182
Türk Mikrobiyol Cem Derg (2004) 34:182-184
Çiftlikte Yetifltirilen Devekuflu (Struthio camelus) D›flk›
Örneklerinde Cryptococcus neoformans Araflt›r›lmas›
Ça¤r› ERG‹N(*), ‹lknur KALEL‹(*), Ergun METE(*), Mustafa fiENGÜL(*), Melek DEM‹R(*), Rabia CAN(**)
(*) Pamukkale Üniversitesi T›p Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, Denizli (**) Süleyman Demirel Üniversitesi T›p Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, Isparta
ÖZET
Do¤al ortamda Cryptococcus neoformans çeflitli kanatl› d›flk›lar›nda bulunmakta ve insanlar için infeksiyon kayna¤› olabilmekte-dirler. Bu çal›flmada çiftlikte yetifltirilen devekufllar›n›n (Struthio camelus) d›flk›lar›nda C.neoformans varl›¤› araflt›r›lm›flt›r. Deniz-li, Mu¤la, Isparta, Mersin ve Antalya bölgelerinden çiftlikte yetifltirilen devekufllar›n›n gaita örnekleri toplanm›flt›r. Staib agar besi-yerinde incelenen 71 örne¤in hiçbirinden C.neoformans soyutlanamam›flt›r. Genifl bir bölgeden toplanan örneklerde izolasyonun ya-p›lamamas›, devekuflu barsa¤›n›n kriptokok kolonizasyonuna yatk›nl›k oluflturmad›¤›n› düflündürmektedir
Anahtar Sözcükler: Cryptococcus neoformans, Struthio camelus, devekuflu, kanatl› d›flk›s› SUMMARY
Investigation of Cryptococcus neoformans in Gaita Samples of Farmed Ostrich (Struthio camelus) Guano
Cryptococcus neoformans naturally colonize in avian guano and these might be a source for human infections. In this study, the presence of C.neoformans was screened in farmed ostrich (Struthio camelus) guano. Guano samples of farmed ostrich were collec-ted from Denizli, Mu¤la, Isparta, Mersin and Antalya regions. No Cryptococcus neoformans isolation has been observed from 71 guano samples on Staib agar. It is considered that ostrich guano have not important to ecologically colonization thought out of lar-ge sampling area.
Key Words:Cryptococcus neoformans, Struthio camelus, ostrich, avian guano
bir maya mantar›d›r. Özellikle immünitesi bask›lan-m›fl hastalarda hayat› tehdit eden solunum sistemi ve santral sinir sistemi infeksiyonlar›na neden olur (1,2). Do¤al ortamda serbest halde bulunan C.neoformans, kanatl› hayvan d›flk›lar›n›n yo¤un oldu¤u bölgelerde ve baz› odunsu bitkilerden s›kl›kla izole edilebilmek-tedir. Kanatl› hayvanlar aras›nda özellikle güvencin-lerin d›flk›lar› C.neoformans’›n üremesine uygun or-tam sa¤lamaktad›r (3-5). Güvercin yetifltiricilerinde C.neoformans’a karfl› toplumdan daha yüksek antikor titrasyonlar›n›n bulunmas› da bu meslek veya hobi grubunda immünbask›lanma varl›¤›nda infeksiyon riskinin yüksek oldu¤unu düflündürmektedir (6). Ül-kemizde C.neoformans’›n do¤al ortamdan izole edil-mesine yönelik yap›lan çevresel çal›flmalarda
maya-n›n ço¤unlukla nemli ve s›cak olan bölgelerimizde daha s›k izole edilebildi¤i bildirilmifltir (3, 4). Devekuflu (Struthio camelus) çok say›da üretim çift-li¤i bulunan ekonomik getirisi yüksek kanatl› bir kü-mes hayvan›d›r. Bu çal›flman›n amac›, ülkemizde yayg›nlaflmaya bafllayan devekuflu çiftliklerindeki devekuflu d›flk›lar›n›n C.neoformans infeksiyonlar› için kaynak oluflturma ihtimalini incelemektir. GEREÇ ve YÖNTEM
Devekuflu d›flk› örnekleri Denizli, Isparta, Mu¤la, Mersin ve Antalya il s›n›rlar› içindeki ticari amaçl› 8 farkl› devekuflu yetifltirme çiftli¤inden toplanm›flt›r. Her devekuflu için 100 cc.lik plastik kab›n içine 10-15 gr olacak flekilde devekufllar›n›n serbest gezindik-leri alanlar›n farkl› bölgegezindik-lerinden d›flk› örne¤i al›n-m›flt›r. Denizli’den 22, Isparta’dan 16, Antalya’dan 8, Mu¤la’dan 12 ve Mersin’den 13 örnek olmak
üze-‹letiflim : Ça¤r› Ergin
Ç. Ergin ve ark., Çiftlikte Yetifltirilen Devekuflu (Struthio camelus) D›flk› Örneklerinde Cryptococcus neoformans Araflt›r›lmas›
183 re toplam 71 örnek incelenmifltir. Oda ›s›s›nda en
çok 48 saat içinde laboratuvara ulaflt›r›lan örnekler hacimlerinin yaklafl›k 2 kat› steril serum fizyolojik ile suland›r›lm›flt›r. Süspanse hale getirilen örnekler fliddetle çalkaland›ktan sonra, partiküllerin çökmesi için oda ›s›s›nda 45 dakika bekletilmifltir. Süperna-tantdan steril eküvyon yard›m› ile 0.4-0.5 ml s›v›, %0.1 bifenil ve kloramfenikol içeren kufltohumu (Guizotia abyssinica) agar (Staib besiyeri) besiyerine ekilmifltir. Ekim yap›lan besiyerleri karanl›kta, 30°C’da 2 hafta süre ile inkübe edilmifltir. Besiyeri standart C.neoformans kökeni (ATCC 90112) ile kontrol edilmifltir. Ekim yap›lan besiyerlerinde bas-k›n floray› oluflturan küf mantarlar› laktofenol pamuk mavisinin boyar madde olarak kullan›ld›¤› selofan bant yöntemi ile tan›mlanm›flt›r (7).
BULGULAR
De¤erlendirmeye al›nan 71 devekuflu d›flk› örne¤inin hiçbirinden C. neoformans izolasyonu yap›lamam›fl-t›r. Bifenil ilave edilmifl kufltohumu agarda incelenen örneklerde Isparta bölgesinden Rhodotorula cinsi (12 örnek, %75,0) ve neoformans d›fl› kriptokok (9 örnek, %56,3) türleri, Denizli bölgesinden Aspergil-lus (7 örnek, %31,8) ve Fusarium cinsleri (12 örnek, %54,5) bask›n floray› olufltururken, Antalya, Mersin ve Mu¤la bölgesinden al›nan örneklerde de¤iflik cinslerde nadir küf mantar› üremesi görülmüfltür. TARTIfiMA
Özellikle immündüflkün hastalarda hayat› tehdit eden infeksiyonlar oluflturan C. neoformans’›n eko-lojisi henüz tam olarak ayd›nlat›lamam›flt›r. Yap›lan çal›flmalarda hastadan ve çevresel infeksiyon kay-naklar›ndan izole edilen kökenlerin ayn› olduklar› gösterilmektedir (8-10). C. neoformans’›n ço¤ald›¤› do¤al kaynaklar, en s›k olarak kanatl› hayvanlar›n d›flk›lar› ile kontamine olan bölgeler ve odunsu bitki kökenli yap›lard›r. Bu ortamlarda ço¤alan C. neofor-mans, maya veya basidiospor formlar› ile uygun rüz-garl› ortamlarda solunum yoluyla insana bulafl›r. Kriptokokkozun meydana gelmesinde kona¤›n ba¤›-fl›k özellikleri ve mayan›n virülans› ile birlikte d›fl or-tamdan vücuda al›nan infektif mayan›n say›s› da önemlidir (1). Bu nedenle çok say›da maya koloni-zasyonunun bulundu¤u güvercinliklerde çal›flanlar ve ökaliptus ormanlar›nda yaflayanlarda
C.neofor-mans’a karfl› antikor seviyeleri daha yüksektir. Ayn› flekilde çevresel ortama ba¤l› olarak evcil kafes kufl-lar›ndan, kanatl› hayvan yuvakufl-lar›ndan, kanatl› hay-van besicili¤i bölgelerinden, hayhay-vanat bahçelerinin havas›ndan ve hastal›¤›n endemik bulundu¤u bölge-lerdeki hayvanlar›n getirildi¤i hayvanat bahçelerin-den C.neoformans izolasyonu yap›lm›flt›r (1, 2, 11-12).
