YURT DIŞINA YÖNELİK
KÜLTÜR FAALİYETLERİ HAKKINDA
" T ü r k m i l l i k ü l t ü r ü ;
m i ll î r u h
p o t a s ı n d a y o ğ r u
l a r a k y u r t d ı ş ı n d a k i T ü r k le r e ve T ü r k d o s t l a r ı n a
a n l a t ı l a m a m ı ş t ı r .
i l g i l i
" T a n ı t m a
b ü r o l a r ı "
b i r e r
s e m b o l i k
a m b l e m d e n
i b a r e t k a lm ış t ır ."
Prof. D r. A b d u r r a h m a n G Ü ZEL*
K ü ltü r, b ir in san to p lu lu ğ u n u n k en d i ta rih î tekam ülü içinde sahip olduğu şuurdur. B ir insan to p lu lu ğ u , bu ta rih î te k a m ü l şuuruna b ağ lı o larak m e v c u d iy e tin i devam e ttirm e azm in i g ö ste rir ve g e lişm e sin i sağlar. H ay atı iç in d ek i h e r şey kültüre d ahildir. K ü ltü re girm eyen İnsanî b ir fa a liy e t y o k tur.N am ık K em al "B ir m illet, v atan sevgisinden n e fsin i sıy ırırsa , çok zam an g eçm ez, e lb e tte v a ta n ın ı o se v g i ile d o lu o la n la rın is tila b a y ra ğ ı altın d a g ö rü r" d e r.N ite k im b aşk a k ü ltü r, din, dil, e d e b iy a t, m u sik i, sa n a t ve tö re le rin ... istila s ı ile yok o larak silin m iş m ille tle r, k ay b ed ilm iş v atan lar ço k tu r. B ir m ille ti y o k ed en g ü ç le rin b aşında b aşka k ü ltü rlerin istilası kendi h akiki k ü ltü r u n su r la rın d a n k o p a rılm a sı g elir. B ir m ille t, yok o lm a m a k iç in " m illî k ü ltü r ş a h s iy e ti" d e d iğ im i» " h a rs" la rın a b a ğ lı k a lm a lıd ırla r. H arsa b a ğ lı k a l m a k da ö n c e m illî b ü tü n lü ğ ü s a ğ la y ıc ı, çağ d aş d ü n y a iç in d e m illî şa h siy e ti te b a rü z e ttiric i b ir " m illî k ü ltü r" p o litik a s ı ile o lu r. B ilh a s sa bu " m illî k ü ltü r" ü n y u r t d ış ın d a b u lu n a n s o y d a şla rım ız , v a ta n d a şla rım ız ve y a b a n c ıla ra b en im se tilm e si, ta n ıtılm a sı ve ö ğ re tilm e s i için dev letin k ısa ve uzun v ad ed e p lan lı, m ü e s sir pek çok h iz m e tle r y a p m a sı g e re k ir. E ğ e r y a p ıla m a z s a çok say ıd a k a y b e ttiğ im iz "m illî değer" 'lerc "Türk n e silleri" de ek len ece k tir.
M illî k ü ltü r; ö n ce y u rt için d e, tarifin d ek i y e rin i a lm a lıd ır. Bu k ü ltü r u n s u rla n , d e v le t e liy le v ey a özel teşeb b ü slerle tesp it ve m uhafaza ed ilm e lidir.
M illî k ü ltü r şu u ru n u , y u rt iç in d e te sp it ve m u h afaza e ttik ten sonra, y u rt d ışın d a bulunan so y d a ş la rım ız a , v a ta n d a ş la rım ız a ve y a b a n c ıla ra da b izzat k en d i eserlerim izle k en d im iz ü lk e le re a n la t m alıyız. Bu açıdan T ürk m illî kültürii'nün yurt • G a z i Ü n i v e r s it e s i G a z i E ğ itim F a k . D ili ve E d . E ğ l. R o lü m ü B a ş k a n ı
d ışında ta n ıtılm a sı ve y a y ılm ası için y ap a c a ğ ım ız çalışm alarda şu gruplara ö ncelik verm eliyiz.
1. K o m ş u Ü l k e l e r d e v c U z a k d o ğ u ü l k e l e r i n d e y a ş a y a n T ü r k i e r :
K om şu ü lk elerd e ve U zakdoğu ü lk elerin d e 150 m ily o n u n ü stü n d e so y d a şım ız vardır. B unlar, halen nerede olursa o lsu n lar T ürk - İslâm törelerini -m üm kün olduğu ö lçü d e- b ilfiil y a şa tm a k ta d ırla r. A n av atan a olan b a ğ lılık la rı da devam etm ek ted ir. F ak at T ürk m illî k ü ltü rü n e h a sre t v e su su zd u rlar. B u n la r a y a r d ım e tm e k i s e b iz im m i l l î g ö rev im iz d ir.
2 . Y ı ı r t d ı ş ın d a y a ş a y a n T ü r k i e r : S o n z a m a n la rd a y u r t d ış ın d a y a ş a y a n T ürklerin sayısı artm ıştır. B u n lar da, a) İ ş ç i l e r , b) A y d ı n l a r , c) İ ş ç i ç o c u k l a r ı d ı r
3 . Y a b a n c ı Ü l k e l e r d e k i T ü r k D o s t l a r ı v e y a K u r u l u ş l a r ı :
B ilh a ssa ü n iv e rsite le r b ü n y e s in d e k u ru lan Ş a rk iy a t E n stitü le ri m ü h im d ir. Bu e n s titü le rd e "T ü rk o lo ji b ö lü m leri" bulu n m ak tad ır. Pek kıy m etli T ürk d o stu ve ilim a d a n ıla n T ü rk o lo ji sah asın d a d e ğ e rli e s e rle r v e rm işle rd ir. T ü rk m ille tin i, T ü rk kü ltü rü n ü , b aşk aların a tan ıtm ışlard ır. Bu bakım dan birço k ların a m üteşekkiriz.
Bu e n s titü le r , z a m a n la T ü rk iy e 'd e n d e T ürkolog veya T ürkçe Ö ğretm enleri isterler. K an aa tim c e b u n u n se ç im in in ço k iy i y a p ılm a s ı v e b ü ro k ra tik e n g e lle rin k a ld ırıla ra k k ısa z am an d a g ö n d erilm e si g erek ir. E rm en ilerin T ü rk o lo ji Ens titü lerin e de el a ttık la rın ı, oradan da b izi vurm aya ça lış tık la rın ı b ilm e liy iz .
S o sy a l v e ek o n o m ik k a lk ın m a n ın p a ra le lin d e m u tlak a k ü ltü re l k alk ın m a d a şarttır. D ağlar- v a d ile r a ra sın d a k ö p rü le r k u rm ak su re tiy le , n asıl ay rı ayrı p a rç a la n b irle ştiriy o rsa k ; d ağ ın ık z ih in le rd e k i fik irle ri de " m illî k ü ltü r k ö p rü sü " ile b irle ştirm e liy iz . Bu b ak ım d an m illî k ü ltü r p o liti kam ızın. ra sy o n e l ve o b je k tif b o y u tla r k azan m ası
şa rttır. D e v le t, " m illî k ü ıtü r ün y u rt d ışın a da y a y ılm asın d a tek faktördür.
