Dispeptik Diabetik Ve Nondiabetik Hastalarda Helicobacter Pylori Sıklığı
Helicobacter Pylori Prevalence in Dyspeptic Diabetic and Nondiabetic Patients A,
Kerim YILMAZ *, Serhat İÇAĞASIOĞLU** , Cansel TÜRKAY ***
ÖZET
Bu çalışmada dispeptik şikayetleri olan diabetik ve nondiabetik hastalarda Helicobacter pylori sıklığını araştırdık. Çalışmaya gastrik şikayetleri olan 30 Diabetes Mellituslu (D.M) hasta ile 30 nondiabetik kontrol grubu alındı.
Bireylere özefagogastroduedonoskopi uygulandı ve 4 a-det antral biopsi alındı. İki biopsi örneği hematoksilen eosin boyasıyla boyanarak H pylori pozitifliği açısından incelendi, diğer iki biopsi örneğinden ise gram boyaması ve Christensen besiyerine ekimleri yapılarak mikrobiyolojik olarak H pylori pozitifliği açısından incelendi. Ayrıca hasta ve kontrol grubun-dan alınan serum örneklerinden H pylori için ELISA yöntemiyle IgA ve IgG antikor tespiti yapıldı.
Gruplar H pylori pozitifliği yönünden histoloji, seroloji ve mikrobiyoloji sonuçlan ile karşılaştırıldı. Diabetes mellituslu hastalarda H pylori pozitifliği histolojik olarak %73 3, mikrobi-yolojik olarak %66.7 ve serolojik olarak %80 oranlarında pozitif iken, kontrol grubunda histolojik olarak %75.0, mikrobiyolojik olarak %62.5 ve serolojik olarak %80 oranlarında pozitiflik bulundu. Her üç yöntemdede yapılan incelemede aradaki fark istatistiksel olarak önemli değildi.
Anahtar Sözcükler: Diabetes Mellitus, Helicobacter pylori
SUMMARY
in this study we investigated H. pylori prevalence in diabetic and nondiabetic patients with dyspeptic complaints. Thirty patients with diabetes mellitus and 30 patients vvithout diabetes m ellitus control group were induded in the study.
Osephagogstroduedonoscopy were performed and four antral biopsy specim ens were obtained from subject. Two biopsy specim ens were stained with hem atoxylin-eosin stain and investigated for H. pylori positivity The other biopsy specim ens were investigated microbiologically for H. pylori positivity by the gram stain and cultur by Christensen medium. Additionally IgA and IgG antibodies were investigated by ELISA for H pylori in the serum samples obtained from the patients and the control group. Groups were compared for H pylori t
positivity by histopathology. serology and microbiology results while H pylori positivity in the patients with diabetes m ellitus was 73.3 % histologically, 66.7 % microbiologically and 80 % serologically ; in the control gropup H pylori positivity was 75 % histologically, 62.5 % microbiologically 80 % serologically. The difference betvveen the 3 methods was not statistically significant.
Key Words: Diabetes Mellitus, Helicobacter Pylori
C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 22 (2): 83 - 87, 2000
GİRİŞ VE AMAÇ
Helicobacter pylori (H.pylori) tüm dünyada en
yaygın görülen gastrointestinal bakteriyel hastalıktır.
Kronik aktif gastritin etyolojik ajanı, gastrik ülser ve
duedenal ülserde çoğu olguda esas sorumlu etken, mide
kanseri ve düşük dereceli ("mucoza associated lymphoid
tissue") MALT- B hücreli lenfomada ise ko-faktör rol
Uz. Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Sivas ** Yrd. Doç. Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Sivas *** Doç. Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalı,Sivas
oynadığı kabul edilmektedir (1-3, 4).
Diabetik hastalarda gastrointestinal sistem (GİS)
şikayetleri fazladır, Bu durum midenin anormal
boşal-ması ile ilgili olabilir. Bazı araştırmacılar diabetik
hasta-larda nondiabetiklere göre peptik ülser insidansının daha
az olduğunu ileri sürmüşlerdir. Bunu diabetik
hastalar-daki
hi posekresyon,
akl orhi dri
ve
di abeti k
gastronöropatiye bağlamışlardır (5, 6).
Diabetik hastalardaki değişmiş immünolojik cevap
ve GİS semptomlarının sık olması bunlarda H.pylorinin
s
ık olabileceğini düşündürmektedir. Bu nedenle
dispeptik
şikayetleri olan DM'lu ve nondiabetik hastalarda
H.pylori sıklığını araştırmayı amaçladık.
GEREÇ ve YÖNTEM
Çalışma Ekim 1998 - Mart 1999 tarihleri arasında
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve
Uy-gulama Hastanesi
İç Hastalıkları Kliniğinde yapıldı.
Ça-lışmaya retrosternal yanma, epigastrik ağrı, şişkinlik,
bulantı, kusma gibi dispeptik şikayetleri bulunan 30 tip 2
DM'lu hasta ve nondiabetik 30 kontrol grubu alınmıştır.
Diabetik grubu yaş ortalamaları 53.1±8.9 olan 18 erkek
12 kadın, nondiabetik grubu yaş ortalamaları 52.2±1.7
olan 16 erkek ve 14 kadın oluşturdu. Diabetes mellituslu
hastaların diabet süresi
tJ|-35 yıl (ortalama 10.0±7.5 yıl)
olup kan
şekerleri 3 hastanen diyetle, 9 hastanın diyet +
oral antidiabetik ile ve 18 hastanın da diyet + insülin ile
regüle idi.
Son 6 aylık süre içinde antibiyotik, nonsteroidal
antiinflamatuvar ilaç, ülser tedavisi alan ve mide
ope-rasyonu geçiren hasta ve kontrol grubu olgular çalışmaya
alınmadı.
«j
Örnek alma yöntemi
Endoskopi ve antral biopsi : Endoskopi
laboratuvarında Olympus GIF Type XQ 30 cihazı ile
diabetes mellituslu hastalara ve teptrol grubuna
ösefagogastroduedonoskopi yapıldu Hasta-ve kontrol
grubundan 4 adet antral biopsi alındı. (Kontrol
grubun-dan 24 hastagrubun-dan biopsi alınabildi.) İki adet biopsi kültür
£SVİ:>
üreaz testi için mikrobiyoloji laboratuarına, diğer 2 adet
biopsi de histopatolojik inceleme için patoloji
laboratuvarına gönderildi.
Serum örnekleri : Çal
ışmaya alınan toplam 60
hastadan H. pylori serolojisi için IgA-IgG antikor kon-
santrasyonu belirlemek için serum örneği alındı, i
hafta içinde çalışılacak serumlar 2-8 °C'de daha sol
çalışılacak olanlar -20 °C'de mikrobiyoloji laboratuarın
saklandı.
Histolojik inceleme :
İki adet biyopsi maten
patoloji laboratuvarında %10'luk formolde tespit edil:
Parafin bloklarına gömülerek Sum'lik kesitleri alını
Alınan kesitler hemotoksilen eosin (H-E) boyası ileli
yanarak ışık mikroskobu ile H.pylori yönünden deB
lendirildi. Mukozal yüzeyde ve gland lümenlfl
euzinoflik spiraller şeklinde H.pylori elemanlarının •
rülmesi H.pylori pozitifliği yönünde değerlendirildi
Mikrobiyolojik inceleme:
Gram boyama : Mikrobiyolojiye serum fizyolo)
içeren tüplerle ulaştırılan biopsi materyalleri parçalara
rak Gram yöntemi ile buyandılar. Mikroskoblde Gr (l
kokobasillerin görülmesi H.pylori yönünden pozitif kati
edildi.
Üreaz testi: Parçalanan biopsi materyallerin»
Christensen besiyeri bulunan tüplere ekim yapıldıkta
sonra 35-37°C 'de 20 dk-24 saat enkübasyona bırakıld
Sarı renkli besiyerinin pembe renge dönüşmesi H.pyta
için pozitif olarak değerlendirildi edildi.
Kültür : Parçalanan biyopsi materalyelinden l
1koyun kanı, vankomisin, nalidiksik asit, amphoterisin-!
ilave edilmiş beyin, kalp infizyon ağar ve çukolatara
agarlı plaklara ekim yapıldıktan sonra 35-37°C'de 24-M
saat mikroareofilik
şartlarda enkübasyona bırakıldı
Enkübasyon sonrası S tipi, su damlası, pigmentsiz g&
rümündeki koloniler H.pylori pozitifliği yönünden değer
lendirildi.
Serolojik inceleme : ELISA (EIA) testi Giuliara
Diagnostic s.r.l. kiti ve Minilyser cihazı (İtalya) ile
çalışıl-dı.
İki grubun karşılaştırılmasında %
2testi kullanıldı, j
BULGULAR
Dispeptik DM'lu ve nondiabetik kontrol grubu
H.pylori serolojisi açısından karşılaştırıldı. Diabetes
mellituslu hastaların 24'ünde (%80), kontrol grubunun
24'ünde (%80) pozitif idi. Gruplar arasında istatistiksel
olarak bir fark yoktu (p>0.05), (Tablo 1).
j Tablo 1. Dispeptik DM'lu ve Nondiabetiklerin H. Plori pozitifliğiYönünden Serolojik, Mikrobiyolojik ve Histolojik Olarak Karşılaştırılması
DM'lu Grup Nondiabetik Grup Test
n
%
n % Sonuçları
Seroloji
X2=0.0 H. pylori (+)
24
80
24 80 p>0.05 H, pylori (-) 6
20
6 20 Mikrobiyoloji
X2=0.10 H. pylori (+)
20
66.7
15 62.5 p>0.05 H. Pylori (-)
10
33.3
9 37.5 Histoloji
x2=0.02 H. pylori (+) 22
73.3 18 75.0 p>0.05 H. pylori (-)
8
26.7
6 25.0
Gruplar mikrobiyolojik açıdan H. pylori pozitifliği
karşılaştırıldığında kullandığımız mikrobiyolojik testlerin
hepsinde diabetik hasta grubunda %66.7 kontrol
gru-bunda ise %62.5 H pylori tespit ettik. İki grup arasında
istatistiksel bir fark yoktu (p>0.05), (Tablo 1).
Diabetes mellituslu ve nondiabetik kontrol grubu
histolojik açıdan H. pylori pozitifliği karşılaştırıldı.
Diabetli grupta %73.3, kontrol grubunda %75.0 H.
pylori pozitifliği saptandı. İki grup arasında istatistiksel
bir fark yoktu (p>0.05), (Tablo 1).
TARTIŞMA
Diabetes mellitus GİS'in tüm bölümlerini
etkileye-bilir ve sindirim sistemi disfonksiyonu bu hastalığın
morbiditesine önemli katkıda bulunmaktadır. Bu
anor-mal gastrointestinal motilitenin patogenezi tam olarak
anlaşılamamıştır. Muhtemelen multifaktöriyeldir.
Otonom nöropatinin ana rolü oynadığı düşünülmektedir (7
-9).
Gastrointestinal
sistemi
etkileyen
diabet
komplikasyonları yaygın değildir. Ancak çok
gürültülü-dür. Semptomların diabete bağlı olup olmadığını
sapta-mak klinik pratikte zordur. Çünkü GİS semptomları
normal popülasyonda yaygındır. Genel yetişkin
popülasyonunun %38' inde herhangi bir dönemde
dispepsi semptomları rastlanmaktadır. (9).
Nonülser dispepsi, belirgin yapısal anormalliğin
saptanmadığı, üst abdomende ağrı veya rahatsızlık hissi
olarak tanımlanır. Nonülser dispepsi olan hastalarda
%47-87 arasında H.pylori tespit edilmiştir (10).