Ülkemizin büyük bir k›sm›nda güvercinliklerde C. neoformans araflt›rmas› yapan Y›ld›ran fiT ve ark. (3) ço¤unlukla daha nemli ve s›cak iklime sahip olan k›y› bölgelerimizden izolasyon yapm›fllard›r. Y›ld›-ran fiT ve ark . çal›flmalar›nda C. neoformans‘› An-talya ve Mersin bölgelerinden izole ederlerken, Is-parta bölgesinden izolasyon yap›lamam›flt›r. Örnek-lerin topland›¤› Denizli ve Mu¤la bölgeÖrnek-lerinden ise henüz kanatl› d›flk›lar› ile kontamine bölgelerden el-de edilen veriler bulunmamaktad›r. Ancak Mu¤-la’n›n sahil bölgesi olan Gökova körfezindeki öka-liptus a¤açlar›nda nadir C. neoformans varl›¤› bildi-rilmifltir (13).
Ülkemizde ekonomik beklentilerle devekuflu çiftlik-leri yayg›nlaflmaktad›r. Genifl bir alan üzerine kuru-lan çiftliklerde aç›k ortamda dolaflan kanatl›lar›n d›fl-k›lar› çevresel toprak ile kar›flm›fl flekilde bulunmak-tad›r. S›cak ve nemli iklime sahip k›y› bölgelerimiz-de mevsim, rüzgar özelliklerine ba¤l› olarak çevresel solunum havas›n› kolayl›kla etkilemektedir. Deve-kuflu çiftliklerinde çal›flan personel az olmakla bir-likte bu çiftliklerin ço¤unlu¤u büyük yerleflim yerle-rine yak›nd›r. Bu ortamlarda C. neoformans’›n var-l›¤› çevre ortamda bulunan yerleflik halk için risk oluflturacakt›r.
Kanatl› hayvanlarda midenin asidik pH’s› gastroin-testinal sistemin uzunlu¤una ba¤l› de¤iflkenlik göste-rir ve mikrobiyal flora oluflur. Uzun bir gastrointesti-nal sisteme sahip olan devekufllar›nda d›flk›, kolonun son bölümünde beslenme içeri¤ine ba¤l› olarak genifl bir pH aral›¤›nda meydana gelir (14). Gaitan›n pH’s› mayan›n ekolojisinde önemli bir faktörü oluflturmak-la birlikte, kreatinin ve düflük molekül a¤›rl›kl› mad-deler çevresel maya kolonizasyonunda rol almakta-d›r (1, 2, 15).
‹ncelenen örneklerde Rhodotorula sp. ve neoformans d›fl› kriptokoklar›n üreyebilmesi, ortam pH’s›n›n
Ba-184
Türk Mikrobiyol Cem Derg (2004) 34:182-184
sidiomycetes s›n›f› mayalar için uygun oldu¤unu göstermektedir. Ancak bu s›n›ftan olan C.neofor-mans’›n kolonizasyonu için uygun pH seviyesinin yan›nda ortam›n kreatinin gibi maddelerce zengin ol-mas›, çevresel faktörler aras›nda mantar›n yaflam döngüsünü inhibe edecek maddelerin bulunmamas› gerekmektedir. C. neoformans’›n ekolojisinin anla-fl›lmas› infeksiyon için risk faktörlerinin daha kolay de¤erlendirilmesini sa¤layacakt›r. Sonuç olarak, de-vekuflu d›flk›lar› ile kontamine olan çevrenin C. neo-formans için ilave risk oluflturmad›¤›n› düflünmekte-yiz.
