10-16 Yaş Grubu Erkek Basketbol ve Futbolcuların Seçili Antropometrik ve Motorik Özelliklerinin Karşılaştırılması

(1)

T.C.

İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ

SAĞLIK BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

10 – 16 YAŞ GRUBU ERKEK BASKETBOL VE

FUTBOLCULARIN SEÇİLİ ANTROPOMETRİK VE MOTORİK

ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

ANTRENÖRLÜK EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

HAREKET VE ANTRENMAN BİLİMLERİ BİLİM DALI

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan

Uğur GÜLER

Tez Danışmanı

Yrd. Doç. Dr. Türker BIYIKLI

(2)

(3)

TEZ TANITIM FORMU

YAZAR ADI SOYADI : Uğur GÜLER

TEZİN DİLİ : Türkçe

TEZİN ADI : 10–16 Yaş Grubu Erkek Basketbol ve Futbolcuların Seçili Antropometrik ve Motorik Özelliklerinin Karşılaştırılması

ENSTİTÜ : Sağlık Bilimler Enstitüsü

ANABİLİM DALI : Antrenörlük Eğitimi Anabilim Dalı

TEZİN TÜRÜ : Yüksek Lisans

TEZİN TARİHİ : 03.06.2016

SAYFA SAYISI : 63

TEZ DANIŞMANI : Yrd. Doç. Dr. Türker BIYIKLI

DİZİN TERİMLERİ : Futbol, Basketbol, Antropometrik, Motorik

TÜRKÇE ÖZET : Bu çalışmada, 10 – 16 yaş grubu erkek basketbol ve futbolcuların seçili antropometrik ve motorik özelliklerinin karşılaştırılması, branşlar arasındaki antropometrik ve motorik farklılıklar tespit edilerek sporcuların güçlü ve zayıf özelliklerinin belirlenmesi, bu doğrultuda branşa ve bireye özel antrenman programları yapılarak hedefe yönelik çalışmaların uygulanması amaçlanmaktadır. Sporcunun antropometrik yapılarının ve performans değerlerinin bilinmesi uygun antrenman modellerinin belirlenmesinde, spora uygun oyuncunun seçiminde ve bu sporcuların yetiştirilmesinde antrenörlere ve çeşitli spor takımlarına oyuncuların nitelikleriyle ilgili ön bilgi vermektedir.

DAĞITIM LİSTESİ : 1. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsüne

2. YÖK Ulusal Tez Merkezine

(4)

T.C.

İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ

SAĞLIK BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

10 – 16 YAŞ GRUBU ERKEK BASKETBOL VE

FUTBOLCULARIN SEÇİLİ ANTROPOMETRİK VE MOTORİK

ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

ANTRENÖRLÜK EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

HAREKET VE ANTRENMAN BİLİMLERİ BİLİM DALI

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan

Uğur GÜLER

Tez Danışmanı

Yrd. Doç. Dr. Türker BIYIKLI

(5)

BEYAN

Bu tezin hazırlanmasında bilimsel ahlak kurallarına uyulduğu, başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel normlara uygun olarak atıfta bulunulduğu, kullanılan verilerde herhangi tahrifat yapılmadığını, tezin herhangi bir kısmının bu üniversite veya başka bir üniversitedeki başka bir tez olarak sunulmadığını beyan ederim.

Uğur GÜLER

(6)

JÜRİ ÜYELERİNİN KABUL VE ONAY SAYFASI İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE

Uğur GÜLER’ in 10 – 16 Yaş Grubu Erkek Basketbol ve Futbolcuların Seçili Antropometrik ve Motorik Özelliklerinin Karşılaştırılması adlı tez çalışması, jürimiz tarafından Antrenörlük Eğitimi Anabilim Dalı'nda YÜKSEK LİSANS tezi olarak kabul edilmiştir. Başkan İmza Prof.Dr. Bkkkk BBBBB Üye İmza

Yrd. Doç. Dr. Türker BIYIKLI

(Danışman) Üye İmza Prof.Dr. Bkkkk BBBBB Üye İmza Prof.Dr. Bkkkk BBBBB ONAY

Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım. ... / ... / 2016

İmzası

Ünvanı, Adı SOYADI

(7)

I ÖZET

Bu çalışmada, 10 – 16 yaş grubu erkek basketbol ve futbolcuların seçili antropometrik ve motorik özelliklerinin karşılaştırılması, branşlar arasındaki antropometrik ve motorik farklılıklar tespit edilerek sporcuların güçlü ve zayıf özelliklerinin belirlenmesi, bu doğrultuda branşa ve bireye özel antrenman programları yapılarak hedefe yönelik çalışmaların uygulanması amaçlanmaktadır. Bu çalışma, İstanbul ilinde faaliyet gösteren 10 – 16 yaş grubu İstanbulgücü basketbol okulu altyapı takımlarını oluşturan erkek (63) ve Trabzonspor futbol okulu altyapı takımlarını oluşturan erkek (49) denek grubu üzerinde yapılmıştır. Toplam 112 erkek sporcu seçili antropometrik ve motorik 11 adet teste tabi tutulmuştur.

Çalışmada, sporculara antropometrik ölçümler (boy uzunluğu, vücut ağırlığı, vücut kitle indeksi) ve motorik ölçümler (esneklik, güç, koordinasyon, sürat, çeviklik, denge ve reaksiyon testleri) uygulandı.

Elde edilen veriler SPSS 11.5 paket programıyla tanımlayıcı istatistik, Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis ve Post-Hoc testleri kullanılarak analiz edilmiştir.

Genç erkek basketbol ve futbol gruplarının boy uzunluğu değişkeni, vücut kitle indeksi değişkeni, dikey sıçrama değişkeni, durarak çift bacak öne sıçrama değişkeni, 30 m. sürat değişkeni, altıgen koordinasyon değişkeni, görsel reaksiyon değişkeni ve çeviklik değişkenleri arasında 0.05 düzeyinde anlamlı farklılık bulunmuştur.

13 yaş ve altı basketbol ve futbol grubunda boy uzunluğu değişkeni, vücut kitle indeksi değişkeni, dikey sıçrama değişkeni, durarak çift bacak öne sıçrama değişkeni, altıgen koordinasyon değişkeni, görsel reaksiyon değişkeni ve çeviklik değişkenleri arasında 0.05 düzeyinde anlamlı farklılık bulunmuştur.

14 yaş ve üstü basketbol ve futbol grubunda boy uzunluğu değişkeni, dikey sıçrama değişkeni, durarak çift bacak öne sıçrama değişkeni, 30 m. sürat değişkeni, altıgen koordinasyon değişkeni, görsel reaksiyon değişkeni ve çeviklik değişkenleri arasında 0.05 düzeyinde anlamlı farklılık bulunmuştur.

Sonuç olarak Futbol ve Basketbol oyunlarının fizyolojik beklentileri birbirinden farklı olduğu düşüncesi doğrulanmıştır. Performans gelişimi için branşları kendi gereksinimleri çerçevesinde incelememiz doğru olacaktır.

(8)

II SUMMARY

In this study, 10 - 16 year olds in the men's basketball and football players selected to compare the anthropometric and motor characteristics, the differences of the anthropometric and motoric detected between the branches for determination of strong and weak characteristics of athletes. In this direction by designing specific training programs are intended to apply to branches and individuals working for the goal. This study, which operates in the province of Istanbul 10-16 age group İstanbulgüc school basketball team infrastructure that make men (63) and Trabzonspor football school infrastructure males (49) were carried out on groups of subjects.A total of 112 male athletes selected anthropometric and motor are subjected to 11 tests.

In the study, athletes anthropometric measurements (height, weight, body mass index) and motor parameters (flexibility, strength, coordination, speed, agility, balance and reaction tests) were performed.

The obtained data are descriptive statistics by SPSS 11.5 software, Mann-Whitney U were analyzed using Kruskal-Wallis and Post-hoc tests

Young men's basketball and football groups of variable height, body mass index, vertical jump, standing jump forward pairs of legs, 30 m. sprint, hexagonal coordination, there were significant differences in visual reaction variables between 0.05 and agility variables.

13 years and under basketball and football groups in height, body mass index, vertical jump, standing double-leg stand jump, hexagonal coordination, there were significant differences at 0.05 level between visual reaction variables and agility variables.

14 years and older in basketball and football group variable height, vertical jump, standing jump forward pairs of legs, 30 m. sprint, hexagonal coordination, there were significant differences in visual reaction variables between 0.05 and agility variables.

As a result, expectations of physiological football and basketball games were confirmed the idea that different from each other. Performance will be towards our development branch for review in accordance with its requirements.

