Düzce İl Özel İdaresi bünyesinde ihalesi yapılan kamu işlerinin yapı maliyeti tahmininde farklı maliyet yöntemlerinin kıyaslanması

(1)

T.C.

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

DÜZCE İL ÖZEL İDARESİ BÜNYESİNDE İHALESİ YAPILAN

KAMU İŞLERİNİN YAPI MALİYETİ TAHMİNİNDE FARKLI

MALİYET YÖNTEMLERİNİN KIYASLAMASI

SERTUĞ SÖNMEZ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

DANIŞMAN

DOÇ. DR. RIFAT AKBIYIKLI

(2)

T.C.

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

DÜZCE İL ÖZEL İDARESİ BÜNYESİNDE İHALESİ YAPILAN

KAMU İŞLERİNİN YAPI MALİYETİ TAHMİNİNDE FARKLI

MALİYET YÖNTEMLERİNİN KIYASLAMASI

Sertuğ SÖNMEZ tarafından hazırlanan tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından Düzce Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı’nda YÜKSEK

LİSANS TEZİ olarak kabul edilmiştir. Tez Danışmanı

Doç. Dr. Rıfat AKBIYIKLI Düzce Üniversitesi

Jüri Üyeleri

Doç. Dr. Rıfat AKBIYIKLI

Düzce Üniversitesi _____________________

Dr. Öğr. Üyesi Latif Onur UĞUR

Düzce Üniversitesi _____________________

Dr. Öğr. Üyesi Yusuf SÜMER

Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi _____________________

(3)

BEYAN

Bu tez çalışmasının kendi çalışmam olduğunu, tezin planlanmasından yazımına kadar bütün aşamalarda etik dışı davranışımın olmadığını, bu tezdeki bütün bilgileri akademik ve etik kurallar içinde elde ettiğimi, bu tez çalışmasıyla elde edilmeyen bütün bilgi ve yorumlara kaynak gösterdiğimi ve bu kaynakları da kaynaklar listesine aldığımı, yine bu tezin çalışılması ve yazımı sırasında patent ve telif haklarını ihlal edici bir davranışımın olmadığını beyan ederim.

29 Temmuz 2019

(4)

TEŞEKKÜR

Yüksek Lisans öğrenimimde ve bu tezin hazırlanmasında gösterdiği her türlü destek ve yardımdan dolayı çok değerli hocam Doç. Dr. Rıfat AKBIYIKLI’ya en içten dileklerimle teşekkür ederim.

Bu çalışma boyunca yardımlarını ve desteklerini esirgemeyen sevgili eşim Ebru SÖNMEZ' e, yüksek lisans dönem arkadaşım Şakir ARSLAN' a teşekkürü borç bilirim.

Bu çalışma boyunca yardımlarını ve desteklerini esirgemeyen sevgili aileme ve çalışma arkadaşlarıma sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

(5)

İÇİNDEKİLER

Sayfa No

ŞEKİL LİSTESİ ... vii

ÇİZELGE LİSTESİ ... viii

KISALTMALAR ... ix

ÖZET ... x

ABSTRACT ... xi

1. GİRİŞ ... 1

2. KAVRAMLAR VE YÖNTEM ... 4

2.1.KAVRAMLAR ... 4 2.1.1. Metraj ... 4 2.1.1.1. Metraj Cetveli ... 5 2.1.2. Keşif ... 8 2.1.3. Birim Fiyat ... 9

2.1.3.1. Birim Fiyat Pozları( Poz Numaraları) ...13

2.2.YÖNTEMLERİNTANIMLANMASI ... 13

2.2.1. Birim Fiyat Yöntemi (BFY) ... 14

2.2.2. Birim Alan Maliyeti Yöntemi (BAMY) ... 14

2.2.2.1. BAMY Uygulama Prensibi ...14

2.2.2.2. BAMY Avantajları ...15

2.2.2.3. BAMY Dezavantajları ...15

3. UYGULAMA VE BULGULAR ... 16

3.1.DEVAMEDENPROJELER ... 17

3.1.1. 6 Derslikli Anaokulu Projesi ... 17

3.1.2. 2-3 Hekimli Aile Sağlığı Merkezi Projesi ... 18

3.1.3. 12 Derslikli Lise ve Kapalı Spor Salonu Projesi ... 19

3.1.4. Bilim Sanat Merkezi Projesi ... 20

3.1.5. 16 Derslikli Ortaokul Projesi ... 22

3.1.6. 12 Derslikli İlkokul Projesi ... 23

3.2.TAMAMLANANPROJELER ... 24

3.2.1. Spor Lisesi ve Kapalı Spor Salonu Projesi ... 24

3.2.2. 14 Derslikli Lise Projesi ... 25

3.3.TAMAMLANANİKMALPROJELER ... 26

3.3.1. Otistik Çocuklar Eğitim ve Uygulama Merkezi Projesi ... 26

3.4.İHALESİİPTALEDİLENPROJE ... 27

3.4.1. Bilim Merkezi Projesi ... 27

3.5.BULGULAR ... 29

3.5.1. Birim Fiyat - Birim Alan Maliyet Yöntemi - İhale Bedeli Kıyaslamaları29 3.5.1.1. Devam Eden Projeler ...29

(6)

3.5.1.2. Tamamlanan Projeler ...32

3.5.1.3. Tamamlanan İkmal Projeler ...34

3.5.1.4. İhalesi İptal Edilen Proje ...35

3.5.2. Projelerin Kaba İnşaat Maliyet Yüzdeleri(Pursantajları) ... 36

3.5.3. Çok Kullanılan İmalatlara Ait Birim Fiyatlar(Pozlar) ... 37

3.5.4. Yıllara Göre BAMY Fiyatları ... 38

4. SONUÇLAR VE ÖNERİLER ... 39

5. KAYNAKLAR ... 42

6. EKLER ... 44

6.1.EK1:2019YILIYAPIYAKLAŞIKBİRİMMALİYETLERİHAKKINDA TEBLİĞ ... 44

(7)

ŞEKİL LİSTESİ

Sayfa No

Şekil 2.1. Metraj cetveli örneği [12]. ... 6

Şekil 2.2. Metraj cetveli hazırlık şeması [12]. ... 8

Şekil 2.3. Birim fiyatın güncellenme ve yeniden oluşturma süreçleri [12],[14]. ... 11

Şekil 2.4. Poza ait birim fiyat ve tanımı [15]. ... 12

Şekil 2.5. Poza ait birim fiyat analizi [15]. ... 12

Şekil 2.6. Örnek keşif (yaklaşık maliyet) icmal tablosu [12]. ... 13

Şekil 3.1. Anaokulu projesi vaziyet planı. ... 17

Şekil 3.2. Aile sağlığı merkezi projesi vaziyet planı. ... 18

Şekil 3.3. 12 derslikli lise ve kapalı spor salonu vaziyet planı. ... 19

Şekil 3.4. Bilim sanat merkezi vaziyet planı. ... 21

Şekil 3.5 16 derslikli ortaokul projesi vaziyet planı. ... 22

Şekil 3.6. 12 derslikli ilkokul projesi vaziyet planı. ... 23

Şekil 3.7. Spor lisesi ve kapalı spor salonu vaziyet planı. ... 24

Şekil 3.8. 14 derslikli lise projesi vaziyet planı. ... 25

Şekil 3.9. OÇEM vaziyet planı. ... 26

(8)

ÇİZELGE LİSTESİ

Sayfa No

Çizelge 2.1. Bazı yapı elemanlarının metraja esas birimleri [12]. ... 5

Çizelge 2.2. Hazırlanmış bir metraj cetveli. ... 7

Çizelge 2.3. Hazırlanmış keşif cetveli. ... 9

Çizelge 3.1. Anaokulu projesi bilgileri. ... 18

Çizelge 3.2. Aile sağlığı merkezi projesi bilgileri. ... 19

Çizelge 3.3. 12 derslikli okul ve spor salonu proje bilgileri. ... 20

Çizelge 3.4. Bilim sanat merkezi proje bilgileri. ... 21

Çizelge 3.5. 16 derslikli ortaokul proje bilgileri. ... 22

Çizelge 3.6. 12 derslikli ilkokul proje bilgileri. ... 23

Çizelge 3.7. Spor lisesi ve kapalı spor salonu proje bilgileri. ... 24

Çizelge 3.8. 14 derslikli lise proje bilgileri. ... 25

Çizelge 3.9. OÇEM proje bilgileri. ... 27

Çizelge 3.10. Bilim merkezi proje bilgileri. ... 27

Çizelge 3.11. Devam eden işler BFY- BAMY kıyaslaması. ... 29

Çizelge 3.12. Devam eden projelerin BFY-BAMY-ihale bedeli kıyaslaması. ... 31

Çizelge 3.13. Tamamlanan projelerin BFY-BAMY kıyaslaması. ... 32

Çizelge 3.14. Tamamlanan projelerin BFY-BAMY-ihale bedeli kıyaslaması. ... 33

Çizelge 3.15. Tamamlanan ikmal projelerin BFY-BAMY kıyaslaması. ... 34

Çizelge 3.16. İkmal projelerin BFY-BAMY-ihale bedeli kıyaslaması. ... 35

Çizelge 3.17. İhalesi iptal edilen projenin BFY-BAMY kıyaslaması. ... 35

Çizelge 3.18. Projelerde en çok kullanılan malzemelerin oranı. ... 36

Çizelge 3.19. Projelerde en çok kullanılan imalatlar ve fiyat artış yüzdeleri. ... 37

Çizelge 3.20. Projelerde kullanılan yapı sınıfları ve fiyat artış yüzdeleri. ... 38

(9)

KISALTMALAR

A.Ş Anonim şirketi

BFY Birim fiyat yöntemi

BAMY Birim alan maliyet yöntemi

OÇEM Otistik çocuklar eğitim ve uygulama merkezi

(10)

ÖZET

DÜZCE İL ÖZEL İDARESİ BÜNYESİNDE İHALESİ YAPILAN KAMU İŞLERİNİN YAPI MALİYETİ TAHMİNİNDE FARKLI MALİYET

YÖNTEMLERİNİN KIYASLAMASI

Sertuğ SÖNMEZ Düzce Üniversitesi

Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi

Danışman: Doç. Dr. Rıfat AKBIYIKLI Temmuz 2019, 63 sayfa

Bu araştırmada; Düzce İl Özel İdaresi bünyesinde ihalesi yapılan Kamu işlerinin yapı maliyeti tahmininde yaygın olarak kullanılan ve en önemli veri tabanları olarak kabul edilen inşaat Birim Fiyat Yöntemi (BFY) ve yapı yaklaşık maliyetlerinin (Birim Alan Maliyet Yöntemi) maliyet tahmini performanslarının belirlenmesi, kıyaslanması ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. İnşaat sektöründeki çekişme, yüklenicilerin kar yüzdelerinin azalmasına neden olmaktadır. Maliyet tahmini için; inşaat işlerinin ön keşiflerde genellikle kabullere dayalı olarak hesaplama yapılır. Bu yüzden öngörülen maliyetlerin gerçekleşme oranı düşük seviyelerdedir. İşte bu yetersizlikler, sektörde yapılan işlerin maliyetlerine ve sürelerine yönelik tahminlerde büyük yanılmalara sebep olmaktadır. Bu da öngörülen bütçenin aşılması başta olmak üzere, önemli kayıplara neden olmaktadır. İnşaat birim fiyat yöntemi; yapım işlerinin uygulama projesi evresine yönelik olarak hazırlanmıştır. Bu yöntemin; teknolojik yeniliklere açık olmaması, birim fiyatların imalatın yapılacağı yer vb. faktörler gözetilmeden hazırlanmış olması, bazı yapım işlerinin poz numarasının ilgili veritabanı kapsamında yer almaması ve güncelleme periyodunun ülkenin ekonomik koşullarına uygun olmaması gibi bazı temel problemlere sahip olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada Yapı Maliyeti Tahmininde Birim Fiyat Yöntemi-Yapı Yaklaşık Maliyetleri Kıyaslaması yapılmış olup; kamu yönetimi ile özel sektör tarafına yönelik iyileştirme önerilerinde bulunulmuştur.

(11)

ABSTRACT

COMPRASION OF DIFFERENT COST METHODS FOR THE PUBLIC WORKS TENDERED WITHIN THE SCOPE OF DÜZCE SPECIAL

PROVINCIAL ADMINISTRATION

Sertuğ SÖNMEZ Düzce University

Graduate School of Natural and Applied Sciences, Department of Civil Engineering Master’s Thesis

Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Rıfat AKBIYIKLI July 2019, 63 pages

In this study; it is aimed to determining, comparing and evaluating the cost estimation performances of the construction unit price method (BFY) and the approximate cost of construction (Unit Area Cost Method), which are widely used in the construction cost estimation of public works and which are considered as the most important databases in tendering and bidding in Düzce County Special Provincial Administration. Conflict in the construction sector leads to a reduction in the profit percentage of contractors. For cost estimation; preliminary estimates of construction works are generally based on assumptions. Therefore, the realization rate of projected costs is low. These inadequacies cause big errors in estimating the costs and durations of the works performed in the sector. This leads to significant losses, especially when the budget is exceeded. Construction unit price method is prepared for the construction project phase. It is known that this method has some problems such as; not being open to technological innovations, unit prices being prepared without taking into consideration the construction environment, some work items not included in the relevant data base and the update period not suitable for the economic conditions of the country. In this study, Unit Price Method-Construction Approximate Costs Comparison has been made in Estimating Construction Cost; and improvement suggestions were made for public administration and private sector.

Keywords: Construction sector, Approximate cost, Unit rate, Quantity take-off,

(12)

1. GİRİŞ

Yaşadığımız dünyada planlama ve programlama hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olmuştur. Tüm iş sektörlerinde olduğu gibi inşaat sektöründe de planlama ve programlama çok önemli bir yere sahiptir.

Her bir inşaat projesinde belirli bir plana sahip olmak, iş programını uygulayabilmek ve bu programa uyabilmek çok önemlidir. Proje içerisindeki değişkenlerin fazla olması en çok maliyet tahminlerinde kendisini göstermektedir. Çoğu projede maliyet tahminleri kesin hesaplarla örtüşmemiş tahminler ve kesin hesaplar arasında farklılıklar görülmüştür.

Günümüzde inşaata dair en ufak bir imalatta bile işin uzmanı olunmasa dahi, hangi malzemeden ne miktarda kullanılacağı, ne kadara mal edileceği, ustaya kaç gün ihtiyaç duyulacağı, ne kadar yevmiye verileceği kabataslak hesaplanmaktadır. Bütçe yeterliyse işe başlanır, yetersizse ertelenir ya da planlanan iş bütçe oranında azaltılır.

Günlük hayatta örneğin bahçede yapılacak bir saksılık çalışmasında hesaplamalar ne kadar tutsa da küçük, orta ve büyük ölçekli, ulusal ya da uluslararası tüm projelerde genel geçer yöntemlere nazaran daha bilimsel, mühendislik çalışmasına dayanan yöntemlerin kullanılması gerekliliği doğmuştur.

İnşaat sektöründeki çekişme, yüklenicilerin kar yüzdelerinin azalmasına neden olmaktadır. Bunun sonucunda işveren ve yüklenici yönünden yapım maliyeti tahmini çalışmaları daha çok önem arz etmektedir [1]. Kabul edilebilir bir maliyet çalışması, yöneticiler için de önemli bir etmendir. Çünkü yapım maliyeti tahmininin erken aşamalarda doğru olarak yapılabilmesi, proje yöneticisine yeterli alternatifler ve yanlış çözümlerden kaçınma olanağı sağlayacaktır [2].

İnşaat sektöründe bulunan yatırımcı, mal sahibi, girişimci, tasarımcı, firmalar ve denetleyiciler; bina yapım maliyetlerini tahmin etmede, tasarım alternatiflerini ve inşaat teknolojilerini belirlemede, teklif hazırlamada ve değerlendirmede birim fiyat yöntemini yaygın bir şekilde kullanmaktadır [3].

(13)

Maliyet tahmini için; inşaat işlerinin ön keşiflerinde genellikle kabullere dayalı olarak hesaplama yapılır. Bu yüzden öngörülen maliyetlerin gerçekleşme oranı düşük seviyelerdedir. İşte bu yetersizlikler, sektörde yapılan işlerin maliyetlerine ve sürelerine yönelik tahminlerde büyük yanılmalara sebep olmaktadır [4].

Literatürde, projelerde ortaya çıkan maliyet sapması yüzdelerinin %30 - %40'larda olduğu görülmüş ve sonuçların olağan olduğu ifade edilmiştir [5].

Üretime yönelik yapılan çalışmaların her adımında maliyetin tahmin edilebilmesi ve denetlemenin yapılabilmesi için tercih edilen yollar, gayelerine göre farklılık gösterebilmektedir. Avrupa’da kamu inşaat projelerinde yalın bir planlama düşüncesiyle 1900'lerin ortalarında ortaya çıkmış olan tahmin kavramı,1980’lerden itibaren yapılan araştırma ve geliştirme çalışmaları neticesinde sınıflandırılmaya başlanmıştır [6], [7] . Türkiye’de yaklaşık yapım maliyeti tahmininde yaygın olarak kullanılan T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından sunulan veriler; İnşaat Birim Fiyat Yöntemi (BFY) ile Birim Alan Maliyeti Yöntemi (BAMY) olmak üzere iki ana gruba ayrılmaktadır [8],[9]. Bilindiği gibi, birim fiyatı oluşturan girdiler; işgücü, makine-teçhizat ve malzemedir [10]. İnşaat Birim Fiyat Yöntemi (BFY) kapsamında; işgücü (düz işçi, duvar ustası, demir ustası vb.), makine-teçhizat (ekskavatör, buldozer, konkasör vb.) ve malzeme (tuğla, kum, çimento vb.) girdilerinin her biri için bir poz numarası belirlenerek o işin kısa bir tanımı yapılmış, işin birimi ve birim fiyatı tek tek belirlenip liste haline getirilmiştir. Yapım maliyetinin tahmininde bütün dünyada gerçeğe en yakın sonuç veren maliyet tahmin yöntemi olarak bilinmekte ve kullanılmaktadır. Türkiye’de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ve İller Bankası A.Ş. gibi çok sayıda kuruluş, uzun yıllardır Birim Fiyat Sistemine uygun çalışmalarda bulunmakta, kendi alanlarına ilişkin tarif, rayiç ve birim fiyatlar yayımlamaktadır [3].

Birim fiyat modelinin gelişmiş ülkelerden Amerika’da nasıl uygulandığı, ''R.S. Means Company Inc.'' Kurumu’nun birim fiyat oluşturmadaki çalışmaları ve birim fiyatın Türkiye’de nasıl yapılandığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı-Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı’nın birim fiyat oluşturmadaki çalışmaları incelenmiş ve daha etkin, gerçekçi, ihtiyaçları karşılayan birim fiyatın nasıl oluşturulması gerektiği yönünde öneriler getirilmiştir [3].

