Saik Faik'in pasaportu

I R N O K T A S I

/O R A L ÇALIŞLAR

Sait Faik’in Pasaportu

“Bardaktan boşanırcasına yağm ur yağıyor... H a fif b ir kırıklık hissettiğim için, kendi kendim e b ir g ü n lük d in ­ lenme ve düzelme izni verip evimden çıkm ayacağım... Yazılarımı g ö n d e ­ rebild iğ im için p e k de huzursuz de ­ ğilim.

Tam öğleye doğruydu... Eşim ka­ pıdan başını uzatarak: ‘Kalkman ge­ rekiyor... Gözleri cam gibi parlayan, belki de sahiden cam olan çizmeli bir adam geldi, ille de seni görmesi gerekiyormuş...Darılma ama üzerin­ den şarıl şarıl sular akarken burala­ ra getiremem. Salonda oturuyor, se­ nin oraya gitmenden başka yol yok!”

Bedii Faik, ülkemizin yaşayan en

önemli gazetecilerinden. Gazeteci­ lik anılarını yazdığı, “M atbuat Basın

Derkeen... M e d ya ” başlıklı kitabının üçüncü cildi Doğan Kitapçılıksan ya­ yımlandı. Günümüzün koşullarından oldukça farklı bir gazetecilik anlayı­ şının egemen olduğu bir dönemi an­ latıyor usta Bedii Faik.

Bedii Faik’in eşinin sözünü ettiği

evlerine gelen sulara batmış adam edebiyat dünyasının bilinen ismi Sa­

it Faik’ti. Sait Faik, Fransa’ya gitmek

amacıyla pasaport başvurusunda bu­ lunmuş ve onu reddetmişlerdi. Ada vapurundan arkadaşı olan gazeteci Bedii Faik’ten yardım istemeye gel­ mişti. Gerisini Bedii Faik anılarında şöyle anlatıyor: “Karşımdaki Sait Fa­

ik ’ten başkası değildi. Lastik çizm e­ lerinden süzülen sular, yarı halıya ya ­ rı döşemeye yayılarak küçücük b ir bi­ rikim yapm ış adeta!.. Üzerim deki ya­ tak kıyafetini görünce, mahcup ve çe­ kingen hali bü sb ü tü n artıyor. ”

★ ★ ★

Bedii Faik, Sait Faik’in pasaportu­ nu alabilmek için uğraşıyor. Sonun­ da ona pasaport vermeyi kabul edi­ yorlar, tek şartları Bedii Faik’in kefil olması. Üstelik soyadı benzerliği ne­ deniyle Bedii Faik’in, kefaleti Sait Fa­ ik’in babası yerine imzalaması gere­

kiyor. Bedii Faik, kefil olmayı kabul et­ mesini şöyle anlatır: “Belki gerekli, bel­

ki de idareten uydurulm uş b ir form a­ lite ge re ğ i kefil olm uştum ama, aklı­ ma b ir an dahi ‘Ya dönmezse’ diye

b ir kü çü k çengel takılmamıştır! Sa­ i t ’in İsta n b u l’dan B u rg a z’daki balık­ çı dostlarından, B eyoğlu m eyhane­ lerinin dumanlı, ekşi kokulu havasın­ dan vazgeçeceğine akıl yatırmak için onu h iç tanımamak, tek hikâyesini dahi okumamış olmak belki yeterli ola­ bilir. A m a m eyhanedeki şarap fıçısı­ na d ik ilm iş gözle riyle akan şarabı

‘mor’ gördüğünü ve böyle yazmak­

la kalmayıp, b u n u tu h a f bulanlara karşı, ‘Sen şarabı mor görmeye ka­ dar varamazsın ki, onu a n la y a b il­ sin’ diye bağırışına rastlamışsanız,

Burgaz iskelesinde iki balıkçıyı g ö rü r görm ez, nasıl bam başka b ir g ö rü ­ nüşe b ü rünüp rüyaya d alar g ib i o n ­ ların dostluklarına atladığını görm üş­

seniz, hele hele Türkçe küfrü, Türk­ çe soluk koyverişi ve Türkçe pa tla ­

yışı ondan silip yerlerine Fransızca ke­ kelemeyi, Fransızca nefeslenmeyi ve Fransızca infiali koymanın imkânsız­ lığını biliyorsanız, S a it’in d önm em e­ si ihtim aline değil, daha ç o k ve ça­ buk, gidişinin suya düşm e olasılığı­ na rahatça yapışabilirsiniz!”

Bedii Faik’in beklediği gibi olur, Sa­ it Faik zorla aldığı pasaportla gittiği Paris’te on gün kalır ve döner. Bedii Faik’e şunları söyler:“...İs ta n b u l’u

sokaklan, meyhaneleri, vapuru, A d a ’yı hep gözlerim in önünde bularak, Pa­ ris kahvesinde o turm ak g ib i boktan b ir durum a ancak bu kadar dayana­ bildim . "

★★★

Bedii Faik’in anılan, gazetecilikte her şeyin zaman içinde ne kadar değiş­ tiğini ortaya koyuyor, örneğin Dün­ ya gazetesinin patronu Falih Rıfkı

Atay, eşinin bir haber nedeniyle Be­

dii Faik’e tepki göstermesi üzerine eşinin hissesini Bedii Faik’e devret­ meye karar veriyor. Gerekçesi de çok önemli: Yarın ben ölürsem, bunlar gazete üzerindeki hisselerine dayanarak, senden gazeteciliğe ay­ kırı şeyler isteyebilirler. Bu nedenle sen de gazetenin yarı hissesine sahip ol ki, sesleri çıkmasın. Şimdi ise bırakın patronun isteklerini, iş takibi, yönetici çıkarları bile gazetecilikte bir marifet sayılmaya başlandı.

Aradan 60 yıla yakın bir zaman geçti. Türkiye hâlâ, düşünce özgür­ lüğünü, örgütlenm e özgürlüğünü çözemedi. Basın ise geçmişe göre, gerçeklerden daha fazla koptu. Sait Faik’in pasaportu zorlukla aldığı bir ülkeden, bugün nerelere gelebildik? İdam cezası, Kürtçe eğitim hâlâ

“ vatanseverlik” kapsamında kabul ediliyor.

Bedii Faik’in anıları, önemli dersler­ le ve hoş örneklerle bir solukta okunuveriyor.

+

? O 0

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi