İlköğretim Türkçe Programının Etkililiğinin Değerlendirilmesi (Konya ve Muğla Örneklerinin Karşılaştırılması)

LKÖ RET M TÜRKÇE PROGRAMININ ETK L L

N N

DE ERLEND R LMES *

(Konya ve Mu la Örneklerinin Kar#$la#t$r$lmas$)

Özet

lkö retim, çocu un e itiminde önemli bir yer tutar. E itim ve ö retim ilk defa plânl , programl olarak ilkö retim okullar nda verilir. Çocuk okuma yazmay ilkö retim okulunda ö renir. Ö renme her "eyden önce psiko-sosyal bir süreçtir ve ö rencide kal c izli davran "lar olu"turma faaliyetidir. Bu etkinlikler okuldaki plânl e itimlerle gerçekle"tirilir.

Bu ara"t rman n genel amac ilkö retim kurumlar I. Kademe Türkçe E itimi program n n uygulama ve yeterlilik düzeylerinin de erlendirilmesi ile programda yer alan hedeflerin ve davran "lar n ne derecede yeterli oldu unu ve uygulamadaki gerçekle"tirilebilirlik düzeylerini de erlendirmektir. Ara"t rma tarama modeline göre yap lm "t r. Çal "ma evreni Konya ve Mu la ili merkez ilçelerindeki okullar nda görevli olan yöneticiler ile s n f ö retmenlerinden olu"maktad r.

Verilerin toplanmas nda iki yol izlenmi"tir. Bunlardan biri kaynak tarama "eklinde yap lm ", di eri de anket yoluyla elde edilen bilgilerden olu"maktad r. Bununla birlikte nitel ara"t rman n görü"me yöntemine göre veriler toplanm "t r. Elde edilen bu veriler, frekans da l m ve yüzdeler "eklinde özetlenmi"tir. Khi-Kare ve Centincens (C) çözümlemeleri yap lm "t r. Manidarl klar P<0.5 düzeyinde s nanm "t r. Ara"t rmada elde edilen bulgulara dayal olarak sonuçlar elde edilmi" ve öneriler geli"tirilmi"tir.

Anahtar sözcükler: Türkçe program , ö renme, ö retim, de erlendirme Abstract

Primary schools are very important in the education of child. Education is primarily given at primary schools with plans and programs. At first, child learns reading and writing in the primary school. Learning is a process about psychology and it is an activity in order to make permanent behaviours on students. These activities are realized by a planned education at school.

This research’s general aim is to evaluate the level of adequacy of applying Turkish education program at primary schools and how sufficient the object and behaviours in the program and the level of its application were. The research was done according to the survey model. The sample of the study consists of the directors and class teachers who are working in schools in Konya and Mu la.

Two ways were followed to collect data. One of them was done by reviewing the literature, the other one was done by collecting data by the questionnaire. Furthermore, the data had been collected by the interview method of qualitative research. The data was summarized by frequency and percentage. Khi-kare (X2) and Centincens( C ) analysis were done. These were p<0.5. The results were got according to the findings in the research and some suggestions were presented.

Key words: Turkish programme, learning, instruction, evaluation ___________________________________________________

*Bu çal ma XI. E itim Bilimleri Kongresinde bildiri olarak sunulmu tur.

Yaz ma Adresi: ** Yard. Doç. Dr. Bilal Duman, Mu la Üniversitesi, E itim Fakültesi, E itim Bilimleri Bölümü, Kötekli/Mu la.

E itimin amac ; insan , ça n ve toplumun istedi i hedefler do rultusunda mükemmel düzeyde geli tirmek, yeti tirmektir. E itimde süreklilik esast r. Sürekli yeni istek ve ihtiyaçlardan dolay de i kenlik, geli me ve zenginle me en önemli özelliklerdir. E itim ve ö retim program tasar mlar n uygulamaya dönü türmeyi amaçlayan programlar n geli tirilmesi son derece önem arz etmektedir. “Program geli tirme; düzenlenmi program n uygulamada ara t rma yoluyla geli tirilmesine denir.” (Var , 1988:22).

Programlar, ilkö retim okullar ndaki e itim–ö retim etkinlikleri aç s ndan son derece önem ve özellik ta r. Çünkü, birey ve çocuk ya am ndaki de i imin, geli imin ve ö renmenin en h zl ya and dönem ve yer ilkö retim y llar d r. Ça m z n çocu u, h zl bir bilgi ak ve geli imi içerisindedir. Art k ö renme-ö retme süreci mühendisle mektedir. E itim ve ö retim programlar ; teknoloji destekli çok boyutlu, çok yönlü ve çoklu ögelerden olu maktad r.

E itim ve ö retim programlar n n temeli, ö renci davran lar n , belirtilen hedefler do rultusunda gerçekle tirmektir. Ö retim etkinlikleri s ras nda ö renci ba ar s n etkileyen pek çok de i ken vard r. Ashman ve Conway’a (1993:17) göre ö renci aç s ndan; bilgi (içerik,strateji, planlar), motivasyon (ö renme deneyimleri, ki ilik, ö renme stili, özellikler), organizasyon (kararlar, öncelikler planlar) gibi etkenler; ö rencilerin ö renme ve problem çözmelerinde önemli temel konular d r. Ayr ca, ba ka de i kenler de vard r. Bunlar:

1. Ö retmenin ö retmenlik davran lar .

2. Ö rencilerin, ö retim programlar do rultusunda gerçekle tirdi i s n f içi ve d etkinlikler. 3. Ö rencilerin program n ba nda sahip olduklar zihnî ve moral özellikleri.

4. Kullan lan yöntem ve tekniklerdir (Bilen, 1990:30).

Ba ka bir deyi le, ö renci ba ar s n ; program, ö rencinin kendi özellikleri, ö renme – ö retme yöntem ve teknikleri, içerik, ö renme-ö retme ortam , ö retim araç-gereçleri, ö retim hizmeti, çevresel ko ullar gibi faktörler etkilemektedir.

Uygulanan bir e itim–ö retim program n n incelenmesi ve de erlendirilmesi, program n verimlili i ve kalitesi hakk nda geri bildirimler sa lar. “E itim etkinliklerinin ba ar l olup olmad n n, ba ar l ise, ne derecede ve hangi ö renciler için ba ar l oldu unun bilinmesi istenir. E itim i lemi devam ederken, ba ar s zl n ve ba ar s z ö rencilerin erken tan nmas , önlem al nmas n kolayla t r r. Ba ar derecesinin bilinmesi ve ba ar s zl k hâllerinin ortaya ç kar lmas , ileride giri ilecek benzer e itim etkinliklerinin daha gerçekçi esaslarla plânlanmas na yard m eder.” (Turgut, 1988:1).

Bu ba lamda, “Türkçe Ö retim Programlar n n Yeterlili i ve Uygulama Düzeyleri Nas ld r? Türkçe Program ’n n etkililik ve verimlilik düzeyi nedir? Yap lan ara t rmalar, Türkçe ö retiminin istenilen düzeyde oldu unu göstermekte midir? Uygulan Türkçe Ö retim Program n n kapsama alan ö rencilerin dil ve dü ünce geli im alanlar ile örtü mekte midir?” sorular cevapland r lmal d r.

Türkiye’de Türkçe program alan nda çok kapsaml bir ana dil e itimi uygulanmaktad r. Ama, bu ana dil e itimi ve ö retiminin verimlili i konusunda üphelerin ve sorunlar n oldu u bilinmektedir. Bu sorunlar a a daki gibi s ralanmaktad r:

1. Okuyup anlama etkinli inde, s n f ve okul kitapl klar n n yetersiz ve okullardaki ö renci say s n n çok olmas nedeniyle, okuma kitaplar n n d na ç k larak, yeterince serbest okuma yapt r lamay .

2. Kalabal k s n flarda sözlü ve yaz l anlat m alan nda her ö renciye yeterince al t rma ve ödev yapt r lmay .

3. Dil bilgisi dersine verilen önemin baz s n flarda az, baz s n flarda gere inden çok olmas ; bu derslerde verilen bilgilerin anlama, özellikle anlat m yetene inin geli mesine yard mc olacak, uygulamal bir nitelik ta mamas .

4. Ö retimde genellikle, bilgi kazand rmaya yönelik ö retmen merkezli bir yakla m n esas olmas . 5. Ö rencilere okuma sevgisi ve al kanl n n kazand r lmas nda ö retimden beklenen verimin al namamas .

6. Ders kitaplar nda Türk dilinin zengin anlat m olanaklar n yans tan metinlere yeterince yer verilmemesi.

7. Türkçe ders kitaplar n n, yaz m türleri ve kullan lan kelime zenginli i aç s ndan; ö rencilerin ilgi, yetenek, dikkat ve motivasyon düzeyleri bak m ndan tam bir tutarl l k göstermemesi (Gö ü , 1988:17; Sever, 1995; Duman, 2001).

Yap lan ara t rmalarda (Tekin,1980; Kaya, 1985; Dilbaz, 1988; Duman, 1996), Türkçe ö retiminin genel sorunlar ya ad belirtilmektedir. Ayr ca, Tekin’in (1980) ara t rmas nda, lise ve dengi okullar bitirdikten sonra yüksek ö retime girebilen ö rencilerin, “okudu unu anlama gücü” ile “yaz l anlat m becerisi”ni yeterli düzeyde kazanamam olduklar saptanm t r. Bunlar ilkö retimden ba layarak üniversiteye kadar sürdürülen Türkçe ö retimin verimsiz oldu unu aç k bir ekilde göstermektedir. Bu durumda “Bu verimsizli in nedenlerinin kayna nelerdir?” gibi bir soruyla kar kar yay z.

Türkçe Program bir ana dil ö retim program d r; ve ana dil ö retim programlar çok kapsaml ve çok yönlü olmas yla dikkat çekmektedir. Plkö retim Türkçe Ö retim Program n n ba l ca genel amaçlar n n, ö rencilere anlama gücü, anlatma becerisi, dinleme al kanl , okuma zevki ve al kanl , dil sevgisi ve bilincinin kazand r lmas , ö rencilerin kelime hazinesinin zenginle tirilmesi ve ö rencilere dü ünme yollar n n kazand r lmas na yönelik beceri ve al kanl klar kazand r lmas oldu u görülmektedir (M.E.B. Plkö retim Türkçe Program ). Bu amaçlar ise, yeti tirece imiz insan n temel niteliklerini ifade etmektedir.

