Cinse
l
Sa
ldl
rl i
dd
ias
l
He
Gelen
1
8
Ya~
Ust
ii Ol
g
ularln
Muayene
Siire~
ve
Sonu~larlnln
DegerlendirHmesi*
Uz. Dr. Halis DOKGbz*, Uz. Dr. Ay§e YANIK*, Dr. Ugur GONAYDIN*, Dr. Celal BOTON*, Prof. Dr. ~evki SbZEN**
. Adalet Bakanhgl Adlf TIp Kurumu Ba§kanhgl, iSTANBUL
.. istanbul Universitesi istanbul TIp Fakiiltesi AdlfTlp Anabilim Dah, iSTANBUL
Ozet
SUf saytlan cinsel amafh eylemlerle kar~zla~an olgularzn fogunun yargzya ba~vurmadzklarz velveya ba~vuruda
geciktikleri bilinen bir gerfektir.
9ah~mamzz Adli Tzp Kurumu (ATK) 2.ihtisas Kurulu'nca cinsel saldzrzyaugradzgz iddiasz ile gelen 18 ya~ iistii olgularzn muayene bulgularz ve elde edilen sonuflarzn nesnel olarak ortaya konulmasz ve belgelenme siirecine et-kilifaktorlerin degerlendirilmesi amaczyla yapzlmz~tzr. Bu amafla 1998-1999 yzllarznda ATK 2.ihtisas Kurulu'nca cinsel saldzrzya ugradzgl iddiasl ile muayenesi yapzlml~ ve adli raporu diizenlenmi~ 190 olgu incelenmi~tir.
Olgularzn I57'si (%82.63) kadzn, 33'ii (%17.37) erkek olup, olay yeri 96 olguda (%51.53) il merkezi, 94 olgu-da (%49.47) ilfe olarak belirlenmi~ olup olgularzn ilk olarak 104'uniin (%54.72) devlet hastanelerine, 31'inin (%16.33) saghk ocaklarzna, 2' sinin (%1.05) SSK hastanelerine ve 53' iiniin (%27.90) diger klinik birimlere ba~vur
duklarz saptanml~tzr.
Bu fah~mada olgularzn ilk baFuruda bulunduklarz klinik birimler ile ATK'na geli~ ve ATK'nda muayene ve raporlarzn sonuflandzrzlmasz surecinde fe~itli zorluk ve aksakhklar tespit edilmi~ olup, bunlarzn nedenleri literatur
e~liginde tartz~llml~tzr.
Cinsel saldzrzlarda olay ile ilgili tum bilgi ve muayene sonuflannzn miimkun olan en kzsa zaman iferisinde top-lanarak bilimsel verilere dayanan adli raporlarzn olu~turulmasl hem hukuksal i~lemlerin dogru ve hzzh i~lemesin
de hem de saldzrzya ugrayan ki~inin magduriyetinin azaltzlmasznda etkili olacaktzr. Anahtar kelimeler: Cinsel sUflar, adli muayene, siiref.
*Assesment of examination process and results of the allaged sexual assault victims over 18 years of age. Summary
It's a fact that most of the victims who were exposed to sexual offence did not appeal to the law and/or delayed
their claims.
In our study, we aimed to manifest the findings and the results of physical examinations of subjects 18 years
and up who applied to the 2nd specialization Committee of the Council of Forensic Medicine with the claim of se-xual offence objectively and to evaluate the factors which affect reporting. For this reason, we analysed 190 cases
who were examined and reported by the 2nd specialization Committee of the Council of Forensic Medicine betwe-en1998 and 1999 due to their claims of sexual offence.
We determined that, 157 of the cases were females (82,63%) and 33 were males (17,37%) and 96 events took place in cities (51,53%) and 94 in districts (49,97%).1(' sfound that, 104 of the cases (54,72%) were first admitted to state hospitals, 31 to primary health care units (16,33%), 2 to social security hospitals (1,05%) and 53 to other clinics (27,90%).
