POLYESTER ELYAFIN ETİLEN GLİKOLLÜ ORTAMDA DISPERS BOYARMADDELERLE BOYANMASI

SAÜ Fen Bilinıleri Enstitüsü Dergisi 9.Cilt, l.Sayı 2005 _{Polyester Elyafın Etilen Glikollü Oıiamda Dispers} Bayarmaddelerle Boyanması- M.Teker

POLYESTER EL Y AFIN ETİLEN GLİKOLLÜ ORTAMDA

•

DISPERS BOYARMADDELERLE BOYANMASI

Murat TEKER*, Hüseyin KARACA*

Özet

- Bu çalışmada çözüciilü ortamda polietilen tereftalat (PET) elyafın dispers boyarmaddelerle boyanınası amaçlanmıştır. Çözücü olarak etilen glikol seçilmiştir. Dispers boyarmadde olarak Setapers Blue FBL (CI Disperse Blue 56) ve Setapers Red S-2C FL (Cl Oisperse Red 167) kullanıldı. Boyarmaddeler _• asetonda kristallendirilip satlaştı rılmıştı r. Boya ın a çalışmaları 1/1000 flotte oranında sıcaklığa ve süreye bağlı olarak incelenmiştir. Sıcaklığa bağlı olarak yapılan çalışmada optimuın boyama sıcaklığı 60 °C olarak

tespit edilmiştir Etilen glikollü ortamda CI Disperse Blue 56 ve CI Disperse Red 167 boyarınaddeleri kullanılarak hazırlanan boyama banyolarında

optinıum boyama süresi 30 dk. olarak saptandı.

�nalıtar Kelinıe/er - Poliester elyaf, çözücülü ortam, etiten glikol, dispers boyarmadde, CI Disperse Blue

56, Cl Disperse Red 167

Abstract - I n this study, it has been aimed at dyeing

polyester fibres in solvent medium using disperse dyes. Ethylene glycol has been used as solvent. In this study disperse dyes, such as cı Disperse Blue 56 and CI Disperse Red 167 were used. The dyes were puritied by crystallizing in acetone. Dyeing process was examined in dye-bath (1/1000 flotte) using such parameters as temperature and duration. Under the conditions studied, optimum temperature and duration for dyeing in ethylene glycol medium were determined to be 60 °C and 30 minutes, respectively.

K er _� H'ords- Polvester fiber, solvent medium, ethylene .

gJ�:col, disperse dye, CI Oisperse Blue 56, Cı Disperse Red ı 67.

*SA ü Fen Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü, Adapazarı

30

I.

GİRİŞ

Poliester elyaf tekstil sanayının en önemli ürünlerden bir tanesidir. Poliester elyaf boyanınası çok zor olduğundan ilk zamanlar buna pek fazla önenı veri ınıemiş daha sonraları yeni boyama nıetotlannın geliştirilnıesiyle bu alanda önemli gelişıneler kaydedilnıiştir. Değişik boyanıa nıetotları poliester elyafın üretinıinin hızla artnıasına neden olmuştur. Bu boyama yöntemlerinden bir tanesi de çözücü ile boyamadır [ 1].

Çözücülü boyaına yöntenıinde boyanacak elyaf susuz ortamda boyanır. Bu yöntenıe ilk ilginin sebebi; su tüketiminin ve atık su arıtnıa nıasrafının azaltıhnasıdır. İkinci olarak ise boyama süresinin kısaltılnıası ve boyanıa banyosunda kullanılan

kimyasaliara ihtiyaç olnıaksızın boyanıanın sağlanmasıdır. Özel lik le 1970' 1 i yll larda çözücülü boyanıa geleceğin boyama prosesi olarak görülmüş, yoğun araştırma ve tartışmalara sebep olınuştur. Susuz boyamaya karşı veya aleyhine tezler alınasına rağnıen kesin bir sonuca varılamaınıştır. Şu an tekstil sanayiinde poliester elyaf boyanmasında çözücülü boyanıa metodu kullanılınanıaktadır. Boyama ortamı çoğunlukla sulu boyamanın lehinedir [2,3].