Belirtilen etkinliklerin verimli ve ba ar l bir ekilde gerçekle tirilmesi isteniyorsa; Türkçe Ö retim Program n n; dil ve dü ünce sistemlerine, ö renme-ö retme kuramlar na, ö retim yöntem ve tekniklerine, bili im ve ileti im teknolojisinin araç-gereçlerine dayand r lmas gerekmektedir. Bununla birlikte en önemlisi çocu un bili sel ve bili sel fark ndal k yönleri ile bu yönlerini harekete geçiren, gizil dünyas n ortaya ç karan, ilgi, istek, dikkat yo unlu unu, kendini yüceltme, kendine sayg ve sevgi duyma, kendi kendini yönlendirme gibi özellikleri kapsayan duyu sal yönleri ile ö retim program ve hizmetlerinin örtü mesi gerekmektedir. Bu örtü melerin gerçekten sa lan p sa lanmad , sorunun kayna n te kil etmektedir. Bu etkinlikleri uygulama a amas nda olanlar n bu program hakk ndaki yeterlilik ve uygulama ile ilgili görü lerinin belirlenip, bunlara göre ihtiyaç analizleri yap larak, çözüm önerilerinin yap lmas gere i duyulmaktad r.

Ana dil ö retim programlar , ö renciler için bireysel ve toplumsal ya ama giri niteli indeki bilgi, beceri, al kanl k ve tutumlar geli tirmeyi, zenginle tirmeyi ve de erlendirmeyi kapsamak durumundad r. Türkçe Ö retim Program n n temel ögelerinin; amaç, içerik, ö renme-ö retme yöntemleri, ders araç-gereçleri, süre ve de erlendirme boyutlar n n geli tirilmesi, sürekli dönütlerin al nmas , program n geli tirilmesini, verimlili inin art r lmas n sa lar. Bu ba lamda aç k bir sistem için bilimsel geri bildirim ve düzeltmelere gereksimin duyulmaktad r.

Ö rencinin (bireyin) ana dilini çok iyi kullanabilmesi ve iyi bir ö retim alabilmesi, çocu un ilkö retimden ba layarak, iyi bir Türkçe e itimi ve ö retimi görmü olmas na ba l d r. “Ö renmenin olu abilmesi etkili bir ileti imin varl na; etkili bir ileti imin varl ise, ö retim dilini etkili biçimde kullanabilmeye ba l d r” (Tekin, 1980:21). Plkö retim y llar ndan itibaren kazand r lmak istenen anlama ve anlatma, okuma ve yazma becerileri, ki inin ya am boyunca görece i e itim ve ö retimin temelini olu turmaktad r.

Bir ana dil ö retim program olan Türkçe Ö retim Program sorunlar bir bütün olarak incelenmek durumundad r. Öncelikle uygulanmakta olan Türkçe Program n n ne derece yeterli oldu unun ve uygulanabildi inin de erlendirilmesine gereksinim vard r. Türkçe ö retimindeki sorunlar; Türkçe Program n n yetersizli inden mi; yoksa program n istenilen düzeyde uygulanamamas ndan m kaynaklanmaktad r? Bu, bir temel soru olarak kar m za ç kmaktad r.

Ö rencilere Türkçe Ö retim Program n amaçlar na yönelik davran lar kazand rmakla görevli olan ö retmenler program ne derece yeterli görmekte ve ne kadar uygulayabilmektedirler? MEB Ders Denetleme Yönergesinde “Ö retmenin, ö retim program n ve y ll k ders plânlar n ne dereceye kadar uygulam oldu u, soru düzenlemedeki yeterlili i, yapt yaz l yoklamalar, verdi i ö renci ödevleri ve bunlar düzeltmedeki dikkatli bilgi, beceri düzeyi, ö rencileri ki isel çal malara yöneltmede gösterdi i ba ar s , okul içi ve d faaliyetleri ile davran lar da incelenip de erlendirilir”(madde,15) denilmektedir. Bu de erlendirmeler hem ö retmenlerin hem program n de erlendirilmesi için uygun birer veridir.

“Belli bir dersle ile ilgili ö renme-ö retme sürecinde istenen ürünlerin tam olarak al nabilmesi için hem bu dersin ö retim program n n iyi haz rlanm olmas hem de bu program n tüm ö renciler için etkili bir ö retim

hizmetiyle i letilmesi gerekir.”(Özçelik, 1992, 5). E itim – ö retim programlar ndaki hedefleri, ö renci davran lar na dönü türen, ö renme – ö retme hizmetlerini sunan, programlar uygulayan ve sonucunda ürünü, süreci de erlendiren ve de erlendirmemizi sa layan ö retmenler ve yöneticilerdir. “Bir okul ancak içerisindeki ö retmenler kadar iyidir.” sözü bu gerçe i yans tmaktad r.

Bir e itim ve ö retim program n n verimli ve ba ar l olabilmesi sadece teorideki yeterlili ine ba l de ildir. Programdan yüksek ba ar ve verim elde etmek için uygulaman n iyi bir ö retim hizmetiyle (i aretler, peki tirme, kat l m, dönüt ve düzeltme, ö renciye görelik), ö retim yöntem ve teknikleriyle, iyi birer ö retim malzemesiyle, ö renme-ö retme ortam n n iyi düzenlenmesiyle, iyi alan bilgisiyle ve formasyon nitelikleriyle donan k ö retmenler taraf ndan gerçekle tirilmesiyle olur.

Bu ba lamda Plkö retim I. kademede görev yapmakta olan s n f ve Türkçe ö retmenlerinin, müdürlerin Türkçe Program n n uygulama ve yeterlilik düzeylerine ili kin görü lerinin al nmas gere i ortaya ç kmaktad r. Türkçe e itim – ö retim program n ö renmeyi ö renme ve dü ünmeyi ö renmeye dayal ba ar l bir dil ö retim program olarak yeterli uygulanabilmesi düzeltmelerin yan nda geri bildirimlerin sa l kl , ayn zamanda bilimsel ölçülerde yap labilmesine ba l d r.

Bir ana dil e itim ve ö retim program olan Türkçe Program , insan n içinde ya ad çevre ve toplumla ileti im kurmas n sa layan en önemli dokulardan biridir. Bu ba lamda Türkçe Program insanlar m z n sa l kl bir ekilde ileti im ve etkile im için tasada, sevinçte, duygu ve dü üncede ortak de erler olu turmas n sa lamaktad r. Pyi bir Türkçe e itim ve ö retiminin verilmesi bilimsel verilere dayal olarak tasarlanan, aç k sistemli uygulanan bir programla gerçekle tirilebilir. Böyle bir program n e itiminden geçen bireylerin, ele tirel ve yarat c dü ünme gücü ile problem çözme becerileri daha da geli mi olacakt r. Bu ba lamda dü ünmeyi ba kalar na havale etmeyen, insan ve ya am seven, kendisi ile bar k, bireysel ve toplumsal sorumluluk sahibi bireyler ve onlar n olu turdu u bir toplum olu acakt r. Ça da niteliklerle donat lan bireyin, toplumun, e itim, ö retimi için öncelikli ko ul, o toplumun ana dil e itim ve ö retim program n n, bilimsel verilere, dilin kültürel zenginli ine ve de ça da dü ünme sistemlerine göre yap lmas gerekmektedir. Atatürk’ün “ça da uygarl k düzeyinin üzerine ç kmak” diye nitelendirdi i noktay yakalayabilmek için önce dil ö retimi arac l yla dü"ünce üretimini ve e itimini gerçekle tirmek gereklidir.

Dil, dü üncenin aynas ve dü ünceyi yaratan bir gösterge bilim serüveni ve sembolüdür. Dilin kültürün ta y c s , toplumsal bir olgu ve dilin kullan m n n dü ünceyle ili kili oldu u, dil geli iminin zihnî geli ime etki etti i bilinmektedir. Do ru dü ünmenin, geli mi bir ki ilik sahibi olman n, yap c , ele tirici, üretici ve bilimsel yönden geli menin s rr , ana dil ö retim program olan Türkçe Program n n yeterlilik ve uygulanabilirlik düzeylerinin yüksekli ine ve ba ar s na ba l d r. Aksi takdirde istenilen ça da niteliklerle donan k bireyler yeti tirilemez. Clark ve Starr’a göre “e er bir davran yeterli düzeyde kullanam yorsak, onu yeteri kadar bilmiyoruz demektir.” (Bilen,1990).

E er bir eyleri biliyorsak onu isimlendirir ve dü ünce boyutlar nda zenginle tirebiliriz. E er isimlendiremiyorsak onu bilmiyor ve dü ünemiyoruz demektir. Psimlendirmek ve dü ünmek Türkçe Program n n

genel amaçlar aras ndad r. Türkçe Program n n, ihtiyaçlar n saptanarak ö retim hedeflerinin, geri bildirim ve düzeltmelerin ça m z n küresel artlar na uygun olarak düzenlenmesi gerekmektedir. Bu ö retim ve ö renim ihtiyaç ve hedeflerinin ele tirel, yarat c , yap c ve problem çözücü “dü ünme sistemlerine” göre yeniden yap land r lmas ve çözülmesi gereken bir problem olarak ortaya ç kmaktad r. Bu ba lamda; Plkö retim I. Kademe Türkçe Program ne kadar yeterli ve etkili düzeyde uygulanabilmektedir?

Ara#t$rman$n Amac$

Bu ara t rman n genel amac , Plkö retim I. Kademe Türkçe Program uygulama ve yeterlilik düzeylerinin de erlendirmesini yaparak, programda yer alan genel hedeflerin ne derecede uygulanabildi ini belirlemek, Türkçe Program n n etkilili ini ve verimlili ini analiz etmek, bununla ilgili çözüm önerileri getirmektir. Bu genel amaç do rultusunda a a daki sorular n yan tlar aranm t r. Bu ba lamda Türkçe program ;

1. Ö rencilere; görüp izlediklerini, dinlediklerini, okuduklar n tam ve do ru olarak anlama gücünün kazand r lmas nda ne derecede yeterli ve ne derece uygulanabilmektedir?

2. Ö rencilere; görüp izlediklerini, dinlediklerini, okuduklar n , incelediklerini ve dü ündüklerini, tasarlad klar n söz ya da yaz ile do ru ve amaca uygun olarak anlatma beceri ve al kanl n n kazand r lmas nda ne derecede yeterli ve ne derece uygulanabilmektedir?