(14)

Yine T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından düzenlenen yapı yaklaşık maliyetleri (Birim Alan Maliyeti Yöntemi, BAMY), hem kamu hem de özel sektördeki yapıların tasarım evresinde yapım maliyeti tahmini için yaygın olarak kullanılmaktadır. BAMY yönteminin temel misyonu; gerçekleştirilmesi planlanan yapım işlerinin, işverenlerin yatırım planında yer alması sürecinde hesaplama aracı olarak kullanılmasıdır. Bu yöntemde birim alan maliyeti olarak, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca oluşturulan birim alan ile ilgili istatistikler kullanılmaktadır. Yapının işlevine göre gruplandırılmış olan bu maliyetler, her yıl enflasyona göre güncellenerek yayımlanmaktadır. İnşa edilecek yapının toplam inşaat alanı ile bakanlığın oluşturduğu birim alan maliyeti çarpılmak suretiyle yapının yaklaşık maliyeti belirlenmektedir. Bu yöntem, pratik olması nedeniyle yaygın olarak kullanılmakla birlikte, sadece inşaat alanını dikkate alması nedeniyle tasarımları birbirinden tamamen farklı ancak inşaat alanları aynı olan iki yapım işi için aynı maliyet değerini verebilmektedir. Bu nedenle, BAMY ile hesaplanan yaklaşık yapım maliyeti ile reel yapım maliyeti arasında önemli farklılıkların olduğu bilinmektedir. Yapım maliyetinin gerçeğe olabildiğince yakın olarak tahmin edilebilmesi, hem işveren hem de yüklenici için büyük önem arz ettiğinden dolayı, maliyet tahmininde daha gerçekçi sonuçlara ulaşmaya olanak sağlayacak yöntem geliştirme çabaları hep süregelmiştir [11].

Bu çalışma 3 kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda, yapı maliyeti, metraj, birim fiyat yöntemi ve birim alan maliyet yöntemi tanımları yapılmıştır. Kavramlar ve yöntemlere ait detaylı bilgiler sunulmuş, ülkemizdeki kullanım koşullarına değinilmiştir.

Çalışmamızın ikinci kısmında kullanılacak olan uygulama projeleri detaylı bir şekilde anlatılmış, kullandığımız yöntemler ile ortaya çıkan kıyaslama bulguları değerlendirilmiştir.

Çalışmamızın üçüncü kısmında ise, uygulama projeleri üzerinden yapılan kıyaslamalardan elde edilen bulguların Düzce özelinde ve kısmen Türkiye genelinde doğurduğu sonuçlardan bahsedilmiştir. Elde edilen sonuçlar neticesinde yapılan maliyet çalışmalarının ve inşaat sektörünün daha iyi yöntem ve sonuçlara sahip olabilmesi için önerilerde bulunulmuştur.

(15)

2. KAVRAMLAR VE YÖNTEM

''Düzce İl Özel İdaresi Bünyesinde İhalesi Yapılan Kamu İşlerinin Yapı Maliyeti Tahmininde Farklı Maliyet Yöntemlerinin Kıyaslaması'' isimli bu tez çalışmasında; Düzce İl Özel İdaresi bünyesinde ihalesi yapılmış, geçmiş yıllara yönelik kesin hesapları çıkartılmış, içinde bulunduğumuz yıl için ihale bedelleri belirlenmiş kamu işlerinden yararlanılarak, en yaygın ve gerçeğe en yakın olarak kabul gören yöntem olan Birim Fiyat Yöntemi (BFY) ile oluşturulmuş maliyetlerden yararlanılmıştır. Aynı zamanda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan ''Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ'' kapsamında bahse konu kamu işlerine yönelik; avan proje aşamasında maliyet hakkında bir tahmin yürütmek için kullanılmıştır.

Kullanılan bu projelerde; BFY ile elde edilen maliyetler ile Bakanlık tarafından yayınlanan tebliğde belirtilen fiyatlar ile kullanılan Birim Alan Maliyet Yöntemi (BAMY) kıyaslanmıştır. Projelerde fiyatlara BFY ile oluşturulmuş hangi pozun daha çok etki ettiği incelenmiştir. Yıllara yönelik olarak çoğunlukla kullanılan pozlar ile BAMY artışları arasındaki farklar gösterilmiştir. Elde edilen sonuçlar ile birlikte uygulama yöntemlerinin gerçekliliği, varsa olumsuz yanları hakkında nasıl bir yol izlenmesi gerektiği, verimliliğin arttırılması için ne gibi yeniliklerin uygulanabileceği değerlendirilmiştir.

2.1. KAVRAMLAR

Maliyet kıyaslamasına geçmeden önce, çalışmamız ile ilgili kavramların tanımları ile ilgili açıklama yapılması uygun olacaktır. Bu kavramlar inşaat maliyeti tahmininde en çok kullanılan kavramlar olmakla birlikte maliyet çalışmalarının en önemli aşamalarıdır.

2.1.1. Metraj

Proje içerisinde bulunan ve cinsleri farklı olan tüm imalatların ayrı ayrı miktarlarının hesaplanmasına metraj denir. Her malzemenin kendi biriminde hesaplama yöntemi kullanılarak metraj elde edilir. Ölçümlerde uzunluklar m, alanlar m2_{, hacimler m}3_ve

(16)

ağırlıklar ton olarak hesaplanmaktadır. Metraja bağlı maliyet hesaplarında bulunacak maliyetin gerçekçi olması metrajın doğru yapılması ile doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle, metrajın hazırlanması ile ilgili temel ilkelerin iyi bilinmesi gerekmektedir.

Çizelge 2.1. Bazı yapı elemanlarının metraja esas birimleri [12].

Yapılan İşler Birimi Yapılan İşler Birimi

Kazı İşleri m3 _Kaplamalar _m2

Toprak Taşıma m3 Yarım Tuğla Duvar m2

Blokaj m3 Kalın Tuğla Duvar m3

Büz Döşeme m Denizlikler m

Beton İşleri m3 Bordürler m

Betonarme Demirleri ton Sıva, Boya İşleri m2

İksalar m2 Badana m2

Kalıplar m2 Mozaik m2

İskeleler m2 Yalıtım İşleri m2

Moloz Taş Duvar m3 Ahşap Doğrama m2

Kesme Taş Duvar m3 _Cam _m2

Çatı Örtüleri m3 _{Demir İşleri} _ton

2.1.1.1. Metraj Cetveli

İnşaat projesinde kullanılacak malzemeleri ve diğer maliyet kalemlerinin kategorilerini, detay ve miktarlarını belirten bir çizelgedir. Cetvelin hazırlanmasında, Şartname ve çizimler net bir anlayış için ayrıntılı olarak analiz edilecek diğer iki önemli öğedir [12].

Metraj Cetveli (MC), projenin her aşamasında (sözleşme öncesi ve sözleşme sonrası) kullanılacaktır, ancak farklı sözleşme anlaşmalarına ve projelerine dayalı olarak metraj cetveli gerekliliği farklılık göstermektedir. Metraj Cetveli ana kullanım alanları aşağıda listelenmiştir:

• Teklif sahiplerine proje miktarlarını vererek projenin yapılacak işleri ile ilgili temel bir fikir verir.

(17)

doğrultusunda da yapılmalıdır.

• Tahmini veya beklenen sözleşme tutarını verir. İşveren için çok önemlidir. • Değişiklik değerlemesi için bir temel sağlar. Değişiklik detaylı olarak

tartışılmalıdır [12].

Şekil 2.1. Metraj cetveli örneği [12].

Aşağıda gösterilen çizelgede bir yapım işine ait birim ve metraj değerleri gösterilmektedir. Bu örnek gösterimde içme suyu deposu tip projesinde 4 metreye kadar kurulacak olan ahşap kalıp iskelesinin metrajı çıkartılmıştır. Birimi m3 _{olan bu imalatın} metrajı oluşturulurken kaç adet olduğu, en, boy ve yükseklik verileri projeden elde edilmiştir. Aynı zamanda çizelge üzerinde ahşap kalıp iskelesine verilen isim olan poz numarası da görülebilmektedir. Bu aşamada iyi bir metraj cetveli oluşturmanın en ana kuralları; kullanılacak olan birim, proje üzerinden metrajları iyi okuyabilmek ve bu okumaları cetvele iyi bir şekilde aktarabilmektir. Bu hususlar eksiksiz bir şekilde yapıldığı süre metraj cetvelinden problemle karşılaşma olasılığı daha da azalmış olacaktır.

(18)

Çizelge 2.2. Hazırlanmış bir metraj cetveli.

İşin Adı: 50 M3 İçme Suyu Deposu Tip Projesi

İş Grubu: Ana Grup>Betonarme İmalatlar

Açıklama Adet Boy En Yükseklik Azı

Çoğu 21.054: Ahşap kalıp iskelesi (4 metreye kadar, 4m dahil), Birimi: m³ 121,907

Perde 1,000 2,30 1,86 3,72 15,914 1,000 3,60 1,86 3,72 24,909 1,000 3,40 1,86 3,72 23,525 1,000 1,70 1,86 3,72 11,763 1,000 2,45 0,63 1,25 1,929 Döşemeler 1,000 3,40 3,00 3,52 35,904 1,000 1,30 2,45 2,50 7,963

Metraj hazırlanırken dikkat edilecek hususlar ise şöyle sıralanabilir:

• Metraj hazırlanırken yapılan en sık hata, bazı yapı elemanları miktarının olması gerekenden az ya da fazla olmasıdır. Bu durum, daha çok bazı elemanların unutulması veya birden fazla yazılmasıyla meydana gelmektedir.

• Boyutları ifade eden rakamlar, elemanın birimine uygun şekilde yazılmalıdır. Örneğin 2,00 m; 5,20 m2; 4,500 m3; 1,500 ton.

• Metraj cetvellerinin kullanılması hata yapma ihtimalini azaltmaktadır.

• Eleman boyutları belirlenirken, en ve boylar planlardan; yükseklikler kesitlerden alınmalıdır.

• Metrajda ilk iş, yapı elemanlarının ölçülmesinde hangi birimlerin kullanılacağına karar vermektir. Kamu inşaat metrajlarının nasıl yapılacağı Bayındırlık ve İskân Bakanlığı tarafından hazırlanmış bulunan “Birim Fiyat Tarifleri” kitabında ayrıntılı olarak tanımlanmıştır [12].

