Ankara Üniv Vet Fak Derg
43: 7-9, 1996
BİR EŞEKTE DİCTYOCAULUS
ARNFİELDİ
(COBBOLD,
1884) OLGUSU
Erol AYAZIDictyocaulus arnfieldi (Cobbold, 1884) in a donkey.
Summary: In the postmortem examination of 6 years old male donkey
slaughtered for camivor animals in Ankara Zoological Garden, Dictyocaulus amfteldi (Cobbold, 1884) wasfound in the lungs.
Fifteenfemale and 13 male worms were collectedfrom the lungs and meas-ured after ftxation. At the faecal examination of this animal, D. amfteldi larvae were also detected. Due to no available publication in Turkey before; some morphological features and photographs ofworms and larvae were given.
Key Word: Dictyocaulus amfieldi, donkey
Özet: Ankara Hayvanat Bahçesinde kamivor hayvanlar için kesilen 6
ya-şında erkek bir eşeğin otopsisinde akciğerlerde Dictyocaulus amfıeldi (Cob-bold, 1884)Lerastlanmıştır.
Akciğerlerden toplam 15 dişi, 13 erkek parazit toplanmış ve fıkzasyondan sonra ölçümleri yapılmıştır. Rektumdan alınan dışkının muayenesinde de D. amfteldi'nin larvalarına rastlanmıştır. Daha önce Türkiye'de bu konuda yayın yapılmadığı için, parazitle ilgili morfolojik özellikler kaydedilmiş ve önemli kı-sımların fotoğrafları metne eklenmiştir.
Anahtar Kelime: Dictyocaulus amfieldi, eşek.
Giriş
Dictyocaulus amfieldi at, eşek, tapir, mi-dilli, zebra gibi tektımaklı hayvanların akciğer, trahea, bronş ve bronşiollerinde yaşayan bir pa-razittir (3, 8). Erkekleri 3-4 cm, dişileri iise 5-7
cm dir. Dünyada kozmopolit bir yayılışa sahip
olan bu parazit için ata oranla eşek daha uggun konak ve atIar için reservuar kaynağı olmakta, özellikle eşeklerdeki yayılışın bazı ülkelerde % 95'Iere vardığı kaydedilmektedir (2).
Bu yazıda bir eşekte D. arnfieldi'nin hem olgunlarına hem de larvalarına rastlanması
ne-deniyle ve de Türkiye'de olgunlarıyla ilgili
yayın olmamasından ötürü parazit hakkında
de-taylı bilgi verilmesi amaçlanmıştır.
Materyal ve Metod
Çalışma sırasında incelenen eşeğin genel
durumu iyi, 6 yaşında ve erkek olup, Ankara
Atatürk Orman Çiftliğindeki karnivor
hayvan-lar için kesilmiştir. Kesim yapılan yerde
akci-ğerler makroskopik olarak incelenmiş,
trahea-dan itibaren tüm akciğerler kalp ile beraber buz
kutusu içinde bütünlüğü bozulmadan
laboratu-vara getirilmiştir. Ayrıca dışkı kontrolu için ye-tecek miktarda (100-150 gr) taze dışkı rektum-dan naylon torbaya alınmıştır.
Laboratuvara getirilen akciğerlerden per-füzyon yöntemi (i i) ile toplanan parazitIer 70° lik kaynar alkolde tespit edilmiş, laktofenolde şeffaflandırıldıktan sonra mikroskopta
incelen-miş, ölçümleri yapılmış ve önemli kısımların
fotoğrafları çekilmiştir.
Dışkıda bulunabilen yumurtaları teşhis için doymuş tuzlu su flotasyon, larvalar için ise Ba-erman- WetzcI yöntemleri (9) uygulanmıştır.
Bulgular
Ankara Hayvanat Bahçesinde kesimi
yapı-lan eşeğin kesim sonrası akciğerlerinde
8 E.AYAZ
i
B .t i i i 82 pm , i ,. ,182 um ,71 ~m L' ', . .' '\ :....ii " ' \ " i ,,.'
) \'Şekil i. Dictyocoulus amfieldi arka nihayeti (Bursa kopulatıiks) (Posterior end of male D. amifieldi).
A
..,'
i
75
Şekil 2. Dictyocaulus amifieldi vulva (A) ve anus (B) (Vuıva (A) and Anus (B) of D. amfieldi).
mıştır. Parazidere bronş ve bronşiollerde
rast-lanmış, trahea ve büyük bronşlarda
görülme-miştir.