3. Ö rencilere; Türk dilini sevdirmede, dilin kurallar n sezdirmede ve geli im süreci içinde onlar , Türkçeyi bilinçli, özenli ve güvenle kullanmaya yöneltmede ne derecede yeterli ve ne derecede uygulanabilmektedir?

4. Ö rencilere; dinleme becerisi ve al kanl n n, estetik duygular n n geli tirilmesinde ne derecede yeterli ve ne derecede uygulanabilmektedir?

5. Ö rencilere; sesli ve sessiz okuma becerisinin, kitap sevgisinin ve okuma al kanl k ve zevkinin kazand r lmas nda ne derecede yeterli ve ne derecede uygulanabilmektedir?

6. Ö rencilere; günlük hayatta gerekli olan konu ma yazma biçim ve yöntemlerini, yaz m kurallar n , noktalama i aretlerini kullanabilmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

7. Ahlâk, duygu ve dü ünce bak m ndan sa l kl ekilde geli mi ki ilik ve karakter özelliklerine sahip insanlar yeti tirmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

8. Ö rencilerin; topluma kar sorumluluk duygusunu geli tirmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

9. Ö rencilere, gerek sözlü gerekse yaz l Türk ve dünya kültür ürünleri yoluyla, Türk kültürünü tan tma ve yan s ra bu kültürü kazand rmada; Türk yurdunu, milletini, do ay , hayat ve insanl sevmelerine yard mc olmada ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

10. Ö rencilere; bilimsel yönden ele tirici, yap c ve üretici dü ünme yollar n kazand rmada ve Türkçe dersinin pay na dü eni gerçekle tirmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Yöntem

Ara t rma tarama modeline göre yap lm t r. Konya ve Mu la ili örneklemlerinden veriler elde edilmi tir. Bu bölümde iki ayr ara t rmada elde edilen bulgulara yer verilmi tir. I. ç al mada Konya il merkezindeki ilkö retim okullar nda görev yapan ö retmen ve yöneticilerden anket yoluyla toplanan verilerinin istatistiksel analizi sonucunda elde edilen bulgular ele al nm t r.

II. çal mada örnekleme al nan kat l mc lar ise Mu la ili merkezinde bulunan Dumlup nar, Türdü, 100. Y l ve 75. Y l ilkö retim okullar nda görev yapan s n f ö retmenleri, Türkçe ö retmenleri ve yöneticileridir. Bu ba lamda ara t rman n alt amaçlar do rultusunda yar yap land r lm görü me sorular na dayal olarak ö retmen ve yöneticilerin görü leri al narak veriler elde edilmi tir. Bu bulgularda benzer ve farkl yönler belirlenmi tir. Her bir soruya verilen cevaplarda genel görü ü yans tanlar seçilmi tir. Nitel verilerin çözümlenmesi betimsel analizlere (do rudan al nt lara) uygun olarak yap lm t r.

Bulgular

Ara t rman n genel amac ve alt amaçlar do rultusunda elde edilen bulgulara yer verilmi tir. 1. Türkçe program ö rencilere; görüp izlediklerini, dinlediklerini, okuduklar n , tam ve do ru olarak anlama gücünün kazand r lmas nda ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Tablo 1. Türkçe program$ ö rencilere; görüp izlediklerini, dinlediklerini, okuduklar$n$, tam ve do ru olarak anlama gücünün kazand$r$lmas$nda ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

SORU 1- U SORU 1 – Y l 2 3 TOPLAM 1 Say % Sat r % Kolon % Toplam 14 73.7 34.1 7.0 5 26.3 4.0 2.5 0 0.0 0.0 0.0 19 100.0 9.5 9.5 2 Say % Sat r % Kolon % Toplam 21 16.5 51.2 10.5 96 75.6 76.8 48.0 10 7.9 29.4 5.0 127 100.0 63.5 63.5 3 Say % Sat r % Kolon % Toplam 6 11.1 14.6 3.0 24 44.4 19.2 12.0 24 44.4 70.6 12.0 54 100.0 27.0 27.0 TOPLAM Say % Sat r % Kolon % Toplam 41 20.5 100.0 20.5 125 62.5 100.0 62.5 34 17.0 100.0 17.0 200 100.0 100.0 100.0

Yeterli bulmada; 19 (% 9.5) ki i az, 127 (% 6.35) ki i orta, 54 (% 27.0) ki i tam yeterli bulunmu tur. Uygulanabilme düzeyi için ise 41 (% 20.5) ki i az, 125 (% 62.5) ki i orta, 34 (% 17.0) ki i de tam uygulanabilmekte diye, görü bildirmi tir.

Yeterli bulmada; az diyen 19 (% 9.5) ki iden, 14 (% 73.7) ki i uygulama için de az demi ; 5 (% 26.3) ki i orta düzeyde uygulanabilmekte diye görü bildirmi tir. Yeterli bulmada orta diyen 127 (% 63.5) ki iden 96 (% 75.61) ki i uygulama için orta derken; buna kar l k 21 (% 16.5) ki i az uygulanabilmekte; 10 (% 7.9) ki i de tam uygulanabilmekte demi tir. Yeterli bulmada tam diyen 54 (% 27.0) ki iden; 24 (% 44.4) ki i uygulama için de tam demi tir. Buna kar l k, 24 (% 44.4) ki i orta uygulanabilmekte, 6 (% 11) ki i de az uygulanabilmekte cevab n vermi tir. Bulgulara göre Türkçe Program ö rencilere, anlama gücü kazand rmada yeterli ve uygulama aç s ndan orta düzeye sahiptir diyebiliriz.

Mu la Pli Örnekleminde Yap lan Nitel Ara t rma Bulgular na Göre:

Türkçe Program ö rencilere; görüp izlediklerini, dinlediklerini, okuduklar n tam ve do ru olarak anlama gücü kazand rmada ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Ö retmen ve yöneticilerin büyük bir ço unlu u program n anlama gücünü kazand rmada yeterli olmas n program n, “okuma al kanl , kitap edinme ve kitap sevgisi” konusunda yeterli olmas na ba lamaktad rlar. Çok az bir k sm ise bu yetersizli i programdan ziyade ö rencilerin bireysel özelliklerine dayand rmaktad rlar. Buna paralel olarak uygulaman n da orta düzeyde oldu unu vurgulamaktad rlar. Sonuç olarak Türkçe Program n n ö rencilere anlama gücünü kazand rmada uygulama ve yeterlilik bak m ndan orta düzeyde oldu unu söyleyebiliriz.

2. Türkçe Program ö rencilere; görüp izlediklerini, dinlediklerini, okuduklar n , incelediklerini dü ündüklerini, tasarlad klar n söz ya da yaz ile do ru ve amaca uygun olarak anlatma beceri ve al kanl kazand rmada ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Tablo 2. Türkçe program$ ö rencilere; görüp izlediklerini, dinlediklerini, okuduklar$n$, incelediklerini dü#ündüklerini, tasarlad$klar$n$ söz ya da yaz$ ile do ru ve amaca uygun

olarak anlatma beceri ve al$#kanl$ $ kazand$rmada ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir? SORU 2 – U SORU 2 – Y L 2 3 TOPLAM 1 Say % Sat r % Kolon % Toplam 24 66.7 42.1 12.0 1 1 30.6 9.7 5.5 1 2.8 3.3 0.5 36 100.0 18.0 18.0 2 Say % Sat r % Kolon % Toplam 24 21.4 42. 1 12.0 81 72.3 71.7 40.5 7 6.2 23.3 3.5 112 100.0 56.0 56.0 Say 9 21 22 52 % Sat r 17.3 40.4 42.3 100.0 % Kolon 15.8 18.6 73.3 26.0 3 % Toplam 4.5 10.5 1 1.0 26.0 TOPLAM Say % Sat r % Kolon % Toplam 57 28.5 100.0 28.5 1 13 56.5 100.0 56.5 30 15.0 100.0 15.0 200.0 100.0 100.0 100.0

Yeterli bulmada; 36 (% 18.0) ki i az, l 12 (% 56.0) ki i orta, 52 (% 26.0) ki i tam yeterli bulmu lard r. Uygulanabilme düzeyi için ise; 57 (% 28.5) ki i az, 113 (% 56.5) ki i orta, 30 (% 15.0) ki i de tam uygulanabilmekte diye cevap vermi tir.

Yeterli bulmada az diyen 36 (% 18.0) ki iden 24 (% 66.7) ki i uygulama düzeyi için az cevab n vermi ; 11 (% 30.6) ki i ise orta, l (% 2.8) ki i de tam cevab n vermi tir. Yeterli bulmada orta diyen l12 (% 56.0) ki iden 81 (% 72.3) ki i uygulama için de orta demi . Buna kar l k; 24 (% 21 .4) ki i az, 7 (% 6.2) ki i de uygulama için tam diye görü bildirmi lerdir.

Yeterli bulmada, program tam diyen 52 (% 26.0) ki iden 22 (% 42.3) ki i uygulama içinde tam demi lerdir. Buna kar l k 21 (% 40.4) ki i orta, 9 (% 17.3) ki i de az uygulanabilmektedir diye cevap vermi tir. Bulgulara göre Türkçe Program n n ö rencilere, görüp izlediklerini, okuduklar n dinlediklerini anlatma becerisini kazand rmada, yeterlilik ve uygulanabilme durumlar aç s ndan orta düzeyde oldu unu söyleyebiliriz.

Mu la Pli Örnekleminde Yap lan Nitel Ara t rma Bulgular na Göre:

Türkçe program ö rencilere; görüp izlediklerini, dinlediklerini, okuduklar n , incelediklerini ve dü ündüklerini, tasarlad klar n söz ya da yaz ile do ru ve amaca uygun olarak anlatma beceri ve al kanl n kazand rmada ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Ö retmenlerden baz lar “Ö rencilerin, masal, f kra, öykü gibi anlat m becerileriyle ilgili ders konular ndaki anlat m becerileri daha az ba ar l olmaktad r.” diye vurgulay p, “Ezbere dayal bilgi aktar m oldu u için ö renciler dü ündüklerini ve tasarlad klar n anlatmada zorlanmaktad rlar” diye ifade etmektedirler. Baz lar ise, “program n yüklü olmas ndan dolay tam uygulaman n gerçekle tirilemedi ini” vurgulamaktad rlar. Ö retmen ve yöneticilerin ço unlu u ise yaz l ve sözlü anlat m becerilerinin istenilen hedef düzeylerinde olmamas n , ö renci ba ar s n de erlendirmede “yaz l yoklaman n ve anlatman n de erlendirilmesi yerine test yoklamalar n n yap lmas nedeniyle ö rencilerin bu al kanl yeterince kazanamad klar n ” belirtmektedirler.

Sonuç olarak, ö retmen ve yöneticilerin ço unlu u anlat m beceri ve al kanl n kazand rmada uygulama ve yeterlilik bak m ndan program n orta düzeyde oldu unu vurgulamaktad rlar, ancak uygulaman n istenilen ölçülerde yap lamad n dikkate al rsak, bu ba lamda uygulaman n yetersiz oldu unu söyleyebiliriz.

3. Türkçe Program ö rencilere; Türk dilini sevdirmede, kurallar n sezdirmede, Türkçeyi geli im süreci içinde bilinçle, özenle ve güvenle kullanmaya yöneltmede, ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Tablo 3. Türkçe program$ ö rencilere; Türk Dili'ni sevdirmede kurallar$n$ sezdirmede etkilidir. Türkçe’yi geli#im süreci içinde bilinçle, özenle ve güvenle kullanmaya yöneltmede, ne

derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

SORU 3 - U SORU 3 – Y l 2 3 TOPLAM l Say % Sat r %Kolon % Toplam 33 84.6 49.3 16.5 5 12.8 5.8 2.5 1 2.6 2.1 0.5 39 100.0 19.5 19.5 2 Say % Sat r % Kolon % Toplam 25 24.3 37.3 12.5 70 68.0 81.4 35.0 8 7.8 17.0 4.0 103 100.0 51.5 51.5 3 Say % Sat r % Kolon % Toplam 9 15.5 13.4 4.5 1 1 19.0 12.8 5.5 38 65.5 80.9 19.0 58 100.0 29.0 29.0 TOPLAM Say % Sat r % Kolon % Toplam 67 33.5 100.0 33.5 86 43.0 100.0 43.0 47 23.5 100.0 23.5 200 100.0 100.0 100.0

Türk dilini sevdirmede yeterlilik ve uygulanabilirlik düzeyleri kar la t r ld nda; yeterli bulmada; 39 (% 19.5) ki i az yeterli derken; 103 (% 51.5) ki i orta, 58 (% 29.0) ki i ise tam yeterlidir cevab n vermi tir.

Ayn zamanda yeterli bulmada az diyen 39 (% 19.5) ki iden; 33 (% 84.6) ki i uygulama için de az demi . 5 (% 12.8) ki i orta, l (% 2.6) ki i ise uygulama için tam cevab n vermi tir. Yeterli bulmada orta diyen

103 (% 51.5) ki iden; 70 (% 68.0) ki i uygulama için de orta cevab n vermi tir. Buna kar l k; 25 (% 24.3) ki i az, 8 (% 7.8) ki i ise program n uygulanabilirli i için tam cevab n vermi tir ve 58 (% 29.0) ki iden 11 (% 19.0) ki i orta, 9 (% 15.5) ki i az, 38 (% 65.5) ki i uygulama için tam cevab n vermi tir.

Bulgulara göre Türkçe Program ö rencilere Türkçeyi sevdirmede genel olarak orta düzeyde (% 51.5) ve (% 29.0) tam düzeyde yeterli bulunuldu u hâlde, program n uygulama için ayn düzeyleri söylemek mümkün olmamaktad r.

Mu la Pli Örnekleminde Yap lan Nitel Ara t rma Bulgular na Göre:

Türkçe Program Ö rencilere; Türk dilini sevdirmede, kurallar n sezdirmede, geli im süreci içinde onlar n Türkçeyi bilinçle, özenle ve güvenle kullanmaya yöneltmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Ö retmen ve yöneticilerin ço unlu u, “Türkçe Program n n, orta ve tam düzeylerde yeterli bir program olmas na kar n ilkö retim I. kademede ö retilmesi gereken Türkçe dil kurallar bak m ndan ö rencilerin seviyelerine göre a r oldu unu belirtmektedirler. Ba ka bir deyi le, program n ö renci seviyesine göre paralellik göstermedi ini belirtmektedirler. Uygulamada ise konular n fazlal ndan dolay uygulaman n istenilen düzeyde olmad n , konular i lemek için zaman n yetmedi ini vurgulamaktad rlar. Bir k s m yönetici, “Türk dilinin estetik özelliklerinin fazlaca vurgulan p i lenmedi ini belirtmektedir. Yine bir k s m ö retmen ise program n yeterli olabilmesi için yukar dakilere benzer ele tiriler getirdikten sonra; “I. kademede ö rencilerin okuma, yaz l ve sözlü anlat m becerilerini geli tirici çal malara yer verilmeli, II. kademede ise dil bilgisi kurallar na a rl k verilmelidir.”; kimisi ise “Dili en yetkin kullanan yazar ve airlerin eserlerine daha çok yer verilmelidir.” diye öneriler getirmektedir.

Sonuç olarak; program n yüklü ve I. kademedeki ö renci seviyelerinin üzerinde dil bilgisi kurallar n içerdi i, ayr ca zaman yetersizli i nedeniyle uygulaman n istenilen düzeyde olmad , ba ka bir deyi le az gerçekle tirilebildi i söylenebilir.

4. Türkçe Program ö rencilere; dinleme becerisi ve al kanl n kazand rmada ö rencilerin estetik duygular n geli tirmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Tablo 4. Türkçe program$ ö rencilere; dinleme becerisi ve al$#kanl$ $n$ kazand$rmada ö rencilerin estetik duygular$n$ geli#tirmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

SORU 4 - U SORU 4 – Y l 2 3 TOPLAM 1 Say % Sat r % Kolon % Toplam 20 55.6 43.5 10.0 14 38.9 12.7 7.0 2 5.6 4.5 1.0 36 100.0 18.0 18.0 2 Say % Sat r % Kolon % Toplam 18 17.1 39.1 9.0 84 80.0 76.4 42.0 3 2.9 6.8 1.5 105 100.0 52.5 52.5 3 Say % Sat r % Kolon % Toplam 8 13.6 17.4 4.0 12 20.3 10.9 6.0 39 66.1 88.6 19.5 59 100.0 29.5 29.5 TOPLAM Say % Sat r % Kolon % Toplam 46 23.0 100.0 23.0 110 55.0 100.0 55.0 44 22.0 100.0 22.0 200 100.0 100.0 100.0

Türkçe Program ö rencilere; dinleme ve okuma ile ilgili al kanl klar kazand rmada yeterlik ve uygulama aç s ndan kar la t r ld nda yeterli bulmada 36 (% 18.0) ki i az , 105 (% 52.5) ki i orta, 59 (29.5) ki i de tam düzeyde yeterli cevab n vermi lerdir.

Yeterli bulmada az diyen 36 (% 18.0) ki iden 20 (% 55.6) ki i uygulama için az, 14 (% 38.9) ki i orta, 2 (% 5.6) ki i ise uygulanabilirlilik aç s ndan tam diye görü bildirmi tir. Yeterlilik derecesinde; program orta düzeyde yeterli diyenlerden 105 (% 52.5) ki iden 84 (% 80.0) ki i uygulanabilirlik düzeyi için de orta düzeyde demi , buna kar l k 18 (% 17.1) ki i az, 3 (% 2.9) ki i de tam düzeyde uygulanabilmektedir diye görü bildirmi tir. Program tam yeterli diyen 59 (% 29.5) ki iden 39 (% 66.1) ki i program n uygulama aç s ndan tam düzeyde oldu unu bildirmi tir. 12 (% 20.3) ki i orta, 8 (% 13.6) ki i ise az düzeyde uygulanabildi ini belirtmi tir.

Bu örneklem grubundan elde edilen verilere göre: Türkçe Program ö rencilere; dinleme al kanl ve zevkini kazand rmada, onlar n estetik duygular n geli tirmede en üst düzeyde bir program olmas gerekirken, orta düzeyde yeterli (% 52.5) ve orta (% 55.0) düzeyde uygulanabilmektedir.

Mu la Pli Örnekleminde Yap lan Nitel Ara t rma Bulgular na Göre:

Türkçe Program ö rencilere; dinleme beceri ve al kanl n kazand rmada, ö rencilerin estetik duygular n geli tirmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Ö retmen ve yöneticilerin ço unlu u, program n teorik olarak orta ve tam yeterli düzeyde oldu unu ifade etmektedir. Yöneticilerden baz lar “ö renmede, iyi dinleyici olman n önemi kavrat lamad ndan dolay program n yeterince uygulanamad n ” belirtmektedir. Baz lar ise bu konuda ö rencileri suçlamaktad r. Örne in; “ö rencilerin dinleme al kanl n n az oldu unu” belirtmeleri gibi.

Sonuç olarak Türkçe Program n, ö rencilere; dinleme becerisini ve al kanl n kazand rmada, onlar n estetik duygular geli tirmede orta ve tam düzeyde yeterli oldu unu, uygulama bak m ndan ise az düzeyde uygulanabildi ini söyleyebiliriz.

5. Türkçe Program ö rencilere; okuma al kanl k ve zevkini, kitap okumay , kitaplardan yararlanma becerisini, kitap edinme iste ini, kitap sevgisini geli tirmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Tablo 5. Türkçe program$ ö rencilere; okuma al$#kanl$k ve zevkini, kitap okumay$, kitaplardan yararlanma becerisini, kitap edinme iste ini, kitap sevgisini geli#tirmede ne derecede yeterli ve

uygulanabilmektedir? SORU 5 - U SORU 5 – Y l 2 3 TOPLAM l Say % Sat r % Kolon % Toplam 39 76.5 58.2 19.5 12 23.5 12.0 6.0 . 0 0.0 0.0 0.0 51 100.0 25.5 25.5 2 Say % Sat r % Kolon % Toplam 21 22.1 31.3 10.5 69 72.6 69.0 34.5 5 5.3 15.2 2.5 95 100.0 47.5 47.5 3 Say % Sat r % Kolon % Toplam 7 13.0 10.4 3.5 19 35.2 19.0 9.5 28 51.9 84.8 14.0 54 100.0 27.0 27.0 TOPLAM Say % Sat r % Kolon % Toplam 67 33.5 100.0 33.5 100 50.0 100.0 50.0 33 16.5 100.0 50.0 200 100.0 100.0 100.0

Yeterli bulmada; 51 (% 25.5) ki i az, 95 (% 47.5) ki i orta, 54 (% 27.0) ki i tam yeterli cevab n vermi tir. Uygulanabilme durumu için; 67 (% 33.5) ki i az, 100 (% 50.0) ki i orta, 33 (% 16.5) ki i tam uygulan yor cevab n vermi tir.