(9)

III İÇİNDEKİLER ÖZET ... I SUMMARY ... II İÇİNDEKİLER ...III TABLOLAR LİSTESİ ... V EKLER LİSTESİ ... VI ÖN SÖZ ... VII GİRİŞ ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM ... 3 GENEL BİLGİLER ... 3

1.1. FUTBOL – BASKETBOL SPORUNUN YAPISAL ÖZELLİKLERİ ... 3

1.2. ANTROPOMETRİ ... 4

1.3. FİZİKSEL UYGUNLUK (FITNESS) ... 6

1.4. SPORTİF PERFORMANS ... 6

1.5. KAS FİBRİL (LİF) TİPLERİ ... 7

1.6. ENERJİ SİSTEMLERİ ... 8

1.6.1. Anaerobik Enerji Metabolizması ... 8

1.6.2. Aerobik Enerji Metabolizması ...10

1.7. MOTORİK ÖZELLİKLER...11 1.7.1. Dayanıklılık ...11 1.7.2. Kuvvet ...12 1.7.3. Sürat ...13 1.7.4. Esneklik ...14 1.7.5. Denge ...14 1.7.6. Koordinasyon ...14 1.7.7. Çeviklik ...15 1.7.8. Reaksiyon ...15 İKİNCİ BÖLÜM ...16 MATERYAL VE METOT ...16 2.1. ARAŞTIRMA GRUBU ...16 2.2. VERİLERİN TOPLANMASI ...16 2.2.1. Boy Uzunluğu Ölçümü ...16 2.2.2.Vücut Ağırlığı Ölçümü...17

2.2.2.Vücut Kitle İndeksi Ölçümü ...17

2.2.4. Otur ve Uzan (Esneklik) Testi ...17

2.2.5. Dikey Sıçrama Testi ...17

2.2.6. Durarak Çift Bacak Öne Sıçrama Testi ...17

(10)

IV

2.2.8. Altıgen (Koordinasyon) Testi ...18

2.2.9. Flamingo (Denge) Testi ...18

2.2.10. Pro Agility (Çeviklik) Testi ...18

2.2.11. Görsel Reaksiyon Testi ...19

2.3. VERİLERİN ANALİZİ ...19 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ...20 BULGULAR ...20 TARTIŞMA ...29 SONUÇ VE ÖNERİLER ...37 KAYNAKÇA ...39 EKLER ... -

(11)

V

TABLOLAR LİSTESİ

SAYFA

Tablo - 1 : Fiziksel Aktivitelerin Enerji Yolları 10

Tablo - 2 : 10 – 16 Yaş Grubu Erkek Basketbolcular ile Futbolcuların Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

20

Tablo - 3 : 10 – 16 Yaş Grubu Erkek Basketbolcular ile Futbolcuların Flamingo Testi Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

20

Tablo - 4 : 10 – 16 Yaş Grubu Erkek Basketbolcuların Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

21

Tablo - 5 : 10 – 16 Yaş Grubu Erkek Futbolcuların Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

21

Tablo - 6 : 10 – 16 Yaş Grubu Erkek Basketbolcuların Flamingo Testi İstatistik Değerleri

22

Tablo - 7 : Tablo - 7 : 10 – 16 Yaş Grubu Erkek Futbolcuların Flamingo Testi İstatistik Değerleri

22

Tablo - 8 : 10 – 16 Yaş Grubu Erkek Basketbol ve Futbolcuların Seçili Değişkenlerinin Karşılaştırılması

23

Tablo - 9 : 13 Yaş ve Altı Erkek Basketbol ve Futbolcuların Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

24

Tablo - 10 : Tablo - 10: 13 Yaş ve Altı Erkek Basketbolcuların Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

24

Tablo - 11 : 14 Yaş ve Üstü Erkek Basketbol ve Futbolcuların Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

25

Tablo - 12 : 14 Yaş ve Üstü Erkek Basketbolcuların Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

25

Tablo - 13 : 14 Yaş ve Üstü Erkek Basketbolcuların Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

26

Tablo - 14 : 14 Yaş ve Üstü Erkek Futbolcuların Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

26

Tablo - 15 : 13 Yaş ve Altı Erkek Basketbol ve Futbolcuların Seçili Değişkenlerinin Karşılaştırılması

27

Tablo - 16: 14 Yaş ve Üstü Erkek Basketbol ve Futbolcuların Seçili Değişkenlerinin Karşılaştırılması

(12)

VI

EKLER LİSTESİ EK-A: Antropometrik ve Motorik Veri Toplama Formu EK-B: Basketbol Ham Veriler

(13)

VII ÖN SÖZ

Tezimi yöneten değerli hocam Yrd. Doç. Dr. Türker BIYIKLI’ ya teşekkürlerimi sunarım.

İstanbulgücü altyapı basketbol okulu antrenörlerine ve Trabzonspor altyapı futbol okulu antrenörlerine teşekkürlerimi sunarım.

Çalışmamın her aşamasında önemli katkılarda bulunan Athletic House Sportif Performans Ölçme ve Değerlendirme Ekibi’ne desteklerinden dolayı teşekkürlerimi sunarım.

(14)

1 GİRİŞ

Geçmişten günümüze kadar sporun, toplumda önemli bir yere sahip olduğu görülmektedir. Uluslar arası alanda elde edilen başarılar, insanların spora yönlenmelerinde önemli bir faktördür. Çünkü spor toplumların algılanmalarında ve gençliğin topluma uyum sürecinde önemli bir etkendir. Günümüzde spor büyük bir olgu haline gelmiştir. Spor; bilimsel esaslara uyarak yapılan planlamalarla önemli gelişimini sürdürmektedir.1

İnsan gücünün sınırlarını zorlayan birçok bilim dalından yararlanan sporda, başarıyı getiren en önemli faktörlerden biri o branş için gerekli olan kuvvet, dayanıklılık, sürat gibi temel motorik özelliklerdir. Ayrıca bireylerin yönlendirilecekleri spor dallarının belirlenmesi ve sporcuların performans durumlarının izlenebilmesi için antropometrik ölçümlere ihtiyaç vardır.2

Gelişme ve motor performans arasındaki ilişki genelde antropometrik faktörlere bağlıdır ve performansın gelişmesine katkıda bulunur. Sportif oyunlar, dayanıklılık, kuvvet, sürat, beceri ve hareketlilik gibi fiziksel özellikler, çocukluk ve gençlik çağlarından itibaren düzenli ve programlı çalışmalarla hedeflenen sonuçlara ulaşılmasını sağlar.3

Günümüzde takım sporlarında özellikle futbol ve basketbol önemli bir yere sahiptir. Bunun içinde bu branşlarda yer alan sporcuların motorik ve antropometrik özelliklerinin bilinmesi ve branşa özgü sporcu profilinin oluşturulması önem arz etmektedir.4

Futbolda özellikle performans ve kuvvet, boy uzunluğu, vücut ağırlığı ve esneklik düzeyleriyle yakından ilişkilidir. Futbolda süratli olmak kadar, dayanıklı olmak da önemlidir. Çünkü futbol oyunu uzun süreli yüksek tempoda oynanmaktadır. Oyuncuların bu duruma uyum sağlayabilmeleri için bilimsel temellere dayalı antrenmanlar ile kuvvet, dayanıklılık, sürat, koordinasyon ve esneklik geliştirilirken vücut kompozisyonu da mükemmel hale getirilmeye çalışılır.5

Basketbol oyununda motorik ve antropometrik özellikler sportif başarıya ulaşmada önemli rol oynamaktadır. Basketbol için öncelikli motorik özellikler; kuvvet, sürat, esneklik, patlayıcılık ve dayanıklılıktır. Antropometrik özellikler bakımından ise basketbol oynayan oyuncuların boy uzunlukları takım başarısında önemli bir yere

1_{İlker Akçakaya, Trakya Üniversitesi Futbol, Atletizm ve Basketbol Takımlarındaki Sporcuların Bazı}

Motorik ve Antropometrik Özelliklerinin Karşılaştırılması, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Trakya Üniversitesi,

Edirne, 2009, s. 1 (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi).

2_{Akçakaya, a.g.e., s. 1.} 3_{Akçakaya, a.g.e., s. 1.} 4_{Akçakaya, a.g.e., s. 2.}

5_{Müge Duyul Albay vd., “Hentbol, Voleybol ve Futbol Üniversite Takımlarının Bazı Motorik ve}

Antropometrik Özelliklerinin İncelenmesi”, Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2008, VI (1), 13 – 20, s. 14.

(15)

2

sahiptir. Bu nedenle oyuncunun boy uzunluğu ile ilgili bilimsel ölçümler yaparak, ilerideki boy uzunluğu tahmini yapılabilmektedir.

Sporcuların fiziki ve fizyolojik özelliklerinin bilinmesi antrenman bilimi açısından spora çok yönlü yenilikler getirmiştir. Antrenörler, antrenman planlarını bu bilgilerin ışığında geliştirebilmekte ve kendine özgü stratejilerini oluşturabilmektedirler.6

Bu çalışmada, 10 – 16 yaş grubu erkek basketbol ve futbolcuların seçili antropometrik ve motorik özelliklerinin karşılaştırılması, branşlar arasındaki antropometrik ve motorik farklılıklar tespit edilerek sporcuların güçlü ve zayıf özelliklerinin belirlenmesi, bu doğrultuda branşa ve bireye özel antrenman programları yapılarak hedefe yönelik çalışmaların uygulanması amaçlanmaktadır. Sporcunun antropometrik yapılarının ve performans değerlerinin bilinmesi uygun antrenman modellerinin belirlenmesinde, spora uygun oyuncunun seçiminde ve bu sporcuların yetiştirilmesinde antrenörlere ve çeşitli spor takımlarına oyuncuların nitelikleriyle ilgili ön bilgi vermektedir.