Flotasyon yöntemi ile birkaç saat içerisin-de incelenen dışkıda yumurtalara
rasdanmamış-tır. Dişi paraziderin uteruslarının ezilmesiyle
açığa çıkan yumurtaların ince çeperli ve larvalı olduğu gözlenmiştir.
Şekil I, 2 ve 3 de D. amtieldi erkek, dişi, yumurta ve larvanın önemli özellikleri gösteril-miş olup, ölçümleri Tablo 1 de özetlengösteril-miştir.
Şekil 3. Dictyocaulus amifeldi yumurta (A), larva (B) ve larva posterior ucu (c)I(D. amfieldi egg (A),larva (B) and püs teri or
end of larva (C)]. Tartışma ve Sonuç
kopik olarak herhangi bir lezyona
rastlanma-mıştır. Laboratuvara getirilen trahea ve
akci-ğerlerin kontrolünde ise 15 kişi, 13 erkek
olmak üzere toplam 28 D. amfieldi
toplan-Dünyada kozmopolit bir yayılışa sahip
olan D. amfieldi'nin Türküye'de varlığı
bildiril-miş (5, 6, iO), fakat kayıtların otopsilerde
01-gunlara mı yoksa dışkılarda larvalara mı
rastla-nılarak yapıldığı belirtilmemiştir, Larvalarına
Tablo i. Dictyocaulus amfieldi 'nin olgun, yumurta ve larva ölçümleri (;ı)
(The measurements of adult, egg and larva of D. arnfieldi).
Ölçülen Kısımlar Dişi i Erkek Larva Yumurta
S .Sx104_7.Sx 104 ! 2.5xI04-3.8xI04 384-42.4 (401) 74- 100(8S) Uzunluk (6.25x 104) (3.2Sx 104) _._- - .._-_... "---"."---i ._---_. __. -_... _._-Genişlik 364-494 (432.3) 325-403 (368.7) 9.6-22.4 (16.6) 46-60 (S3)
Anüsün arka uca uzaklığı 299-4 i6 (348) vulvanın ön uca uzaklığı i .5xI04-3.5xı04
(2.2x 104) ii Özefagus uzunluğu 689- 74 i (710) 559-741 (642) ---_.-Özefagus genişliği 91-156 (142) 95-166 (147) L __ .__ Spikulum uzunluğu 208-247(226.6)
L_
1-- .. ________
i .- -_.. ---- _.. .._.--_.__...._.•. -' -- ••-••_-- ••••• -- ._••- --_ ••___ o ..__...__ ._- -_ .. Spikulıım genişliği ı6.3-26 (22)i
iBursa kopulatriks genişliği r IS6-221 (l9S)
----i
i i--- __ .__.._.._ .._____.___ --l...--~ _____
---". Bursa ko ulatriks uzunlu u ! 65-78 (72.4)
~L_a_rv_an_ı_nP_ib_'n_e_uz_.u_n_lu_ğ_U_ğ
~---_~~-_==~~i
--3-.2---6-.4-(S-.-4)---,1
104i cmBİR EŞEKTE DİCTYOCAULUS AR!'.'FİELDİ (COBBOLD, 1884) OLGUSU 9
ise son yapılan bir çalışmada (l) rastlanılmıştır.
Bu yazıda D. arnfieldi'nin olgununa otopside,
larvasına da dışkı muayenesinde rastlandığı ilk
defa kaydedilmektedir.
Bazı yazarlar (3, 8), bu parazitin
uzunluğu-nu erkeklerde 24-43 mm, dişilerde ise 38-85
mm bildirmişler, uterustaki yumurtaları genelde
74-100 x 46-60 mikron, yumurtalardan çıkan
Lı'leri ise 420-428 mikron olarak kaydetmişler-dir. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar bu
veri-lere benzerlik göstermekle birlikte, ortalama
401 mikron büyüklüğünde olduğu kaydedilen
Lı'lerin belirtilenden daha küçük olduuğuu dik-kati çekmiştir.
Erkeklerde spikülüm uzunluğu 195-260
mikron, dişilerde anüsün arka uca uzaklığı
380-450 mikron ve vulva yeri de parazitin orta,
özellikle de anterior kısrnil yakın bir yerde
ola-rak kaydedilmiştir (3, 8). Incelenen parazitlerde
spikülüm uzunluğu, anüsün arka uca uzaklığı,
vulvanın ölçümlerinin ve genel lokalizasyon
durumlarının literatür verileriyle paparel olduğu dikkati çekmiştir.