En e rj i tasanLifu, hızlı boyama ve kullanılan çözücünün daha az zararlı olnıası gibi avantajlar çözücülü ortamda boyamay1 cazip kı ln1aktadır. Buna karşııı, yeni yatırımlar gerektirırıesi. yapılan boyanıa çalışnıalarının kapalı bir ortamda geri kazanınıı ve sirkülasyonu ayrıca çözücü içeren atık problenılerinin oluşn1ası ve hava kirliliği gibi problemierin nı eydana gel m esi eleştiri sebebi o I nı uştur. [3].

Polietilen tereftalat molekü1ünün şiddetli iç kohezyon sonucu kristalleşnıe yeteneği çok yüksektir. Elyafın daha kola) boyannıası ıçın poliestere daha hidrofılik olan ve kristalleşnıeye zarar venneyen poliglikol karıştırılır. Poliglikol anıorf bölgelerde yer alarak elyafın boyanma yeteneğini artırır ve erime noktasını düşürür [4].

Poliester organik çözücülere karşı büyük ölçüde dayanıklıdır. Kuru temizleınede kullanılan benzen, trikloretilen, karbontetraklorür, perkleretilen gibi çözücülerden etkilenmez. o-diklorbenzen, dimetiltereftalat gibi bazı çözücülerde belirli

S.\C Fen Bilinıleri Enstitüsü Dergisi 9.Cilt, l.Sayı 2005

koşullarda tanıanıen çözünürler. Organik çözücülerin

"i�irici etkisi poliesterin boyanmasını kolaylaşt1rır [5].

Di::-.pcrs boyarnıaddelcri, policster boyanıada uygun ıı�ı:-ılıklarda tanı bir renk paleti elde edcbilnıeyi sağlayan tck boyarınaelde sınıfıdır. Poliester elyaf yüksek krı�talinitc ve belirgin hidrofobik özellik gösterdiğinden dt)layı, büyük nıolcküllü boyarnıaddeler elyaf içine k u ı ay 11 ü ru z ed c nı c 7. ı er [ 4] .

J )ı�pcr� boynrnıc.ıddelcr suda çözünmediklerinden,

l·h)yanıa, dispcrsiyonla yapılır. Boyarnıadde

·ııukkülkrinin büvükl_•' ükleri arasında fazla farklılık

dlııı�ınıası da öncnılidir. Parçacık büyüklüideri arasındaki

L.ırklılık arttıkça, dispersiyonun dayanıklılığı llalnıaktadır [6J.

[)i�pcrs boyarnıaddelerin dcngede iken elyaf üzerine

\.c k i Inı e� i gayet i yi d ir. Fakat cl yaf içine difüzyon

ddukça yavaştır. Dengeye ulaşnıak için gerekli olan ıınan çok uzun olduğundan bu şaıilar altında boyanıa

r ıtık de0:ildir.

'-ı )\2llc\"ı.;cl verilere göre taşıyıcı, elyafın fiziksel

;clliklcrinı değiştirerek boyanıayı hızlandıı·ır [9].

,h)) anııaddcniıı elyaf içine gircbilmesi için zincirlerin ırılnıası �arttır. Rcl\vic; ve Gates poliester elyafın

1ispcrs bn) annnddclerlc boyannıasında etkin olan boya l1dııyosu ilnvc nıaddclcrinin, elyafın boyunda bir

\. c k nı c y l' �c b c p o 1 d uğu n u b u 1 nı uştur [ 8]. Çe knı e

,ıJ)·[inıkrinc dayanarak Pujino ve arkadaşları elyafın ı�ı�ıvıcı konsantrasyonunu artırnıak suretiyle tercihen

,Jt"ı�Cırülchilcn canı-geçiş sıcaklığının (Tg) varlığını

�'i'sıernıı�;lcrdir

f9l

Rosenbauııı, nıalahit yeşilinin değişik sıcaklıklarda

.ıı,rilik cl)ar içine difüzyon katsayısı ile canı geçiş

"ıcaklığı arasındnki ilişkiyi göstcrnıiştir [10]. Canı geçiş ıc�ıklığı linerin, farklı sıcaklıklarda boya banyosu

kl)�ullarında, küçük bir gerilinıe maruz kaldıklarında u;aıııaları ölçülerek gösterilmiştir. Rosenbauın

bGyarnıaddcnin difüzyon katsayısının sıcaklık ile

dc�i�tiğiııi, canı-geçiş sıcaklığı (Tg) ile ilişkili olduğunu

gı:):-\tcrnıiştir. Bu ilişki Willianı, Landels, Ferry (WLF)

dcnklenıi aşağıdaki gibidir [11]:

