TÜRK edebiyatının usta şairi, rom ancı ve düşün adam ı A ttilâ İlhan, dün son yolculuğuna sevenlerinin elleri üzerinde uğurlandı. İlhan için ilk tören sabah 10.00’da K anal T ü rk ’ün önünde yapıldı. Ardından saat 11.00’de A K M ’de devlet töreni düzenlendi. U sta şair, Teşvikiye C am ii’nde kılınan cen aze nam azının ardından Aşiyan M ezarlığı’na defnedildi. » 2 'd e
Bakan Koç'a
2
KÜ LTÜ R / SA N A T
CUMA 14 Ekim 2005
~r
Milliyet
Attilâ İlhan için
KONUK
YAZAR
Ahmet Oktay lümünün ardın dan A K M ’de düzenlenen “an m a” törenine ve Teşviki ye C am ii’nde kılman “cenaze” namazına gös terilen ilgi, 1 9 5 4 ’ten be ri tanıdığım Attilâ Il han’ın ne kadar sevilen bir şair ve yazar olduğu nu hem en herkese kanıt ladı.Türk kamuoyu, dilerim bundan böyle, yazın ve düşünce adamlanmıza ölümlerin den önce de, sonra da aynı ölçüde vefa gösterir, değerlerini takdir etmeyi başanr.
Şiirlerini herkes sevmiştir
Şairliğini hem en hem en söz konusu et meyeceğim. Bu nokta üzerinde tam bir fikir birliği olduğuna inanıyorum.
Attilâ Ilhan’ın romantik-patetik, melan kolik ve yer yer teatral olmaktan kaçınma yan şiiri “saat yirmibir demesin için çöl / gözlerimi mumlar gibi söndürüyorum / sar hoşlar gitti onsekiz gitti / istinye’de gemici ler kahvesindeyim / avuçlanmda kuru kafa işareti”, “ömrümüzü bir suç gibi ayarlama dık mı / ağır bir hüküm giyer gibi öleceğiz” ya da “göğsüne yeşil mürekkeple mar- got’nun gözleri oyulmuş / her gittiği yere bir tutam sigarillo dumanı götürecek / mar- got’nun paletinden bir siyah götürecek ku- suk siyah / kendine geceler boyamak için İzmir’de İstanbul’da / nasıl yapıyor bilmiyo rum bir türlü aklım almıyor / beyoğlu’ndan st. placide’e çıkıyor basm âne’den passya’e / İzmir’de 1 5 9 4 5 ’den soruyorsunuz gitti di yorlar / İstanbul’da siyasi polis bile adresini bulamamış” ya da şu dizeler “sanki sokak larda ittihatçı namlıdan / sanki geceyi seh pâlar ayakta tutuyor / bu giden gemi sinop sürgünlerini götürür / bu kanan kapı dövü lecek olanın arkasından / sen ise çoktan kurşuna dizilmişsin / nedendir bilmezsin”, her kuşaktan, her yaştan insan tarafından sevilmiştir.
Fikirleri tartışılabilir
Ben, Attilâ’nın fikir adamlığı üzerine vurgu yapmak istiyorum.
1 9 5 0 ’li yıllardan itibaren
Sosyal R ea
lizm
adı altında yazınsal/düşünsel bir ku ram geliştirmeye çalışan Attilâ İlhananti-kapitalist, antiem peryalist
ve sadece ya zınsal bağlamda, sınırlı birantim odernist
çerçeve oluşturdu.Doğruluğu yanlışlığı tartışılabilir, tartışıla caktır, o ayn konu ama Attilâ bu üç ana doğrultuyu son nefesine kadar korudu.
Kü
resel emperyalizmin
ideolojik/politik saldı- nsma karşı son yıllarda giriştiği mücadele, onu ister istemez,milliyetçi söylem e
ya naştırdı. Polemiklerdeki ve eleştirilerindekienternasyonalist ton kaybının
doğal so nucu sayılabilecek bu milliyetçilik, onu, özellikle AB karşısında izlenen dış, aynı za manda ekonomik politika dolayısıyla onuru kınlan toplum kesimlerinde bir idol, tartışıl maz bir kanaat önderi haline getirdi.Kuşkusuz Attilâ Ilhan’ın bir kültürel/si- yasal figür olarak yükselişinde şairliğinin ya nı sıra yakın siyasi tarihimizle ilgili yapıtlar üreten romancılığının rolünün olduğunu da belirtmek gerekir. Yazıyı,
Tutuklunun
Günlüğü’ne
motto yaptığı Nef’i’nin dize siyle bitireyim:“Bir âh ile bu âlemi viran ederim ben”
Attilâ İlhan, dün 'hüznün elle tutulabilecek' kadar yoğun hissedildiği törenlerle
,
eşine az rastlanır bir
sevenler kalabalığınca son yolculuğuna uğurlandı. Tek tatsızlık
,
Bakan Koç'a yönelik protestolardı...
I
Sema Aslan r | I 1 ürk edebiyatının usta kalemi, şair - yazar Attilâ İlhan, hemen her J L kesimden sevenlerinin katıldığı K cenaze töreniyle dün toprağa verildi. I'ar '®VT Eşine az rastlanan bir kalabalık, Kanal- ü, J| türk’te başlayan ve Aşiyan Mezarlığı’nda sona eren cenaze töreni boyunca gözyaş- i ;:\ / fll larmı tutamadı. Hüznün ‘elle tutulacak kadar hissedildiği’ törenlerin AKM aya ğında ise, protesto ve olay vardı. Attilâ İlhan için ilk tören, dün sabah 10.00’da son olarak program yaptı ğı Kanal Türk önünde gerçekleştirildi.llhan’m naaşı saat 11.00’de AKM ’ye getirildi. Devlet sanatçısı unvam olan İlhan için devlet töreni düzenlendi. AKM’deki töreni izlemek isteyenler gi rişte uzun kuyruk oluşturdu.