(19)

2.1.2. Keşif

Bir yapının mimari, betonarme, tesisat projeleri üzerinden ne kadar para ile yapılabileceğini hesaplamak için metraj sonucunda bulunan miktarların birim fiyatlarıyla çarpılması suretiyle yapılan işleme keşif denir [12].

Başka bir tanıma göre ''Keşif; Üretimde bir mal edilinceye değin harcanan değerlerin toplamı olarak tanımlanmaktadır. İnşaat Maliyetleri, imalat miktarı ile o imalat için belirlenen fiyatın çarpımıyla oluşan kalemlerin toplamıdır'' [7].

Yaklaşık maliyet hesaplama aşamaları aşağıdaki şekildedir; 1-Proje ve Teknik Şartnameler hazırlanır.

2-Projeye ait Mahal Listesi hazırlanır.

3-Projeye ait İmalat Miktarları ve İmalat Metrajları çıkarılır. 4-Yaklaşık Maliyet Hesap Cetveli hazırlanır.

5-İşin kısımlarına ait iş kalemleri pursantajları(yüzdeleri) hesaplanır [13].

Şekil 2.2. Metraj cetveli hazırlık şeması [12].

Aşağıdaki şekilde yapı maliyeti hazırlanırken kullanılan metraj ve birim fiyatlarla o imalata ait yapı maliyeti oluşturulmuştur. Kazı, Dolgu, gömlekleme, yükleme, boşaltma ve figüresine ait poz numaraları, o yıla ait birim fiyatı, imalatın metrajı verilmiş ve yapı maliyeti oluşturulmuştur. Metraj cetvelinde doğruluk keşif cetveli için de geçerli

(20)

olacaktır. Kullanılacak birim fiyat ve metraj(miktar)'ın doğruluğu, maliyetin doğruluğuna etki edecektir. Gerekli görülen yerlerde tekraren kontrol edilmesi hataların önüne geçmekte faydalı olacaktır. Doğru zamanda yapılan kontroller geri dönülemez hataların önüne geçmekte fayda sağlayacaktır. Bu da maliyet aşamasında karşılaşacağımız sorunları ortadan kaldırmış olacaktır.

Çizelge 2.3. Hazırlanmış keşif cetveli.

İş Grubu: Şebeke Hattı>Kazı ve Dolgu İmalatları S.

No Poz No İmalatın Cinsi Birim Miktarı

Birim

Fiyatı Tutarı

1 04.001/021 Kum (elenmesi gerekmeyen ince

agrega) m³ 8.250,258 8,80 72.602,27

N.YF.03 Kum-Çakıl nakli m³ 8.250,258 11,00 90.752,84

2 14.1714/1 Kazı malzemesinden makine ile

hendek ve temel dolgusu yapılması m³ 8.719,704 13,29 115.884,87

3 15.140/İB-8

Tuvenan kum -çakıl'ın (08 008 / İB) el ile (tokmaklanarak) sıkıştırılarak hendek ve temel taban ıslahı, boru tabanı yataklanması, borunun gömleklenmesi, hendek ve temel dolgusu yapılması

m³ 8.250,258 19,16 158.074,94

4 Y.09.003/1

1 m³ kum, çakıl, tuvenan, stabilize, kırmataş, hafif agrega ve mermer pirinci taşıtlara yükleme, boşaltma ve figüresi

m³ 8.250,258 2,44 20.130,63

5 Y.15.006/2B

Makine ile her derinlik ve her genişlikte yumuşak ve sert küskülük kazılması (Derin kazı)

m³ 17.665,049 6,80 120.122,33

N.YF.32 Şantiye sınırları dışına kamyonla kazı

malzemesi nakli Ton 35.330,098 3,18 112.349,71

Toplam : 689.917,59

2.1.3. Birim Fiyat

Yapım, hizmet ya da mal alımlarında imalatların ya da malzemelerin bir birimi (m2_{, m}3_, Adet, kg, Ton vb.) için belirlenen fiyata Birim Fiyat denir. Kamu kurumları tarafından özellikle mal, hizmet ve yapım işleri için daha çok alım ve yapım işlerinde kullanılacak olan yaklaşık maliyetlerin belirlenmesinde kullanılan birim fiyatlar aşağıda listelenmiş olan kurumlar tarafından her yıl yayınlanmaktadır [14].

(21)

Ülkemizde Kamu kurumlarınca ihale edilen yapım (inşaat) işleri için birim fiyat, rayiç, analiz ve tarif hazırlama ve yayınlanması Çevre Şehircilik Bakanlığı bünyesinde bulunan Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı yetkisindedir. İnşaat sektöründe gerçekleştirilen işlerin detaylarına bakıldığında fiyat ve tanım olarak farklı imalatların olması, gerçekleştirilecek imalata göre yapım kriterlerinin farklılıklar göstermesi gibi nedenlerden dolayı farklı kurumlar ve kuruluşlar tarafından da birim fiyat yayınlama yetkisi alınmıştır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ilk ve öncelikli olmak üzere Türkiye'de 11 kurum birim fiyat yayınlama yetkisine sahiptir. Bunlar;

1. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2. Karayolları Genel Müdürlüğü 3. İller Bankası Genel Müdürlüğü

4. Demiryolları, Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü 5. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

6. Vakıflar Genel Müdürlüğü 7. Milli Savunma Bakanlığı

8. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü 9. Türk Telekomünikasyon A.Ş.

10. TEDAŞ Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. Genel Müdürlüğü 11. İSKİ Genel Müdürlüğü [14].

Yayınlanan bu fiyatlar (Analizler ve Tesisat pozları) %25 müteahhit karı ve genel gider dahil yayınlanmaktadır. Rayiçler ise %25 kar eklenmeden yayınlanır. Birim fiyatların hiçbiri KDV dahil olarak yayınlanmaz. Bayındırlık Bakanlığı, Bayındırlık Kurulu, Nafia Meclisi’nin 1955 yılında aldığı karar ile inşaat işlerindeki kar ve genel gider oranı %25 olarak belirlenmiş olup, günümüzde de geçerliliğini korumaktadır [14].

(22)

Şekil 2.3. Birim fiyatın güncellenme ve yeniden oluşturma süreçleri [12],[14].

Kamu Kurumları tarafından kullanılan ve metraj, maliyet ve hakediş programı olan OSKA e-Hakediş programı veri tabanından birim fiyatı gösteren şekiller aşağıdadır. Burada poz numarasını yıllara tanımını, yıllara göre değişen birim fiyatlarını ve analizini görebiliriz.

Sektörde yıllardır öncülük eden firmalar ihalelere teklif verme aşamasında kendi bünyelerinde oluşturdukları veri tabanlarından faydalandıkları bilinmektedir. Ancak kendisine ait bir veri tabanı olmayan firmalar yukarıda adı geçen kurumlar tarafından yayınlanmış olan tüm birim fiyatlardan faydalanabilir veya kendi gereksinimleri doğrultusundan değişiklik yaparak kullanabilirler [14].

(23)

Şekil 2.4. Poza ait birim fiyat ve tanımı [15].

(24)

Şekil 2.6. Örnek keşif (yaklaşık maliyet) icmal tablosu [12].

2.1.3.1. Birim Fiyat Pozları( Poz Numaraları)

Birim Fiyat ile Poz kavramları genellikle karıştırılmaktadır. 1 birim olarak hesaplanmış ve yayınlanmış olan fiyata birim fiyat, bu fiyatı ve tanımı ifade eden, kurumda ve kaynaklarda sıra adı veren tanıma da poz denir. Aslında birim fiyat poza ait bir bilgidir [14].

2.2. YÖNTEMLERİN TANIMLANMASI

Yapım maliyeti tahmini yöntemleri, genel olarak; yaklaşık maliyet tahmin yöntemleri ve detaylı maliyet tahmin yöntemleri olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Yaklaşık maliyet tahmin yöntemleri; kısa süre içerisinde hazırlanan ve maliyeti kabaca tahmin etmeye yarayan yöntemleri içerir. Detaylı maliyet tahmin yöntemleri ise işin yapılabilmesi için gerekli olan bütün bileşenlerin miktarlarının ve maliyetlerinin tespitine dayanır [16].

(25)

2.2.1. Birim Fiyat Yöntemi (BFY)

Birim fiyatları gösteren liste her yıl güncellenmekte olan bir veritabanı olarak düşünülebilir. Bahsedilen BFY sistemi çerçevesinde; yapılacak iş için gerekli olan girdilerin miktarlarının hesaplanmasının (metraj) ardından, veri tabanında yer alan birim fiyatlarla, hesaplanan miktarların çarpılması suretiyle girdilerin yaklaşık maliyetleri hesaplanabilmektedir. İhale öncesinde hesaplanan yaklaşık maliyet değeri üzerinden, isteklilerce yapılan tekliflerin uygun olup olmadığı (aşırı düşük teklif vb.) değerlendirilmektedir. Yapım işlerinin tamamen hazır olan bir projesinin uygulama aşaması için Bakanlık tarafından açıklanmış ve yürürlükte olan inşaat birim fiyat yöntemi; Dünyadaki teknolojilere ayak uyduramaması, birim fiyatların imalatın yapılacağı yer vb. gibi etmenlere önem verilmeden hazırlanması, yapım işlerinde bazı poz numaralarının ilgili veritabanı içinde bulunmaması ve bahse konu olan bu fiyatların güncelleme dönemlerinin ülkedeki ekonomik ve piyasa koşullarına uygun olmaması gibi bazı temel problemlere sahip olduğu bilinmektedir [8].

Kamuda ihalesi yapılacak olan yapım işlerinde öncelikli olarak birim fiyatlardan yararlanılır. İş kalemlerinin çok olması ve yayında olan birim fiyatların teknolojik yenilikler karşısında yetersiz olması sebebiyle piyasadan fiyat alma yöntemiyle özel poz veya fiyat analizleri de hazırlanabilmektedir [8].