H.pylorinin prevelansı ve insan popülasyonunun
%2-3'ünü oluşturan diabetik hastalardaki patojenik rolü
hakkında uyumlu veriler yoktur. Diabetes mellituslu
hastalarda H.pyloriye bağlı gastroenterolojik patolojinin
immünite azlığına ve vagus sinirinin hasarlanmasına
bağlayan görüşler vardır (10).
Diabetes mellitusta immün sistemde önemli
deği-şiklikler olmaktadır. Hipergliseminin ve hiperketoneminin
immün yanıtı bozduğu, geciktirdiği bilinmektedir (11,
12). Korugan ve ark.'nın (13) DM'da immün sistem
değişiklikleri ile ilgili yaptıkları çalışmada hücresel ve
humoral immün sistemin bozulmuş olduğunu
saptamış-lardır.
Diabetiklerde immünolojik yanıtın değişmiş olması
ve üst GİS semptomlarının sık olması nedeniyle H.pylori
enfeksiyon sıklığının yüksek olduğunu bildiren çalışmalar
vardır (10, 14).
Biz DM'un immün sistemde meydana getirdiği
de-ğişiklikler, Otonom Nöropatinin GİS disfonksiyonu ve
bunun yarattığı semptom fazlalığını göz önüne alarak
DM'da H.pylori sıklığını araştırmayı amaçladık
Diabetes mellitusun gastrointestinal sistemde
meydana getirdiği dismotilitenin H pylori enfeksiyonu
için bir risk oluşturabileceğini düşündük. Nitekim motilite
azalmasının mukozal savunmanın azalmasına ve aşırı
bakteriye! çoğalmaya yatkınlık oluşturabildiği ve bu
ortamda H pylori enfeksiyon ,ihtimalinin daha yüksek
olduğunu savunan görüşler vardır (15).
Malagalede ve Stanghellini dispepsili hastalarda
%75 oranında antral hipomotilite tespit etmişler ve bu
yüksek oranının çalışmada yeralan diabetik hastalara
bağlı olabileceğini bildirmişlerdir (16).
Yapılan motilite çalışmalarında hipomotilitenin H
pylori enfeksiyonu ile ilişkisi konusunda kesin bir fikir
birliğine varılamamıştır. Çalışmaların bir kısmında
hipomotilitenin H pylori enfeksiyon sıklığını arttırdığı (14,
17), bir kısmında ise bir ilişki olmadığı bildirilmiştir. (10,
18). Literatürde H pylori enfeksiyonunda mide boşalım
zamanını normal bulan çalışmalar vardır. (19 - 22).
Ülkemizde yapılan motilite çalışmalarına
baktığı-mızda T. Sarıçam ve arkadaşları (23). H pylori
enfeksi-yonunu mide boşalım zamanı ile bir ilişkisi olmadığını
bildirmişlerdir. Bir başka çalışmada ise hipomotilitenin
%73 oranında H pylori enfeksiyonuna yol açtığı tespit
edilmiştir (24).
Diabetes mellitusun H pylori sıklığına etkisi halen
tartışmalıdır. Diabetin H pylori sıklığını artırdığını
savu-nan görüşler olduğu gibi (14, 17, 25, 26), azalttığını
bildiren görüşlerde vardır (10).
Luis ve ark. (25) 80 DM'lu hasta grubu ile
nondiabetik 100 kontrol grubunu H.pylori sıklığını
serolojik olarak karşılaştırmışlar ve sonuçta DM'lu
has-talarda H.pylori sıklığını daha yüksek bulmuşlardır. Aynı
şekilde diğer bir çalışmada Oldenburg ve ark. (14) 143
DM'lu hasta il e 159 nondi abetik kontrol grubunu
H.pylori seroprevelansı açısından karşılaştırmışlar,
diabetik hastalarda H.pylori sıklığını kontrol grubundan
yüksek bulmuşlardır (%75, %35).
Arslan ve ark. (26) 'nın histolojik inceleme ve
üreaz testi ile DM'ta H.pylori sıklığını araştırmışlardır.
Histolojik olarak %88, üreaz yöntemiyle %64 H.pylori
pozitifliğitespit etmişlerdir.
