerindeki iş kazaları, maden ve inşaat sektöründeki kazalara oranla daha az olması ofislerdeki meydana gelen kazalara daha az yönelim olmasında etkin rol oynamaktadır. Ancak iş kazasının büyük veya küçük olması değil insan sağlığını temel alan bir yaklaşım ile iş sağlığı ve güvenliği önlemleri ele alınmalıdır.

Bu konuda hem çalışan hem de işveren çalışma ofislerinde meydana gelebilecek kazaları ve oluşabilecek meslek hastalıklarını küçümsememeleri gereken ilgi ve önemin verilmesi gerektiğini bilmelidirler.

Çalışma ofislerinde oluşabilecek tehlikelerin ve kazaların nelerden kaynaklanacağı, yapılan iş dolayısıyla çalışanda meslek hastalığı oluşup oluşmadığı ve hangi şartlar altında ne tür risklerle karşı karşıya olunduğunu öğrenmek için ofislerde oluşabilecek iş kazaları ve meslek hastalıklarını incelememiz gerekmektedir.

Bu konuda ofislerde iş sağlığı ve güvenliğini fiziksel, çevresel ve psikolojik faktörlerin yanında oluşabilecek ofis hastalıkları konularında incelememiz gerekmektedir.

2.1. FİZİKSEL FAKTÖRLER

2.1.1. Ekranlı Araçlar

Çalışma ofislerinde bulunan ve çalışma zamanının büyük bir bölümünü kapsayan ekranlı araç ve gereçler dikkat edilmesi gereken önemli fiziksel faktörlerden birisidir. Masada ve bilgisayar başında geçen zamanda çalışanın sürekli aynı oturuş ve pozisyonda çalışması bir takım sakıncalarıda beraberinde getirecektir.

İşveren aynı zamanda çalışma ofislerinde ekranlı araçların kullanımından doğacak risklerin etkilerini özellikle görmeye bağlı oluşan ve fiziksel sorunları da

(14)

3

dikkate alarak oluşabilecek olumsuzlukları ortadan kaldırması veya bu riskleri en aza indirmesi için alınabilecek tüm sağlık ve güvenlik önlemlerini almalıdır.

Bilgisayar ekranında görünen karakterlerin arasında yeterli boşluk bulunmalıdır. Ekran sabit ve titreme ve benzeri gözü yoracak olumsuzluklar bulunmamalıdır. Ekranın parlaklığı, arka plan, kontrans ve karakterler gibi özellikler çalışanın kullanımına uygun olarak ayarlanabilmelidir. Ayrıca bilgisayar kullanımı fazla olan kişilerde gözlerde ağrı, yanma, batma ve görme bozukluklarına sıklıkla rastlanılır.

“ Ekran, çalışanın ihtiyacına göre kolaylıkla her yöne döndürülerek ayarlanabilir olmalıdır. Kullanıcıyı rahatsız edebilecek yansıma ve parlamalar önlenmelidir. Monitör gözlerden en az 65 cm uzakta bulunmalıdır. Genel olarak monitörü mümkün oldukça uzağa yerleştirmek ve yazı karakteri boyutunu arttırmak tavsiye edilir.”[2]

Bilgisayar başında çalışanlar için önerilen çalışma pozisyonu şekil 1 ‘de gösterilmiştir.

(15)

4

Şekil.1. Bilgisayar Kullanıcıları İçin Ergonomi

[2]

2.1.2. Tekrarlanan İşler

“Tekrarlanan işler, iş sırasında aynı ya da benzer hareketlerin sık aralıklarla tekrarlanmasını gerektiren işlerdir. İki saatten daha fazla süre hiç ara vermeden dakikada ikiden daha fazla kere el ile bir butona dokunmak veya klavye üzerinde gün içerisinde dört saatten fazla ara vermeden veri girmek tekrarlanan işlere örnek olarak verilebilir.”[3]

Sürekli tekrarlayan işlerde, çalışan yeterli ara dinlenmeleri vermelidir. Yeterli dinlenmeler olmadığı takdirde kas ve iskelet sisteminde ağrılar ve rahatsızlanmalar meydana gelecektir. Sürekli aynı pozisyonda tekrarlanan işler çalışanı fiziksel olduğu kadar zihinsel olarak da yorgunluklara neden olacaktır.