D, lo� ---- Drg

ı

log­

ar

A(T- Tg)

B+

(T- Tg)

(ı)

u 1 elyafın viskoelastik özellikleri için kayma faktörü,

/\ \·c B - sabitler,

l>r (nlı�nıa sıcaklığındaki difüzyon katsayısıdır.

31

Polyester Elyafın Etilen Glikollü Ortanıda Dispers

Boyarınaddelerle Boyannıası- M.Teker

WLF denklemine göre difüzyon katsayısının sıcaklık ile değişiıni, boyarn1addenin materyal içinde hareketini de, kontrol ettiğini göstenniştir. Sonuç olarak, WLF denklenıi, taşıyıcının polin1er içine gimıesiyle canı-geçiş sıcaklığını düşürdüğü zamanda uygulanabilnıelidir.

Difüzyon olayının, bayarmaddelerde görülen bir seri sıçramalarla olduğu ve sıçranıalarla bir bölgeden diğer bir bölgeye geçtiği kabul edilir. Difüzyonun hızı boyarnıadde molekülüne komşu olan polimer bölnıclcrinin hareketinden doğan boşlukların oluşunı hızı ile sınırlanmıştır. Buna göre

difüzyon katsayısındaki dcğişnıelcr viskoclastik özelliklerde

görülen değişiınlcre bağlıdır. Zira her ikisi de kısnıi

hareketi il i kle sını rlannııştlr. Bu WLF denklemi yle ifade

edilnıiştir. [ 11- 13].

Poliester nıateryal, bazı çözücfılcre daldırıldığında veya ısıl işlenıler uygulandığında nıorColojisinde veya boyanma öze ll ikierinde önenıl i değişi ki ik ler o Iab i lnıekted ir [ 14].

Sentetik kuınaşlar ester tipi çözücülerde (yüksek kaynaına

noktasına sahip) çözünen boyalarta yüksek sıcaklıklarda etkin olarak ve hızlı bir şekilde boyanabilirler. Sentetik elyafı, özellikle de poliester ve naylon dokunıaları boyanıak için yüksek kaynanıa sıcak! ıkianna sahip çözücü içerisinde çözünnıüş boyaların kullanınıını tanı anlanııyla nıünıkün

kılnııştır. Sadece birkaç boya çeşidi bu yiiksek kaynanıa noktalı çözücüler içerisinde çözünebilir. Ortak uygulanıa, suda çözlinnıekten ziyade dağılan dispers boyalar olarak adlandırılan bir sınıf boyanın kullanımından ibarettir [15].

Yüksek kaynama derecesine sahip çözücülü boyaına ortanıı boyamıaddcnin elyafa tanı olarak nüfuz etnıesi için bir taşıy1cı sıvı görevi görür. Boyanıada taşıyıcı sıvı görevini yapnıası için gerekli yüksek kaynanıa noktasına sahip çözücülü boyama ortanıının tanıanıı, diğer tür boyama ortanılanndan daha düşük

nıa 1 i yetted ir [ 1 6].

Yüksek kaynanıa noktasına sahip iyonik olnıayan organik çözücüterin boya ortanıı olarak kullanılan, susuz boyama ile ilgili sadece dispers boyalarda kullanılabileceği ve polyester el yafa uygunluğu patent literatürlerinde tanımlanmıştır [ 1 7-18].

Bu boyanıanın bir avantajı boyanın düşük sıcaklıklarda uygulanma İnıkanı sağlaması dır. Diğer bir avantaj ı ise yüksek sıcaklık derecelerinde de susuz boyanıa presesinde boya çözeltisinde önenıli boya kayıpları olmadan yeniden

kullanılnıasını sağlamaktır. Daha düşük viskozite ve daha

yüksek boya çözünürlüğü, oda sıcaklığında bile yapılan boya çözeltisinin uygulama ve geri kazanımına yardım ettiği gibi bayarmaddenin de bozulması ihtimalini azaltır. Ayrıca kullanılan boyarrnaddelerin seçiminde çözücü ortanıda çözünürlüğü dikkate alınmıştır.