In this study, Lt's determined that, some difficulties and handicaps occured during the first admittance to the clinics and then to the Council of Forensic Medicine, their physical examinations and other Juridical proceedings Adli Tip Derg., Cilt 15, SaYI4, Y112001, Sayfa 12·J6
ADLİ TIP DERGİSİ
Journal of Forensic Medicine
prompt and adequate collection of knowledge about the cases and examination results, will lead to accurate and rapid conclusion of juridical proceedings as well as to lessen the harms of sexually offended subjects.
Key words: Sexual offence, juridical examination, process.
Giri§ ve Arnac;
Su~ sayllan cinsel ama~h eylemlerle kar~Ila§an olgulann ~e~itli gerek~elerle bunlan saklamaya ~ah§tlklan, ~o gunlukla hukuksal giri~imlerde bulunmadlklan veya ~ok azmm yarglya yansldlgl kabul edilmektedir. Bu nedenle
cinsel ~iddet ile ilgili saghkh istatistiksel verilere ula~mak miimkiin olmamaktadlr (1-4).
ABD'de yapIlan ~ah§malarda cinsel saldmlann tilm ~iddet su~lanmn %5,5'ini olu~turduklan ve her 6 kadmdan birinin tecavilze ugradlgl bildirilmektedir (5). Ulkemizde yeterli ve giivenilir istatistiksel verilere ula§mak zordur. Cinsel saldm sonrasl cinsel su~un ger~ekle~ip ger~ekle~medigi, ne §ekilde, ne zaman veya ne kadar silre once kim tarafmdan ger~ekle~tirildigi gibi hususlann belirlenmesi onemli oldugundan bu tiir olgulann muayene ve
raporlan-mn eksiksiz, dogru ve en klsa silrede dilzenlenmesi gereklidir (6-9). CinseI saldmlarda olay tarihi ile adli raporun oIu~turulmasmda ge~en silre~ saldmya ugrayan ki~inin veya ~iipheli ~ahsm tlpsal ve hukuksaI olarak magduriyetine neden olmaktadlr.
<;ah~mamlzda cinseI saldmya ugradlgl iddiasl ile·ATK 2. ihtisas Kuruluna adli birimlerce gonderilen 18 ya~ ils-tii olgulann muayene buIgulan ile elde edilen sonu~lanmn nesneI olarak ortaya konulmasl ve beIgelenme siirecine
etkili faktOrlerin degerIendirilerek rapor hazlrlanma siirecinin irdelenmesi ama~lanml~tlr.
Gerec; ve Yon tern
Bu ~ah§mada 1998-1999 tarihleri arasmda ATK 2. ihtisas Kurulu'na cinseI saldmya ugradlgl iddiasl ile gelen ve muayenesi yapilarak adli raporu diizenlenmi§ 190 olgu incelenmi~tir. Bu olgular ya~, cinsiyet, olay yeri, olgula-nn ilk ba§vurduklarl klinik birimler ile ATK'na geli~ ve ATK'nda muayene ve raporlaolgula-nn hazlrlanarak sonu~landl nlmasl silreci ile rapor sonu~lan a~lsmdan irdelenmi~tir. Olgulann ilk ba~vurduklan klinik birimler ile ATK'na
ge-li~ §ekilleri ve silreleri a~lS1ndan muayeneyi olumlu veya olumsuz etkileyen faktorler ~ah~madaki sonu~larla
birlik-te ele ahnarak veriler istatistikseI olarak degerlendirilmi§tir.
Grafik 1: Olgulann ilk klinik birim ile ATK'na geli§ ve ATK'nda rapor hazlrlanma silre~lerinin ortalama degerleri.
GOn
milk birim-ATK geli:;; c ATK geli:;;-Raper
'iaZlml
c Raper yazlml-C(lkl:;;
13
Bulgular
incelenen 190 olgu 19-51 ya§ arasmda dagIllm gostermekte olup
%82,6'SI kadm, %17,4'ii erkek
olarak saptanml§tlr: Kadmlann er-keklere oram 4,7/1 olarak belir-lenmi§tir.
Olgulann olay yerine gore da-glhml incelendiginde, 96(%50,5) oIguda ii, 94(%49,5) olguda ise
il-~e merkezleri ve bagh birimlerde oldugu belirlenmi§tir.
ilk ba§vurulan klinik birimler degerlendirildiginde , olgulann
hastane-Dokgiiz H. Yamk A, Gtinaydm U, Btittin C, Siizen ~
lerine, 31 (% 16,3)'inin saghk ocakianna, 2(% 1 ,05)'sinin SSK hastanelerine ve 53(%27,9)'iinun diger klinik
birim-lere ba~vurduklan saptanml§ttr,
Olgulann ilk klinik birimlere ba~vurarak adli rapor duzenlenmesi ve ATK'na gelmesi arasmda ortalama 230,7 gun, A TK 'nda muayenesi yaplhp rapor duzenlenmesi arasmda ortalama 34,2 gun ve rapor duzenlenmesi ile
rapo-run ATK'ndan 9lkl§i arasmda ortalama 49,4 gun ge9tigi belirlenmi§tir (Grafik 1).
Grafik 2: Livata olgulannm ilk klinik birim ile ATK 'nda ki muayene sonu91annm kar§lla§tlfllmasl.
Livata oldugu Livata
olmadlgl
Karar verilemeyen
milk kiinik birim
Ii1ATK2.iK
Grafik 3: Hymen muayenelerinde ilk klinik birim ile ATK'mda ki muayene
bulgulanmn dagJllml. 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Bakire Oldugu Anatomik Bakire Bakire Olmadlgl Karar Verilemeyen
E:I ilk klinik birim
aATi< 2.iK
Olgulann ilk klinik birimlere geli§leri ve muayeneleri ile ATK 2. ihtisas Kurulu 'nda yapdan cinsel
muayene sonu~lan
kar§J1a§tmlml§-tlr. ilk klinik birimlerde livata olgu-lanmn, 36'slOda (%43,90) livata eyleminin gergekle§tigi, 38'inde (%46,34) gergekle§medigi ve 8'in-de (%9,76) ise bir kanaat
olu§madl-gl belirlenmesine kar§In, ATK 2. ihtisas Kurulunda yapdan
degerlen-dirmede sadece 8 olguda (%9,76)
livata eyleminin olu§tugu, 72'sinde
(%87,80) ise olu§madlgl, 2'sinde
de(%2,44) bir kanaat olu§madlgl
tespit edilmi§tir (Grafik 2).
Adli birimlerce himen mu
aye-nesi, IrZIna ge9ilip ge9ilmedigi,
ba-kire olup olmadlgl sorulan ol gular-da; ilk klinik birim muayenesinde 8 I 'inin (%57,45) bakire oldugu,
6'smlO (%4,25) anatomik bakire
oldugu, 42 'sinin (%29,79) bakire
olmadlgl, 12'sinde (%8,51) karar
verilemedigi, ATK 2. ihtisas Kuru-lu' nda yapJlan degerlendirmede 100'unun (%70,92) bakire oldugu,
18'inin (%12,76) anatomik bakire
oldugu, 23'unun de (%16,31)
ba-kire olmadlgl belirlenmi§tir (Grafik 3).
Dosyalann incelenmesinde
hi9-bir olguya konsultasyon istenmedigi, laboratuar incelemesinin yapJlmadlgl ve samk profillerine ait verilere yer ve-rilmedigi saptanml§tlr.
TartI~ma
Toplumda gruplar ve kurumlar arasmda var olan ileti§imi bozan, dayam§maYI koparan sosyal bir sorun olarak
tarihin ilk donemlerinden beri ara§tJrmacliann ve bilim adamlannm dikkatini geken §iddet eylemleri, ya§amm her
alamnda duygusal, sozel, fiziksel, cinsel, siyasal ve daha bir 90k boyutla kar§lmlza 91kmaktadlr (10, 11). Adli Tıp Dergisi 2001; 15(4): 12-16
adli birimlerce gonderilen olgularm %87'sinin kadm ve % 13 'ilniln erkek oldugu bildirilmektedir (12). <;ah§mamlz -da -da olgulann %82,6'sml kadm, % 17,4'ilnil erkekler olu§turmakta olup benzer s;ah§malarIa uyum gostermektedir.