(16)

5

2.1.3. Uygunsuz Duruşlar

Doğal duruş dışındaki duruşlar uygunsuz duruşlar olarak ifade edilir. İş için en güvenli ve rahat olan duruş doğal duruşlardır. Doğal olmayan duruşlar çalışanın kas ve eklemlerine baskılar yaparak vücudun fiziksel sınırlarını zorlar. Zorlamalardan dolayı meydana gelebilecek kas ve eklem ağrıları ilerleyen zamanlarda kalıcı rahatsızlıklara neden olabilir. Aynı zamanda dolaşım sisteminde de rahatsızlık verici zorlanmalar kaçınılmaz olacaktır.

Ayaklara destek vermeden oturmak, gün içinde iki saat ve daha fazla sürelerle diz çökerek çalışmak veya gün içerisinde iki saati aşan sürekli ellerin omuz ve baş hizası üzerinde çalışmak çalışanların dikkat etmesi gereken uygunsuz davranışlardandır.

(17)

6

Şekil.2. Ofiste Yanlış Oturmanın Sonuçları 2.1.4. Bina

İşyeri binaları kullanılan alanları bakımından yapılan işin özelliğine uygun olarak tasarlanmalıdır. İşyerinde bulunan acil çıkış yolları ve kapıları; acil çıkışlarda çalışanlara elverişli bir kaçış yolu sağlaması gerekmektedir. Kaçış yolları daima açık tutulmalıdır. Pencereler olası tehlikelere karşı güvenli bir şekilde açılıp kapanabilen ve kilitlenebilir olmalıdır. Çalışma alanları yapılan işe uygun olmadığı takdirde çalışmada verim kayıpları, zaman kaybı ve çalışma ortamında düzensizlik meydana gelecektir.

“İşyerinin büyüklüğüne, yapılan işin özelliğine, işyerinde bulunan ekipmanlara, kullanılan maddelerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine ve işyerinde

(18)

7

bulunabilecek azami kişi sayısına göre, işyerinde etkili ve yeterli yangın söndürme ekipmanı ile gerektiğinde yangın detektörleri ve alarm sistemleri bulundurulur.”[4]

Yangın söndürme ekipmanlarının yerleri önceden belirlenmeli ve çalışana bilgisi verilmelidir. Gerekli yangın eğitimi uzman kişiler eşliğinde çalışana verilmelidir. Ayrıca bina yangın merdiveni daima açık ve kaçış için sürekli hazır konumda bulunmalıdır.

Kapalı işyerlerinde aynı zamanda çalışan sayısı dikkate alınarak ihtiyaç duyulan temiz hava sağlanmalıdır. Çalışanların çalışma ortamını etkileyecek ortamdaki havayı kirletecek sağlığa zararlı atıkların dışarı atılması ve uygun havalandırma sisteminin bulundurulması gerekmektedir. Aynı zamanda binaların elektirik tesisatı binanın yapısı ve projesi dahilinde yapılacak işe uygun olacak şekilde dizayn edilmesi gerekir.

2.2. ÇEVRESEL FAKTÖRLER 2.2.1. Gürültü

“Gürültü genel olarak, istenmeyen ve rahatsız eden ses olarak tanımlanır. Endüstrideki gürültü ise, işyerlerinde çalışanların üzerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler bırakan ve iş verimini olumsuz yönde etkileyen sesler olarak tanımlanabilir.”[5]

Çalışma ofislerinde gürültüden kaynaklanacak olumsuzluklardan çalışanın etkilenmesi ve çalışma alanında verim kaybına neden olacağı gibi gürültünün belli seviyelerin üzerine çıkması sonucunda kalıcı hasarlara neden olabilecek sorunlar ortaya çıkarcaktır.

Bir iş yerinde gürültü düzeyi ölçmeleri işyeri ortam dizometreleriyle yapılır. Gürültü ölçüm birimi desibeldir. Çalışma ortamında şiddeti 60 desibelin üzerinde olan sesler rahatsızlık verir.

Ofis ortamında bulunan alet ve ekipmanların çalışmasıyla ortaya çıkan sesler çalışma ortamında gürültüye neden olmaktadır.

(19)

8

Gürültünün çalışan üzerinde psikolojik etkilere neden olmaktadır. Psikolojik etkenler içinde sinir bozukluğu, yorgunluk belirtileri, uykusuzluk, tedirginlik ve zihinsel faaliyetlerde yavaşlama gürültünün olası psikolojik etkileridir.