6

(16)

3

BİRİNCİ BÖLÜM GENEL BİLGİLER

1.1. FUTBOL – BASKETBOL SPORUNUN YAPISAL ÖZELLİKLERİ

Futbol kendini oluşturan teknik-taktik, kondisyon gibi elementlerle ruhsal ve eğitsel yönden sağlıklı, dengeli bireylerin oluşmasında etkili bir spor çeşididir ve aynı zamanda bir eğitim aracıdır. Bununla birlikte futbol, dünyanın en popüler sporlarından biridir. Yaklaşık dünyada 120 milyon insanın futbol oynadığı tahmin edilmektedir. Oyun alanının genişliği, oyuncu sayısının fazlalığı ve mücadeleyi gerektiren özelliği ile diğer branşlar içerisinde kendine has bir yer bulmuştur. Futbol oyunu, oyuncunun teknik, taktik, özelliklerinin yanı sıra antropometrik ve fizyolojik uygunluğuyla direk ilişkilidir. Bu ilişkilerin daha iyi belirlenmesi amacıyla, oyuncuların oyun esnasındaki hareketleri incelenmiş, bu hareketler futbolcuların fizyolojik profilinin belirlenmesinde önemli bir etken olmuştur.7

Futbolda fiziksel uygunluğu meydana getiren faktörleri şöyle sıralayabiliriz; aerobik kapasite, anaerobik güç, kuvvet, sürat, esneklik, çeviklik, denge ve koordinasyon. Fiziksel uygunluğu yeterli olmayan sporcularda erken ortaya çıkan yorgunluk nöromüsküler koordinasyonu bozarak teknik kapasiteyi düşürmekte bu da arzulanan taktiğin uygulanmasını güçleştirmektedir.8

Fiziksel kapasitenin arttırılması amacıyla değişik yöntemler kullanılmaktadır. Çalıştırıcıların sporcu yetenek ve seviyelerini sık sık test etmeleri zorunludur. Bir antrenman programı yapılırken antrenman esnasında sporculara uygulatılan çeşitli hareket, koşu vb. çalışmaların birbirlerini nasıl etkilediğinin bilinmesi de önemlidir. Zira birbirini olumlu yönde etkileyen hareketler bilinirse çalışmalar programlanırken bu durum dikkate alınabilir. Örneğin 30 metre depar çalışması yaptırılan sporcularda bu çalışma sporcunun 60 metreyi de iyi koşması sonucunu doğuruyorsa çalıştırıcı bu kazancı da değerlendirmeye alabilir. “Dikey sıçrama, durarak uzun atlama gibi çalışmaların sürat yeteneğini arttırıyor mu?” sorusuna bir cevap bulunabilir. Mekik çalışmaları ile karın ve göğüs kaslarının çalıştırılması aerobik ve anaerobik kapasiteyi ne yönde etkiler? Bütün bu soruların cevabı basit ve ucuz testlerle sporcuların devamlı izlenmesi ile ortaya konulabilir.9

Belirli bir spor dalında başarı için vücut ölçüleri ve proporsiyonu (orantı) önemli birer etkendir. Yapılan araştırmalar, olimpiyat oyunlarında başarılı olan sporcuların branşlarına özgü bedensel özellikleri taşımalarının, başarılarında önemli bir etken

7_{Müge Duyul, Hentbol, Voleybol ve Futbol Üniversite Takımlarının Bazı Motorik ve Antropometrik}

Özelliklerinin Başarıya Olan Etkilerinin Karşılaştırılması, On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri

Enstitüsü, Samsun, 2005, s. 7 (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi).

8

Duyul, a.g.e., s. 7.

9

(17)

4

olduğunu göstermiştir. Buna karşılık ideal fiziksel özelliklerin bir spor dalında mükemmel olmak için tek başına yeterli olmadığı da bildirilmiştir. Elit erkek basketbolcular üzerinde yapılan bir araştırmaya göre boy uzunluğunun giderek arttığı ve oyun pozisyonlarına göre sporcu boylarının farklılaştığı ortaya konmuştur. Ayrıca pozisyonlara göre değerlendirildiğinde oyun kurucuların 185 cm ortalama ile en düşük değere, 198 cm ortalama ile forvet oyuncuların orta değere ve 202 cm ortalama ile pivot oyuncuların en yüksek boy değerine sahip oldukları bulunmuştur. Boy uzunlukları arasındaki bu anlamlı farklılık, oyuncuların oyun içinde farklı görevleri itibariyle farklı fiziksel yapıda olmaları gereğinden kaynaklanmaktadır. Yukarıda verilmiş olan değerler 1990’lı yıllardan sonra sınırları iyice zorlamış ve oyun kurucuların boy ortalaması 198 cm ve üzerine, forvet ve pivotlarda ise 205 cm ile 210 cm arasına yükselmiştir.10

Basketbol; dayanıklılık, kuvvet, sürat, beceri ve hareketlilik gibi fizik gücü özelliklerini çocukluk ve gençlik çağlarından başlayarak amaçlı çalışmalarla istenen bir biçimde geliştirir ve yetişkinlik çağında da pekiştirerek üstün bir düzeye getirir. Teknik ve taktik elementlerin oyun içerisinde ani ve değişken pozisyonlarda uygulanma zorunluluğu, koordinasyon, reaksiyon gibi özelliklerin gelişmesinde de büyük bir etkendir. Aynı zamanda organizmanın genel olarak kuvvetlendirilmesi, bedeni bozuklukları gidermede yarar sağlayacak ve sağlam bir organizma yaratacaktır. Basketbolda kuvvet, sürat, dayanıklılık, reaksiyon, hareketlilik, beceri ve koordinasyon gibi temel motorik özelliklerin tümünün bir arada olması gereklidir.11

Oyuncuların branşlarının gerektirdiği fiziksel ve fizyolojik özellikleri bilerek, bireye özgü, hedefe ve amaca yönelik çalışmalar yapılması, başarı için oldukça önemlidir.

1.2. ANTROPOMETRİ

İnsan vücudunun fiziksel özelliklerini birtakım ölçme esasları ile boyutlandıran sistematize tekniklere Antropometri denir. Başka bir anlatımla antropometri, insan vücudunun hacmi, ağırlığı ve oranlarının ölçüleriyle belirlenen bir bilim dalıdır.12

Günümüzde beden tipi ve boyutları konularında antropometri tek dayanak olarak benimsenmektedir. 13

10_{Ahmet Atlı, 14–16 Yaşları Arasındaki Erkek Basketbolcu, Futbolcu ve Sedanterlerin Bazı Fiziksel,}

Fizyolojik ve Antropometrik Özelliklerinin Karşılaştırılması, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri

Enstitüsü, Konya, 2009, s. 9 (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi).

11

Akçakaya, a.g.e., s. 4.

12

M. Burcu Kankal, 9–12 Yaş Grubu Aerobik Cimnastik ve Ritmik Cimnastik Sporcularının Fiziksel, Fizyolojik ve Performans Özelliklerinin Karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü,

Ankara, 2008, s. 51 (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi).

13

(18)

5

Antropometri bir sonuç değil, sonuca ulaşım yoludur. Sonuca ulaşma yolunda ölçümleme seçiminin, üzerinde çalışıla konuya uyumu ve doğru yanıtları verebilme özelliği önem kazanır. Boyd (1980) ve Taner (1981)’e göre antropometri terimi ilk kez beden ölçüleri üzerine çalışmalar yapan Alman Tıp Doktoru Sigismund Eltzholtz (1623 – 1688) tarafından çağımıza uygun olarak kullanılmıştır.14

Fizyolojik özelliklerin sahaya yansıtılabilmesi için, branşa uygun bir fiziksel yapıya sahip olunması gerekmektedir. Bu fiziksel yapı spor dalına uygun değilse tam olarak bir performans gerçekleştirilemez.

Antrenmanların fiziksel özelliklere olan etkilerinin belirlenebilmesi ve sporcuların performans durumlarının değerlendirilebilmesi için Antropometrik ölçümlere ihtiyaç vardır.

Antropometrik ölçülerin değerlendirilmesinde genelde beden yapısının ve kompozisyonunun belirlenmesi ile beden bölümlerinin birbirlerine oranları, beden ağırlığının belirlenmesi, spor branşı ile fizik yapı arasındaki uyumun değerlendirilmesi, spor dalı veya iş kolunun antropometrik yapıya etkileri gibi konular önem taşır.15

Bu ölçümler deri katmanı, çevre ve çap ölçümleri, vücut kompozisyonunun vücut yoğunluğu, yağ oranı ya da yağ miktarı ve yağsız vücut ağırlığı (kemik-kas) gibi unsurlarını tahmin etmek için kullanılır.16

Antropometrinin performans üzerindeki etkilerini yapılan araştırmalar göstermektedir. Özellikle performans ve kuvvet oluşumu, boy uzunluğu, vücut ağırlığı, kol, bacak uzunlukları, eklem hareketliliği, esneklik düzeyleri ile doğrudan ilişkilidir.17

Spor antropometrisinin amacı, sporcunun vücut yapısıyla ilgili olarak sportif uygunluk düzeyi ve amaca uygun olarak yapılan düzenli antrenmanın neden olduğu fiziksel gelişimle değişimlerinin, genel ve özel koşullarının araştırılmasıdır. Vücut tiplerinin değişik özellikleriyle kuvveti sürat ve dayanıklılık gibi fiziksel kapasitelerin yakın ilişkisi olduğu bir gerçektir. Bu ilişki, üst düzeyde spor yapanlarda branşa özgü fiziksel kapasite seklinde de daha belirgindir.18

14 Kankal, a.g.e., s. 51. 15 Kankal, a.g.e., s. 51. 16 Kankal, a.g.e., s. 51. 17 Duyul, a.g.e., s. 12. 18 Kankal, a.g.e., s. 52.

(19)

6 1.3. FİZİKSEL UYGUNLUK (FITNESS)

Sporla ilgili olarak “iyi bir formda” ve “üstün düzeyde” bulunmayı ifade eden fitness sözcüğü, kelime anlamı olarak; fit, uygun, muktedir olmak anlamlarına gelmektedir.19

Fiziksel uygunluk; hareketlerin doğru olarak yapılmasını ve fiziksel dayanıklılıkla ilgili olarak vücudun mevcut kondisyon durumunu ifade eder. Bu tanıma göre fiziksel uygunluğu en yüksek olan kişi yorulmaksızın en uzun süre hareket edebilen kişidir. Fiziksel uygunluk, aktiviteleri başarılı bir şekilde yapabilme yeteneği olarak da tanımlanabilir.20

Fiziksel performansı değerlendirmenin yollarından biri de, temel performansı ifade eden bir durumda fiziksel uygunluğu ve performansı bir testle skorlandırmaktır.21

Fiziksel uygunluk kalp solunum dayanıklılığı, kassal dayanıklılık, kas kuvveti, kas gücü, sürat, esneklik, çeviklik, denge, reaksiyon zamanı ve beden kompozisyonunu içermektedir.22

Yüksek seviyede kuvvet ve güç, dış nesnelerin veya vücut kütlesini büyük oranda hızlandırma yeteneğiyle ilgilidir. Relatif (göreceli) kuvveti yüksek olan sporcular sprint ve patlayıcı hareketlere ihtiyaç duyan aktivitelerde daha başarılı olurlar.23

1.4. SPORTİF PERFORMANS

Bir fiziksel aktivitenin gerektirdiği, fizyolojik, biyomekanik ve psikolojik verim olarak tanımlanmaktadır. Sporcunun somut olarak fiziksel fizyolojik biyomotorik ve psikolojik olarak ortaya koyduğu verim düzeyi olarak özetlenebilir. Başarı, sportif performansı en üst düzeye çıkarmakla sağlanır. Sportif performans bir bileşenler bütünüdür. Bütün içinde yer alan çeşitli etmenlerin karşılıklı etkileşimlerinin derecesi ve yönü sportif performansın derecesini belirlemektedir. Performansın artması veya artırılması için sadece fiziksel, anatomik, mental fizyolojik kapasitenin uygun ve yüksek olması yeterli değildir. Sporcunun ruhen ve sosyal yönlerden de kendini hazırlayarak ve motivasyonunu sağlayarak, bu konudaki yeteneğini en üst noktalara taşıması gereklidir. Bunun sağlanmasının en önemli koşullarından biri, sporcunun

19

20_{Erdal Zorba ve Özcan Saygın, Fiziksel Aktivite ve Fiziksel Uygunluk, İnceler Ofset Mat. San. Tic.}

Ltd. Şti., Ankara, 2009, s. 81.

21

22_{Kamil Özer, Fiziksel Uygunluk, Nobel Basımevi, Ankara, 2006, s. 11.} 23

(20)

7

kendi kapasite ve yeteneklerini bilmesi, sporun ne olduğunu, nasıl hazırlanması gerektiğinin bilincinde olmalıdır.24

Performans; bir hareketin uygulama süresi olduğu kadar; bir oyunu, bir maçı tamamlama süresi olarak da tanımlanır. Örneğin; bir futbol oyunu 45 dakikalık iki devre şeklinde oynanır ve böyle uzun süreler için gerekli başlıca enerji sistemi aerobiktir. Fakat futbol oyunu sıçrama, şut atma, sürat koşuları gibi çeşitli kısa süreli ve yüksek şiddetteki aktiviteleri de içerir ve bu aktiviteler maç boyunca aralıklı olarak tekrarlanır. Bu nedenle futbol oyununun toplam süresi oldukça uzun olmasına ve aerobik sistemi gerektirmesine rağmen oyun içerisinde yapılan hareketler göz önüne alındığında anaerobik sisteminde önemi ortaya çıkmaktadır.25 _{Bunun yanında}

basketbolda ise daha çok anaerobik sistem devreye girmektedir.

Sporcuların performans durumları belirli periyotlar ile test edilmeli, güçlü ve zayıf özellikleri belirlenmelidir. Ölçme ve değerlendirme sonrası spor branşına uygun antrenman metotları ile amaç ve hedefe yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Gelişimin spor bilimine uygun takip edilebilmesi için sportif performans testlerinin tekrarlanması büyük önem arz etmektedir.

1.5. KAS FİBRİL (LİF) TİPLERİ

Kaslar iki tip fibrilden oluşur ve aşağıdaki özelliklere sahiptirler. Tip I. Yavaş fibriller (ST) ya da kırmızı fibriller;

 Düşük hızda kasılma gösterirler,

 Yüksek dayanıklılık; daha geç yorulma özellikleri vardır,  Oksidatif yol ile enerji üretirler (glusid – yağ),

 Hızlı fibrillere göre, küçük çaplı fibrillerden oluşurlar. Tip II. Hızlı fibriller (FT) ya da beyaz fibriller;

 Yüksek hızda kasılma gösterirler,

 Düşük dayanıklılık gösterirler; daha erken yorulurlar,  Glikolitik yol ile enerji üretirler (anaerobik glikoz),  Geniş çaplı fibrillerden oluşurlar.

Hızlı fibriller (FT) ya da tip II, iki kategoriye ayrılır;

 Tip II a, aerobik – anaerobik olarak işlev görürler (glikolitik–oksidatif),  Tip II b, yalnızca anaerobik olarak işlev görürler (glikolitik).

24_Sportif _Performans _{Kondisyonerleri} _Derneği _İnternet _Sayfası, _“Sportif _{Performans”,} http://www.spkd.org.tr/sportif-performans.html, (Erişim Tarihi: 06.01.2016).

25

(21)

8

Yavaş fibriller (Tip I) ince çaplı aksonlar tarafından innerve edilirler, daha kalın çaplı ve daha büyük kuvvet üreten hızlı (Tip II) fibrillerden önce kasılmaya katılırlar; yükün miktarı farklı fibril tiplerindeki uyarıyı belirler.

 Hafif yüklerde ST fibriller,

 Orta yüklerde önce ST fibriller sonra tip II a,

 Ağır yüklerde önce ST, II a sonra II b fibrilleri kasılmaya katılır.26

1.6. ENERJİ SİSTEMLERİ

1.6.1. Anaerobik Enerji Metabolizması

ATP – PC (Fosfojen Sistemi): ATP’nin tekrar sentezi için ADP molekülüne bir fosfat grubu eklenmesi gerekir. Fosfokreatin fosfat ve kreatin gruplarına hidrolize olurken önemli miktarda enerji serbestlenmesine neden olur. Fosfokreatin kasta depolu olan, yüksek enerji bağı içeren başka bir kimyasal bileşiktir ve ATP gibi parçalandığında önemli miktarda enerji açığa çıkarır.27

Yüksek enerjili fosfat bağının kreatinden ayrılması sonucu enerji açığa çıkar. Gerçekten de fosfokreatinin yüksek enerjili fosfat bağları, ATP’nin yüksek enerji bağlarının yenilenmesi için gerekli enerjiyi kolayca sağlayabilir. Dahası kasların çoğunda ATP’nin iki üç katı kadar PC bulunur. Ancak kas içinde depolu bulunan PC miktarı sınırlıdır (0,3 – 0,5 mol). Çok yüksek şiddet ve çok kısa süreli egzersizlerde (10 sn den kısa süren eforlarda) kas kasılması için gerekli olan enerjinin önemli bir kısmı bu yolla sağlanmaktadır.28

PC Pi + C + Enerji

Ortam: Kas hücresi Enerji + ADP + Pi ATP

Bu reaksiyon sonucunda açığa çıkan enerji direkt olarak ATP’nin sentezlenmesinde kullanılır. Örneğin; kas kasılmaları sırasında ATP’nin parçalandığı hızda, depolanmış PC’nin parçalanması sonucunda açığa çıkan enerjiyle ATP yeniden sentezlenir. PC ise sadece ATP’nin parçalanmasıyla ortaya çıkan enerji sayesinde, fosfat ve kreatinin birleşmesi sonucu tekrar meydana gelir yani yenilenir.

PC’de ATP gibi kasın acil enerji kaynağıdır. Hücredeki ATP artı PC’ye yani ikisine birden ATP-PC fosfajen sistemi adı verlir. Herikisi Birden 10 – 15 sn’lik enerji ve maksimal kas gücü sağlayabilir ki, bu da 100 metre koşusuna ancak yeterli olabilir.29

26

Hilmi Karatosun, Antrenmanın Fizyolojik Temelleri, Tuğra Ofset, Isparta, 2009, s. 51–52.

27_{Mehmet Günay vd., Spor Fizyolojisi ve Performans Ölçümü, Gazi Kitabevi, Ankara, 2013, s. 47–}

48.