~iddet is;erikli eylemler §ehirlerde daha yaygm goriilmektedir. Bu durum kil~ilk yerle§im birimlerindeki ula§lm gils;liigilne ve olaYI saklama egiliminin fazla olmasma baglanml§tlf. istanbul' da 1997 yIimda yapllan bir ~ah§mada da olgulann %50'sinin illerde, %50'sinin il~e, kasaba ve koylerde oldugu bildirilmektedir (13). <;ah§mamlzda, 01 -gulann %51 ,5'inin iI, %49,5'inin il~e ve bagh birim merkezi olduklan saptanml§ ve bu ph§ma ile benzerlik gos-termektedir. Ancak bu tip eylemlerin her yerde olu§abilecegi ger~egi goz ardl edilmemelidir.
Barut~u ve arkada§lannm yaptJgI bir ~ah§mada bu tilr olgulann %92,5 gibi yiiksek bir klsmlmn hastanelerde muayene olduklan belirtilmektedir (13). <;ah§mamlzda da benzer olarak olgularm slkhkla ilk olarak devlet hastane-lerine (%54,7) ba§vuruda bulunduklan belirlenmi§tir. Bu sonu~larda, hastanelerde s;ah§an saghk personeli ve he-kimlerin konu ile ilgili tam bir bilgi birikimine sahip olmalan gerekliligini vurgulamaktarnr.
ATK 2. ihtisas Kurulu 'na cinsel saldm iddiasl ile gelen olgular genellikle olay yerindeki klinik birimlerde ~o ziime kavu§turulamaml§, ~eli§kili veya eksik degerlendirilmi§ o\gular olarak on plana ~Ikrnaktadlrlar. Olgulann ilk klinik birimlere ba~vurdugunda dilzenlenen adli raporlann ~ozilmlenememi§, eksik veya ~eli§kili raporlar olmasma bagh olarak hukuksal silre~te raporlann ATK'na gonderilmesi arasmda ortalama 230,7 giln ge~tigi, ATK'da ol gu-lann muayenelerinin yapllarak raporlann diizenlenmesi arasmda ise ortalama 34,2 giln ge~tigi saptanml§tlr (Grafik 1). Cinsel saldmya ugradlgl iddiasl ile adli birimlerce gonderilen olgulann ilk muayeneleri ile raporlanmn haz lI-lanmasmda ge~en silrenin ortalama 230,7 giln gibi uzun bir silre~ olmasl saldmya ugrayan ki§inin magduriyetine neden olmaktadlf.
Dogru ve hlzh rapor hazlrlanmasmda ya§anan sorunlann ba§hcalan, sagltk birimi ve adli birim kaynakhdlf. Saghk birimi kaynakh sorunlar, hukuki prosedilrii ve adli ve tlbbi kavramlan bilmemek, eksik ve hatah inceleme, adli raporlarm ge~ yazJlmasl veya rapor yazmaktan kas;mma, gerekli konsilltasyon ve tetkiklerin istenmemesi (ge-reksiz konsilltasyon ve tetkik istenmesi), ge(ge-reksiz ve hatah sevkler (gerek~esiz sevkler), kendi bilgi deneyim ve uz-manhk alanlan dl§mda rapor diizenlenmesi, yeterli bilgi almadan ve muayene yapmadan rapor dilzenlenmesi,
sag-hk dosyalanmn yetersiz doldurulmasl, adli dosyalann ar§ivlenmesine ozen gosterilmemesi olarak degerlendiril-mektedir (14-16).