Yapılan iş gereği gürültülü olan çalışma ortamları ölçüm yapılarak haftalık maruziyet düzeyi tespit edilir. Haftalık maruziyet düzeyi, 87 dB(A) maruziyet sınır düzeyini aşamaz. Bu düzeyde ve daha fazla gürültülü ortamlarda gürültü düzeyinin en aza indirilmesi için tedbirler alınır. Bu tedbirler makina ve ekipmanların az gürültülü olanlarla değiştirilmesi veya sesi izole edecek koruma parçalarının kullanılması başlıca tedbirlerdendir. Son çare olarak kişisel koruyucu donanım kullanılır. ( kulak tıkaçları, kulaklık, vb. )

Gürültü dışarıdan kaynaklanan nedenlerden oluyorsa eğer ofis ortamı dışarıdan izole edilmesi gerekmektedir.

2.2.2. Aydınlatma

Genel olarak iki tür aydınlatma vardir.

Doğal aydınlatma: Güneş ışığı ile yapılan aydınlatmalardır.

Yapay aydınlatma: Işık kaynakları kullanılarak yapılan aydınlatmalardır.

“İşyerlerinin gün ışığıyla yeter derecede aydınlatılmış olması esastır. İşin konusu veya işyerinin inşa tarzı nedeniyle gün ışığından yeterince yararlanılamayan hallerde yahut gece çalışmalarında, suni ışıkla uygun ve yeterli aydınlatma sağlanır. Aydınlatma sisteminin devre dışı kalmasının çalışanlar için risk oluşturabileceği yerlerde yeterli aydınlatmayı sağlayacak ayrı bir enerji kaynağına bağlı acil aydınlatma sistemi bulunur.”[4]

İşyerinde var olan aydınlatma çalışanın işini yapmaya engel olacak düzeyde olmamalıdır. Aynı zamanda gözü yormayacak şekilde dengeli bir aydınlatmaya sahip olmalıdır.

Aydınlatma çalışanları psikolojik olarak da etkiler. Uygun ve yeterli aydınlatma işin hem veriminin hem de kalitesinin artmasına sebep olur. Aydınlatmanın yetersiz olması verim ve kaliteyi düşüreceği gibi psikolojik olarak

(20)

9

işçinin morali üzerinde de kötü sonuçlar oluşturacaktır.

Aydınlatma şiddeti lüxmetre ile ölçülür. Birimi ise lüx’tür.

“Güneşli bir günde açık havada aydınlatma şiddeti 100.000 lüks, gölgede ise 10.000 lüks değerinde olabilmektedir. Yapay aydınlatma ile işyerlerinde genellikle 500 lüks civarı aydınlatma şiddetine ulaşılabilmektedir.” [2 ]

Tablo.1 de mekanlara göre aydınlatma şiddetleri gösterilmiştir. Tablo.1 Mekanlara Göre Aydınlatma Şiddetleri

Mekan Aydınlatma Şiddeti (Lux)

Bekleme Salonları 300 lux

Açık Ofisler 750 lux

Toplantı Odaları 500 lux

Ofisler 500 lux

Rutin ofis işleri 400 lux

Kötü Kontrastta çalışma 600 lux

Genel arka ışık 160-240 lux

İşyerindeki açık alanlar, dış yollar, geçitler 20 lux

Yol ve merdivenler 50 lux

Aydınlatmada ışığın rengi yansımada önemli rol oynar. Işığın rengine göre yansıttığı aydınlık düzeyide değişmektedir. Bunlar;

 Beyaz : %75 ve fazlasını,

 Açık olan renkler: %50-75 arasını,  Orta renkler : %20-50 arasını,

 Koyu renkler : %20 ve daha az miktarlarda ışığı yansıtırlar. 2.2.3. Sıcaklık, nem ve hava akımı (Termal Konfor)

Bir işyerinde çalışanların rahatlık içinde bulunmaları termal konfor olarak ifade edilir. Bu termal konfor; hava akımı, nem ve sıcaklık açısından çalışanı etkiler.

Kapalı bir ortamda termal konfor rahatlığının farkına hemen varılmaz ancak belli bir süre sonra kendisini gösterir. Termal konfor şartları sağlanamadığı zaman çalışan önce sıkıntı hisseder ve daha sonra rahatsızlık duymaya başlar.