28_{Mehmet Günay vd., a.g.e., s. 47–48.} 29

(22)

9

Otururken yürümeye başladığımızda enerji ihtiyacımız 4 kat, koşmaya başladığımızda 120 kat artış gösterir. Bu nedenle acil enerjiye ihtiyaç duyulur. ATP ve CP kısa sürede ve acil maksimum gücü belirleyen en önemli etkenlerdir. Sprint ve güç performansı ATP ve CP depolarına bağlıdır. Eğer sprint tipi veya 6 – 10 sn aralıklarla yapılan interval tipte antrenmanlar yapılırsa (all out egzersiz) ATP ve CP depolarında artış görülür ki; bu da performansın artışını sağlar.30

Laktik Asit Sistemi (Anaerobik Glikoliz): Genel anlamda anaerobik glikoliz, glikozun (glikojenin) anaerobik yolla parçalanmasıdır. Bu yolla enerji üretilirken sadece glikoz kullanılır. Kasta depo edilen glikojen glikoza parçalanır ve glikozdan daha sonra enerji açığa çıkar. Glikozun parçalanması oksijensiz ortamda gerçeklerştiği için bu sürece anaerobik glikoliz denir. Glikoliz parçalanması ile iki pirüvik asit molekülü oluşur. Ortamda oksijen olmadığı için sitrik asit döngüsüne giremeyen pirüvik asit laktik aside dönüşür. Bu arada 3 mol ATP oluşur. Bu yolla ATP oluşturulurken son ürün olarak ortaya laktik asit çıkmasından dolayı bu sisteme laktik asit sistemi adı verilir. Laktik asit daha sonra kas hücrelerinden difüzyon yolu ile intertisyel sıvı ve kana geçer.31

Laktik asit kas ve kanda yüksek yoğunluğua ulaşırsa yorgunluğa yol açar. Asit ortam PH’ı düşürür ve mitakondrideki bazı enzim aktivitelerini engelleyerek karbonhidratların yıkım oranını (hızını) azaltabilir. Ayrıca glikozun bu yolla parçalanması tam değildir ve çok az sayıda ATP üretir. (1 mol glikojenden 2 – 3 mol ATP). Bir mol glikojen yıkım ile 3 mol ATP rezentezi sağlanırken, bir mol glikoz yıkımı ile 2 mol ATP resentez edilir. Bunu nedeni glikoz yıkımında glikozun glikoz-6-fosfata dönüşümü için 1 mol ATP’nin kullanılmasıdır.32

Glikoliz olayının tek amacı ATP üretimidir. 1 mol glikoz aerobik ortamda parçalandığında 38 – 39 mol ATP elde edilmektedir. Anaerobik glikolizde üretilen ATP miktarı, aerobik yola oranla %5 dir. Ama anaerobik metabolizmada aerobik metabolizmadan 2,5 kat daha hızlı ATP üretilir. Fosfojen sistemi kadar hızlı olmasa da yine hızlı bir şekilde ATP yenilemesi söz konusudur. Yaklaşık olarak 2 – 3 dakikalık maksimum düzeyde devam eden 400 – 800 m gibi egzersizlerde enerji daha çok bu yola dayalı olarak sağlanmakta ve ATP, ATP – PC ve laktik asit sistemi ile birlikte oluşturulmaktadır.33

30_{Mehmet Günay vd., a.g.e., s. 47–48.} 31_{Mehmet Günay vd., a.g.e., s. 49–51.} 32_{Mehmet Günay vd., a.g.e., s. 49–51.} 33

(23)

10 1.6.2. Aerobik Enerji Metabolizması

Aerobik yol, mitakondrilerde besin maddelerinin enerji sağlamak üzere oksidasyonu demektir. Aerobik yol oksijenin ortamda bulunmasıyla karbonhidrat ve yağların ve karbondioksite kadar parçalanması sonucu enerji elde edilmesini sağlamaktadır.34

Oksijenin varlığında glikoz molekülü tam olarak CO2 ve H2 O’ ya ayrışır ve sonuç olarak toplam 38 – 39 mol ATP üretilir. Bunun yaklaşık 2 – 3 molü anaerobik yolla ile üretilir. Aerobik enerji yolunda ilk basamaklar (10 kimyasal reaksiyon dizisi) anaerobik glikoliz ile aynıdır ve bir mol glikojen iki mol pirüvik asite çevrilir. Bu basamak (anaerobik glikoliz) sarkoplazmada gerçekleşir ve burada 2 – 3 mol ATP üretilir. Anaerobik yol ile bu sistem arasındaki temel fark ise laktik asidin oksijenli ortamda birikmemesidir.35

Tablo–1 Fiziksel Aktivitelerin Enerji Yolları36

Plan Performans Süresi

Temel Enerji Sistemi

Aktivite Örneği

1 30 sn den kısa ATP _ PC Gülle atma, 100 m koşu, yüksek

atlama, vb.

2 30 – 90 sn ATP – PC ve

Laktik asit

200 – 400 m koşu, 100 m yüzme, buz pateni

3 90 -180 sn Laktik asit ve O2 800 m koşu, Boks, Güreş,

Jimnastik

4 180 sn den

uzun

O2 Kros, Takım Oyunları, Maraton,

Yüzme vb.

Futbol ve basketbol branşlarında aerobik ve anaerobik performans başarıda önemli bir yere sahiptir. Futbol branşında ihtiyaç duyulan baskın enerji metabolizmaları ATP – CP – Laktik Asit sistemi % 60, Laktik Asit – O2 sistemi % 40, basketbol branşında ihtiyaç duyulan baskın enerji metabolizmaları ATP – CP – Laktik Asit sistemi % 85, Laktik Asit – O2 sistemi % 15 olarak sportif performansta önemli bir rol oynamaktadır.

Futbol ve basketbol branşlarında anaerobik gücü laktik asit birinci dereceden etkilemektedir. Dolayısıyla futbol ve basketbol gibi spor dallarında çalışan

34_{Mehmet Günay vd., a.g.e., s. 52–53.} 35

Mehmet Günay vd., a.g.e., s. 52–53.

36

(24)

11

sporcuların anaerobik eşiği ve maksimal kalp atım hızları çeşitli alan veya laboratuvar testleriyle belirlenmeli, sporcuya uygun antrenman programları ile performans üst düzeye çıkarılmalıdır.

1.7. MOTORİK ÖZELLİKLER

Sporda başarıyı getiren en önemli faktörlerden biri, o branş için gerekli olan motorik özelliklerdir. İnsanın temel motorik özellikleri; kişinin bedenini, güç ve yeteneğini, karmaşık nitelikte ki motorik spor gücü derecesini belirleyen öğelerdir. Bu özellikler antrenman sürecinde yapılan her motorik spor hareketinin temeli ve basta gelen koşuludur. Antrenman uygulamasında, bilindiği gibi teknik, taktik antrenman ve kondisyon antrenmanı şeklinde bir ayrımlama yapılmaktadır. Modern antrenman uygulamasındaki ayrımlama ise “Teknik beceriler (Hareket becerileri)” ve “Temel motorik özellikler” seklinde olmaktadır. Motorik özellikler organizmanın uyum yeteneğine ve verimlilik derecesine göre değişirler. Bu özellikler özde vardır, öğrenilmez ancak geliştirilir. Bir temel motorik özelliğin gelişim sonucu ise ancak düzenli bir antrenman süreci içerisinde organik ve fonksiyonel uyum sürecinin gerçekleştirilmesinden sonra belirginleşir. Gelişim derecesinde testler ve güç kontrolleri ile saptanır. Tüm spor dallarında temel motorik özelliklerin geliştirilmesi uygulayacağımız antrenmanların vazgeçilmez bir parçasıdır.37

1.7.1. Dayanıklılık

Tüm organizmanın uzun süre devam eden sportif alıştırmalarda, yorgunluğa karşı koyabilme ve oldukça yüksek yoğunluktaki yüklenmeleri uzun süre devam ettirebilme yeteneğidir.38

Dayanıklılık, organizmanın belirli istekler ve yüklenmeler altında çeşitli şekillerde çalıştırılmasının sonucudur. Bu durum kendisini bir taraftan yorgunluğa karsı uzun süreli yük altındaki direnç yetisinde, diğer taraftan yüklenme sonrası organizmanın çok çabuk normale dönme yetisi ile kendini göstermektedir.39

Kondisyonel özelliklerden belki de en önemlilerinden birisi branşa özgü dayanıklılıktır. Bir basketbol oyunu süresince bir sporcu ortalama 4 km ile 8 km arasında mesafe kat etmektedir. Bu mesafenin yarısı çok yüksek şiddetteki kısa sprintlerdir. Bu nedenle, genel aerobik kapasiteye gereksinim oldukça fazladır.40

Oyun içerisinde sürekli tekrarlar ve tüm savunma boyunca yapılan hızlı hücumlar, savunmaya ani dönüşler, kısıtlamalı alan içerisindeki sürekli

37_{Akçakaya, a.g.e., s. 4–5.}

38_{H. Murat Şahin, Beden Eğitimi ve Spor Sözlüğü, Morpa Kültür Yayınları, İstanbul, 2006, s. 97.} 39_{Uğur Dündar, Antrenman Teorisi, Nobel Yayın Dağıtım, İstanbul, 2007, s. 233.}

40

(25)

12

perdelemeler, devrilmeler, ani stoplar ve sprintler basketbolda anaerobik dayanıklılığın önemini göstermektedir.41

Futbolda öncelikle genel ve özel dayanıklılık diğer bir deyişle de aerobik ve anaerobik (özellikle alaktazid) dayanıklılık önemli olmaktadır. Dayanıklılığın futboldaki öneminin; günümüzün anlayışı ile yorumlanması, öncelikle mesafelerde ve koşulardaki yeğinliğinin (şiddetin) niceliksel (sayısal) açıdan incelenmesini gerektirmektedir. 1962 yılından günümüze kadar ortalama koşu mesafesinde her yıl için % 10’luk bir artış yüzdesi olduğu belirtilmektedir. Futbolculardan yeterince gelişmiş bir temel dayanıklılık düzeyi istense de: Atletizmdeki dayanıklılık sporcularıyla karşılaştırılacak bir dayanıklılık verim yetisi düzeyi de beklenmemelidir. Çok fazla dayanıklılığa yönelik bir antrenmanda; kasın özelliklerinin bu yüklenmeye uyum göstereceği, diğer bir deyişle; futbolcuların hız ve güç özelliklerinin bu değişime uyum göstererek kötüleşebileceğini de göz önünde bulundurulmalıdır.42