Yeterli bulmada az diyen 51 (% 25.5) ki iden; 39 (% 76.5) ki i uygulama içinde az, 12 (% 23.5) ki i orta cevab n verirken, hiç kimse tam uygulan yor dememi tir. Yeterli bulmada orta diyen 95 (% 47.5) ki iden; 69 (% 72.6) ki i orta, 5 (% 5.3) ki i tam, 21 (% 22.1) ki i de uygulama için az cevab n vermi tir. Yeterli bulmada tam diyen 54 (% 27.0) ki iden 28 (% 51.9) ki i uygulama için de tam derken, buna kar l k 19 (% 35.2) ki i orta, 7 (% 13.0) ki i de az uygulanabilmektedir cevab n vermi tir.

Tabloda görüldü ü gibi Türkçe Program ö rencilere; okuma al kanl ve kitap sevgisi kazand rmas hakk ndaki soruya verilen cevaplarda; 51 (% 25.5) ki i az yeterli, 67 (% 33.5) ki i az uygulanabilmekte derken, yeterli bulmada orta diyen 95 (% 47.5) ki iden sadece 5 (% 5.3) ki inin tam uygulanabiliyor diye cevap vermesi, Türkçe program n okuma al kanl n ve kitap sevgisini kazand rmada orta ve yetersiz düzeylerde oldu unu göstermektedir.

Kitap sevgisi, okuma al kanl n n temelini olu turur. Bir dil program olan Türkçe Program n n bu amac n n, yeterli ve uygulanabilme düzeylerinin tam olmamas , millet olarak okuma al kanl m z n yetersizli ini gösterir. Demek ki s n f ve okul kitapl klar n n bir ba ka deyi le, e itsel kol faaliyetlerinin (kü-tüphanecilik, kitapl k ve bas n yay n kollar gibi etkinliklerin) yeterince i lerli e kavu turulamad görülmektedir. Bu ba lamda s n f ö retmeninin ve bu kolda görev yapan rehber ö retmenlerin ö rencilere, okuma beceri ve al kanl n , kitap edinme sevgisini kazand ramad n da söyleyebiliriz.

Mu la Pli Örnekleminde Yap lan Nitel Ara t rma Bulgular na Göre:

Türkçe Program ö rencilere; sesli ve sessiz okuma becerisini, kitap sevgisini ve kitap okumay , okuma al kanl k ve zevkini kazand rmada ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Ö retmen ve yöneticilerin ço unlu u, program n orta ve tam düzeyde yeterli oldu unu, bununla birlikte, program n uygulama boyutundaki, okuma beceri ve al kanl n n ö rencilere yeterince kazand r lamad n belirtmektedirler. Ö retmenlerden baz lar “Uygulamada okuma saati yapam yoruz. Program n içeri ini yeti tirmek için u ra yoruz, okumaya vakit ay ram yoruz.” diye görü lerini ifade etmi lerdir. Bireysel ve grupla yap lan görü melerde ö retmenlerin ço unlu u, “okuma becerisini, al kanl n ve motivasyonunu ö rencilere yeterince veremediklerini, görsel yay nlara (TV gibi) ilginin daha fazla oldu unu, bunun ise okuma al kanl n olumsuz etkiledi ini” belirtmektedirler. Sonuç olarak program n bu amac n n teorik olarak yeterli ama bu konudaki uygulaman n yetersiz ve az düzeyde oldu unu söyleyebiliriz.

6. Türkçe Program ö rencilere; günlük hayatta gerekli olan konu ma ve yaz ma biçim ve yöntemlerini uygulayabilmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Tablo 6. Türkçe program$ ö rencilere; günlük hayatta gerekli olan konu#ma ve yaz$#ma biçim ve yöntemlerim uygulayabilmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

SORU 6 - U SORU 6 – Y L 2 3 TOPLAM l Say % Sat r % Kolon % Toplam 31 93.9 54.4 15.5 2 6.1 1.9 1.0 0 0.0 0.0 0.0 33 100.0 16.5 16.5 2 Say % Sat r % Kolon % Toplam 20 17.9 35.1 10.0 86 76.8 81.1 43.0 6 5.4 16.2 3.0 112 100.00 56.0 56.0 3 Say % Sat r % Kolon % Toplam 6 10.9 10.5 3.0 18 32.7 17.0 9.0 31 56.4 83.8 15.5 55 100.0 27.5 27.5 TOPLAM Say % Sat r % Kolon % Toplam 57 28.5 100.0 28.5 106 53.0 100.0 53.0 37 18.5 100.0 18.5 200 100.0 100.0 100.0

Tabloda görüldü ü gibi Türkçe Program ö rencilere; günlük hayatta gerekli olan konu ma ve yaz ma biçim ve yöntemlerinin yeterlilik ve uygulanabilirlik düzeyleri bak m ndan kar la t r lm t r. Yeterli bulmada; 33 (% 16.5) ki i az, l12 (% 56.0) ki i orta, 55 (% 27.5) ki i yeterlilik için tam demi lerdir. Uygulamadaki düzeyi için ise 57 (% 28.5) ki i az, 106 (% 53.0) ki i orta, 37 (% 18.5) ki i ise uygulama için tam cevab n vermi lerdir.

Ayr ca yeterli bulmada az diyen 33 (% 16.5) ki iden 31 (% 93.9) ki i uygulama için de az derken, 2 (% 6.1) ki i orta cevab n vermi lerdir. Buna kar l k hiç kimse tam uygulan yor dememi tir. Yeterli bulmada; orta diyen l12 (% 56.0) ki iden 86 (% 76.8) ki i orta, 20 (% 17.9) ki i az uygulanabildi ini ve sadece 6 (% 5.4) ki i uygulama için tam cevab n vermi lerdir. Yeterli bulmada tam diyen 55 (% 27.5) ki iden, 31 (% 56.4) ki i uygulama için tam derken, buna kar l k program n yeterlili ini tam bulduklar halde, uygulama düzeyi için 6 (% 10.9) ki i az, 18 (% 32.7) ki i orta cevab n vermi lerdir. Görülüyor ki program n bu amac için yeterlilik konusunda orta (%56) ve tam (%27) diyenlerin oran %80’lerde olmas na kar n, uygulama için bu oran az (%28) ve orta (%53) diyenlerin oran ile (%80) ayn d r. Sonuç olarak program, konu ma, yaz ma biçim ve yöntemlerini ö rencilere kazand rmadaki teorik yap s yla yeterli ama bu hedefin uygulanabilme düzeyiyle yetersiz oldu unu söyleyebiliriz.

Mu la Pli Örnekleminde Yap lan Nitel Ara t rma Bulgular na Göre:

Türkçe program ö rencilere; günlük hayatta gerekli olan konu ma, yazma biçim ve yöntemlerini, yaz m kurallar n , noktalama i aretlerini kazand rabilmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Baz ö retmen ve yöneticiler, teknolojinin, yazma biçim ve yöntemlerini olumsuz etkiledi ini belirtmektedirler. Örne in, mektup yazman n yerini telefonun ald n ; reklâmlarda, bilgisayarda ve TV dizilerinde kullan lan yabanc ve argo kelimelerin günlük konu malar yozla t rd n , ö rencilerin bunlardan a r derecede etkilendi ini vurgulamaktad rlar. Ö retmenlerden baz lar ise, program n bu amaçlar n n daha iyi ve tam uygulanabilmesi için “Konu ma, yazma ve noktalama i aretlerini kullanmaya yönelik seçmeli ders saatlerinin artt r lmas na ihtiyaç vard r.” diye görü belirtmektedir.

Sonuç olarak; ö retmen ve yöneticilerin ço unlu u program n, konu ma, yazma biçim ve yöntemlerini, yaz m kurallar n , noktalama i aretlerini ö rencilere kazand rabilmede orta ve tam yeterli oldu unu vurgulamakla birlikte uygulaman n orta ve az düzeylerde oldu unu belirtmektedirler.

7. Türkçe Program ö rencileri; ahlak, ruh, duygu bak mlar ndan dengeli ve sa l kl ekilde geli mi ki ilik ve karakter özelliklerine sahip insanlar olarak yeti tirmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Tablo 7. Türkçe Program$ ; ahlak, ruh, duygu bak$mlar$ndan dengeli bunun yan$ s$ra sa l$kl$ #ekilde geli#mi# ki#ilik ve karakter özelliklerine sahip insanlar yeti#tirmede ne derecede yeterli

ve uygulanabilmektedir? SORU 7 - U SORU 7 – Y l 2 3 TOPLAM l Say % Sat r % Kolon % Toplam 49 92.5 60.5 24.5 4 7.5 4.7 2.0 0 0.00 0.0 0.0 53 100.0 26.5 26.5 2 Say % Sat r % Kolon % Toplam 30 28.6 37.0 15.0 71 67.6 83.5 35.5 4 3.8 11.8 2.0 105 100.0 52.5 52.5 3 Say % Sat r % Kolon % Toplam 2 4.8 2.5 1.0 10 23.8 11.8 .0 30 71.4 88.2 15.0 42 100.0 21.0 21.0 TOPLAM Say % Sat r % Kolon % Toplam 81 40.5 100.0 40.5 85 42.5 100.0 42.5 34 17.0 100.0 17.0 200 100.0 100.0 100.0

Yeterli bulmada, 53 (% 26.5) ki i az yeterli, 105 (% 52.5) ki i orta yeterli, 42 (% 21.0) ki i tam yeterli görü ündedir. Uygulanabilmedeki durum ise; 81 (% 40.5) ki i az , 85 (% 42.5) ki i orta, 34 (% 17.0) ki i de tam uygulanabilmekte oldu u görü ündedir.

Yeterli bulmada az diyen 53 (% 26.5) ki iden 49 (% 92.5) ki i uygulama için az görü ünde, 4 (% 7.5) ki i orta uygulanabilmektedir, demi tir. Yeterli bulmada orta diyen 105 (% 52.5) ki iden 71 (% 67.6) ki i uygulama için orta derken, 30 (% 28.6) ki i uygulama için az cevab n vermi tir. Uygulama için sadece 4 (% 3.8) ki i tam cevab n vermi tir. Yeterli bulmada tam diyen 42 (% 21.0) ki iden 30 (% 71.4) ki i uygulama için tam derken, buna kar l k 10 (% 23.8) ki i orta uygulanabilmekte, 2 (% 4.8) ki i de az uygulanabilmekte görü ündedir. Bulgulara göre program n ö rencileri ahlâk, ruh, duygu bak mlar ndan dengeli ve sa l kl ekilde geli mi ki ilik ve karakter özelliklerine sahip insanlar olarak ö rencileri yeti tirmede, % 52.5 (105)’ki ilik oran yla orta yeterlilik düzeyinde, di er baz amaçlarda oldu u gibi % 40.5 (81 ki ilik)’lik oran yla da az uygulama düzeyinde oldu unu söyleyebiliriz.