(21)

10

“Çalışılan yerlerde iç hava kalitesinin insanların sağlığı ve verimi ile doğrudan ilişkisi nedeniyle günümüzde önemi artmaktadır. Bu bakımdan çalışanların günün en az sekiz saatini geçirdiği ofislerdeki termal konforun sağlanması son derece önemlidir. İç ortam sıcaklığı, ısıl konfor şartlarından en önemli parametredir. İç ortam sıcaklığı kış ve yaz durumuna göre insanların kendilerini rahat hissedecekleri bir düzeyde olmalıdır. Sıcaklık ne çok düşük ne de çok yüksek derecelerde olmalıdır. Yaz şartlarında iç hava sıcaklığı daha çok dış sıcaklığa göre seçilmesine rağmen, kış aylarında iç ortam tasarım sıcaklığı ortamın kullanım amacı ve tipine göre belirlenmektedir. Birçok insanın rahat olarak çalıştıkları ortam sıcaklığı 20-26 oC’dir.”[ 6 ]

“İç ortamdaki nem miktarı ısıl konforu belirleyen diğer faktördür. Normalin üzerindeki nemli ve sıcak hava, sıkıntı veren havadır. Düşük nemde ise burun, göz ve ağızda kuruluk olur ve vücut hızla su kaybettiğinden, sık sık su içme ihtiyacı hissedilir. İç ortam bağıl nem değerinin %30- 70 aralığında olması önerilmektedir. Esasen iç ortamın sıcaklık ve bağıl nem değerleri birlikte düşünülmesi gerekir.”[6 ]

2.2.4. Kimyasallar

“Kimyasal madde: Doğal halde bulunan, üretilen, herhangi bir işlem sırasında kullanılan veya atıklar da dâhil olmak üzere ortaya çıkan, bizzat üretilmiş olup olmadığına ve piyasaya arz olunup olunmadığına bakılmaksızın her türlü element, bileşik veya karışımlara denir”[ 7 ]

Çalışma ofislerinde kimyasallar olarak yapılan iş esas alındığında üretilen madde, alet veya ekipman kimyasal içerikli olması durumunda işyerinde oluşabilecek maruziyet riski yüksektir. Ancak genellikle çalışma ofislerinde yürütülen iş hizmet sektörüne yönelik olduğundan tehlikeli kimsayal maddelere maruziyet riski düşüktür.

Ofislerde bulunan yazıcı, fax, fotokopi, kartuş ve dolum tonerleri, piller, yapıştırıcılar gibi ofis malzemeleri kullanılan tehlikeli maddelerdir.

(22)

11

2.3. PSİKOLOJİK FAKTÖRLER

2.3.1. Çalışandan Kaynaklanan Faktörler

Çalışma ortamında çalışanın içinde bulunduğu psikolojik durum kişinin yaptığı işi aksatmasına neden olabilir. Bunlar çalışandan kaynaklanan nedenlerdir. Ofis ortamı içinde uyuşmazlık, sosyal iletişim zayıflığı, ailevi sorunlar, ekonomik zorluklar, kendine güvensizlik çalışandan kaynaklanan psikolojik faktörlerdir.

Çalışanın ofis ortamı dışında etkilendiği olay veya geçirdiği rahatsızlıklar iş ortamında kendisini etkilemektedir. Özellikle sosyal iletişim zayıflığı çalışma ortamından kendini dışlanmış hissetmesine neden olmaktadır.

2.3.2. İşin Yapısından Kaynaklanan Faktörler

İş yükünün çalışana yüklediği ağırlık, işyerinde bulunan personel sorumlusunun baskısı, yapılacak işin çok yönlü olması ve çalışma baskısı, işin yapısından dolayı kaynaklanan psikolojik faktörlerdir. Çalışma ofislerindeki alınan sorumluluğun büyüklüğü işin yapısıdan kaynaklanan psikolojik faktörlerdendir.

2.3.3. İşletmenin Yapısından Kaynaklanan Faktörler

İşletme yapısındaki hiyerarşik düzenin bulunmamasından dolayı çalışanlar arası ofiste rol çatışmaları, sınırlı kariyer imkanı ve düşük ücret ödenmesi çalışanda işletme yapısından kaynaklanan psikolojik faktörleri meydana getirmektedir.