1.7.2. Kuvvet

Spor biliminde kuvvet kavramı (kas kuvveti) çok değişik alanlarda ve değişik biçimlerde tanımlanıp, sınıflandırılmıştır. Birçok spor bilim adamının değişik tanımlarında, kuvvet kavrama ifade ve anlam bulmuştur.43

Hollmann’a göre kuvvet; “Bir dirençle karşı karşıya kalan kasların kasılabilme ya da bu direnç karşısında belirli bir ölçüde dayanabilme yeteneğidir”.44

Nett kuvveti; “Bir kasın gerilme ve gevşeme yoluyla bir dirence karşı koyma özelliği” olarak tanımlamıştır.45

Patlayıcı kuvvet (güç): Sinir kas sisteminin; bedeni ya da bedenin bölümleri (örn. Kollar, bacaklar) ile nesneleri (örn. Top), maksimal hızla hareket ettirebilme yetisi olarak tanımlanmaktadır.46

Maksimal kuvvet: Sinir – kas sisteminin maksimal istemli kasılma ile uygulayabileceği olanaklı en yüksek kuvvet düzeyi olarak tanımlanmaktadır.47

Kuvvette devamlılık: Organizmanın uzun süren kuvvet verimlerinde, yorgunluğa karşı direnme yetisi olarak tanımlanmaktadır.48

Basketbol sporu, vücuttaki tüm kas gruplarının çalıştığı bir aktivitedir. Bu spor içerisinde kuvvet değişik şekillerde (maksimal kuvvet, patlayıcı kuvvet (güç), kuvvette devamlılık) ortaya çıkmaktadır. Çeşitli pozisyonlarda hücuma çıkış

41

Atlı, a.g.e., s. 12.

42

J. Weineck, Futbolda Kondisyon Antrenmanı, (Çeviri: Tanju Bağırgan), Spor Yayınevi ve Kitabevi, Ankara, 2011, s. 15–18.

43_{Yaşar Sevim, Antrenman Bilgisi, Fil Yayınevi, Ankara, 2010, s. 33.} 44 Sevim, a.g.e., s. 33. 45 Sevim, a.g.e., s. 33. 46 Weineck, a.g.e., s. 189. 47 Weineck, a.g.e., s. 190. 48 Weineck, a.g.e., s. 190.

(26)

13

paslarındaki atış kuvveti ya da üç sayı bölgesinden sıçrayarak atılan şut esnasındaki kol kuvveti ve sıçrama kuvveti, serbest atışlardaki kol ve bacak kuvveti, ikili mücadeleler, pota altındaki hücum ve savunma ribauntlarındaki gövde kuvveti bu durumun en belirgin örnekleridir.49

Patlayıcı kuvvete (güç) sahip olan gövde ve bacak kasları bir oyun içerisinde en az 100 – 150 kez kasılabilir. Oyun akışı içerisinde, koşu esnasında yapılan sıçramalar ile devamlı sıçramalar (ribaunt, hava atışları, hava topları) gibi çeşitli pas ve şut teknikleri basketbola özgü teknik ve özel kondisyonu ile patlayıcı kuvvet (güç) ve kuvvette devamlılığı gerektirir.50

Futbolcular için önem taşıyan bütün kuvvet değerlerinin en üst düzeyde değil, en uygun bir düzeyde geliştirilmesidir. Futbolcu bir vücut geliştiricisi değildir. O daha çok, teknik ve taktiğin aşırı önemli olduğu ve kondisyonun ve bununla birlikte kuvvetin yalnızca gerekli “destek gücü” ya da diğer bir deyişle de tamamlayıcı etmenleri oluşturduğu çok yönlü bir top ustasıdır. En iyi olan oyuncu, en yükseğe sıçrayabilen ya da bedenini olağanüstü bir biçimde ortaya koyabilen değil, tersine doğru zamanda en uygun teknikler ile, futbol karşılaşmasında, ölçülü kapsamda istenilen bütün özellikleri başarıyla karşılaşmaya taşıyabilen oyuncudur.51

1.7.3. Sürat

Sporda verimi belirleyen motorsal özelliklerden biri olan sürat, faaliyetlerin sonucu ortaya konulan bir performanstır. Bompa (1998)’e göre; çok çabuk olarak hareket etme veya taşınma yeteneğidir. Aynı zamanda anaerobik kas metabolizmasının bir göstergesidir.52

Sevim (1995)’e göre sürat, sporcunun kendisini en yüksek hızda, bir yerden bir yere hareket ettirebilme yeteneği ya da hareketlerin mümkün olduğu kadar yüksek bir hızla uygulanması yeteneğidir.53

Süratin basketbol sporundaki görüntüsü, aksiyon ve reaksiyon sürati halindedir. Örneğin; oyun içerisinde 300-400 kez yön değişir ve 1 dk’lık süre içerisinde 4-5 tane birbiri arkasına gelen top tutma, dripling ve pas aktivitesi yapılır.

Her oyunda topla yapılan aksiyonların toplam süresi 2,5 dk ile 3 dk kadardır. Aynı zamanda çok ani gelişen defanstan hücum aksiyonuna geçişler, çok yüksek anaerobik sisteme ihtiyaç gösterir. Ayrıca, oyuncuların hücumdaki ve savunmadaki

49_{Atlı, a.g.e., s. 11.} 50 Atlı, a.g.e., s. 11. 51 Weineck, a.g.e., s. 193. 52 Duyul, a.g.e., s. 27. 53 Atlı, a.g.e., s. 17.

(27)

14

adamını geçmesi veya eş değiştirme, devrilme, aldatmalar gibi hareketler basketbolda çabukluk ve süratin önemini ortaya koymaktadır.54

Futbolcunun sürati; oldukça çok yönlü bir yetidir. Futbolcunun sürati sadece; süratli tepki verme ve eylemde bulunma, süratli yönlenmeler ve koşma, topla çabuk oynama, sprint ve durmalar yapmasının ötesinde, durumu çabuk kavrayarak değerlendirmesidir.55

1.7.4. Esneklik

Esneklik; bir ya da bir grup eklemin mümkün olan hareket alanının kapasitesi olarak tanımlanmıştır. Esneklik; fiziki uyumun, eklemlerin normal açıklığı çerçevesinde, fonksiyon yapabilme kapasitesidir. Esneklik; eklem ya da eklem serilerinin geniş açılarda hareket edebilme yeteneğidir. Bu sebepledir ki esneklik; sadece sportif başarı ve performans için değil, aynı zamanda sakatlıklardan korunma açısından da büyük önem taşımaktadır.56

Bir basketbolcu için eklemlerdeki oynaklık ve beceriklilik teknik mükemmelliğe ulaşmakta oldukça önemlidir ve aynı zamanda taktik elementler için de bir ön koşuldur. Şut, top sürme çalışmaları, çapraz geçişler, perdelemeden kurtulma, el ve yön değiştirmeler, blok, perdeleme ve devrilmeler sporcunun hareketliliğine bağlıdır. Özellikle set oyunlarında taktiklerin başarıya ulaşması bu hareketlilikle ilgilidir.57

Futbolda; değişik yön ve hızda gelen toplara, rakibin engelleyen gücüne karşı, zamanında ve yerinde müdahale edebilmek, diğer motorik özelliklerin yanında istenilen hareketleri yapabilecek güçte adalelere ve büyük eklemlere sahip olmayı gerektirir. Esneklilik, bir anlamda eklemlerin maksimal hareket yeteneği demektir.58

1.7.5. Denge

Genel olarak denge kavramı; değişen durumlarda dengenin korunması ya da yeniden sağlanmasını anlatmaktadır.59

Basketbolda ani stoplar, pota dibindeki ribaunt, savunma pozisyonlarındaki hücumun ani değişimleri ve yer tutma pozisyonları ile şut ve turnike sonrası düşüşlerde denge yeteneği önem kazanır.60

1.7.6. Koordinasyon

Koordinasyon; merkezi sinir sistemi ile iskelet kaslarının amaçlı bir hareket için ortak olarak çalışması ve hareket akışının yönlendirilme organizasyonudur.61

54_{Atlı, a.g.e., s. 11.} 55 Weineck, a.g.e., s. 357. 56 Duyul, a.g.e., s. 26. 57_{Atlı, a.g.e., s. 12.} 58 Atlı, a.g.e., s. 20. 59_{Atlı, a.g.e., s. 13.} 60 Atlı, a.g.e., s. 13.