2.2.2. Birim Alan Maliyeti Yöntemi (BAMY)

Birim alan maliyeti yöntemi, inşaat planının alanı baz alınarak maliyeti belirlenen ve avan proje aşamasından en çok tercih edilen yöntemdir. Bu model konut, fabrika, depo, hastane, okul, kule vb. inşaat projelerinde uygulanabilir.

2.2.2.1. BAMY Uygulama Prensibi

Bu yöntem aşağıdaki aşamalar doğrultusunda ön maliyet tahmininde uygulanır. 1) Proje tipi seçilir. (konut, otel, hastane vb.)

2) Bu aşamada belirlenen yapıların yatay izdüşümdeki kat alanlarının toplamı hesaplanır. 3) Projenin toplam inşaat alanı proje tipine göre Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan '' Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ'' (EK-1) içerisinden uygun birim alan maliyeti seçilerek tahmini maliyet elde edilir.

(26)

2.2.2.2. BAMY Avantajları

Bu yöntem; henüz proje aşamasında olan işler için bir ön fikir vermesi açısından fayda sağlamaktadır. Yöntemin basitliği sayesinde tahmini proje boyutlarından yararlanılarak bir maliyet analizi yapılabilir ve bütçe planlama aşamasında bir ön karar mekanizması olarak yol gösterebilir. Yöntemi herkes tarafından tercih edilir kılan bir diğer özelliği ise her yıl yayınlanmış olan m2 _{birim fiyatlar üzerinden detaylar gözetilmeksizin bir sonuca} ulaşılıp karar için değerlendirme yapma şansı veriyor olmasıdır.

2.2.2.3. BAMY Dezavantajları

Bu yöntemde sadece 2 boyutlu olarak düşünülür üçüncü boyuta ait herhangi bir özellik yoktur. Bina toplam yüksekliği esas alınan nokta değil önemli olan toplam inşaat alanıdır. İnşaatın nasıl bir yerde yapıldığı, hava ve arazi koşulları, inşaat esnasında kullanılan yöntemler, malzeme özellikleri, tesisat kalitesi gibi değişkenler göz önünde bulundurulmamıştır.

Avan proje evresinde maliyet hesabı yapılacak aynı alana sahip iki binanın bu yöntem sonucu maliyeti aynı olmasına rağmen gerçekte farklı olmasından dolayı projeler arasında seçim yapılamaz [17].

Yapı Kat yüksekliği, inşaatın büyüklüğü, plansal farklılıklar, kalite sınıfları arasındaki farklar gibi etkenler göz önünde bulundurulmadığı için sonuçlar yeterli hassasiyette değildir [18].

Bahse konu BAMY bina kat yüksekliği çok fazla olduğu durumlarda gerçeğe yakın maliyete ulaşma noktasında güvenilir değildir [19].

(27)

3. UYGULAMA VE BULGULAR

Bir yapım işi kapsamında yapılması planlanan imalatların maliyetlerinin geleceğe yönelik bir şekilde hesaplanmasıyla, yapım maliyetinin geleceğe yönelik olarak hesaplanması mümkün olabilir [7]. Ancak inşaat sektöründe yer alan projelerin; kullanım amaçlarının (eğitim, sağlık vb.) ve tasarımlarının birbirinden farklı olması, yapım sürelerinin uzun olması, proje girdilerinin (işveren, yüklenici, kullanılan malzeme-ekipman vb.) farklı olması ve başlangıçta belirlenen isteklerin yapım süresince değiştirilebilmesi gibi sebeplerden dolayı, yapım maliyetlerinin önceden belirlenmesi zordur [20],[21]. Türkiye’de istatistiksel verilerin kapsamının darlığı gibi nedenlerle yapım maliyeti tahminleri gerçekleşme maliyetini yakalayamamaktadır [20].

Bu çalışmada; öncelikle her bir yapım işinin ihale dosyasından, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından her yıl güncellenerek yayımlanan inşaat birim fiyat yöntemi (BFY) kapsamında hesaplanmış olan ihale öncesi yaklaşık maliyet tutarları temin edilmiştir. Daha sonra, ''T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı -Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ- ''adı altında her yıl güncellenerek yayımlanan ve birim alan maliyeti yöntemi (BAMY) olarak bilinen yöntem kullanılarak yaklaşık yapım maliyeti tutarları hesaplanmıştır. İncelenen projelerin büyük çoğunluğunun tamamlanması bir takvim yılında bitirildiğinden, bir başka ifadeyle bu projeler yıllara sari olmadığından dolayı, bu projeler için sadece başlangıç yılına ait tebliğ göz önüne alınmıştır. Son olarak da; kıyaslamada esas alınmak üzere, her bir yapım işinin ihale dosyasından ihale bedelleri temin edilmiştir. İnşaat süreci biten projelerde ise kesin hesap olarak ihale bedeli bilgilerinden yararlanılarak kıyaslama yapılmıştır. Çalışma kapsamında kullanılan yaklaşık maliyet ve ihale bedeli verileri, 4734 sayılı mevcut kamu ihale kanununa göre ihale edilmiş , kamu yapım işlerine ait dosyalardan elde edilmiştir.

Bu çalışmada yararlanacağımız tüm projeler İl Özel İdaresi Bünyesinde projesi ve maliyetleri hazırlanmış olan; ihalesi yapılıp imalatı devam eden işler, ihalesi yapılıp tamamlanan işler, ihalesi yapılıp tamamlanan ikmal inşaat işleri ve ihalesi yapıldığı halde iptal edilmiş olan işlerdir. Bahse konu tüm bu projelerin genel bilgileri sıralı olarak verilmiştir. elde edilen veriler ilk olarak maliyet yöntemleri arasında kıyaslanacak

(28)

ardından ihale bedelleri ile kıyaslanacaklardır. Bahse konu projelerde tamamlanan ve devam eden tüm işlerde ihale bedeli baz alınmıştır. Bunun başlıca nedeni ihale kapsamında fiyat farkı verilmeyecek olmasıdır. Yıllara sari işler olsa bile fiyat farkı verilmemesi kesin hesap bedellerini etkilemeyecektir. Sırasıyla inşaat işlerinin maliyete yüzdesi, demir ve beton imalatının maliyete olan etkisi değerlendirilecektir.

3.1. DEVAM EDEN PROJELER 3.1.1. 6 Derslikli Anaokulu Projesi

Anaokulu projesi Düzce ilinde merkez bölgesinde İl Milli Eğitim Müdürlüğü projesidir. Projenin toplam yapı alanı 721 m2_{‘dir. Yapı tek bloktur. Projenin ihale bedeli} 832.930,00TL olarak belirlenmiştir. 2019 yılı içerisinde yapımına başlanmıştır.Projeye ait vaziyet planı aşağıda verilmiştir.

Şekil 3.1. Anaokulu projesi vaziyet planı.

Çizelge 3.1.' de projeye ait veriler; projenin adı, projenin tipi, projenin sınıfı, yapı alanı, proje yılı, projenin yapı yaklaşık maliyetleri( BFY, BAMY) gösterilmiştir.

(29)

Çizelge 3.1. Anaokulu projesi bilgileri.

PROJE İSMİ ANAOKULU PROJESİ

Proje Tipi Anaokulu

Yapı Sınıfı 3. Sınıf A Grubu Yapılar

Yapı Alanı 721m2

Proje Yılı 2019

Yapının Birim Fiyat Yöntemi (BFY) ile

Oluşan Maliyeti 1.000.667,49

Yapının Birim Alan Maliyeti Yöntemi

(BAMY) ile Oluşan Maliyeti 706.580,00

İhale Bedeli 832.930,00

3.1.2. 2-3 Hekimli Aile Sağlığı Merkezi Projesi

Aile Sağlığı Merkezi Projesi ise yine Düzce İlinde Şehir Merkezinde inşa edilmektedir. Proje toplam alanı 308 m2 _{'dir. 2019 yılı içerisinde yapımına başlanmıştır. Projeye ait} vaziyet planı aşağıda verilmiştir.

Şekil 3.2. Aile sağlığı merkezi projesi vaziyet planı.

(30)

Çizelge 3.2. Aile sağlığı merkezi projesi bilgileri.

PROJE İSMİ AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ _PROJESİ

Proje Tipi Sağlık Merkezi

Yapı Sınıfı 5. Sınıf B Grubu Yapılar

Yapı Alanı 308m2

Proje Yılı 2019

(BAMY) ile Oluşan Maliyeti 765.380,00

İhale Bedeli 812.000,00

3.1.3. 12 Derslikli Lise ve Kapalı Spor Salonu Projesi

Şekil 3.3. 12 derslikli lise ve kapalı spor salonu vaziyet planı.

12 Derslikli Lise ve Kapalı Spor Salonu Projesi İlimiz Çilimli İlçesinde inşa edilmektedir. Proje alanı okul için 4104 m2 spor salonu için 725 m2olup toplamda 4829 m2 'dir. 2018 yılında ihalesi yapılmış olup proje halen devam etmektedir. Projeye ait vaziyet planı yukarıda verilmiştir.

(31)

Çizelge 3.3.' te projeye ait veriler; projenin adı, projenin tipi, projenin sınıfı, yapı alanı, proje yılı, projenin yapı yaklaşık maliyetleri( BFY, BAMY) gösterilmiştir.

Çizelge 3.3. 12 derslikli okul ve spor salonu proje bilgileri.