2.4. OFİS HASTALIKLARI

Yapılan iş ile hastalık arasında doğrudan bir ilişki vardir. Çalışanın yaptığı işin yapısına göre tekrarlanan bir sebep ile veya işin yürütümü sırasında uğradığı geçici veya sürekli hastalıklar meslek hastalıkları olarak nitelendirilir.

Çalışma ofisleri dikkate alındığında genellikle ergonomik faktörlere bağlı olarak oluşan hastalıklar vardır.

“Ofis hastalıkları, sürekli aynı pozisyonda kalma, tekrarlayan hareketler, ekranlı ve klavyeli araçlarla çalışma, el bileği ve parmaklar aşırı yüklenmeler,

(23)

12

ortamın ısı, nem, ışık ve konfor yönünden uygunsuzluğunun neden olduğu multisistemik hastalıklar topluluğudur.”[2]

Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları: “Kas ve iskelet sistemi hastalıkları sık rastlanan, engeliliğe yol açan ve yüksek maliyetli hastalıklardır. Bu hastalık grubu; ağrı, hareket zorluğu ve eklem şişmeleriyle sıkıntı yaratarak hastaların günlük yaşam aktivitelerini önemli derecede sekteye uğratabilmektedir.”[8]

Dolaşım Sistemi Hastalıkları: Dolaşım sistemi vücuttaki hücrelere ve dokulara oksijen, besin ve hormon temini gerçekleştirmekle görevlidir. Yaşamsal faaliyetlerin yürütülmesinden sorumlu en önemli organ sistemlerinden biridir.

Alerjik Hastalıklar: “Vücudun bağışıklık sisteminin herhangi bir maddeye karşı gösterdiği aşırı hassasiyet reaksiyonudur. Açık tenliler ile deniz kenarı ya da nemli ortamlarda yaşayan insanlarda daha fazla görülür. Alerjiye neden olan alerjenlerin çoğu organik kökenli maddelerdir. Normalde insan vücuduna zararı olmayan bu maddeler alerjik insanlarda tepkimelere neden olabilir. Alerjik rahatsızlıklar gelişmiş ülkelerde daha sık görülmektedir. Stres, yoğun çalışma ortamı, hava kirliliğinin artması, gıdalara eklenen katkı maddeleri alerjilerin görülme sıklığının artmasına yol açtığı bilinmektedir.”[9]

Teknolojinin gelişimine paralel olarak arttığı için ofis ortamında kullanılan bilgisayar ve fotokopi makineleri, havalandırma sistemleri, baskı ve pres makinaları tehlike saçar hale geldi. Şikayetlerin işe girişlerden sonra başlaması ve iş ortamından uzaktayken tatil zamanlarında şikayetlerin azalması yapılan iş ve ortamına göre alerjinin oluştuğu anlaşılmaktadır.

Psikolojik Hastalıklar: Yoğun iş temposu ve aşırı stres çalışan kişide öfke, uyumsuzluk ve depresyon gibi problemlere neden olur. Kişinin psikolojik durumu ruhen etkileneceği gibi bedenende zarar görür. Hastalık derecesinde baş ağrıları gibi vücut kısmında rahatsızlıklara neden olabilir.

(24)

13

3. ÇALIŞMA OFİSLERİNDE ALINABİLECEK ÖNLEMLER

“6331 sayılı kanunun amacını hedef alarak ofis çalışanlarına baktığımızda ; ofis çalışanlarının günde minimum sekiz saat masa başında çalıştıkları düşünülürse, bu durum onları kontrol edilmediği takdirde pasif bir yaşama sürükleyecektir. Pasif yaşam da beraberinde birçok hastalığa zemin hazırlayacaktır.”[10 ]

“Ofis ortamında günlük aktivitelerin önemli bir kısmının oturarak gerçekleşmesi başta kilo alımı olmak üzere; sırt, boyun, el bileği ağrıları ve kaslarda zayıflamaya neden olabiliyor. Sağlıklı bir ofis yaşamı için gün içinde kısa molalar vermek ve düzenli egzersiz yapmak gerekiyor.”[11]

İş kazalarını azaltmak için; ekipman ve makinaların bakımlı olması, bunların işe uygun olması, personellerin deneyime sahip olması ve çalışma koşullarına uygun olması gerekmektedir. Çalışma ortamı havalandırma sistemleri, ışık, ses ve ergonomik bakımdan uygun olmalıdır.