S A Cl Fe n B i ı i nı 1 er i E n s i it ü s li Dcr g i s i 9 . C i ı L 1 . Say ı 2 O O 5

ll. DE�E\''SEL �'ALIŞMAL:\R

l l. l Kullanılan l\laddeler

()rgun ik ç-D: iicı"i 1 c.:r� Boy n nıa orta nı ı n J a !\ta bay� nıa rka

ct i Ic n g

ı

i k o 1 (H O C H: C I I 2 O l l ) k u

ı

ı an ı

ı

nı ı� tır. I<.ri:-;tallcndirnıc 'c �tok çö;cıtisinin haLırlannıasında

bO) arınaddcy i çö;ınck \'C sanaştırnıak için M erek

nıarkd. a�cton (CII�C()('I Id ku ı ıanılını�tır.

J>u/ie.\ler E/ra( dcn)csi ıJS. nıonofiıaınent sayısı ::ıO nlan parlak polıcstcr nıonoriıanıcntlcr kullanılnııştır.

Kullanılan polie�tcr rilanıent Sancak 1\il firnıasından t�ıııin ediln1iştir.

H oy o nnudde/ cr: C' o ı o ur I nde�' tc C I D i sperse B 1 u e 56

(ticari adı. Sctapcrs Bı uc

f.BL)

ve CI Dispcrse Red ı 67

( ticari adı, Setapcrs Red

S-2C1FL)

olarak gösterilen Setaş Kinıya lirlinli boyarınaddclcr kullanılnııştır.

250

nıg

/L

çö;cltidcıı alın�ın bnyarnıaddclcr ctilcn glikol ilc boyanıa h�tn yo�u kon sa ntra�yonları na scyrcl ti !erek Sh i nıadzu

L '\'-'-+0 ı PC ">pcktrorotonıctrcdc absorbansları ölçülnıüş

\'C C'I Dispcrsc Bluc 56, 5R<) nnı,de ( Şekil 1). CI

L)i�pcrsc Red ı 67, 5 1 -+ nnı\lc (Şekil 2) pik vcrnıiştir ..

J,·utcr: 11(:\ ıı1arka kontak tcrnıonıctrcli, ısıtıcılı,

111i.ll1) etik k.arı�tırıcı kullanılını�tır.

HuyuJJtu hanyo.\u: 1 000 nıl'lik üç boyunlu canı balon

kullanılıııı)tır. Bu balon: bir yanından ternıonıetre, diğer

y�u1ından 0

.

.25 g'lık poliestcr clyaf bulunan çelik kafes,

\'elik tel ile bağlannııştır. Balonun orta kısn1ından ise

geri -..oğutucu bnğlannıı�tır (Şekil 3).

(J Q C] q ,.---:----,---,---r---. ·. ,_, ._. ı_ı ı ı ı ı (ı Süü -D 0 i:iiJO � 1 1 ... - ..- -t�) ı-_· =· (J 400 - -.., ... ,., / 'ı, O 2Cı(l r- _{/,-' 'ı} co ;

\

/

\

--. _{,.., \ ,/} '\ -f) o ı (1 LLl ____ :::='· =t===:::::::_· ; __ _.ı.ı_�---....Ll _ ____J 19(1 o 400.0 _{600 o} 800.0 900 o Dalgabovu (n rn)

)L'I,ıl 1 CI Dıspcrsc Bluc 56 boyarnıaddesinin 5 ppm'lik standart

�ô;clıısıııııı l'\' ')pcı..trofotmctrcdc )apılan ölçümler;

32

b. ı 1

b

Polyester Elyafın Ftilen Glikollü OrtanHJa Disper Boyarıııacldcıcrıc Boyanrnası- M.Teke

O. 555 rr,-:---,-ı---.,.-,---r,----ı ,-, l '• O. 400 - / ı, 1 ı, 1 \ ı ı ı' ı ,ı ı, � _ı 1 _ı n nnrı- lı' / ı ı . t:. .

. \

/ .{i --- _ı . _____ ...

