Kızkulesi efsaneleriyle birlikte yaşam alı
ÜLKÜ ALTINOLUKYTU Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi
Ünlü romancımız Refik Halit Ka ray’ın, 1945 yılında “solmak bilmez
bir nilüfer”, “İstanbul’un markası”, “İstanbul armasının zarif bir motifi”
olarak tanımladığı Kızkulesi, turizm amaçlı yatırım yapmak üzere kırk do kuz yıllığına girişimcilere verilecek.
Türkiye Kalkınma Bankası’nın ince leyeceği başvurular sonuçlandığında İstanbul önemli bir binasını işlevsel olarak çağdaş anlamda kullanma şansı nı yitirmiş olacak.
Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, Kızkulesi Demeği ve Türkiye Yazarlar Sendikası, Turizm Bakanlı ğımca çıkarılan “Kızkulesi” ihalesinin iptali için ortaklaşa hareket etmekteler ve binanın kullanımı için “fikir projesi
yarışması” planlamışlar.
Kızkulesi, herhangi bir imar planın da ya da Bakanlar Kurulu kararıyla
“turizm alanı ve merkezi” kararı alın
madan, ihaleye çıkarılmıştır.
^Tescilli eski eser’
Bu tarihi bina, Turizm Bakanlığı’nın bu tür bir tasarrufta bulunabileceği ve yetkisini de 2634 sayılı yasadan alabi leceği yerlerden değil.
Bina ayrıca, “tescilli eski eser”oldu- ğundan kararların 2863 sayılı Koruma Yasası kapsamında ele alınması gerek li.
Bu yasa, binanın kullanımı konusun da Kültür Bakanlığı ve ilgili koruma kumlunun onayını şart koşuyor.
Diğer yandan Kültür Bakanlığı İs tanbul III Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu 23 mart 1995 tarihli toplantısında, kulede kurul
Kızkulesi, kültür-sanat tartışmalarının yapılabileceği, konferansların verilebileceği, ef sanelerin oynanabileceği bir “sahne” olarak kullanılabilir.
► Kızkulesi, herhangi
bir imar planında ya da
Bakanlar Kurulu
kararıyla “turizm alanı
ve merkezi” karan
alınmadan, ihaleye
çıkanlmıştır.
► Bu tarihi bina,
Turizm Bakanlığı’nın
bu tür bir tasarrufta
bulunabileceği ve
yetkisini de 2634 sayılı
yasadan alabileceği
yerlerden değil.
► Bina ayrıca,
“tescilli eski eser”
olduğundan kararlann
2863 sayılı Koruma
Yasası kapsamında ele
alınması gerekli.
kararı olmadan fonksiyon değişikliği yapılamayacağına ve tahsis ilanının, 2863 sayılı Koruma Yasası gereği yeri ne getirilmeden yapıldığına, bu neden le kiralama işleminden önce kurulun onayının alınması gerektiğine karar vermiştir.
Resmi Gazete’de, tesis türü olarak kafeterya + satış ünitesi, kapasite ola rak da 900 metrekare kapalı inşaat ala nı olarak görülen bina, yüzyıllardır şa ir, yazar, sanatçılar tarafından “Efsane
Kulesi” olarak tanımlanmaktadır. Kız-
kulesi hakkında kitaplar, şiirler yazıl
mış; ressamlara, fotoğraf sanatçılarına ilham kaynağı olmuş; yüzyıllardır bu simge bina üzerine efsaneler yakıştırıl- mıştır.
Kızkulesi, Çelik Gülersoy ve Ülkü
Altınoluk’un birlikte yazdıkları “Kız- kulesi’nin Kitabı”nda tanımlandığı gibi
Cumhuriyet bayramlarının o ışıltılı ge celerinde ampullerden yapılmış ay-yıl- dız kolyesi ve boydan-boya, çepeçevre ışıklarla donatılmış haliyle, aynı za manda romantizmin sembolüdür.
Kızkulesi ve Salacak kıyılarının kul lanımı üzerine fikir projeleri üretirsek,
bir tartışma ortamını yaratırsak, çeşitli uygarlıkların yaşanmış olduğu kuleye bugünün uygarlık düzeyini sunmak olanağını bulmuş olacağız.
Kültürün ayrılmaz parçası
Kızkulesi, deniz seviyesinden itiba ren üst balkona kadar 26 metre, bayrak direği ucuna kadar 42 metredir. Bir kı yaslama yaparsak Kızkulesi ondört kat lı bir apartman yüksekliğindedir. Bina nın zemin katı 377 metrekare, üst katı 292 metrekaredir. Kule duvarı, iki met re kalınlığındadır.
Kızkulesi, o günün, o yılın, o çağın Istanbulu’nun tüm özellikleri, renkleri, beğenileri, zenginliği, yoksulluğuyla zaman içinde aldığı işlevlerle de önce şehir kültürü için ayrılmaz bir parça ol muş.
Kızkulesi’ne zaman içinde bu top rakların “o” tarihteki sosyal topograf yası neyse, ona uygun işlev verilmiş. Sosyal ortamın göstergesi olmuş. Kimi zaman hapishane, kimi zaman siyanür deposu.
Kültür merkezi olabilir
Kızkulesi, kültür-sanat tartışmaları nın yapılabileceği, konferansların veri lebileceği, efsanelerin oynanabileceği bir “sahne” olarak kullanılabilir.
Efsaneler; laser, ses, ışık, müzik yar dımıyla ve suda dalgalanmalarla teatral biçimde günün belli zamanlarında Ku- le’de sergilenebilir.
Binanın, “bir bölümü boş bırakıl- mış”duvarlarına yapılacak çağdaş sa nat ürünleri olarak freskolarla, bu gön dermelerle; iç mekân elemanları yo luyla da geçmişle bağlar kurulabilir.
Kızkulesi kapsamında, kıyıdan-kule- ye ulaşımdan, bütün düzenlemelere ka dar yapılacak çalışmalarda, kültür ve teknoloji birikimimizi çağdaşlık doğ rultusunda ortaya koyan projeler üretil melidir.
Kule gravürleri, resimleri, diaları, broşürleri, kitapları, maketleri ve kule konusundaki sanat içerikli yorumlar binada kültür-sanat ortamı yaratılması ve “kültürel süreklilik” için gereklidir.
Kızkulesi, her şeyden önce bir ileti şim merkezi niteliğine bürünmelidir. Kültürel, etkinliklerle desteklenmiş iş levler yeni gelişmelere zemin hazırla-
yabilecektir.
l - l - r
,5Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