" M i l l î K ü l t ü r ü m ü z ü n ” d ış d ü n y a y a açılm asın d a ta k ip edilecek h u su sları şövlece hülasa ed eb iliriz :
1. M illî k ü ltü rü n tarifi, kaybolm aya yüz tu t m uş olan k ü ltü r u n su rların ın y a şa tılm a sı v e tesb iti, y ü rü rlü ğ e k o n u lm a sı, ç a ğ d a ş d ü n y a için d e T ürk m illî k ü ltü rü n ü n b ir " e c o l" h a lin d e ta n ıtılm a s ı gerekir. T ü rk iy e'n in d ü n y ad ak i y e rin i m u h afaza e t m esi, ilim v e te k n o lo jin in g e re k le rin e uyg u n o la rak k ü ltü r y ö n ü n d e n g e re k li g ö rü len ön ş a rtla n h a z ır la m a s ı v e k ü ltü rü m ü z ü n a y n ı ç e v re le rd e tan ın m asın ı sağlayıcı hem ted b ir, hem de uygulam a a la n ın a g e ç ilm e si g erek ir. B u rad a d ip lo m a tik te m a s la rd a n y a r a r la n a b ilir iz . D ip lo m a tik o la ra k yapılan k ü ltü r an tlaşm a la rı i\
M ü b a d e le , y a y ın ve p ro p ag a: . : çalışm a la r da m illî k ü ltü r p o litik asın ın p lan , p ro g ram v e tatbikatı hem en yapılm alıdır. Y u rt dışı te m silc ilik le rim iz b ire r bü ro o lm ak tan k u rta n lıp , ak tif h a le so k u lm a lıd ır. Y u rt d ış ın a g ö n d e rile n h e r g ö rev li ile k en d i ad m a giden k iş ile r de b irer "Türk D ev leti T e m silc isi" o ld u k la n n ı u n u tm am alıd ırlar. Bu şuur onlara zam anında verilm elidir.
2. T esb it edilen m illî külütürüm üzün m uhafa z a s ı, g ö z e tilm e s i, y a y g ın la ş tın lm a s ı la z ım d ır. M i l l î v a r lığ ım ız ın a n a c e v h c r i o la n m i l l î k ü ltü rü m ü z yurt sathında olduğu g ibi, yurt dışındaki so y d a ş v e v a ta n d a ş la n m ız a h a b e rle şm e ve yayın v a s ı ta s ı y l a u l a ş tır ılm a lıd ır . Z ir a b iz i b iz d e n b a ş k a sı ta n ıy a m a z . T ü rk iy e , T ü rk m illî k ü ltü rü h ak k ın d a yazılan eserleri, d evlet e liy le sağlam bir şe k ild e tercü m e e ttirm elid ir. Y abancıların T ürkiye ve T ü rk ie r h ak k ın d ak i gezi, ropörtaj ve başka k a y n ak lard an e ld e ed ile n b ilg ile rd e p ekçok yan lış ve tu ta r s ız lık la r d ü n d en b u g ü n e g ö rü lm ü ş tü r. T ü rk m illî k ü ltü r f e ls e f e s in e a it e s e rle rin te lif ve tercüm esi de bize ait olm alıdır.
3. "M illî K ü ltü r'ü n d eğ işm ez bir d evlet p o li tik ası olarak d ev let tarafın d an m ü esseseleştirilm e si lazım dır. A ynı zam anda d iğ e r hizm et verecek resm î v e ö z e l k u ru lu şla r a ra sın d a işb irliğ i v a z ife sin i de d ev let ele alıp, lid erlik v asfın ı eld e tutm alıdır.
4. T a rih im iz d e n m ira s a ld ığ ım ız "zen g in m illî k ü ltü rü m ü zü " g elecek n e sille re , b ilh assa y u rt d ışın d a bu lu n an ö ğ ren ci ve işç ile rim iz ile "Y üzer- G eze r N esil"lere, daha da zenginleşm iş şekliyle in tik a l e ttirm e k v e in tik a l d e v re s in d e y a p ıla c a k k ü ltü r h izm etlerin i kısa ve uzun vadede yapılacak
şekilde p lan laştırarak , m ü sb e t n eticey e k ısa zam an da v arılm a y ı g ö z ö n ü n d e b u lu n d u rm a k lazım d ır. B u n la n h e r tü rlü y ab an cı ideolojik p ro p a g a n d a la r d an k u rta rm a k iç in , d e v le t p o litik a s ın ın g ö rü şü olan " m illî k ü ltü r ş u u r u 'n u o n la ra e ğ itim v e öğretim y o lu y la v e rm e liy iz . B ilh assa T ü rk iy e ve O sam an lıla r a le y ih in e y apılan m en fi p ro p a n g a n d a - dan o n la n k u rta rm a lıy ız . Bu da, o n la ra ilk ö n ce kendi m illî kütürüm üzü öğretm ek su retiy le m üm kün o lur.