Sonuç olarak elde edilen verilere bakt m zda yeterli bulmada orta diyen % 52.5 (105) ki iden sadece 4 (% 3.8)ki i uygulama için tam demi tir. Program n teorik yap s ve hedefleri hakk nda, yeterlili i aç s ndan tam diyen deneklerin tamam n n uygulama için tam demediklerini, ba ka bir deyi le, uygulama düzeyinin az oldu u yönünde görü lerini ifade ettiklerini görmekteyiz. Görülüyor ki ö retmen ve yöneticilerin bu hedefi uygulayabilmek için istenilen çaba ve özveriyi göstermedikleri istatistiklerden anla lmaktad r.

Mu la Pli Örnekleminde Yap lan Nitel Ara t rma Bulgular na Göre:

Türkçe Program ö rencileri; ahlâk, duygu ve dü ünce bak m ndan dengeli bunun yan s ra sa l kl ekilde geli mi ki ilik ve karakter özelliklerine sahip insanlar olarak yeti tirmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Görü me yap lan ö retmenlerden baz lar “Maalesef ö rencilerde sa l kl , dengeli ki ilik ve karakter özelliklerinin geli imini destekleyecek uygulamalar yap lmamaktad r. Ezberci e itim ve ö retim sistemin bir yans mas olarak ahlakî ve duygu bak mlar ndan dengeli ki ilik özelliklerinin geli imi ve düzeltilmesi dikkate al nmayarak sadece sorulan sorulara verdikleri cevaplar n düzeltilmesine bak lmaktad r” diye görü belirtmektedirler. Bu veriler, program n bu amac n n uygulamadaki yanl l n ve yetersizli ini ortaya koymaktad r. Ö retmen ve yöneticilerle yap lan görü mede, program ve uygulama ile ilgili bilgi ve görü ler istenirken baz yöneticiler, program ve okuldaki uygulamalardan daha çok karakter ve ki ilik geli imi için farkl söylemlerde bulunmaktad rlar. Örne in “Bence yeterli ki ilik verilememektedir. Aile ve toplumun, okulun sosyal çevresi daha etkili olmaktad r” diye görü lerini belirtmektedirler.

Sonuç olarak görü me yap lan ö retmenlerin ço unlu u program n, hem program hem uygulama olarak orta veya az düzeyde oldu unu belirtmektedirler.

8. Türkçe Program ö rencinin; topluma kar sorumluluk duygusunu geli tirmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Tablo 8. Türkçe Program$ ö rencinin; topluma kar#$ sorumluluk duygusunu geli#tirmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

SORU 8 - U SORU 8 – Y l 2 3 TOPLAM l Say % Sat r % Kolon % Toplam 59 93.7 70.2 29.5 2 3.2 2.5 1.0 2 3.2 5.7 1.0 63 100.0 31.5 31.5 2 Say % Sat r % Kolon % Toplam 22 20.8 26.2 1 1.0 75 70.8 92.6 37.5 9 8.5 25.7 4.5 106 100.0 53.0 53.0 3 Say % Sat r % Kolon % Toplam 3 9.7 3.6 1.5 4 12.9 4.9 2.0 24 77.4 68.6 12.0 31 100.0 15.5 15.5 TOPLAM Say % Sat r % Kolon % Toplam 84 42.0 100.0 42.0 81 40.5 100.0 40.5 35 17.5 100.0 17.5 200 100.0 100.0 100.0

Yeterli bulmada; 63 (% 31.5) ki i az yeterli, 106 (% 53.0) ki i orta yeterli, 31 (% 15.5) ki i tam yeterlidir diye görü bildirmi tir. Uygulama durumu için; 84 (% 42.0) ki i az uygulanabilmekte, 81 (% 40.5) ki i orta uygulanabilmekte, 35 (% 17.5) ki i tam uygulanabilmekte diye görü bildirmektedir.

Program n yeterlilik ve uygulanabilme durumu kar la t r lm t r. Yeterli bulmada az diyen 63 (% 31.5) ki iden 59 (% 93.7) ki i az uygulanabilmekte, 2 (% 3.2) ki i orta uygulanabilmekte ve 2 (% 3.2) ki i tam uygulanabilmekte demi tir. Yeterli bulmada orta diyen 106 (% 53.0) ki iden 75 (% 70.8) ki i orta uygulanabilmekte, 22 (% 20.8) ki i az uygulanabilmekte ve 9 (% 8.5) ki i tam uygulanabilmekte diye görü bildirmi tir. Yeterli bulmada tam diyen 31 (% 15.5) ki iden; 24 (% 77.4) ki i uygulama için tam, 4 (% 12.9) ki i orta ve 3 (% 9.7) ki i az uygulan yor diye görü bildirmi tir.

Bu bulgulara göre Türkçe Program n n ö rencinin, topluma kar sorumluluk duygusunu geli tirmede, % 53.0 (106 ki ilik) oran yla orta yeterlilikte ve az uygulanabilme düzeylerine sahip oldu unu söyleyebiliriz.

Mu la Pli Örnekleminde Yap lan Nitel Ara t rma Bulgular na Göre:

Türkçe Program Ö rencilerin; topluma kar sorumluluk duygusunu geli tirmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Görü me yap lan ö retmenlerin baz lar , “Türkçe Program nda toplumsal sorumlulu u ö rencilere kazand rmada sosyal etkinlikleri kapsayan içeriklere daha çok yer verilmesi gerekmektedir. Fakat program ö rencilerin sosyal sorumlulu unu geli tirmede yetersiz kalmaktad r” diye dü üncelerini belirtmektedir. Baz yönetici ve ö retmenler ise programda bu amaca yönelik konular n daha çok olmas gerekti ini, program n bu amaç kapsam nda orta düzeyde oldu unu belirtmektedirler. Ö retmen ve yöneticilerin baz lar da program n uygulama düzeyi için, “Ö renci sorumluluk duygusunu orta derecede al yor. Bu ba lamda program orta düzeyde uygulanabilmektedir.” diye görü lerini ifade etmektedirler. Yine kimi ö retmenler, sorumluluk duygusu geli tirmede program ve uygulamadan daha çok ailelerin deste ine ihtiyaç oldu unu vurgulamaktad rlar.

Sonuç olarak ö retmen ve yöneticilerden elde edilen verilere göre, program n topluma kar sorumluluk duygusunu geli tirmede orta yeterlilikte, uygulaman n ise az düzeyde oldu unu söyleyebiliriz.

9. Türkçe Program ö rencilere; sözlü ve yaz l Türk kültürünü tan ma ve kazand rmada, dünya uygarl k tarihi içinde Türk uygarl n n yerini ve önemini kavratmada ne derece yeterli ve uygulanabilmektedir?

Tablo 9. Türkçe Program$ ö rencilere; sözlü ve yaz$l$ Türk Kültürünü tan$ma ve kazanmalar$nda, dünya uygarl$k tarihi içinde Türk uygarl$ $n$n yerini ve önemini kavramada

ne derece yeterli ve uygulanabilmektedir?

SORU 9- U SORU 9- Y l 2 3 TOPLAM l Say % Sat r % Kolon % Toplam 72 90.0 73.5 36.0 7 8.8 8.5 3.5 1 1.2 5.0 0.5 80 100.0 40.0 40.0 2 Say % Sat r % Kolon % Toplam 23 24.0 23.5 1 1.5 68 70.8 82.9 34.0 5 5.2 25.0 2.5 96 100.0 48.0 48.0 3 Say %Sat r % Kolon % Toplam 3 12.5 3.1 1.5 7 2.92 8.5 3.5 14 58.3 70.0 7.0 24 100.0 12.0 12.0 TOPLAM Say % Sat r % Kolon % Toplam 98 49.0 100.0 49.0 82 41.0 100.0 41.0 20 10.0 100.0 10.0 200 100.0 100.0 100.0

Yeterli bulmada; 80 (% 40.0) ki i az yeterli, 96 (% 48.0) ki i orta yeterli, 24 (% 12.0) ki i tam yeterli görü ündedir. Uygulama düzeyi için; 98 (% 49.0) ki i az uygulanabilmekte, 82 (% 41.0) ki i orta uygulanabilmekte, sadece 20 (% 10.0) ki i de tam uygulanabilmekte diye görü bildirmi tir.

Yeterli bulmada az diyen 80 (% 40.0) ki iden 72 (% 90.0)'si uygulama için az demi tir. 7 (% 8.8)'si orta uygulanabilmekte, sadece l tanesi tam uygulanabilmektedir diye görü bildirmi tir. Yeterli bulmada orta diyen 96 (% 48.0) ki iden 5 (% 5.2)'i tam, 68 (% 70.8)'i orta, 23 (% 24.0)'ü az, uygulanabilmektedir demi tir. Yeterli bulmada tam diyen 24 (% 12.0) ki iden 14 (% 58.3)'ü tam, 7 (% 29.2)'si orta ,3 (% 12.5)'ü de az uygulanabilmekte diye görü bildirmi tir.

Tablodaki bulgulara göre Türkçe program n n ö rencilere; dünya uygarl k tarihi içinde, Türk uygarl n n yerini ve önemini kavratmakta, teorik olarak; % 40.0 (80 ki i) l k oran yla az yeterli, % 49.0 (98 ki i)l k oran yla da az uygulanabildi ini söyleyebiliriz. Sonuç olarak program n bu amac n n yeterlilik ve uygulanabilme durumlar için ortan n alt ndad r diyebiliriz.