(28)

15

Basketbol sporunda koordinasyon; taktik anlayış ve davranışlardan kaynaklanan duruma uygun davranabilmektir. Örneğin; ikili ritim içinde tüm turnikelerin uygulanması, stop ve sıçrayarak şutlar, set oyunlarında perdeleme, devrilme, topla buluşma gibi temel teknik hareketler iyi bir koordinasyonu gerektirmektedir.62

Futbol oyunu, futbolcuyu maharet ve beceri ile ilgili yüksek isteklerle karşı karşıya bırakır. Örneğin; rakibin engelleme çabalarına rağmen topun çok iyi kontrol edilerek sürülmesinde, baskıya rağmen kaleye şut atmada, dengeli kafaya çıkışta ve markaj yapmada ortaya çıkar.63

1.7.7. Çeviklik

Sporcunun, spor dalının özel koşulları içerisinde çabuk, tam ve koordineli eylem yeteneği gösterebilmesidir. Vücudu spor biçimine uydurmak, olanaklı düzeyde ve ekonomik koşullara göre çabuk hareket ettirmektir.64

1.7.8. Reaksiyon

Daha önce yapılan hareketler ve mevcut uyarı durumlarından alınan sinyallere karşılık olarak kısa sürede hareketlerin duruma uygun biçimde başlatılması ve tamamlanmasıdır. Burada önemli olan uyarının yapılması ve motorik tepkinin gösterilmesidir.65

Basketbol sporunda genellikle ribaunt alırken aldatma ve aldatmaya karşı savunma, sıçrama ve topla buluşma, hava atışları ve set oyunlarında takım arkadaşlarının vereceği pasla yerinde buluşabilme, reaksiyon süratine örnek gösterilebilir. Reaksiyon süratine aynı zamanda hareket estetiği kontrol yetisi ve kombinasyon yetisi gibi kavramlar da eklenmektedir. Ayrıca önceden tahmin etmek ve önlem almak reaksiyon süratini azaltacağı için oyun karakteristiği açısından oldukça önemlidir.66

Futbolcular; oyun süresince, çok sayıda duyusal iletilerin içinden – özelliklede görsel ve işitsel uyarılardan – çabucak, oyun yaklaşımı ve taktiksel davranışlar için gerekli olanları seçmek zorunda kalmaktadırlar.67

61_{Atlı, a.g.e., s. 18.} 62_{Atlı, a.g.e., s. 13.} 63 Atlı, a.g.e., s. 19. 64_{Şahin, a.g.e., s. 91.} 65_{Atlı, a.g.e., s. 14.} 66_{Atlı, a.g.e., s. 14.} 67 Weineck, a.g.e., s. 359.

(29)

16 İKİNCİ BÖLÜM MATERYAL VE METOT

2.1. ARAŞTIRMA GRUBU

Bu çalışma, İstanbul ilinde faaliyet gösteren 10 – 16 yaş grubu İstanbulgücü basketbol okulu altyapı takımlarını oluşturan erkek (63) ve Trabzonspor futbol okulu altyapı takımlarını oluşturan erkek (49) denek grubu üzerinde yapılmıştır. Çalışmada, denek grubunun bazı antropometrik ve motorik özelliklerinin ölçümleri yapılmıştır.

Toplam 112 erkek sporcu seçili antropometrik ve motorik 11 adet teste tabi tutulmuştur.

Deneklere çalışmanın amacı hakkında ön bilgi verilerek, uygulama istekleri ve motivasyon düzeyleri yükseltilmeye çalışılmıştır.

İstanbulgücü basketbol okulu altyapı takımlarının antropometrik ve motorik testleri 09 Ocak 2016 tarihinde Haydarpaşa Endüstri Meslek Lisesi kapalı spor salonunda yapılmıştır.

Trabzonspor futbol okulu altyapı takımlarının antropometrik ve motorik testleri 16 Ocak 2016 tarihinde Pendik GHSİM kapalı spor salonunda yapılmıştır.

Birinci evre: denek grubu ilk olarak antropometrik ölçümlere (boy uzunluğu ölçümü, vücut ağırlığı ölçümü ve vücut kitle indeksi ölçümü) tabii tutulmuştur.

İkinci evre: antropometrik ölçümlerin ardından ısınma ve dinamik stretching yapılarak motorik ölçümler (otur ve uzan testi, dikey sıçrama testi, durarak çift bacak öne sıçrama testi, sürat testi, çeviklik testi, flamingo denge testi, altıgen koordinasyon testi ve görsel reaksiyon testi) yapılmıştır.

Üçüncü evre: antropometrik ve motorik ölçümlerden sonra soğuma ve statik stretching yapılarak ölçümler sonlandırılmıştır.

2.2. VERİLERİN TOPLANMASI

Çalışmada yer alacak deneklere, araştırmanın amacı ve önemiyle ilgili açıklama yapıldıktan sonra test protokolleri ve testlere girmeden önce yapılması gerekenler hakkında bilgi verildi. Ölçümler aşağıda belirtildiği şekilde yapıldı.

2.2.1. Boy Uzunluğu Ölçümü

Boy uzunluğu ölçümü, hassaslığı 0,1 cm olan Seca boy ölçer ile yapılmıştır. Denek ayakları çıplak ya da kalınlığı göz ardı edilebilecek bir çorap giymiş olabilir. Denek düz bir zeminde stadiometre ya da duvar skalasına doğru bir açıda durur. Deneğin ağırlığı iki ayağına eşit dağıtılmış, topuklar birleşik ve stadiometreye temasta, baş Frankfort planında, kollar omuzlardan serbestçe yanlara sarkıtılmış

(30)

17

durumdadır. Skapula, Kalça çıkıntısı ve başın arkası dikey skalaya yanaşmış olmalıdır. Ölçüm sırasında denekten derin bir nefes almasını ve dik pozisyonunu topukları yerden ayrılmaksızın tutması istenir, stadiometrenin hareketli parçası başın en üst noktasına getirilerek saçlar yeterli miktarda sıkıştırılarak ölçüm1 mm’ye kadar not edilir.68

2.2.2. Vücut Ağırlığı Ölçümü

Vücut ağırlığı ölçümü Omron dijital baskül ile yapılmıştır. Denekler şort, tişört ve çıplak ayakla dijital göstergeli baskül üzerine çıkar ve sabit olarak bekler. Deneğin vücut ağırlığı dijital ekrandan alınarak kg olarak kaydedilir.

2.2.3. Vücut Kitle İndeksi Ölçümü

Elde edilen boy ve kilo değerlerinden, boyun uzunluğuna göre ağırlık dağılımını açıklayan “Vücut Kitle İndeksi” hesaplandı.

Vücut Kitle İndeksi (VKİ) = Ağırlık / Boy2

2.2.4. Otur ve Uzan (Esneklik) Testi

Otur ve uzan testi sit and reach box sehpası ile yapılmıştır. "Yerde oturuş pozisyonunda bacaklar tam gergin olarak ayak tabanları otur ve uzan sehpasına yerleştirilir. Bacaklar bükülmeksizin sehpa üzerinde iki el üst üstte gelecek şekilde ileriye doğru uzanılır ve son noktada 2 saniye bekleme yapılarak puan cm cinsinden okunarak kaydedilir.69" İki tekrar yapıldı ve en iyi derece kaydedildi.

2.2.5. Dikey Sıçrama Testi

Dikey sıçrama testi Smartspeed ve Smartjump ölçüm cihazı ile yapılmıştır. "Denek elleri belinde, ayakları omuz genişliğinde açık ve dik pozisyondayken aşağı doğru hızla çöküp yukarı doğru maksimal kuvveti ile sıçrama yapar.70_"_Ölçüm

sonucu cm olarak kaydedilir. İki sıçrama denemesi yapıldı ve en iyi derece kaydedildi.

2.2.6. Durarak Çift Bacak Öne Sıçrama Testi

Durarak çift bacak öne sıçrama testi, özel olarak hazırlanmış halı metre ile ölçülmüştür. Denek yere serilmiş halı metrenin üzerindeki sıfır noktasında ayaklar omuz genişliğinde açık ve ayak parmak uçları sıfır çizgisinin gerisinde olacak şekilde durur. Deneğe, İki ayak üzerine ayaklar omuz genişliğinde açık olarak ve geriye düşmeden sıçrama yapması söylenir. Denek, Dizlerini bükerek kolların ikisini de geriye doğru sallar. Bu pozisyonda bacakları iterek, kolları da öne doğru savurarak

68_{Kamil Özer, Kinantropometri Sporda Morfolojik Planlama, Nobel Basımevi, Ankara, 2009, s. 38.} 69_{Özer, a.g.e., s. 164.}

(31)

18

mümkün olduğu kadar uzağa sıçrama yapar. Ölçüm sonucu cm olarak kaydedilir. Test iki defa yapıldı ve en iyi derece kaydedildi.

2.2.7. 30 Metre Sürat Testi

30 metre sürat testi Smartspeed ölçüm cihazı ile yapılmıştır. Deneğin bir ayağının ucu başlangıç çizgisinin 50 cm gerisinde, dizleri biraz bükülü, vücudu hafif öne doğru eğik olarak bekler. Denek hazır olduğunda olanca gücüyle çıkış yapar ve bitiş çizgisini mümkün olan en kısa sürede geçmeye çalışır. Ölçüm sonucu sn olarak kaydedilir. Test iki defa yapıldı ve en iyi derece kaydedildi.

2.2.8. Altıgen (Koordinasyon) Testi

Altıgen koordinasyon testi dijital el kronometresi ile yapılmıştır. Başlangıç pozisyonunda deneğin yüzü A çizgisine dönüktür. Her zaman deneğin yüzü A çizgisine dönük olacaktır. Kronometre, deneğin B çizgisinin dışına sıçramasıyla başlatılır. B çizgisi dışından tekrar merkeze geri döner, sonra C ve merkeze dönüş, D ve merkeze dönüş şeklinde devam edilir. Denek A çizgisini de tamamladığında 1. Tur biter ve bu şekilde 3 tur tamamlanır. 3 tur sonucu elde edilen derece kaydedilir ve dinlenme sonrası test tekrarlanır. İki deneme sonrası en iyi derece skor olarak not edilir.