PROJE İSMİ

12 DERSLİKLİ LİSE VE KAPALI SPOR SALONU

PROJESİ

12 DERSLİKLİ LİSE VE KAPALI SPOR SALONU

PROJESİ

Proje Tipi

Özelliği olan Büyük Okul Yapıları (Spor Salonu ve Ek

Tesisleri Olan)

Okul Spor Salonu

Yapı Sınıfı 4. Sınıf A Grubu Yapılar 4.Sınıf A

Grubu Yapılar

4. Sınıf B Grubu Yapılar

Yapı Alanı 4829 m2 _{4104 m}2 _{725 m}2

Proje Yılı 2018 2018 2018

Oluşan Maliyeti

7.341.126,24 7.341.126,24

Yapının Birim Alan Maliyeti Yöntemi (BAMY) ile Oluşan

Maliyeti

4.906.264,00

4.169.664,00 853.325,00

5.022.989,00

İhale Bedeli 6.892.000,00 6.892.000,00

3.1.4. Bilim Sanat Merkezi Projesi

Bilim Sanat Merkezi Projesi Düzce İli Merkez İlçesinde inşa edilmektedir. Proje alanı merkez ve amfi tiyatro ile 3096 m2 _'dir. _{2018 yılında ihalesi yapılmış olup proje halen}

(32)

devam etmektedir. Projeye ait vaziyet planı aşağıda verilmiştir.

Şekil 3.4. Bilim sanat merkezi vaziyet planı.

Çizelge 3.4. Bilim sanat merkezi proje bilgileri.

PROJE İSMİ DÜZCE BİLİM SANAT MERKEZİ

Proje Tipi Bilimsel Araştırma Merkezleri

Yapı Alanı 3096 m2

Proje Yılı 2018

(BAMY) ile Oluşan Maliyeti 5.083.632,00

(33)

3.1.5. 16 Derslikli Ortaokul Projesi

16 Derslikli Ortaokul Projesi Düzce İli Gümüşova ilçesinde inşa edilmektedir. Proje alanı 5194 m2 'dir. 2018 yılında ihalesi yapılmış olup proje halen devam etmektedir. Projeye ait vaziyet planı aşağıda verilmiştir.

Şekil 3.5 16 derslikli ortaokul projesi vaziyet planı.

Çizelge 3.5. 16 derslikli ortaokul proje bilgileri.

PROJE İSMİ _{DERSLİKLİ ORTAOKUL PROJESİ}DÜZCE GÜMÜŞOVA 16

Proje Tipi Okul

Proje Yılı 2018

(34)

3.1.6. 12 Derslikli İlkokul Projesi

12 Derslikli İlkokul Projesi Düzce İli Merkez ilçesinde inşa edilmektedir. Proje alanı 3400 m2 'dir. 2018 yılında ihalesi yapılmış olup proje halen devam etmektedir. Projeye ait vaziyet planı aşağıda verilmiştir.

Şekil 3.6. 12 derslikli ilkokul projesi vaziyet planı.

Çizelge 3.6.' da projeye ait veriler; projenin adı, projenin tipi, projenin sınıfı, yapı alanı, proje yılı, projenin yapı yaklaşık maliyetleri( BFY, BAMY) gösterilmiştir.

Çizelge 3.6. 12 derslikli ilkokul proje bilgileri.

PROJE İSMİ 12 Derslikli İlkokul Projesi

Proje Tipi Okul

Proje Yılı 2018

(35)

3.2. TAMAMLANAN PROJELER

3.2.1. Spor Lisesi ve Kapalı Spor Salonu Projesi

Şekil 3.7. Spor lisesi ve kapalı spor salonu vaziyet planı.

Spor Lisesi ve Kapalı Spor Salonu Projesi İlimiz Merkez İlçesinde inşa edilmektedir. Proje alanı okul için 4750 m2 _{spor salonu için}_{446 m}2 _{olup toplamda}_{5196 m}2 '_dir._{2018 yılında}

ihalesi yapılmış olup proje tamamlanmıştır. Projeye ait vaziyet planı yukarıda verilmiştir.

Çizelge 3.7. Spor lisesi ve kapalı spor salonu proje bilgileri.

PROJE İSMİ SPOR LİSESİ VE KAPALI SPOR SALONU PROJESİ

SPOR LİSESİ VE KAPALI SPOR SALONU PROJESİ

Proje Tipi

Özelliği olan Büyük Okul Yapıları (Spor Salonu ve Ek

Tesisleri Olan)

Okul Spor Salonu

Yapı Sınıfı 4. Sınıf A Grubu Yapılar 4.Sınıf A Grubu 4. Sınıf B Grubu

Yapı Alanı 5196 m2 _{4750 m}2 _{446 m}2

Proje Yılı 2017 2017 2017

BFY ile Oluşan Maliyeti 6.736.448,39 6.736.448,39

BAMY ile Oluşan Maliyeti 4.582.872,00 4.189.500,00 455.366,00 4.644.866,00

(36)

3.2.2. 14 Derslikli Lise Projesi

14 Derslikli Lise Projesi Düzce İli Kaynaşlı ilçesinde inşa edilmektedir. Proje alanı 5845 m2 'dir. 2017 yılında ihalesi yapılmış olup proje tamamlanmıştır. Proje Maliyet yılı 2016'dır.Projeye ait vaziyet planı şekil 3.8' de verilmiştir.

Şekil 3.8. 14 derslikli lise projesi vaziyet planı.

Çizelge3.8.' de projeye ait veriler; projenin adı, projenin tipi, projenin sınıfı, yapı alanı, proje yılı, projenin yapı yaklaşık maliyetleri( BFY, BAMY) gösterilmiştir.

Çizelge 3.8. 14 derslikli lise proje bilgileri.

PROJE İSMİ 14 Derslikli İlkokul Projesi

Proje Tipi Okul

Proje Yılı 2016

BFY ile Oluşan Maliyeti 5.289.940,63

BAMY ile Oluşan Maliyeti 4.056.430,00

(37)

3.3. TAMAMLANAN İKMAL PROJELER

İkmal proje; eksik kalmış, herhangi bir sebeple bitirilememiş proje demektir. İkmal proje ihaleleri yarım- eksik kalmış işi tamamlamak ve projeyi hizmete sunmak için yapılır.

3.3.1. Otistik Çocuklar Eğitim ve Uygulama Merkezi Projesi

Otistik Çocuklar Eğitim ve Uygulama Merkezi (OÇEM) Projesi Düzce İli Merkez ilçesinde inşa edilmektedir. Proje alanı 3530 m2 '_{dir. 2017 yılında ihalesi yapılmış olup} proje yüklenici tarafından tamamlanamamıştır. İşin başlangıcında ikmal maliyet hazırlanarak ihale edilmiş ve proje tamamlanmıştır. Projeye ait vaziyet planı aşağıda verilmiştir.

Şekil 3.9. OÇEM vaziyet planı.

Çizelge 3.9.' da projeye ait veriler; projenin adı, projenin tipi, projenin sınıfı, yapı alanı, proje yılı, projenin yapı yaklaşık maliyetleri (BFY, BAMY) gösterilmiştir.

(38)

Çizelge 3.9. OÇEM proje bilgileri.

PROJE İSMİ OÇEM Projesi

Proje Tipi Eğitim ve Uygulama Merkezi

Proje Yılı 2017

İhale Bedeli 2.204.444,31

3.4. İHALESİ İPTAL EDİLEN PROJE 3.4.1. Bilim Merkezi Projesi

Bilim Merkezi Projesi Düzce İli Merkez ilçesinde Kalıcı Konutlar mevkiinde inşa edilmesi planlanmıştır. Proje alanı 11.250 m2 '_{dir. 2018 yılında ihalesi yapıldı ancak;} isteklilerden gelen teklifler yaklaşık maliyetin üzerinde olduğu için ihale iptal edildi. Şu an için projede yeni bir gelişme bulunmamaktadır. Projeye ait vaziyet planı şekil 3.10' da verilmiştir.

Çizelge3.10.' da projeye ait veriler; projenin adı, projenin tipi, projenin sınıfı, yapı alanı, proje yılı, projenin yapı yaklaşık maliyetleri( BFY, BAMY) gösterilmiştir.

Çizelge 3.10. Bilim merkezi proje bilgileri.

PROJE İSMİ Bilim Merkezi Projesi

Proje Tipi Bilimsel Araştırma Merkezi

Proje Yılı 2018

(39)

(40)

3.5. BULGULAR

3.5.1. Birim Fiyat - Birim Alan Maliyet Yöntemi - İhale Bedeli Kıyaslamaları

3.5.1.1. Devam Eden Projeler

Çizelge 3.11. Devam eden işler BFY- BAMY kıyaslaması.

Projelerin BFY ve BAMY ile Hesaplanan Yaklaşık Maliyetlerinin Kıyaslanması

Proje Adı BFY Maliyeti(a) BAMY

Maliyeti(b) Hata Oranı(Yüzde) (a − b) b Proje Toplam Alanı(m2₎

6 Derslikli Anaokulu Projesi 1.000.667,49 706.580,00 %41,62 721

2-3 Hekimli Aile Sağlığı

Merkezi 1.098.987,40 765.380,00 %43,6 308

12 Derslikli Lise ve Kapalı Spor Salonu Projesi

(1.Yöntem)

7.341.126,24 4.906.264,00 _%49,6 ₄₈₂₉

12 Derslikli Lise ve Kapalı Spor Salonu Projesi

(2.Yöntem)

7.341.126,24 5.022.989,00 _%46,1 ₄₈₂₉

Bilim Sanat Merkezi Projesi _6.144.935,39 5.083.632,00 %21 3096

16 Derslik Ortaokul Projesi _5.844.127,81 4.155.200,00 %41 5194

12 Derslik İlkokul Projesi _5.222.777,58 2.720.000,00 %92 3400

Projelerin BFY-BAMY kıyaslama tablosu incelendiğinde; Anaokulu projesinde birim fiyatlarla hesaplanan toplam maliyet; 1.000.667,49 , yapı yaklaşık birim maliyeti yöntemiyle hesaplanan toplam maliyet; 706.580,00 olarak belirlenmiştir. BFY, BAMY'ne göre %41,62 oranında yüksek çıkmıştır.