Mu la Pli Örnekleminde Yap lan Nitel Ara t rma Bulgular na Göre:

Türkçe Program ö rencilere; Türk ve dünya kültür ürünleri yoluyla, Türk kültürünü tan ma ve kazand rmada; Türk yurdunu ve milletini, do ay , hayat ve insanl sevmeye yard mc olmada ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Görü me yap lan ö retmen ve yöneticilerden baz lar , “Program n bu konuda pek yeterli oldu unu söyleyemeyiz.” diye görü belirtmektedir. Baz lar ise “Güzel dü ünceler, güzel metinler yoluyla ö rencilere kazand r l r. Türkçe ders kitaplar nda Türk ve dünya klâsiklerine daha çok yer verilmelidir.” diye dü üncelerini vurgulam lard r. Di er ö retmen ve yöneticiler ise, “Türkçeyi, sözlü ve yaz l Türk ve dünya kültür ürünlerini okuyarak, inceleyerek, ele tirisini ve analizini yaparak daha bilinçli ö retmek mümkündür” diye görü belirtmektedirler.

Sonuç olarak ö retmen ve yöneticilerin ço unlu u, program n ö rencilere; sözlü ve yaz l Türk Kültürünü tan ma ve kazand rmada, dünya uygarl k tarihi içinde Türk uygarl n n yerini ve önemini kavratmada az ve orta yeterli, uygulama düzeyinde ise yetersiz oldu una dair görü belirttiklerini söyleyebiliriz.

10. Türkçe Program ö rencilere; bilimsel yönden ele tirici, yap c ve üretici dü ünme yollar n kazand rmada Türkçe dersinin pay na dü eni gerçekle tirmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Tablo 10. Türkçe program$ bilimsel yönden; ele#tirici, yap$c$ ve üretici dü#ünme yollar$n$ kazand$rmada Türkçe dersinin pay$na dü#eni gerçekle#tirmede ne derecede yeterli ve

uygulanabilmektedir? SORU 10 – U SORU 10 - Y l 2 3 TOPLAM l Say % Sat r % Kolon % Toplam 38 67.9 55.1 19.0 16 28.6 15.7 8.0 2 3.6 6.9 1.0 56 100.0 28.0 28.0 2 Say % Sat r % Kolon % Toplam 23 23.0 33.3 1 1.5 76 76.0 74.5 38.0 1 1.0 3.4 0.5 100 100.0 50.0 50.0 3 Say % Sat r- % Kolon % Toplam 8 18.2 1 1.6 4.0 10 22.7 9.8 5.0 26 59.1 89.7 13.0 44 100.0 22.0 22.0 TOPLAM Say % Sat r % Kolon % Toplam 69 34.5 100.0 34.5 102 51.0 100.0 51.0 29 14.5 100.0 14.5 200 100.0 100.0 100.0

Yeterli bulmada 56 (% 28) ki i az, 100 (% 50.0) ki i orta, 44 (% 22.0) ki i ise tam yeterli cevab n vermi tir. Buna kar l k uygulama düzeyi için 69 (% 34.5) ki i az, 102 (% 51.0) ki i orta, 29 (% 14.5) ki i de tam cevab n vermi tir.

Yeterli bulmada az diyen 56 (% 28.0) ki iden 38 (% 67.9) ki i uygulama içinde az, 16 (% 28.6) ki i ise orta yan t n vermi tir. Buna kar l k sadece 2 (% 3.6 ) ki i uygulama için tam demi tir. Yeterli bulmada orta diyen 100 (% 50.0) ki iden 76 (% 76.0) ki i uygulama için orta cevab n vermi , 23 (% 23.0) ki i az, yine sadece l (% 1.0) ki i de uygulama için tam demi tir. Yeterli bulmada tam diyen 44 (% 22.0) ki iden; 26 (% 59. l) ki i uygulama için tam demi tir. 10 (% 22.7) ki i orta, 8 (% 18.2) ki i az uygulanabilmektedir cevab n vermi tir. Tabloda görüldü ü üzere Türkçe Program ö rencilere; bilimsel yönden ele tirici, yap c ve üretici dü ünce yollar n kazand rmada, Türkçe dersinin pay na dü eni gerçekle tirmedeki yeterli bulma ve uygulama düzeyleri kar la t r ld nda program ortan n alt nda bir yeterlik ve uygulanabilirlik düzeyinde oldu u görülmektedir.

Mu la Pli Örnekleminde Yap lan Nitel Ara t rma Bulgular na Göre:

Türkçe Program ö rencilere; bilimsel yönden ele tirici, do ru, yap c ve üretici dü ünme yollar n kazand rmada ve Türkçe dersinin pay na dü eni gerçekle tirmede ne derecede yeterli ve uygulanabilmektedir?

Ö retmenlerin geneli program n “yo un olmas n ” ele tirmekte ve uygulamada bu amaçlar yeterince gerçekle tiremediklerini söylemektedirler. Baz ö retmenler programda amaçlar gerçekle tirmek için “Günün artlar na uygun konular yeniden seçilmelidir.” diye görü lerini belirtmektedirler. Baz ö retmenler ise “Bu konular Türkçede yeterince i lenmiyor.” diye görü lerini vurgulamaktad rlar.

Sonuç olarak ö retmen ve yöneticilerin ço unlu u program n orta ve yetersiz oldu unu ve bu konulara programda daha çok yer verilmesi gerekti ini belirtmektedirler. Bu ba lamda da uygulaman n yetersiz oldu unu söyleyebiliriz.

Yorum, Tart$#ma ve Sonuçlar

Türkçe Program n n temel amaçlar olan okuma, dinleme (anlama); konu ma, yazma (anlatma) diye ifade edilen gibi dört temel dil becerisi, ö retmen ve yöneticilerin ço u taraf ndan teorik ve uygulanabilme düzeyleri bak m ndan yeterli bulunulmamaktad r. Bu dört temel dil becerisi ile ilgili amaçlar n yeterli bulunulmamas di er amaçlar n da yeterli bulunulmamas na neden olmaktad r.

Ö retmen ve yöneticilerin ço unlu u, ö rencilere anlama gücü, anlatma beceri ve al kanl n n kazand r lamamas n , okuma al kanl k ve zevkinin, kitap edinme sevgisinin yeterli düzeylerde verilememesine ba lamaktad r. Çünkü okuma al kanl k ve zevkinin, kitap edinme sevgisinin ö rencilere kazand r lmas nda, program n teorik yap s n n ve uygulanabilme durumlar n n orta ve az yeterli düzeylerde gerçekle ti ini belirtmi lerdir. Ayr ca ba ka bir neden olarak, okuma zevki ve al kanl n n ö rencilere yeterli düzeylerde kazand r lamamas n ö retmen ve yöneticilerin ço unlu u, “görsel bas n n (TV) ö renciler üzerindeki etkilerine ve Türkçe derslerinde ba ar n n test tekni ine göre de erlendirilmesine.” ba lamaktad r.

Okuma, dinleme, konu ma ve yazma gibi dört temel dil beceri ve al kanl klar n n yeterli uygulanamad bir ö renme-ö retme süreci, ö renci aç s ndan yarat c dü ünce atmosferinden yoksundur. Ele tirel okur yazarl k ve yarat c dü ünme becerilerine dayal metodolojinin i e ko ulmamas ,Türkçe Program n n ö rencilere; sözlü ve yaz l Türk ve dünya kültür ürünlerinin tan t m nda ve sevdirilmesinde, onlar n ki ilik ve karakterlerinin, estetik duygu ve dü üncelerinin geli tirilmesinde, kültür ve dü ünce eserlerinin fark na vard r lmas nda, “sorumluluk sahibi ö renci tipi”nin olu turulmas ndaki hedeflerin istenilen düzeylerde olmayaca n ve uygulanamayaca n gösterir.

Yukar da belirtilen hedeflere ula lamamas , dil ve dü ünce aras nda bili sel ba lant n n kurulamamas na neden olur. Dil ve dü ünce aras nda felsefi bir ba nt n n olmamas ; bilimsel yönden ele tirici, do ru, yap c ve üretici dü ünme yollar n n ö renciye kazand r lmamas demektir. Ara t rman n ilgili alt amaçlar do rultusunda elde edilen bulgulara göre Türkçe Program n n bu yönündeki temel hedefleri gerçekle tirilemeyecektir.

Bu ara t rmada elde edilen ba ka bir nitel bulgu ise, yukar da bahsedilen hedeflerin programda yer almas na kar n ö retmen ve yöneticilerin ço unun, bu hedeflerin fark ndal na varmamalar d r. Ba ka bir deyi le, konu ile hedefleri birbiriyle kar t rmalar d r. Konular n hedef olarak alg lanmas Türkçe Program uygulamalar n n istenilen düzeylerde olmamas na neden te kil etmektedir. Bu veriler de ö rencilerin genel amaçlarda yer alan hedefleri niçin davran a dönü türemediklerini ortaya koymaktad r.

Ayr ca deneklerle yap lan görü melerde sonuç olarak, yönetici ve ö retmenlerin ço unun, programda yer alan amaçlar yeterince analiz etmediklerini saptanm t r. Ö retmen ve yöneticilerin ço unlu u, programda yer alan hedeflere ula ma yerine, ders kitaplar ve orada yer alan konular üzerinde yo unla makta, konular n ders saati içerisinde bitirilip bitirilemedi i üzerinde durmaktad rlar. Ba ka bir deyi le konular, programda belirtilen hedef davran lar olarak alg lanmaktad r. Program n yeterlili i ve uygulan biçimi bu anlay ve yakla ma dayal olarak de erlendirilmektedir. Ba ka bir sonuç olarak, ö retmen ve yöneticilerin ço unlu unun program geli tirme, hedef, içerik ve hedef davran lar ile ilgili anlay , yakla m ve uygulama konular nda yeterli düzeyde bilgilerinin ve deneyimlerinin olmad n söyleyebilmek mümkündür.

Türkçe Program n n genel hedeflerinde yukar da bahsedilen görü me sorular ndaki ana temalara ili kin bütün hedefler yer almaktad r. Türkçe Program nda davran lara dönü türülmesi için belirtilen hedefler ö retmen ve yöneticiler taraf ndan yeterli bulunmamaktad r. Bu hedefleri yeterli bulmaman n nedeni, hedeflerin kapsama alanlar n n iyi analiz edilememesidir. Ba ka bir neden ise, hedeflerin davran lara nas l dönü türülece i, dil ö retim ve ö reniminin hangi ö renme-ö retme kuram, strateji, yöntem ve tekniklere göre yap laca n n tam olarak bilinmemesidir. Bununla birlikte ba ka bir faktör ise ö rencilerin dil geli imine göre dil bilincinin ve dil sevgisinin nas l kazand r laca na dair paralellik kurulamamas d r.