Ayrıca ofislerde alınabilecek önlemler;

 Ofisleri temiz ve düzenli tutmak çalışan açısından hijyenik bir ortam sağlayacaktır.

 Dosya veya evrak alımında yüksek yerler için portatif merdivenler kullanılmalıdır.

 Koltuk ve sandalyelerin arızası, problemi olanların onarılması ve ergonomik koşullara uygun olmayanlar değiştirilmelidir.

 Ofis zemininde kayma ve takılma gibi risklerin olduğu yüzeyler hemen onarılmalıdır.

 Dolapların üzerine dosya vb. yığmalar yapılmamalı, dolapların içine düzenli ve belli bir plan çerçevesinde yerleştirilmelidir.

 Ofislerde kullanılan; maket bıçağı, makas, ucu sivri kalemler ve delici malzemelere dikkat edilmelidir.

 Bilgisayarın ekranı ve ortam için gerekli aydınlatmanın olması sağlanmalı ve klavye için rahat bir çalışma pozisyonu sağlayacak uzaklıkta olmalıdır.

(25)

14

 Işık kaynaklarının yansımalara ve direkt parlaklığa neden olması engellenmelidir.

 Ofis içinde yürürken aynı zamanda asla evrak okunmamalıdır.

 Yerden alınacak ağır bir malzeme kaldırırken dizlerin kırılarak kuvvetin bacaklardan alınması gerekir.

 Mesai sonunda ofisten ayrılırken elektirkli aletler (klima, ısıtıcı, şarj cihazı ve adaptörler ) kontrol edilmeli ve açık bulunan ışıklar kapatılmalıdır.

 Ekranlı araçlarla çalışmalarda ekranda görülen satır ve karakterler arasında yeterli boşluk bulunmalı ve ekrandaki karakterler kolayca seçilir şekilde olmalıdır.

 Ekranlı araçlarla çalışmalarda ekranın kullanıcıyı rahatsız edebilecek yansıma ve parlamalar olmamalıdır.

 Sürekli aynı pozisyonda tekrarlanan işler yapan çalışanlar, çalışma saatleri içerisinde belirleyeceği kısa molalar vermelidir.

 Çalışma ofislerinin bulunduğu binalar yangın, kaza ve tehlikelere karşı her türlü tedbirin alındığından emin olunmalıdır.

 Çalışma ortamı dışarıdan gelebilecek gürültülere karşı iyi izole edilmiş olması gerekmektedir. Ayrıca ofis içerisinde bulunun gürültü düzeyinin maruziyet değerlerinin altında olması gerekmektedir.

 İşyeri aydınlatması çalışanı olumsuz etkilemeyecek şekilde dizayn edilmeli ve yeterli düzeyde aydınlatılma yapılmalıdır.

 Çalışma ortamının termal konfor değerleri (sıcaklık, soğuk ve nem ) çalışanı rahatsız etmeyecek bir şekilde ayarlanması gerekmektedir.

 İşveren ve çalışanlarının psikolojik olarak etkilenebilecek tutum ve davranışlardan kaçınılması gerekmektedir.

 İşyeri aydınlatmaları sabit, tekdüze ve çalışılan yüzeye düşen gölgelerden sakınılmalıdır.

 Gürültülü işyerlerinde gürültü kaynağı ile gürültüye maruz kalan kişi arasındaki uzaklığı artırmak, gürültüye karşı etkin kişisel koruyucuları donanım (KKD) kullanılmalıdır.

(26)

15

4. GEREÇ VE YÖNTEM

Çalışma ofislerinde karşılaşılan risk, tehlike ve hastalıkların ortaya konması ve bu alanda alınabilecek önlemlerin ele alınması ve çalışma ofislerinin fiziksel ve çevresel faktörlerden etkilenme durumunu incelemek.

Çalışma ofisleri çalışanlarının maruz kalabileceği meslek hastalıklarını ele alıp, meslek hastalığının oluşmaması için alınabilecek önlemlerin neler olduğunu incelemek.

Ulusal ve uluslararası makalelerin derlenmesi, araştırılması çalışma ofisleri ile ilgili yazılmış kitap,dergilerin irdelenmesi, veri toplama tekniği ile kaynak tarama araştırması, geçmiş ve güncel kaynakların taranması ile elde edilecek verilerin izlenmesi yöntemiyle yapılmıştır.