(41)

Sağlık Merkezi projesinde ise birim fiyatlarla hesaplanan toplam maliyet; 1.098.987,40 TL'dir. Yapı yaklaşık birim maliyeti yöntemiyle hesaplanan toplam maliyet; 765.380,00 TL olarak belirlenmiştir. BFY, BAMY'ne göre %43,6 oranında yüksek çıkmıştır. 12 Derslikli lise ve kapalı spor salonu projesinde 1. yöntem olarak okul ve spor salonu toplam alan alınarak aynı yapı sınıfında değerlendirilmiş; birim fiyatlarla hesaplanan toplam maliyet; 7.341.126,24, yapı yaklaşık birim maliyeti yöntemiyle hesaplanan toplam maliyet; 4.906.264,00olarak belirlenmiştir. BFY, BAMY'ne göre %49,6 oranında yüksek çıkmıştır. 2. yöntem olarak okul ve spor salonu yapı sınıfları ayrı kabul edilmiş her birinin kendine ait alanları belirlenen yapı sınıfı birim alan maliyetiyle çarpılmıştır. Birim fiyatlarla hesaplanan toplam maliyet; 7.341.126,24, yapı yaklaşık birim maliyeti yöntemiyle hesaplanan toplam maliyet; 5.022.989,00 olarak belirlenmiştir. BFY, BAMY'ne göre %46,1 oranında yüksek çıkmıştır. 2. yöntemde seçilen yapı sınıfları BFY değerlerine daha da yaklaşmıştır.

Bilim sanat merkezi projesinde birim fiyatlarla hesaplanan toplam maliyet; 6.144.935,39, yapı yaklaşık birim maliyeti yöntemiyle hesaplanan toplam maliyet; 5.083.632,00 olarak belirlenmiştir. BFY, BAMY'ne göre %21 oranında yüksek çıkmıştır. İki yöntem hesaplamalarında en yakın sapma oranı bu projededir.

16 derslikli ortaokul projesinde birim fiyatlarla hesaplanan toplam maliyet; 5.844.127,81, yapı yaklaşık birim maliyeti yöntemiyle hesaplanan toplam maliyet; 4.155.200,00olarak belirlenmiştir. BFY, BAMY'ne göre %41 oranında yüksek çıkmıştır.

12 derslikli ilkokul projesinde birim fiyatlarla hesaplanan toplam maliyet; 5.222.777,58, yapı yaklaşık birim maliyeti yöntemiyle hesaplanan toplam maliyet; 2.720.000,00 olarak belirlenmiştir. BFY, BAMY'ne göre %92 oranında yüksek çıkmıştır. Bu proje ile ilgili detaylı incelemeyi önümüzdeki kısımlarda yapacağız.

İnşaatı devam eden projelerin BFY ve BAMY maliyetleri kıyaslandığında en yakın değer Bilim Sanat Merkezi projesinde elde edilmiştir. Okul projelerinde sapmalar %41 in altına düşmemiş derslik sayısı az olan sadece okul inşaatına sahip ilkokul projesinde yaklaşık 2 katına çıkmıştır.

Okul projelerinde yapı alanı artsa da sapma oranını azaltan bir sonuç görülmemiştir. Kat yüksekliği, toplam alan gibi faktörler yöntemler arasındaki sapmayı etkilememiştir. Devam eden işlerin ihale bedelleri ve yöntem maliyetleri arasındaki sonuçlar kıyaslanacak olursa;

(42)

Çizelge 3.12. Devam eden projelerin BFY-BAMY-ihale bedeli kıyaslaması.

Projelerin BFY - BAMY ve İhale Bedellerinin Kıyaslanması

Proje Adı BFY

Maliyeti(a) BAMY Maliyeti(b) İhale Bedeli(c) Hata Oranı(Yüzde) (a − c) c Hata Oranı(Yüzde) (b − c) c 6 Derslikli Anaokulu Projesi 1.000.667,49 _706.580,00 _832.930,00 _%20 _-%15 2-3 Hekimli Aile Sağlığı Merkezi 1.098.987,40 765.380,00 812.000,00 %35 -%5,74 12 Derslikli Lise ve Kapalı Spor Salonu Projesi (1. Yöntem) 7.341.126,24 4.906.264,00 6.892.000,00 _%6,5 _-%29 12 Derslikli Lise ve Kapalı Spor Salonu Projesi (2. Yöntem) 7.341.126,24 5.022.989,00 6.892.000,00 _%6,5 _-%27 Bilim Sanat Merkezi Projesi 6.144.935,39 5.083.632,00 5.162.900,00 %19 -%1,5 16 Derslik Ortaokul Projesi 5.844.127,81 4.155.200,00 4.664.000,00 %25 -%11 12 Derslik İlkokul Projesi 5.222.777,58 2.720.000,00 4.694.000,00 %11 -%42

BAMY değerleri her zaman ihale bedelinin altında kalmış, BFY değerleri ise ihale bedelinden her zaman yüksek çıkmıştır. BFY ile hazırlık yapmak proje yöneticilerini bütçe planlaması açısından güvenli sınırlar içerisinde tutabilir ancak; güvenli sınırlarda kalsa da gerçeklerden uzaktır. BAMY ile hazırlık yapmak ise proje yöneticileri için gördüğümüz tabloda geniş bir sapma değer aralığında risktir. Bütçede en az açık veren proje Bilim sanat merkezi olurken, ilkokul projesi %42 gibi eksik bir bütçe planlaması

(43)

ortaya çıkarır. Bamy için İkinci en az sapma değeri ise aile sağlığı merkezi projesindedir. Okul inşaatı kapsamındaki 4 projede anaokulu projesi hariç proje alanı arttıkça sapma oranı azalmış olup, 12 derslikli ilkokul projesi yine incelenmesi gereken farklı bir sonuç ortaya koymuştur. Bu veriler ışığında yöntemlerin yetersizliği ve güvenilirliği tartışmaya açık olduğunu göstermiştir.

3.5.1.2. Tamamlanan Projeler

Çizelge 3.13. Tamamlanan projelerin BFY-BAMY kıyaslaması.

Proje Adı BFY

Maliyeti(a) BAMY Maliyeti(b) Hata Oranı(Yüzde) (a − b) b Proje Toplam Alanı(m2₎

Spor Lisesi ve Kapalı Spor Salonu Projesi

(1.Yöntem)

6.736.448,39 4.582.872,00 _%47 ₅₁₉₆

Spor Lisesi ve Kapalı Spor Salonu Projesi

(2.Yöntem)

6.736.448,39 4.644.866,00 _%45 ₅₁₉₆

14 Derslik Lise Projesi _5.289.940,63 4.056.430,00 %30,4 5845

Projelerin BFY-BAMY kıyaslama tablosu incelendiğinde; Spor lisesi ve kapalı spor salonu projesinde 1. yöntem olarak okul ve spor salonu toplam alan alınarak aynı yapı sınıfında değerlendirilmiş; birim fiyatlarla hesaplanan toplam maliyet; 6.736.448,39, yapı yaklaşık birim maliyeti yöntemiyle hesaplanan toplam maliyet; 4.582.872,00 olarak belirlenmiştir. BFY, BAMY'ne göre %47 oranında yüksek çıkmıştır. 2. yöntem olarak okul ve spor salonu yapı sınıfları ayrı kabul edilmiş her birinin kendine ait alanları belirlenen yapı sınıfı birim alan maliyetiyle çarpılmıştır. Birim fiyatlarla hesaplanan toplam maliyet; 6.736.448,39, yapı yaklaşık birim maliyeti yöntemiyle hesaplanan toplam maliyet; 4.644.866,00 olarak belirlenmiştir. BFY, BAMY'ne göre %45 oranında yüksek çıkmıştır. 2. yöntemde seçilen yapı sınıfları BFY değerlerine daha da yaklaşmıştır.

(44)

14 derslik lise projesinde birim fiyatlarla hesaplanan toplam maliyet; 5.289.940,63, yapı yaklaşık birim maliyeti yöntemiyle hesaplanan toplam maliyet; 4.056.430,00 olarak belirlenmiştir. BFY, BAMY'ne göre %30,4 oranında yüksek çıkmıştır. İki yöntem hesaplamalarında en yakın sapma oranı bu projededir.

İnşaatı tamamlanan projelerin BFY ve BAMY maliyetleri kıyaslandığında en yakın değer 14 derslik lise projesinde elde edilmiştir. Okul projelerinde sapmalar ilk kez %40 seviyesinin altına düşerek %30'lara inmiştir. Ancak bu istisna haricinde spor lisesi projesi için sapma neredeyse yarı oranında olması gerçeklik ve yöntemin verimliliği açısından risk taşımaktadır.

Okul projelerinde yapı alanı artsa da sapma oranını azaltan bir sonuç bu kıyaslamada görülebilmiştir ancak yapım yıllarının farklı olması vb. nedenler bu sonucu çok da tutarlı kılmayacaktır.

Tamamlanan işlerin kesin hesap bedelleri ve yöntem maliyetleri arasındaki sonuçlar kıyaslanacak olursa;

Çizelge 3.14. Tamamlanan projelerin BFY-BAMY-ihale bedeli kıyaslaması.

Projelerin BFY-BAMY ve İhale Bedellerinin Kıyaslanması

Proje Adı BFY

Maliyeti(a) BAMY Maliyeti(b) İhale Bedeli(c) Hata Oranı(Yüzde) (a − c) c Hata Oranı(Yüzde) (b − c) c Spor Lisesi ve Kapalı Spor Salonu Projesi (1.Yöntem) 6.736.448,39 4.582.872,00 5.467.705,12 %23 -%16 Spor Lisesi ve Kapalı Spor Salonu Projesi (2.Yöntem) 6.736.448,39 4.644.866,00 5.467.705,12 %23 -%15 14 Derslik Lise Projesi 5.289.940,63 4.056.430,00 5.075.476,71 %4,2 -%20

(45)

Bamy değerleri her zaman kesin hesap bedelinin altında kalmış, Bfy değerleri ise kesin hesap bedelinden her zaman yüksek çıkmıştır. Bfy ile hazırlık yapmak devam eden projelerde de belirttiğimiz gibi proje yöneticilerini bütçe planlaması açısından güvenli sınırlar içerisinde tutabilir ancak; güvenli sınırlarda kalsa da gerçeklerden uzaktır. Ayrıca devam eden işlerde artış ya da azalış yönünde birbirine yakın değerler gözlenmişken tamamlanan işlerde artış ve azalışlar arasındaki farklar genelde %15-25 aralığında seyretmiştir. 14 derslikli lise projesinin kesin hesabı ile Bfy maliyeti çok yakın bir sapma göstermiştir. Bu sonuçlar ortalama karar vermek için yetersiz, maliyet çalışmalarında yararlanmak için yöntemin eksikliğini görüp temkinli davranmada fazlasıyla yeterlidir.