5. D ünya m ille tle ri arasın d a m ü ste sn a b ir y e ri alan "m illî k ü ltü r" ü m ü z ü n b ir "ecol" h a lin d e yurt içi ve y u rt d ışında tan ıtılm ası m ü h im b ir h u su stu r. T a n ıtm a fa a liy e tle rin in y ü rü tü lm e s i iç in m o d em araç, g e re ç le r ile y etişm iş insan gü cü n d en fay d alam lm ah d ır. Bu güçlü fa a liy e t y u rt iç in d e ve yurt d ışında tan ıtıcı fa a liy e tle r tertip ley e rek konfe- ı.ı.ı.-ij;, r.üiy>reler, sim p o z y u m la r, lo b ile r....v b ile sü rdürm elidirler. A y n c a basın, y ay ın , ra d y o , te le v izy o n , film , k ü tü p h a n e , a rşiv , m ü z e , ista tis tik î faaliyetlerden fazlası ile fay ad alan ılm alıd ır.
6. K ü ltü r u n su rla n m ız ı ta k litç i v e y a sad ece a lıc ı o lm a k ta n k u r ta n p , m illî k ü ltü r şu u ru n d a n do ğ an m ü z ik , re sim , d o k u m a , se ra m ik , b a sk ı, el s a n a tla n , o y m a c ılık ...v b g ib i sa n a t e s e rle rim iz i bütün dünyaya bu k ü ltü r yoluyla tan ıtm alıy ız.
N e tic e o la ra k d iy e b iliriz k i "T ü rk m illî kültürü" y u rt dışııda tam o larak ta n ın a b ilm e si için önce y u rt içinde kendi yerini alm alıd ır. D aha sonra y u rt dışana y ö n elik o larak faaliy ete g eçm elid ir. Bu da uzun ve kısa vadede y ap ılacak k ü ltü r fa a liy e tle riy le o lur. B ilh assa k a y b e ttiğ im iz işç i ç o c u k la n n ı k u rta rm a k için ç a lış m a la rım ız ı h ız la n d ırm a lıy ız . D aha sonra v a ta n d a şla n m ız a d e v le tin "m illî k ü ltü r şuuru' nu ak setiren kitap, gazete, radyo, telev izy o n ve d iğ er yayınlarla h izm et g ö türm eliyiz. Bu h iz m e ti m ü s b e t o la ra k d e v a m e ttir ir s e k , h e m so y - d a şla n m ız a h izm et v e rir, hem d e v a ta n d a şla n m ız ı y a b a n c ı id e o lo jile rin p ro p o g a n d a v a s ıta la rın d a n ku rtarm ış oluruz. B u görev d e v le tin o lm a k la b e ra ber, h er m ü n e v v e rin d e b o rcu d u r. Y a ln ız d e v le t kendi b ü n y esin d e bu işi o rg an ize ed er, e h il k işile r seçer. B öylece d ev let, y u rt için d e b o zg u n cu , bölücü fikirleri yurt d ışında da T ürk düşm anlığı cereyanına k arşı bütün T ürk unsu rların a y ap ılacak hizm etin en m ü sb e t v e m ü e ssir şe k li "m illî k ü ltü r ” o ld u ğ u n u g ö rerek g erek li h e r tü rlü te d b iri a lır ve. v a ta n d aşlarım ızı yabancı id eo lo jilerd e n k u rta n r. O nlara h u zu r içinde y aşatacak bir "T ürk m illî k ültür" ruhu verir.