Ö retmen ve yöneticilerin Türkçe Program ndaki hedefleri anlayaca ve ö renme-ö retme sürecinde bu hedefleri kolayca uygulayabileceklerine dair bir ö retim k lavuzuna ihtiyaç vard r. Bu k lavuz, bellek destekleyicilerini de ö retimde nas l kullan laca n örnekli bir ekilde aç klamal ve ö retimi ayr nt lama, plânlama ve yeniden olu turmac bir ö retim felsefesine dayal olmas gere i ortaya koymal d r.

Konya ve Mu la illerinde yap lan ara t rma bulgular na göre, Türkçe Program n n yeterlili i, etkilili i ve uygulanabilirlilik düzeyleri birbirleriyle paralel sonuçlar vermektedir. Sonuç; ana dil ö retim program olan Türkçe Program n n orta yeterlilikte oldu u, program n uygulamas n n ise orta ve ortan n alt nda bir düzeyde gerçekle ti i yönündedir.

Öneriler

Bu ara t rma ile elde edilen bulgulara dayal olarak sonuçlar ç kar lm t r. Bu bulgu ve sonuçlara göre Türkçe Program e itimi ve ö retiminin yeterlili i, uygulanabilme düzeyleri ile ilgili ve yap lacak yeni ara t rmalara yön verebilece i umularak a a daki önerilere yer verilmi tir.

1. Türkçe e itim-ö retim program n n tam yeterlilik düzeylerinde uygulanabilmesi için Türkçe ö retiminde önemli olan dört temel dil dayal olarak, s n f ö retmenlerinin, Türkçe ö retmelerin hizmet içi e itim faaliyetlerinden geçirilerek, ça da geli meleri ö renerek, uygulayarak yeti tirilmeleri sa lanmal d r. Ö retmenler meslekî yay nlar takip için özendirilmelidir. Bu konuda süreli yay nlara abone edilerek desteklenmeli, geli melere aç k olmalar sa lanmal d r.

2. Türkçe ders kitaplar ndaki metinler, program n hedef ve davran lar n gerçekle tirici nitelikte olmal d r. Konular iyi seçilerek haz rlanmal ve ö rencinin ya na, geli im özelliklerine, ilgi ve merak na uygun olmal d r. Her okuma metninin sonunda dört temel dil becerisiyle ilgili analiz ve ara t rmalara yer verilmelidir. Kitaplar hantal görünümünden kurtar lmal ve okuma zevki ve al kanl vermelidir.

3. Programda yer alan amaçlar n ve davran lar n nas l kazand r laca na dair ö renme ya ant lar ve e itim durumlar hakk nda ö retmene ayr nt l bir ö retim k lavuzu haz rlanmal d r.

4. Çocuklar n dil ve anlam evrenlerine uygun, nitelikli çocuk kitaplar yla bulu turulmas sa lanmal d r. Çocuklar n Türkçenin özelliklerini kavramas , zengin bir kelime hazinesine sahip olmas , duygu ve dü üncelerini, dil bilgisi kurallar na uygun ekilde söz veya yaz yla ifade edebilmesi için onlara, Türk ozan ve yazarlar n klâsik eserlerinden seçme iir ve nesir parçalar ezberlettirilmelidir. Bununla birlikte bilginin yap ta lar olan kelimelerin, olgular n ve kavramlar n içleri doldurularak ö renciler için anlaml ö renme ve ö retim sa lanmal d r.

5. Zengin bir çevre olana sunulmal d r. Dil sevgisi ve bilincini kazand rmak için okullarda kütüphane imkanlar geli tirilmelidir. Ayr ca okullarda video ve TV yard m yla dilin göreli yan n te kil eden eserler (tiyatro, film, belgesel vb.) ö rencilere sunulmal d r.

6. Ö renciler, tiyatro vb. gösterilere götürülmelidir. Dili güzel konu an ki ileri ve sanatç lar s n fa ve okula getirip kaynak ki i olarak kullanmal , onlar, dili kullan rken dilin estetik yönüne ve ses özelliklerine ö rencilerin dikkati çekilmeli ve Türk dilinin ses yap s n n özellikleri kavrat lmal d r.

Kaynaklar

Ashman, A.F.; Conway, R.N.F. (1993), Using Cognitive Methods in the Classroom, Londan: Routledge. Bilen, M. (1990). Plandan Uygulamaya Ö retim. Ankara: Bask Sistem Ofset.

Dilbaz, B. (1988). “ lkokul 4. ve 5. S n f Ö rencilerinde Türkçe Dersi Bili"sel Alanla lgili Hedeflerin Gerçekle"me Düzeyi.” Yay mlanmam Uzmanl k Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Duman, B.(2001). Plkö retim 4. ve5. S n f Ders Kitaplar Üzerine Bir Ara t rma –Pnceleme. Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi Say (2001-1). Sakarya.

Duman, B.(1996). “ lkö retim I.Kademe Türkçe Program Uygulama ve Yeterlilik Düzeyinin De erlendirilmesi Üzerine Bir Ara"t rma” Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. GÖXÜY. B. (1988). Uluslararas Anadil E itimi Örgütü Türk Dilinin Ö retimi Toplant s (1-3 Ekim 1986)

Ankara: A.Ü. E itim. Bilimleri Fakültesi Yay nlar .

Kaya, H. (1985). “ lkokullarda Türkçe E itimin Verimlili i”. Yay mlanmam Uzmanl k Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

M.E.B. Plkokul Program Ankara: 1988.

30. ———————————. Millî E itim Temel Kanunu. 1739 Say l Kanunu Haziran 1973. 31. ———————————,2098 Say l Tebli ler Dergisi Cilt 44, Eylül 1981.

Özçelik, D. A. (1992). E itim Programlar ve Ö retimi (Genel Ö retim Yöntemi) Ankara : ÖSYM E ilim Yay nlar 1992.

Sever, S. (1995). Türkçe Ö retiminde Tam Ö renme Ya-Pa Yay nlar , Pstanbul.

Turgut, M. F. (1988). E itimde Ölçme ve De erlendirme Metotlar , Ankara: Saydam Matbaac l k 6. Bask Tekin. H. (1980). Okullar m zda Türkçe Ö retimi, Ankara: Mars Matbaas .

Summary

EVELAT ON OF PR MARY SCHOOL TURK SH PROGRAMME EFFECT VLY

(Comprasion of the sample Konya and Mu la)

Bilal Duman

In this period of our world knowledge, skills, experiments have increased and technology has progressed rapidly so it has effected humans’ thoughts and ways of life thus their lives become rich. At this time, new necessities appear from humans new desires. Economy has developed; level of people prosperity has risen. This raising and development has realized by education.

Societies work to educate new growing generation according to their desire by developing education programs in order to quarantine their future. So education programs are important. All education programs and activities are obtained with a language that is said a vehicle that is living and has some rules in itself. Every nation is remembered by their language that is a common memory and communicating mediator. Language reflects society’s thinking system. It’s a mirror of society’s life. Language is society’s future and society’s inheritance. Language reflects manner of national thinking. It’s known that usage of language effects usage of brain. Language has time about knowing like trial, memory, problem solving and planning.

Every child learns mother language in society that they were born and grown. Every person thinks, and produces with their mother tongue. Child tells his/her emotions, thoughts by this language. Child gets harder friendship from school after his/her family.

Primary schools are very important in education of child. Education is given at primary school with plan and program. At first, every child learns reading and writing in primary school. Learning is a process and a progression about psychology and it is an activity in order to make permanent behaviors on students. These activities are realized by education with planning at school. Program is expressed, which contains targets we want to see on people that we have trained. Treatments and regular education can certify them.

Primary school is based on instruction and education. The age of students, features of their development, their interests must be practiced in these programs. Primary education Turkish Program is a language program that contains students’ understanding, speking, reading, writing and listening to develop the their word capacity; to improve their grammar, to rise language conscious, to improve their thinking truth, and deciding, to teach them Turkish culture and civilization. In first period of Turkish program (1.2.3 classes) the aim is to improve and acquire Turkish. The aims of the second period (4.5 classes) are to support and complete

Address for correspondence: Yard. Doç. Dr. Bilal Duman Mu la Üniversitesi, E itim Fakültesi, E itim Bilimleri Bölümü, Kötekli/Mu la, Turkey.

the first degree, and to contain Turkish grammar conscious, understanding reading, speaking Turkish, to use Turkish and to know Turkish features.

The aim of the research is to find out primary school Turkish program practice and competence levels. The general aim of this study is to evaluate and determine the level of application of Turkish program in primary school and how the targets and behavior that were in program were achieved enough and the level of making real in application were appraised. Suggestions that belong to developments and applications of Turkish education programs were offered by establishing the opinions of directors and teachers.

It was acted from the supposition that data which were collected by research and inquiry and knowledge that were got from written source will be reliable and valid.

Investigation is limited to the centre of Konya and Mu la and first level of primary school. Survey method was used for this study. The population of the research of consist directors and teachers who work in primary school of Konya and Mu la. 24 directors, 175 classroom teachers from Konya, 5 director, 35 Turkish and classroom teachers from Mu la, totally 239 directors and teachers form the samples.

Two roads and two sample groups had been followed to collect data. One of them was done by scanning source, and through questionnaire, the other one was done through interview with participations.

Process of data was analyzed and interpreted through SSPS packet program, using frequency, percentage statistical techniques in one of the sample group (Konya) of the study and according to descriptive analysis in one of the other sample group (Mu la). In answer of the Questionnaires, it has been wanted two different answers for both enough of program and situation of being applied for each question by director and teachers in inquiry. According to the order that was given from three degrees- few, medium, whole- for each question in inquiry, it was made numerical and point by given 1,2,3 orders.

It’s expected that directors and teachers will have knowledge about the general situation of Turkish education being applied program which was result of investigations discovering and director, teacher and experts will communicate in order to develop Turkish education and in order to remove mistakes.

Students who are in period the age of language changing and development, needs Turkish education-instruction programs that prepared according to contemporary education technology and programs to improve the level of learning and to use words and sentences correctly according to grammar.

According to the findings of the study, it is determined that Turkish instruction wasn’t enough and Turkish programme couldn’t make to put into the practice that is wanted or aimed. Most of the director and teacher said that the levels of the Turkish programme sufficiency and practices weren’t enough. It determined in other researches about education program that Turkish instruction wasn’t enough because the deficiency of the levels

of Turkish program competence and practices have been established. There have been some problems in Turkish instruction.

For this reason, it is suggested that Turkish programmes and applied or used instruction, learning, stills, techniques and methods in primary school should be reorganized and developed according to contemporary language instruction programme and linguistic methods.