Bakan Koç'a yoğun protesto
v _ b _ İ ı . î </ V
Baykal ile Sarıgül, tören boyunca yanyana gelmemeye özen gösterirken, Bakan Koç, konuşma sı için sahneye çıktığında, alkışlar ve yuhalamalarla uzun süre engellendi. Koç, “Yuhalamalarınıza hiç aldırmıyorum” diyerek konuşmasını sürdürdü.
Bu sırada, “AKM’yi yıkarsanız kendimi yakarım” diye bağıran ve elindeki Attilâ İlhan fotoğrafı ve Cumhuriyet gazetesini Koç’a sallayan kişiler, ortamı gerdiler. Devlet Tiyatrosu sanatçısı Metin Belgin de, Bakan Koç’a “Yıkmayı planladığınız bir mekanda nasıl konuşma yaparsınız?” diye sordu.
Kalabalık yolları kapattı
Törenin ardından Teşvikiye Camii’ne geçen kala balığa, burada çok sayıda sanatçı katıldı. Caminin dı şında trafik durdu, kalabalık yolları kapattı. Teşvikiye Camii’ne geçen kalabalığa, burada da çok sayıda sanatçı katıldı.
Erkan Mumcu, Yaşar Kemal, Metin Celal, Pınar Kür, Nebahat Çehre, Erdal Özyağcılar, Nurseli idiz, Aliye Uzunatağan, Eşber Yağmurdereli, Rıdvan Budak, Nejat Yavaşoğullan, Cahit Berkay, tlyas Salman, Haldun Dormen, Ekrem Bora, Menderes Samancılar, Melike Demirağ ve Sevda Ferdağ, cenazede bulunan isimlerdendiler.
Attilâ İlhan İçin AKM'de düzenlenen törenenin ardından Teşvikiye Camil'ne geçen kalabalığa, burada da çok sayıda sanatçı katıldı. Törene katılanlar arasında İlhan'ın kardeşi Çolpan İlhan, yeğeni Kerem Alışık, Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, Şişli Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül, eleştirmen Ahmet Oktay, gazeteci Erol Manisalı, Kanal Türk'ün kurucusu Tuncay Özkan ve Sibel Turnagöl de vardı. Caminin dışında trafik durdu, kalabalık yolları kapattı. Binalardan fotoğraf çekmeye çalışan ve dua eden insanların sayısı oldukça fazlaydı. ■ Fotoğraflar: Hüseyin Özdemir
Bakan Koç: Protestolar 'Kızıl Elmacıların' işi
Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç, Attilâ İlhan'ın cenaze töreninde protesto edilmesi olayını 'Kızıl Elmacıların işi' olarak değerlendirdi. Koç, protestolar için, "Merhum ilhan'ın kendisinin istemediği, ailesinin üzüleceği tarzda reaksiyona, nümayişlere girildi. Ben de nasibimi aldım. Bu kadar basit. Ailesinin benden istediğini yerine getirdim" yorumunda bulundu. AKM’deki törenin ardından,
Ankara ya donensen ae, b u protestoyu neye Dağlıyorsunuzr
sorusu yöneltilen Koç, "Hiçbir şeye bağlamıyorum. Çolpan İlhan yanımdaydı, fevkalade üzüldü. İlhan'ın vasiyetini de Tuncay Özkan iletti, 'Alkış istemiyorum. Kendi geleneklerimize göre gömülmek istiyorum' diye. Bunu vasiyet olarak söylemiş. Ama oradaki durum değildi" yanıtını verdi. ■ İSTANBUL, ANKARA Milliyet
Attilâ İlhan'ın ardından, bazı ünlü isimlerin görüşleri şöyle:
Haldun Dormen: Türk ede biyatı ve Türk sosyal hayatı için büyük bir kayıp.
Pınar Kür: Edebiyat dünyası için çok büyük bir kayıp diye meyeceğim, çünkü okunmayı ve yazarları etkilemeyi sürdüreceğini düşünüyorum.
Rıdvan Budak: Ulusal bi lincimizin ve belleğimizin unutkanlıklarım »'derecek, b i7° L
Cahit Berkay: Büyük bir edebiyatçıydı; sanatını yurt sevgisi üzerine yoğunlaştırdı. Aşkı, sevgiyi çok iyi bilen bir insandı.
Metin Belgin: ö z e l bir yakınlığım vardı; onun şiir lerini okudum, onun yazdığı dizilerde oynadım. Bütün bunlardan dolayı başka duygularla uğurluyorum onu.
- ■ '« « .a l. tvi bir ustaydı,
lerinden biriydi ve çok çalışkan bir adamdı.
Eşber Yağm urdereli:
Dünyada aşk olduğu sürece o da hep olacak.
Aliye Uzunatağan: Bizim kuşağın öğretmeniydi. Adam gibi adamdı. Bize şiiri, romanı, hayatı sorgulamayı öğretti.
Sevda Ferdağ: Fevkalade bir insandı; yeterli değil onu
— ılr h ı o R î r ç p lz îl/ ln
Nejat Yavaşoğullan: Az bulunan yol gösterici
aydınlardan birisiydi; insanda hayranlık uyandıracak kadar konulara hakim bir insandı.
Nejat Uygur: İnsanın tarifi nedir diye sorsanız, Attilâ İlhan derim. Teşvikiye Karakolu’na doğru gelirdi, geçerken 10 metre kala tebessümü belirirdi yüzünde. Geleneği bozdu; biz hemen
’ on oımi ııocfoui7