Perdichazi ve ark. (17) 46 DM'lu hasta ve 13
nondiabetik kontrol grubunda H.pylori sıklığını histolojik
ve mikrobiyolojik olarak karşılaştırmışlar, sonuçta her iki
test ile DM'lu hastalarda daha yüksek bir H.pylori
enfek-siyon sıklığı tespit etmişlerdir.
Malecki ve ark. (10) 39 DM'lu ve 100 nondiabetik
kontrol grubunu histolojik ve mikrobiyolojik olarak
kar-şılaştırmışlar ve her iki yöntemle H.pylori enfeksiyon
sıklığının diabetiklerde daha yüksek olmadığını
bulmuş-lardır (Nondiabetik : %68, Diabetik :%30).
Biz diabetik hasta grubu ile nondiabetik kontrol
grubunu serolojik açıdan H pylori pozitifliğini
karşılaştır-dık. Sonuçta diabetik grupta %80, kontrol grubunda
%80 H pylori pozitif tespit ettik. İki grup arasında
an-lamlı bir fark yoktu.
H. pylorinin mikrobiyolojik tanı yönteminin
duyarlı-lık ve özgüllüğü : kültür için %95, %100 ; üreaz testi
,için %95, %100 dür. Elisa yöntemi ile H. Pylori antikor
testine dayalı testin duyarlılığı %95, özgüllüğü % 100
dür. Histopatolojik incelemenin duyarlılığı %98,
özgüllü-ğü %98 dir (27).
Biz aynı grupları histolojik ve mikrobiyolojik açıdi
H.pylori pozitifliğini karşılaştırdık. Histolojik olarak DM»
grupta %73.3, kontrol grubunda %75.0 H. pylori poı ^
tifliği saptadık. Mikrobiyolojik açıdan DM'lu grup;
%66.7, kontrol grubunda %62.5 H.pylori pozitifi
tespit ettik. Her iki karşılaştırmada istatistiksel bir f»
bulamadık.
Sonuç olarak DM'un H.pylori sıklığını etkilemediği
söyleyebiliriz. Ancak bu konuda kesin bir
şey söyleyı
bilmek için daha kapsamlı ve uzun süreli çalışmalan
yapılması gerektiğini düşünüyoruz.
K A Y N AK L AR
1. Sandıkçı M, Doran F, Koksal F, Ulunan R. Helicobactt pylori prevalence in a Rouhre Upper Gastrointestiral Endoscopy Population. Drit J.Clin Practice 47: 87, 1993, 2. Dixion MF. Campylobacter pylori and chronic gastritte il
Campylobacter pylori and gastroduodenal disease, B) Rathbone, RV Heatley (Eds). Oxford. Blackvvell Scienİı Publication, s: 106-116, 1989.
3. Tytgat GNJ, Axon ATR, Dixon MF, Graham DY, Lee A, Marshall BJ. Helicobacter pylori: Causal agent in peptitf ulcer diseases? VVorking party report of the wori congress of gastroenterology, s: 36-45, 1990.
4. Porro GB, Parente F. Nature of non ulcer dyspepsia and l related conditions. Bailliere's Clin Gastroenterol 9 : 549-1 560, 1995.
5. Scarpello JHD, Sladen GE. Progress report. Diabetes and j the gut. Gut 19: 1153-1163, 1978.
6. Feldman M, Corbett DB, Ramsey EJ, VValsh JH. Abnormal l gastric function in longstanding insulin dependent diabetic patients. Gastroentorology 77: 12-17, 1979. 7. Yenigün M. Diabetes mellitusun geç komplikasyonlan,
Yenigün M (Ed): Her Yönüyle Diabetes Mellitus. Haseki Hastanesi Vakfı Yayını, İstanbul, s: 546-585, 1995. 8. Clarke BF. Gastrointestinal problems in diabetes mellitus,
VVİllams G(Ed). Textbook of Dibetes Mellitus. Blackwell Scientific Publications, s: 745-752, 1991.
9. Colin DG. Diabetic complications of the gastrointestinal tract. VVilley J(Ed): Diabetic Complications. John VVİlley & Sons Ltd, Philadelphia, s: 101-121, 1996.
10. Malecki M, Bien Al, Galicka -Latala D, Sieradzhi J. The prevalence of Helicobacter pylori infection and types of
gastritis in diabetic patients. The Korakovv study. Exp Clin Endocrinol Diabetes 104: 365-369, 1996.
11. Tarn AÇ, Sakkaf LA, Gale AE. Autoimmunity in prediabetes. Clinical Immunology and Allergy 1: 165, 1987.
12. Botazzo GF, Bonell RP, Gale E. Etiology of diabetes. The role of autoimmun mechanism. The Diabetes Annual 1: 16, 1985.
13. Korugan Ü, Hekim N, Kahram an İ, Yılmaz T, İlter Ö. Diabetes Mellitusta İmmün Sistem Parametrelerindeki Değişiklikler. Endokrinolojide Yönelişler cilt 11-1:15-17. 14. Oldebburg B. High seroprevalence of Helicobacter pylori
in diabetes mellitus patients. Dig Diş Sci 41: 458-461, 1996.
15. Marshal BJ, Geclie DB, Roges PA, Glancy RJ. Pyloric campylobacter infection and gastroduedenal dissease. MedJ Agust 142 ::439-444, 1985.
16. Malagelade JR, Stanghellini V. Manom etric evalution of fonctional upper gut symptom s. Gastroenterology 88 : 1223-31, 1985.
17. Perdichizzi G, Battari M, Pallo S, Ferra MT, Carbone M, Barresi G. Gastric infection by Helicobacter pylori and antral gastritis in hyper-glycemic obese and in diabetic subjects. New-Microbial 19: 149-154, 1996.
18. Kaoch, Pan DY, W ang SJ, Chen GH. The relationship between Helicobacter pylori infection and gastric emptying in patiens. Gur-J-Nucl-Med 22: 122-125, 1995. 19. Parenle F, İmbresi V, Maconi G et al. Influence of
bacterial Cağ A status Otonom Nöropati gastritis, gastric
function indic es and pattern of sym ptom s insülin Helicobacter pylori - positive dyspeptic patients. Am J Gastroenterol 93 : 1073 - 9, 1998.
20. Prakash , Marshal BJ, Plankey MW . Gastric emppything of solids in patients with Cam pylobacter pylori gastritis. Am J Gastroenterol 82 : 935, 1987.
21. Minocha A; Mokshagundom S, Gallo SH et al. Alterations in upper gastrointestinal motility in Helicobacter pylori - positive nonulcer dyspepsia Am J Gastroenterol 89 : 1794-800, 1994.
22. Barnett JL, Behler EM, Appelman HD et al. Campylobacter pylori istatistiksel not associted with gastroparesis . Dig Diş Sci 34 : 1677, 1989.
23. Sarıç am T, Vardareli E, Akgün Y ve ark. Helic obacter pylori infeksiyonu ve gastrik boşalma zamanı arasındaki ilişki. Türk J Gastroenterol 6 : 237- 41, 1995.
24. Başak M, Demirtürk L, Yazgan Y ve ark. Nonülser dispepsili hastalarda Helicobacter pylorinin mide motilitesine etkisi. T Klin Gastroenterohepatol 9: 7-11, 1998.
25. Luis DA, Calla H, Roy G, Argila CM, Valdezate S, Canton R, Boixeda D. Helicobacter pylori infection and insülin dependent diabetes mellitus. Diabetes-Res-Clin-Pract 29: 143-146, 1998.
26. Aslan M, Çayır N, Tuncer C, Ayvaz G, Türel S. Diabetes mellituslu hastalarda Helicobacter pylori sıklığı. Ulusal Endokrinoloji Dergisi 5: 305-309, 1995.
27. Anthony F, Mart A : Helicobacter pylori infection. Postgraduate Medicine 100/9 : 49-57, 1996
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları A.B.D
