zé
-*ı-33
Bir zamanlar “ tiyatroya gidelim ,,
değil, “ Naşit’e gidelim ,, denirdi
ROL AYIRMAZDI — ölümünden kısa süre önce görülen ünlü sanatçı N'aşit rol ayrımı yapmaz, «OteUo»da tago, «Hamletate mezarcı, «Sekizinci» de Habib Neccar olur, bir başka akşam da fesini başına geçirip İbiş rolüne çıkardı.
Sezi NUHRAT
«Hiçbir şey kalmadı ba bamdan bugüne» Birkaç fotoğraf, eski bir taş plak tan kopya edilmiş cızırtılı bir bant ve giderek unutu lan anılar..»
Selim Naşit, Direklerara- sı’nm son temsilcisi, son Komik-1 Şehir, Mukallit ler Kralı, Halk Sanatkârı Naşit Bey’den geride kalan lan böyle sıraladı bir so lukta.. Oysa çok zaman geçmemişti aradan.. Topu topu 40 yıl.. 40 yıl bir İn san ömrünün yandan ço ğuydu ama, bir tiyatro ta rihi için neydi ki.. Kaldı ki değerlerin yaşarken yok edildiği bugünün dünyasın da, ölüleri anmak, yeniden değerlendirmek çok fazla kadirbilirlik ( !) olmaz mıy dı?
Burhan Arpad’ın, Hal dun Taner’in, Tarık Buğra’ nın, Direklerarasım, Kel Haşan Efendi’yi, Şamran Hamm’ı, Naşit özcan ’ı, bi zim kuşağımıza aktaran ya pıtları da olmasa, nereden bilecektik. Naşit'in, İbiş ko m İğini modernleştiren ilk Türk tiyatrocusu olduğu nu.. Ansiklopedilere başvu racak ve Naşit’in tiyatroyu Paris’te öğrendiğini okuya çaktık. Oysa Naşit, Edirne' den dışarı çıkmamıştı...
«Babam tuluat komiğini modernleştiren ilk oyuncu dur. O, hiçbir rolü ayırmaz dı birbirinden... Örneğin, «Otello»da Iago oynar, Hamlet’te mezarcı, tbnür- refik’in Sekizinci piyesinde Habib Neccar.. Çardaş Fürs tin’de papyon kravatla sah neye çıkar, ertesi akşam, İbiş fesini giyip, İbiş rolü nü oynardı.»
Naşit Bey, 1889’da Şeh- zadebaşı’nda Balabanağa
mahallesinde bir konakta dünyaya gelmişti. Babası miralay Hacı Ahmet Bey’ di. îlk öğrenimini Kuyucu murat ve Şahzadebaşı mek teplerinde tamamladıktan sonra, Beyazıt Rüştiyesi’ne girdi. Rüştiye’yl bitirdiğin de onyedi yaşındaydı. Ba bası onu «Baytar Mekteb-i Şahanesine yazdırdı. Ama Naşit baytar olmak istemi yordu.. Tiyatro çok küçük ken kanma girmişti bir kez...
«Evleri Kel Haşan Efen- dl’nin tiyatrosuna bitişik
miş.. Babamı çok ufak di ye sokmazlarmış içeri.. O da tiyatronun damına çı kar, aşağı taş atar, oyuncu ları rahatsız edermiş.. Ça resiz içeri alırlarmış onu..» Naşit’in tiyatro tutkusuy la başa çıkamayan babası, 1904 yılında Muzika-i Hü- mayûn’a yazdırmış onu. Meşrutiyet’in ilanıyla Mu zika-i Hümâyûn dağıtılın ca, o zamanın Komik-1 Şe hiri Abdi Efendi’yle birlik te çalışmaya başlamış. Ab di Efendi, bu genç oyuncu dakl yeteneği farketmekte gecikmemiş ve ona kuşağı
nı ve fesini devrederek. Komik-i Şehir’llğl bırak mış.. Naşit’in bu sıfatla oy nadığı ilk oyunu «Harema ğası Ut Meşkediyor» kome disl.. Sonra bunu başka o- yunlar izliyor.. Şark Tiyat rosu, Millet Tiyatrosu do lup taşıyor.. Reşat Rıdvan' m «Yavrum Komiser» ko medisinde Yedibela Emine. îbnürreflk’İn «Sekizinci» piyesinde Habib Neccar, «HUsmen Ağa»da Tüfekçi Zeynel, «Çifte Keramet»te Sürplk Dudu. «Süt Kardeş ler»de Yaşar, «Arzuhalci Mehmet Efendisde Hant- fe Kadın, «Leblebici Hor hor» Operetinde Horhor Ağa, Naşit’in unutulmaz oyunları.. O tarihlerde «Na şit’e gidelim» sözü, «tiyat roya gldeüm»le eş anlamlı oluyor.
Tiyatrolarda oyunların yerine filmler gösterilmeye başlanınca, seyirci tulûat- tan giderek uzaklaşıyor. Za manın koşullarına uyan bir sanatçı Naşit.. Varı yoğu herşeyi tiyatro ama, yeni gelişmeye başlayan Türk sinemasına karşı da İlgi siz kalmıyor.
«Babam, Muhsin Ertuğ- rul’un «Bir Millet Uyanı yor» filminde bir asker rolü ne çıktı.. Naşit. «Dolandırı cında çeşitli taklitler yap tı. «Hülleci» son çevirdiği filmdi. Orada Adile Dudu rolünü oynuyordu..»
1943 yılma gelindiğinde hastalığı iyice arttı ve 26 Nisan 1943 günü 54 yaşın da hayata gözlerini yum du.. Ardında, kendinden ön çeki ustaların yaptığı gibi, onun katkılarıyla da zen ginleşen bir Türk tiyatro su, Selim Naşit ve Adile Na şit adlarında iki tiyatro sa natçısı evlat ve anılar kal dı...
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Ta h a To ro s Arşivi