(27)

16

5. BULGULAR

Bu çalışmada işyerlerinde oluşabilecek tehlikelerin ve hastalıkların neler olduğuna dair bilgiler ortaya konulmuştur. Çalışma ofislerinde çalışanın ne tür risklerin içinde olduğu ve yaptığı işten dolayı hangi meslek hastalıklarına yakalanacağı gösterilmiştir.

Çaşılma ofislerinde çalışanın herhangi bir tehlikeyle karşılaşmaması için ne tür önlemler alınabileceği belirlenmiştir. Çalışanın meslek hastalığına yakalanmaması için ergonomi biliminin çalışanlar için ortaya koyduğu egzersizlerin yapılması durumunda sağlıklı bir çalışma ortamının olacağı belirlenmiştir.

(28)

17

6. TARTIŞMA

Çalışma ofislerinde var olan risk ve tehlikeler yeterli önlemler ve eğitimler alınmadığı takdirde insan hayatına ve sağlığına zarar verebelecek ve istenmeyen sonuçlarla karşılaşılabilir. Bu tür sonuçların olmaması için gereken şartlar yerine getirmesine rağmen çalışanların bu şartlar kapsamında hareket etmemeleri en büyük sorunlardan birisidir.

İşveren tarafından yaptırılan işin biran önce bitirilmesinin istenmesi çalışanın gerekli önlemleri alamaması bir diğer tartışma konularından birisidir. Aynı şekilde çalışanın “bana bir şey olmaz “ mantığı ile hareket edilmesi risk ve tehlikelerin sayılarının artmasında önemli bir rol oynayabilir.

Bu konuda yazılan makeleler ve akademik çalışmalar ışığında öne çıkan risklerin ve korunma yollarının dikkate alınması için toplum olarak gösterilen çabanında bir hayli düşük olduğu bunun için yaptığım çalışmanın bu tür ofis çalışma alanlarında dikkate değer tutulması ve toplum bilincinde daha duyarlı kitlelere ulaşması daha az tehlikelerle karşılaşmamız için etkili olabilir.

(29)

18

7. SONUÇ VE ÖNERİLER

Çalışma alanlarında çalışanın maruz kaldığı riskler ve tehlikelerin ortadan kaldırılabilmesi için işverenin ve çalışanın üzerine ayrı ayrı sorumluluklar düşmektedir. İşveren bu tür tehlikelerin olmaması için gerekli tedbirleri alacak çalışanda bu tedbirler dahilinde üzerine düşen sorumluluğu yerine getirecektir. Ayrıca meslek hastalıklarının önüne geçilebilmek için sorun çalışma alanı kaynaklı ise kaynağı yok etmeye yönelik çalışmalar yapılmalı, sorun çalışan kaynaklı olan eklem, kas, sinir sistemi gibi hastalıklarda ise hastalığın önüne geçebilmek için ergonomi biliminin belirlemiş olduğu hareketleri düzenli bir şekilde çalışma saatleri içinde uygulanmalıdır.

Çalışma ofislerinde risk ve tehlikelerin önlenmesi ve kazaların azaltılması için çalışanların bu konudaki uygulamaları benimsemeleri ve bir iş sağlığı ve güvenliği (İSG) kültürü oluşturulması gerekmektedir.

Çalışanların eğitilmesi, görüşlerine başvurulması ve bilinçlendirilmeleri iş kazalarının sıklığını azaltacaktır. Çalışma alanlarında alınacak tedbirler ile risk ve tehlikeleri önleyici bir mekanizmanın oluşturlması ve süreklilik kazandırılması iş kazalarının ve oluşacak tehlikelerin önlenmesinde etkin bir rol oynayacaktır.

 Çalışanlar arası etkileşimin artmasına yönelik sosyal aktiviteler düzenlenebilir bu sayede çalışma veriminin arttırılması planlanabilir.

 İş sağlığı ve güvenliği (İSG) önlemleri çalışana daha cazip hale getirilerek iş güvenliği kültürü oluşturulabilir.

 Gerekli alet, ekipman ve kişisel koruyucu donanımı gerektiği alanlarda kullanlımasını için özendirici etkinlikler yapılabilir.