�

/

··---- -· -" -o.oıo�'---�·---���,'---�·----� 190.1) _{400.0 600 o} 800.0 900.0 DalıJabo·y··u

( rırn)

Şeı..il2. cı DispcrsL Red lh7 buynrnıaddcsiniıı 5 ppm'lik standart ÇÖ7eltisinin U\' :ıpek tro lotmctrcdc ) apıl�ın () 1\·ii ııı kr:

11.2 Denevler •

11.2.1 Boyarrnadde Stok ('()zcltilerinin Hazırlanması

Boyarnıaddclcı oncc sıctık suyla kaynatılarak suda çözünen safsızlıklardan arınclırılını�tı r.

Geri kalan ürün kurululduktan sonra ayrı ayrı asetonda kristallcndirilip safla�tırılını�tır. Kristal halindeki boyarnıaddclcrdcn 0,025 granılık tartını alınarak ı 00 ml asetonda çözüldü. Böylece 250 pp nı, lik boyarıııadde depo ç ö .tc 1 t i 1 cr i ha/ ı ı 1 an n 1 ı ş o 1 d u. , .. _____ ·-"'--- ,..,., ,. 4

. -lr

\�·._...-� t . .... 1

1

. ... /.(.' .... -·�-... - .. --,- · -· y 1

/.�

.::

ı

f • . • .t .t • . ·- 1 1· • f i' �

�

• • ı •. ı

ı

l

ii • l �eki! 3. Boyama Banyosu .... . �-­ -· . '

ı -

Scrvon1otor

2-

Termemetre 3- Karıştırıcı 4- Çelik Tel Kafes

11.2.2 Standart Çözeltilerin Hazırlanması

250 ppnı'lik C I Dispcrsc Blue 56 stok çözeltisinden

konsantrasyon lan ı -20 pp nı arasında değişen, CI

Dispersc Red 167 stok çöl'e!tisinden ise konsantrasyonları l­

ı O

ppnı arasında değişen ve boyanıa banyosuna uygun olarak

ctilcn glikol ilc seyreltilcrek standaıi çözeltiler hazırlannııştır.

��-\C F�n Bilinıleri Enstitüsü Dergisi 9.Cilt, l.Sayı

2005

0.8

J.6 l '1 o

1·

cı Disperse Bıue

56

ı

5

10

15

Konsantrasyon (ppm)

20

- ( ı Dı'ıpcrsc Bluc )(l ıçın dcrışim-absorbnns grafiği

+cı Disperse Red

167

ı

2

\

o

2

4

6

8

10

Konsantrasyon (ppm)

·ı Di 'ıiK'rsc Red J() 7 iç i n konsanlrasyon-absorbans grafiği

ıntı :.ıs yon absorbans grafikleri CT Disperse Blue 56

kil 4 'tc, (_'I Dıspcrsc Red 167 için ise Şekil 5 'de

ııncktcdir.

� Bovaına _. Banvosunu _. Hazırlannıası

... ·ıtt h(ınyosunuıı llotte oranı difüzyon hızının daha

\In ası ıçın 111000 yani seyreltik olarak

·ı.ttnıııı�tır. Boyanıa banyosunu hazırlaınak için

·ıntıddclcrin stok çöz.cltiler1nde 2 n1l alınarak 98 ınl

ıı g ı ı k o ı i l c ka rı ştı rı 1 n1ı ştır.

1.2.4 Boyanıa Banyosunda Boyama Çalışması

�l)' d h,ınvolc1rının sıcaklığı 40 °C'ye getirilip 10 dakika

• L

lıkiık "abit tutulup herbir boya banyosundan numune

ıııı,ırak her bir boyanın görünür pik dalgaboyunda

1"'-.,urh<ıns ölçlinıli yapılnııştır. Boya banyosunun

l' 11 '-'�tn t ra s von _. u n u n d cfriş _... nıcınesi i çi n a 1 ı nan n u nı un el er