2.2.9. Flamingo (Denge) Testi

Flamingo denge testi 50 cm. uzunluğunda, 4 cm. yüksekliğinde ve 3 cm. genişliğinde ahşap materyal üzerinde yapılmıştır. Testin dengede kalma süresi bir dakikadır. Denek baskın olan ayağı ile materyalin üzerine çıkar ve boşta kalan ayağını yukarı doğru bükerek tutar. Denek, yardımcıdan destek alarak dengesini sağlar ve elini çektiği an saniye başlar. Dengenin bozulması durumunda saniye durdurulur, hata sayıları not alınır. Dengenin sağlanmasıyla saniye tekrar başlatılır. Bir dakika içinde yapılan hatalar not edilir. Eğer 30 Saniye içinde sporcu 15 hata yaparsa test sonlandırılır. İki deneme sonrası en iyi derece skor olarak not edilir. 2.2.10. Pro Agility (Çeviklik) Testi

Pro Agility çeviklik testi Smartspeed ölçüm cihazı ile yapılmıştır. Smartspeed sıfır noktasına kurulur. Smartspeed’ in sağından ve solundan 4,57 m. ölçülerek huniler yerleştirilir. Denek Smartspeed’ in ortasında hazır şekilde bekler. Denek ilk hangi yöne gideceğini belirler. Reaktif üniteden gelen ışıklı uyaranla önce sağa sonra sola ve başlangıç noktasından geçiş ile test sonlandırılır. Test iki defa yapıldı ve en iyi derece kaydedildi.

(32)

19 2.2.11. Görsel Reaksiyon Testi

Görsel reaksiyon testi Smartspeed ve Smartjump matı ile yapılmıştır. Koşu alanının uzunluğu 5 m olarak belirlenir. Durma mesafesi olarak bitiş çizgisinden öteye en az 5 metrelik bir mesafe ayrılır. Başlangıç çizgisinin gerisine Smartjump reaksiyon matı, 5 metre çizgisine de Smartspeed fotosel sistemi kurulur. Denek baskın olan ayağını matın üzerine diğer ayağını matın önüne koyarak yüksek çıkış pozisyonu alır ve Smartspeed sistemine odaklanır. Smartspeed’ten gelen görsel uyaranla birlikte olanca gücüyle çıkış yapar ve bitiş çizgisini mümkün olan en kısa sürede geçmeye çalışır. Deneğin iki deneme sonrası en iyi derecesi kaydedilir. 2.3. VERİLERİN ANALİZİ

Toparlanan değerler Microsoft firmasının geliştirdiği Windows altında çalışan Excel paket programına bu doneler girildikten sonra, bu değerlerin karşılaştırılması için Excel’deki elde edilen veriler SPSS 11,5 paket programına aktarılmıştır. Tanımlayıcı istatistikleri için Descriptive, fark için Independent Samples Test testleri kullanılarak analiz yapılmıştır.

(33)

20

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BULGULAR

Yapılan testlerde 10 – 16 yaş grubu erkek basketbol ve futbolcuların seçili antropometrik ve motorik özelliklerinin tanımlayıcı istatistik değerleri aşağıda verilmiştir.

Tablo–2 10 – 16 Yaş Grubu Erkek Basketbolcular ile Futbolcuların Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

Değişkenler N Minimum Maksimum Ortalama Standart Sapma Yaş (yıl) 112 10.00 16.00 13.1161 2.12978 Boy Uzunluğu (cm) 112 113.00 195.50 159.1071 17.11796 Vücut Ağırlığı (kg) 112 19.10 358.00 59.1098 34.77149 VKİ (kg/boy2 ) 112 13.20 32.30 21.3152 4.28356 Otur ve Uzan (cm) 112 10.50 45.50 28.0393 6.85565 Dikey Sıçrama (cm) 112 13.26 51.33 31.1485 7.82903 D.Ç.B. Öne Sıçrama (cm) 112 88.00 245.00 165.6205 33.59954 30 m Sürat (sn) 112 4.26 7.26 5.3069 0.61785 Altıgen Koordinasyon (sn) 112 9.47 28.44 15.4148 4.22255 Görsel Reaksiyon (sn) 112 0.25 1.08 0.5929 0.12774 Çeviklik (sn) 112 4.06 7.42 5.6981 0.82840

Tablo–3 10 – 16 Yaş Grubu Erkek Basketbolcular ile Futbolcuların Flamingo Testi Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

Hata F Yüzde (%) Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde

0.00 32 28.6 28.6 28.6 1.00 17 15.2 15.2 43.8 2.00 14 12.5 12.5 56.3 3.00 12 10.7 10.7 67.0 4.00 8 7.1 7.1 74.1 5.00 7 6.3 6.3 80.4 6.00 5 4.5 4.5 84.8 7.00 1 0.9 0.9 85.7 8.00 2 1.8 1.8 87.5 9.00 1 0.9 0.9 88.4

(34)

21

10.00 1 0.9 0.9 89.3

Diskalifiye 12 10.7 10.7 100.0

Total 112 100.0 100.0

Tablo–4 10 – 16 Yaş Grubu Erkek Basketbolcuların Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

Tablo–5 10 – 16 Yaş Grubu Erkek Futbolcuların Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

(35)

22

Tablo–6 10 – 16 Yaş Grubu Erkek Basketbolcuların Flamingo Testi İstatistik Değerleri

0.00 24 38.1 38.1 38.1 1.00 10 15.9 15.9 54.0 2.00 5 7.9 7.9 61.9 3.00 5 7.9 7.9 69.8 4.00 3 4.8 4.8 74.6 5.00 3 4.8 4.8 79.4 6.00 1 1.6 1.6 81.0 7.00 1 1.6 1.6 82.5 8.00 1 1.6 1.6 84.1 9.00 1 1.6 1.6 85.7 10.00 1 1.6 1.6 87.3 Diskalifiye 8 12.7 12.7 100.0 Total 63 100.0 100.0

Tablo–7 10 – 16 Yaş Grubu Erkek Futbolcuların Flamingo Testi İstatistik Değerleri

0.00 8 16.3 16.3 16.3 1.00 7 14.3 14.3 30.6 2.00 9 18.4 18.4 49.0 3.00 7 14.3 14.3 63.3 4.00 5 10.2 10.2 73.5 5.00 4 8.2 8.2 81.6 6.00 4 8.2 8.2 89.8 8.00 1 2.0 2.0 91.8 Diskalifiye 4 8.2 8.2 100.0 Total 49 100.0 100.0

(36)

23

Tablo–8 10 – 16 Yaş Grubu Erkek Basketbol ve Futbolcuların Seçili Değişkenlerinin Karşılaştırılması

Değişkenler Grup P

Yaş (yıl) Basketbol 0.006*

Futbol 0.006*

Boy Uzunluğu (cm) Basketbol 0.000*

Futbol 0.000*

Vücut Ağırlığı (kg) Basketbol 0.087

Futbol 0.121 VKİ (kg/boy2₎ Basketbol 0.000* Futbol 0.000* Otur ve Uzan (cm) Basketbol 0.659 Futbol 0.645

Dikey Sıçrama (cm) Basketbol 0.000*

Futbol 0.000*

D.Ç.B. Öne Sıçrama (cm) Basketbol 0.000*

Futbol 0.000* 30 m Sürat (sn) Basketbol 0.000* Futbol 0.000* Altıgen Koordinasyon (sn) Basketbol 0.000* Futbol 0.000*

Görsel Reaksiyon (sn) Basketbol 0.000*

Futbol 0.000*

Çeviklik (sn) Basketbol 0.000*

Futbol 0.000*

*P<0,05

Tablo–8’de görüldüğü gibi basketbol grubunda yaş değişkeni, boy uzunluğu değişkeni, VKİ değişkeni, dikey sıçrama değişkeni, durarak çift bacak öne sıçrama değişkeni, 30 m. sürat değişkeni, altıgen koordinasyon değişkeni, görsel reaksiyon

(37)

24

değişkeni, çeviklik değişkenleri arasında 0.05 düzeyinde anlamlı farklılık bulunurken diğer değişkenlerin test sonuçlarında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.

Tablo–8’de görüldüğü gibi futbol grubunda yaş değişkeni, boy uzunluğu değişkeni, VKİ değişkeni, dikey sıçrama değişkeni, durarak çift bacak öne sıçrama değişkeni, 30 m. sürat değişkeni, altıgen koordinasyon değişkeni, görsel reaksiyon değişkeni, çeviklik değişkenleri arasında 0.05 düzeyinde anlamlı farklılık bulunurken diğer değişkenlerin test sonuçlarında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.

Tablo–9 13 Yaş ve Altı Erkek Basketbol ve Futbolcuların Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

Tablo–10 13 Yaş ve Altı Erkek Basketbolcuların Tanımlayıcı İstatistik Değerleri

Değişkenler N Minimum Maksimum Ortalama Standart Sapma Yaş (yıl) 29 10.00 13.00 11.7241 1.16179 Boy Uzunluğu (cm) 29 113.00 182.00 153.6207 12.83317 Vücut Ağırlığı (kg) 29 19.10 100.00 53.1276 16.57136 VKİ (kg/boy2 ) 29 14.90 30.20 21.9793 4.36957 Otur ve Uzan (cm) 29 10.50 38.00 24.3103 6.74459 Dikey Sıçrama (cm) 29 16.60 43.12 29.0710 5.82469 D.Ç.B. Öne Sıçrama (cm) 29 105.00 230.00 161.9138 24.86035