 Çalışanlar arasında iş verimliliğini arttırmak için ödül sistemi geliştirilebilir.  İşyerinde etik duyarlılığın ortaya konulması sağlanabilir.

 İşyerinde düzen çalışma ortamını daha ferah bir hale getirebilir.

 Meslek hastalıklarının önüne geçebilmek için ergonomi biliminden yararlanılabilir.

 Liyakat sistemine göre hareket edilip çalışanların hak ettikleri değerleri görmeleri sağlanmalıdır.

(30)

19

KAYNAKÇA

[1] https://www.turkcebilgi.com/ofis

[2] İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü Ankara, 2012

[3] AYANOGLU C. İşyerinde Ergonomi ve Stres, İSG dergisi, sayı 34.

[4] İŞYERİ BİNA VE EKLENTİLERİNDE ALINACAK SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK, 2003

[5] https://www.riskmed.com.tr/yeni2/component/k2/item/115-gurultunun-tanimi-turleri-kaynaklari.html

[6] BULUT H., Isıtma Sezonunda Ofislerde İç Hava Kalitesinin Araştırılması,

[7] KİMYASAL MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK, 2013

[8] AKBULUT, 2016 (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/) [9] https://www.memorial.com.tr/bolumler/alerji-hastaliklari/

[10] KOCA, 2015 (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/)

[11] http://www.arifiye.sakarya.edu.tr/sites/arifiye/file/1459289327-buro-hizmetlerinde-isg-klavuzu-pdf.pdf

(31)

20

ÖZGEÇMİŞ

Adı Barış Soyadı YURT

Doğum Yeri KIZILTEPE Doğum Tarihi 01/03/1993

Uyruğu T.C Tel 544 477 42 47

E-posta yurt1993@hotmail.com

Eğitim Düzeyi

Mezun Olduğu Kurumun Adı Mezuniyet Yılı

Doktora/Uzmanlık Tezli Yüksek Lisans Tezsiz Yüksek Lisans

Lisans Çukurova Üniversitesi 2016

Lise İpekyolu Kız Anadolu lisesi 2010

İş Deneyimi

Görevi Kurum Süre (Yıl - Yıl)

1ZİRAAT MÜHENDİSİ Duyan Gap Yem Gıda Tarım İnşaat Nakliyat Sanayi ve ticaret Anonim Şirketi 2017- halen

2 3

Yabancı Dil Sınav Notu

ÜDS/YDS YÖKDİL IELTS TOEFL IBT TOEFL

PBT

TOEFL CBT

FCE CAE CPE

Sayısal Eşit Ağırlık Sözel

ALES Puanı 64,92075 65,52759 64,29718

Referanslar

Benzer Belgeler

• Kaza / Olay Bildirim Formunu alan İşyeri Hekimi ve/veya İş Güvenliği Uzmanı derhal olay yerine giderek durum değerlendirmesi yaparak, acil önlem alınması gereken bir

Ortak Sağlık Güvenlik Birimleri ve Bireysel Çalışanlar için Kayıt Takip İzleme Teftiş Programı.. OSGBizleme Çalışma , Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının

 Bu düzenlemeler, yönetim sistemleri, ürünler, hizmetler, personel ve diğer benzer uygunluk değerlendirme programları alanlarında Uluslararası Akreditasyon Forumu (IAF)

takvim yılına ilişkin gelir vergisi ikinci taksiti hariç), 2014 yılına ilişkin olarak 30/4/2014 tari- hinden (bu tarih dâhil) önce tahakkuk eden vergi ve bunlara

Üretim aşaması da dahil olmak üzere bütün süreçlerin sağlıklı olması, işyerinin sağlığı ile çalışma ortamlarının çevreye yapmış olduğu etkiler,

İş sağlığı ve güvenliği, çalışan işçilerin en temel hakkı olan yaşama haklarını koruma altına almak ve bunun için çalışanların güvenliğini sağlayabilmek, yaşanabilecek her

İş doyumu ile İSG alt boyutları arasındaki ilişkiler incelendi- ğinde; iş doyumu ile güvenlik için kişisel motivasyon, kadercilik, risk gerekçesi ve güvenlik

Bu makalede, sıcaklık algılanması ve fizyolojik uyum mekanizmaları, sıcaklık ile ilişki- li meslek hastalıkları, termal risklerin kontrol yön- temleri ve ulusal