Değişik ülkelerde yapılan çalışmalarda
eşek ve atlarda bulunan olgun parazit sayısının bir hayvanda 712-2000 ve 50 gram dışkıda
bu-lunan larva sayısının 30.000-70.000 civarında
olabildiği kaydedilmiştir (7). Bu olguda
otopsi-de toplam 28 parazit ve 100 gram dışkıda da
168 larva görülmüş, enfeksiyon şiddetinin
düşük olduğu belirlenmiştir.
Dışkı örneği alındıktan sonra birkaç saat
içerisinde flotasyon yöntemi ile bakıldığında
D. arnfieldi'nin larvalı yumurtalarının
görülebi-leceği kaydedilmektedir (4). Laboratuvarda
doymuş tuzlu su flotasyon yöntemi ile hemen yapılan dışkı bakısında ise yumurtaya rastlan-mamıştır.
Bir eşekte rastlanan D. arnfieldi olgun ve
larvalarının daha çok morfolojik tanıtımının
amaçlandığı bu olguda parazite ilgili özellikle-rin bir çoğunun literatürle uygun olduğu göz-lenmiş, ayrılan kısımlar metin içinde belirtil-miştir.
Kaynaklar
ı.Demir, S., Tınar, R., Çırak, U., Ergül, R. (1993).
Bıırsa yöresi leklmıaklılarmda görülen helmilli lürleri ve
ya-yılışl. 8. Ulusal Parazitoloji Kongresi Bildiri Özetleri, s. 60,
Trabzon.
2. Golhe, R. (1987). Zıır Dicıyocaıılose der Eqııiden. Tie-rarztl Prax Suppl. 2: 50-51.
3. Güralp, N. (1981). Helminıoloji. 2. Baskı, Ankara Üniv Vet Fak Yayınlan, 368/266, Ankara.
4. Heil, H.G. (1985). Zur iıııesıinalen Parasiıenfaıına und
Dietyocaıılııs anıfieldi-infekıion der Esel in Hessen sowie zıır
Saisondynamik der 8efalisex(ensita( ımd-inlensiıal. Vet Med
Diss. Giessen.
5. Merdivenei, A. (1970). Türkiye Paraziıleri ve
Parazirolo-jik YaYlılları. İstanbul Üniv .Cerrahpaşa Tıp Fak. Yayınları,
i610/9. Kutulmu~ Matbaası.lstanbul.
6. Oylun, H.Ş. (1961). Genel Paraziıoloji ve Helmiıııoloji. 3. Baskı, Ankara Üniv. Vet Fak Yayınları, 55/26, Ege
Matbaa-Si,Ankara.
7. Pandey, V.S. (1960). Epidemiological observaıiOll on
Iımgworm. Dicıyocaulus anıfieldi, in donkeysfrom Morocco.
J Helminıh. 54: 275-279.
8. Soulsby, E.J.L. (1965). Texıbook ofVeıerinary Clinical
ParasilOlogy Vol. I. Helminıhs. Blackwell Scientific
Publica-tions,Oxford.
9. Thienponl, D., Rochette, F., Vanparijs, O.F.L. (I 986). Dialinosü Helmi11lhiasü by Coprologieal
Examiııali-011.2nd ed., Janssen Research Foundation, Belgium.
10. Unal, E.K., Yaşarol, Ş., Merdiveııci, A. (1985).
Tür-kiye 'Ilin Para,zilOlojik Coğrafyası. Ege Univ Tıp Fak
Yayın-ı,ın, 42. Ege Univ Matbaası, ızmir.
iı. Wood, I.R., Amaral, K.B., Duncan, ,LL., Kassai, D., Malone, 'ı., Pankavich, .J.A., Reinecke, R.K., Slocombe, O., Taylor, S.M., Vercuysse, .İ.(1995).
World Ass()cialiOlıfor (he Adl'aneeıııenl ofVeıeriııary
Parasi-ıology (WAA'v.P.) secoııd ediıion of gııidelines for
nalııa-ıiııli ıhe effieacy of a11lhelminıies iıı ruıııinaıııs (bOl'ine. ol'iııe.