3.5.1.3. Tamamlanan İkmal Projeler

Çizelge 3.15. Tamamlanan ikmal projelerin BFY-BAMY kıyaslaması.

Proje Adı BFY

Maliyeti(a) BAMY Maliyeti(b) Hata Oranı(Yüzde) (a − b) b Proje Toplam Alanı(m2₎ Otistik Çocuklar Eğitim ve Uygulama Merkezi(OÇEM) 4.143.790,18 3.604.130,00 _%15 ₃₅₃₀

Projenin BFY-BAMY kıyaslama tablosu incelendiğinde; Otistik Çocuklar Eğitim ve Uygulama Merkezi projesinde Bfy ile hesaplanan toplam maliyet; 4.143.790,18, Bamy ile hesaplanan toplam maliyet; 3.604.130,00olarak belirlenmiştir. BFY, BAMY'ne göre %15 oranında yüksek çıkmıştır.

Hem tek bir proje örneği olması hem de farklı tipte bir proje uygulaması olması sebebiyle kıyaslama yapmak imkansız olmuştur. Sapma oranının %15 seviyelerinde olması yöntemlerdeki hataların düzeltilmesiyle ortadan kalkabilecek bir fark yorumu yapılabilir. Tamamlanan ikmal işlerin kesin hesap bedelleri ve yöntem maliyetleri arasındaki sonuçlar kıyaslanacak olursa;

(46)

Çizelge 3.16. İkmal projelerin BFY-BAMY-ihale bedeli kıyaslaması.

Projelerin BFY-BAMY ve İhale Bedellerinin Kıyaslanması

Proje Adı Bfy

Maliyeti(a) Bamy Maliyeti(b) İhale Bedeli(c) Hata Oranı (Yüzde) (a − c) c Hata Oranı (Yüzde) (b − c) c Otistik Çocuklar Eğitim ve Uygulama Merkezi(OÇEM) 4.143.790,18 3.604.130,00 2.204.444,31 %88 %63

Bamy değerleri her zaman kesin hesap bedelinin altında kalmış, Bfy değerleri ise kesin hesap bedelinden her zaman yüksek çıkmıştır. Ancak bu örnekte her ikisi hem de yüksek bir sapma oranıyla kesin hesap bedelinden fazladır. Projenin ikmal işi olması nedeniyle keşif çalışmaları esnasında güvenli alanda kalınmış olma ihtimali yüksektir. İstekliler ise ihale için teklif verirken ikmal işi olması nedeniyle fiyatlarda yüksek oranda tenzilat uygulamayı tercih ettikleri düşünülebilir.

3.5.1.4. İhalesi İptal Edilen Proje

Çizelge 3.17. İhalesi iptal edilen projenin BFY-BAMY kıyaslaması.

Proje Adı BFY

Maliyeti(a) BAMY Maliyeti(b) Hata Oranı(Yüzde) (a − b) b Proje Alanı(m2₎

Düzce Bilim Merkezi

Projesi 21.117.995,81 22.871.250,00 -%7,6 11250

Projenin BFY-BAMY kıyaslama tablosu incelendiğinde; yapılan kıyaslamalar arasında ilk kez BAMY, BFY maliyetinden daha yüksek çıkmıştır. %7,6 oranındaki bu eksi oran projenin büyüklüğü, BAMY için hazırlanan tebliğ içerisindeki en güncel ve uygulama sayısı az olan bir proje sınıfı olması nedeniyle imalatlara yönelik özel durumların fazlalığı bu farkı oluşturmuştur. Çünkü projenin içinde bulunduğu sınıf oteller ve havalimanları

(47)

gibi kapsamlı iş gruplarını barındırmaktadır. Söz konusu projenin ihalesi istekliler tarafından verilen tekliflerin yaklaşık maliyetin üzerinde olması nedeniyle Kamu ihale Kanunu'na göre iptal edilmiştir. Bu Projede Bfy için tekliflerin altında kalmasına neden olan başka sebepler ise; maliyetin hazırlandığı yıl içerisinde ihale yapılana kadar olan süreçteki enflasyon ve döviz kurlarının hızlı artışı gösterilebilir. Böylesi piyasa dalgalanmalarının yaşandığı dönemde istekliler kendilerini güvenli alanda tutacak sınırda teklifler hazırlayarak, gelecek olan fiyat reaksiyonlarına karşı yıllara sari işlerde kendilerini koruma altına almaktadırlar.

3.5.2. Projelerin Kaba İnşaat Maliyet Yüzdeleri (Pursantajları)

Çalışmamız kapsamında yararlandığımız tüm projeler için maliyete en çok etki eden imalatların yüzdeleri çıkarılarak toplam maliyet içerisinde bu imalatların yüzdesi oluşturulmuştur.

Çizelge 3.18. Projelerde en çok kullanılan malzemelerin oranı.

İmalat Adı Beton(%) Betonarme Kalıbı(%) Ø8-12 Nervürlü Çelik(%) Ø14-28 Nervürlü Çelik(%) Toplam(%) Proje Adı Anaokulu 9,3 9,9 9,4 9,9 38,5 Aile Sağlığı 6,7 4,3 6,9 2,3 18,2

12 Derslik Lise ve Spor

Salonu 6,6 7,3 7,4 10,3 31,6

Bilim Sanat Merkezi 7,7 4,1 2,1 5,1 19

16 Derslik Ortaokul 6,6 5,8 5,9 9,6 27,9

12 Derslik İlkokul 7,9 7,5 6 7,8 27,2

Spor Lisesi ve Spor Salonu 8,6 7,7 4,9 7,3 28,5

14 Derslik Lise 10,1 8,5 4,9 6,8 30,3

OÇEM 8,6 7,7 4,9 7,3 28,5

Bilim Merkezi 9,9 3,9 3,7 7,4 24,2

(48)

Çizelge 3.18.’de görüldüğü gibi beton, betonarme kalıbı, demir donatı yüzdesi ortalama olarak bir işin ortalama %27,4 üne etki etmektedir. Bu pozlar üzerindeki maliyet tahminlerinin iyileştirilmesi tüm icmale olumlu etki sağlayacaktır.

3.5.3. Çok Kullanılan İmalatlara Ait Birim Fiyatlar (Pozlar)

Çizelge 3.19. Projelerde en çok kullanılan imalatlar ve fiyat artış yüzdeleri.

Yıl ₂₀₁₆ (TL) 2017 (TL) 2018 (TL) 2019 (TL) İmalat Adı Beton 178,78 189,53 192,15 227,61 Artış Oranı(%) 6 1,3 18,5 Betonarme Kalıbı 36,24 38,66 45,48 54,95 Artış Oranı(%) 6,7 17 21 Ø8-12 Nervürlü Demir 1807,64 2552,31 3548,84 4029,78 Artış Oranı(%) 41 39 18,6 Ø14-28 Nervürlü Demir 1751,08 2503,25 3504,78 3965,28 Artış Oranı(%) 43 40 13

Yılları ve adları belirtilen imalatların yıllara göre maliyetleri ve artış oranları gösterilmiştir. Dört adet imalat için bakıldığında demir fiyatlarındaki artışın çok yüksek seviyelerde olduğu görülmektedir. En düşük olarak adlandıracağımız beton fiyatlarındaki artış bile %20 seviyesinin üstündedir.2016-2018 yılları arasında demir fiyatlarındaki hızlı yükseliş proje maliyetlerindeki tutarsızlıkları, ihale sürecinde teklif verilmeyen ya da yaklaşık maliyetin üzerinde kalen teklif sayısını, kamu ve özel sektördeki arzı olumsuz yönde etkilemiştir diyebiliriz.

(49)

3.5.4. Yıllara Göre BAMY Fiyatları

Çizelge 3.20. Projelerde kullanılan yapı sınıfları ve fiyat artış yüzdeleri.

Yıl ₂₀₁₆ (TL) 2017 (TL) 2018 (TL) 2019 (TL) Yapı Sınıfı 3. Sınıf A Grubu 630,00 694,00 800,00 980,00 Artış Oranı(%) 10 15 22,5 4. Sınıf A Grubu 800,00 882,00 1016,00 1270,00 Artış Oranı(%) 10 15 25 4. Sınıf B Grubu 920,00 1021,00 1177,00 1470,00 Artış Oranı(%) 11 15,3 25 5. Sınıf A Grubu 1320,00 1425,00 1642,00 2010,00 Artış Oranı(%) 8 15 22 5. Sınıf B Grubu 1610 1764,00 2033,00 2485,00 Artış Oranı(%) 9,5 15 22

Çizelge 3.20 de gösterilen yapı yaklaşık maliyeti için geçerli olan sınıf ve gruplara göre fiyat artışları gösterilmiştir. Bu tabloya göre şunu söyleyebiliriz ki; ortalama olarak ülkemizdeki enflasyon seviyesine göre yön verilen bu fiyatlar doğru orantılı bir seyir içinde olsa da piyasa beklentileri karşılayamamakta ve verimli olarak kullanılamamaktadır.

Çizelge 3.21. Yıllara göre enflasyon oranları(%)

2016(Yıllık) 8,53

2017(Yıllık) 11,92

2018(Yıllık) 20,30