KAYNAKLAR
1. Casadevall A, Perfect JR: Cryptococcus neoformans. American Society for Microbiology , Washington , (1998) 2. Akan E: T›bbi Mikrobiyoloji . s. 511, Saray T›p Kitape-vi (1993).
3. Y›ld›ran fiT, Saraçl› MA, Gönlüm A, Gün H: Isolati-on of Cryptococcus neoformans var. neoformans from pi-geon dropping collected throughout Turkey. Med Mycol 36: 391 (1998).
4. Tümbay E. ‹zmir yöresinde Cryptococcus neoformans ve kriptokokkoz. I.K›s›m. Cryptococcus neoformans’›n do-¤al kaynaklardan izolasyonu. Tübitak VI.Bilim Kongresi T›p Araflt›rmalar› Tebli¤leri, s.839 , Ankara (1977). 5. Yücel A, Kantarc›o¤lu S: Do¤adan ayr›lan dört Crypto-coccus neoformans kökeni ve bu mantar›n bitki ekolojisin-deki yeri. Infeks Derg 15: 205 (2001)
6. Tümbay E: ‹zmir yöresinde Cryptococcus neoformans ve kriptokokkoz. II.K›s›m. Hasta materyalinde ve normal görünüfllü kiflilerin serumunda indirekt-floresan antikor (IFA) yöntemi ile Cryptococcus neoformans’a karfl› anti-kor araflt›r›lmas›. Tübitak VI.Bilim Kongresi T›p Araflt›r-malar› Tebli¤leri, s. 785 , Ankara (1977)
7. Larone DH: Medically Important Fungi. A Guide to Identification. 3rd ed., American Society for
Microbio-logy , Washington DC (1995).
8. Franzot SP, Hamdan JS, Currie BP, Casadevall A: Molecular epidemiology of Cryptococcus neoformans in Brazil and the United States: Evidence for both local gene-tic differences and a global clonal population structure. J Clin Microbiol 35: 2243 (1997).
9. Yamamato Y, Kohno S, Koga H, Kakeya H, Tomono K, Kaku M, Yamazaki T, Arisawa M, Hara K : Random amplified polymorphic DNA analysis of clinically and en-vironmentally isolated Cryptococcus neoformans in Naga-saki. J Clin Microbiol 33: 3328 (1995).
10. Currie BP, Freundlich LF, Casadevall A: Restriction fragment lenght polymorphism analysis of Cryptococcus neoformans isolated from environmental (Pigeon excreta) and clinical sources in New York City. J Clin Microbiol 32: 1188 (1994).
11. Fink JN, Barboriak JJ, Kaufman L. Cryptococcal antibodies in pigeon breeder’s disease. J Allergy 41: 297 (1968).
12. Krockenberger MB, Canfield PJ, Malik R: Crypto-coccus neoformans in the koala (Phascolartos cinereus): colonization by C. n. var. gatti-i and gatti-investgatti-igatgatti-ion of envgatti-ironmental sources. Med Mycol 40: 263 (2002).
13. Ergin Ç, ‹lkit M, Hilmio¤lu S, Kaleli ‹, Gülbaba AG, Demirci M, Kaya S: The first isolation of Cryptococ-cus neoformans from Eucalyptus trees in South Aegean and Mediterranean Regions of Anatolia in Turkey despite Taurus Mountains alkalinity. Mycopathologia, MYCO 2965-6, (2004) ( bask›da ).
14. Stevens CE, Hume ID: Contributions of microbes in vertebrate gastrointestinal tract to production and conser-vation of nutrients. Physiol Rev 78: 394 (1998).
15. Walter JE, Yee RB: Factos that determine the growth of Cryptococcus neoformans in avian excreta. Am J Epide-miol 88: 445 (1968).