..-krar boya banyosunn ilave edilnıiştir. Sonra sıcaklık

O. ()0. 70 \'C RO °C değerlerine yükseltilıniştir. 40 °C için

;ıpılaıı ı�lcnıler tekrarlannııştır ve UV -görünür alan

l"'cktrol'otonıctrcdc, herbir boyanın görünür bölgedeki

·ik dalga boyunda herbir sıcaklıkta absorbans değerleri

l�·ülıııCı�tür. Absorbans değerleri kullanılarak

o� <trıııaddclcr için daha önce elde edilen standart doğru

cı1k kıııiylc konsnntrasyon ve 0/o çeki nı değerleri

33

Polyester Elyafın Etilen Glikollü Ortamda Dispers

Boyarnıaddelerle Boyannıası- M .Teker

hesaplanmıştır. CT Disperse Blue 56 için elde edilen sıcaklık­ % çekiın grafiği Şekil 6'da, CI Disperse Red 167 için elde

edilen sıcaklık-o/o çekim grafiği ise Şekil 7'de

gösterilnıektedi r.

45

40

E

·-

35

:::ı::. (].) o �

30

o

25

cı Disperse Blue

56

20

+---�----�----�----�----�

30

40

50

60

Sıcaklık (°C)

70

80

Şekil 6. Etilen glikol çözücü içinde Cl Disperse Blue 56 için elde edilen

sıcak! ı k-o/o çeki nı grafiği

50

45

E 40

:::ı::.

�35

�

30

25

Cl Disperse Red

167

20

+---�----�----�----�----�

30

40

50

60

Sıcaklık (°C)

70

80

Şekil 7 . Etilerı glikol çözücü içinde Cl Dispersc Red 167 için elde edilen

sıcaklık-o/cı çekim grafiği

Şekil 6 ve 7'deki grafiklerden de görüleceği gibi her iki boyarınadde için etilen glikolde yapılan boyamada, 60 °C'de çekinı optinıum değere ulaşılnıaktadır. Herbir bayarmadde ile hazırlanan banyoların sıcaklıklan 60 °C'de 50 dakika sabit tutularak 5, 20, 30, 40 ve 50' nci dakikalarda nuınuneler al ı nmış ve UV -görünür alan spektrofotoınetrede herbir boyanın görünür pik dalgaboyunda absorbans ölçünıli yapılarak, al ınan boyaııııadde nunıune çözeltisi boyanıa banyosuna geri dökülmüştür. Elde edilen absorbans değerleri ve daha önce elde edilen standart grafik yardımıyla belirtilen dakikal arda 60 °C' de konsantrasyon lar ve 0/o çeki ın değeri eri hesaplannııştır. CI Disperse Blue 56 için 60 °C'de elde edilen süre-% çeki nı grafiği Şekil 8 'de, CI Disperse Red 167 için 60 °C'de elde edilen süre-o/o çekinı grafiği ise Şekil 9'da

SAÜ Fen Bilinıleri Enstitüsü Dergisi 9.Cilt, l.Sayı 2005 44 43 42

E

41 � 40 Q) 039 � 38 37 36 Cl Dısperse Blue 56 35�----�--�r---�r---�--� o 10 20 30 40 50

Süre (dak)

Şekil 8. 60 °C'de Etılcn glıkol çö;liclisli ıçinde cı Dı�pcrsc 131uc 56

boyarnıaddesiyle boyanan poliestcr clyarın süre -0o çckıın graliğ.i

41 40 E 39 ·-� (l) 38 (_} o ;:,::: 37 36 Cl Disperse Red 167 35+---.----,----�----��--� o 10 20 30 40 50 Süre (dak)

Şek i ı 9. 60 °C'de Et ıl en gl ı kol çözücüsü içinde cı Dispcrse Red 1 6 7

bayarmaddesiyle boyanan poliester elyafın süre -o/o çekim grafiği

I I I. SONUÇ

CI Dispersc Blue 56 ve CI Disperse 167 boyarnıaddeleri

ile çözücü ortanıında yapılan poliester elyafın boyannıası çalışmalarında sıcaklığa bağlı olarak elde edilen verilere

ait grafikler Şekil 6 ve 7'da görülnıektedir. Her iki

grafikten de açıkça görülebileceği gibi 60 °C'den daha yüksek sıcaklıklarda çözücü ortanıında policster elyaf tarafından çekilen boya miktarında pek fazla bir farklılık y�ktur. 60 °

�

'den daha düşük sıcaklıklarda çekilen boya nııktarında ıse daha azdır. Etilen glikol ile elyafın cam­ geçiş sıcaklığının 60 °C'ye kadar indiği önceki çalışınalarda tespit edilmiştir [2,3]. Bu sebeple 60°C sıcaklığın üzerinde çekinı artmaktadır. Fakat boyama ban�osu�un oldukça seyreltik olmasından dolayı çekımlerın arasında farklılık çok fazla değildir.

60°C'de süreye bağlı olarak yapılan çalışnıalardan elde

edilen verilerin grafikleri Şekil 8 ve 9'de görülnıektedir.

30 dakikanın altındaki sürelerde bayarmadde çekimi her 5 dakika için CI Disperse Blue 56 için °/o0,92'lik ve CI

Disperse Red 167 için o/o0,54 'lük bir artış

gösternıektedir. Buna karşın 30 dakikadan sonraki

sürelerde CI Disperse Blue 56 için o/o0,75'1ik ve CI

34

Polyester Elyafın Etilen _{Glikollü Ortanıda Dispeı} Boyarnıaddelerle Boyanması- M.Teke

Disperse Red 167 için <Yo0,35'1ik _{bir artış görülmüştür. B}

veriler ışığında optinıunı boyanıa süresi 30 dakika olara. tespit edilnıiştir. Boyaıııa banyosunun seyreltikliği gözönün alındığında 30 dakikadan sonraki değerlerde ani artışla

görü lnıenıcktcd ir.

K;\YNAKLAR

[I] Teker M., �·Polıc�ter Flyafın Boyannıasında Füzel

Yağının Ta�ıyıcı Olarak Etkisinin incelenmesi", İ.Ü.

Kinıya rakültc�ı,'ı'liksck Lisans Tezi, istanbul, 1981.

[2] Bayrak F., "Policstcr Elyafın Çözücü Ortamda D', ... ""' .. ,

Boyarıııtıddclcrlc Boyannıası"., SA.Ü., Fen Bilimler

Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, 1997.

[3] Tekcr,M.,Kar(lca.I I.,Manzak,A.,Bayrak F.; "Dyeing of th

Polyester Fiber" in �olvents by using Disperse Dyes''

MBC'AC lll 'J'd lvlcJiterranean Basin Conference or

Analytical C'lıcnıistry', Antalya-TURKEY, June 4-9

2000, PI-97.

[4] O;caıı Y.,"l'chstil Llyaf ve Boyama Tekniği", İ.Ü.

Kinıya Pakültcsı, i.C'. Yayınları, 1978.

[5] Başer

İ.,

��Eiyaf' Bilgısi", Marnıara Üniversitesi, Teknil E ği t i nı Fa k ü lt c s i , i st< 1 n b u 1, l 9 9 2.

[6] Tnrakçıoğlı 1., HTekstil Terbiye ve Makinaları II", DEl

Mat.

1983.

[7] Brown A.l l., Peters A.T., Anı. Dyestuff Rep., 57, 284

1968.

[8] YickerstofrT., I ll�'\agon Digest, 20, No 7, 1954.

[9] Fujino R., Kuroda \V., Fujin1oto F., J.Soc. Fibre Sci Tech

Japan, 21,

573,

1

9()5.

[I OJ Roscnbauııı S., J. 1\ppi.Polyın. Sci., 9, 2071, 1965.

[1 1] W.Lanctci,Fcrry� J. /\nı. Chenı. Soc. 77, 3701,1955

[ 12] Gravcs-Abc,T.,Pschcnitzka,F., Stum, J. C., Mat. Res. Soc

Syınp. Prac. Yol. 725, 2002.

[13] White, II.J., Text. Res. J., 30, 329, 1960.

[14] Roçhas P., c�ourınont M., Bull. lnst. Text., France, 86, 15.

ı 960.

[ 15] United States Patent Number: 4, 927, 429, May, 22, 1990.

[ 1 6] United States Patent Nun1ber: 4, 799, 935, Jan, 24, 1989. [ 17] United States Patent Number: 4 155, 054, September, 8.

1978.