Adli birim kaynakh sorunlar ise muayeneye gonderilen ki§ilerin usulilne uygun gonderilmemesi, eksik belgel er-Ie kesin raporlann talep edilmesi, tetkikleri tamamlanmaml§ olgulardan kesin rapor ahnmasl konusunda Israrh
olunmasl, savclhklar ve mahkemeler veya bunlar adma karakollardan gelen sorulann hatah ve eksik olmasl ve Ad-Ii TIp Uzmam yerine diger uzmanhk alanlanndan adli rapor diizenlenmesinin istenmesi olarak ortaya konmaktadlr
04-16).
1990 yJlmda ATK'nda yapJlan benzer bir ~ah§mada, livataya ugradlgl iddia edilen olgularda ilk klinik birimler
ile ATK'nda yapdan muayene sonu~lan arasmda uyumsuzluk bulundugu, bu durumun ilk muayene ile ATK mu-ayenesi arasmda ge~en siirecin uzunluguna bagh oldugu, yine 1990-1993 Ylllannda vaginal yolla cinsel saldmya ugradlgl iddia edilen 478 olguda yapJlan bir ~ah§mada ilk rapor sonu~lan ile ATK 2. ihtisas Kurulu'nun rapor so-nu~lan kar§lla§tmlmasmda %23,81 'inin uyumlu oldugu, ilk klinik birimdeki muayenede olgulann 56'sl bakire, 44'ii anatomik bakire, 176'smm bakire olmadlgl bildirilirken, ATK'da yapiian muayene sonucunda olgulann 129'u bakire, 252'si anatomik bakire ve 91 'inin bakire olmadlgl bildirilmi§tir (17,18). <;alJ§mamlzda da gerek livata ge-rekse vaginal yoldan cinsel saldmya ugradlgl iddia edilen olgularda ilk klinik birim ile A TK 'nda yapilan muayene sonu~lan olduk~a farkh bulunmu§ olup benzer ~ah§malarla uygunluk gostermektedir (Grafik 2,3). Bu da cinsel sal -dm olgulannda ilk muayenenin uzmanla§ml§ birimlerce yapIimasmm gerekliligini ortaya koymaktadlr.
Dokgoz H, Yamk A, Giinaydm U, Biitiin C, Sozen $
Sonue;
Sw;: saYllan cinsel amac,:h eylemlerle kar~Ila~an olgularla ilgili bilgi ve muayene sonuc,:lannm eksiksiz olarak ad-Ii tIP uzmanma ula~tlfllmasl, adIi rapor olu~turulurken ki~inin aydmlatIlml~ onaml ahnarak aynnuh oykiisii, eksik-siz fizik muayene, laboratuvar incelemeleri, elbiselerin incelenmesi, konsiiltasyon istemlerinin olu~turulmasl, has-tahk, gebelik ve psi~ik travmaya kar~l koruyucu onlemlerin ahnmasl, hukuksal i~lemlerin dogru ve hlZh i~lemesine
ve saldmya ugrayan ki~inin magduriyetinin azaltIimasmda etkili olacakttr (3,15,16,19, 20). <;ah~mamlzda ince-lenen olgulann hic,:birinde konsiiltasyon ve laboratuvar incelemesinin yapllmaml~ olmasl ve samk profiline ait veri-lerin yer almamasl endi~e vericidir. Bu tip olgularda ~ikayet ba~vurusunun c,:ok dii~iik olmasmm yam Slra suc,:lunun yakalanma oranmm da c,:ok az oldugu unutulmamahdlr. Yapllan c,:ah~malarda ABD'de cinsel saldm faillerinin
ya-kalanma oranmm %3,5 oldugu, cinsel saldm merkezlerinin bulundugu yerle~im merkezlerinde ise suc,:lulann
yaka-lanma oranlannm %69 oldugu belirtilmektedir (21). Olkemizde ise biI oran konusunda net veriler elde edebilmek
~ok giiytiir.
Toplum ic,:inde gizli kalan cinsel saldm olayma bakl~ ac,:lS1 insan haklannm geIi~mesine ko~ut olarak giindeme
gelmi~ ve cinsel saldm olaymm nesnel kriterlerinin belirlenmesi ic,:in farkh bilim dallanmn i~birligi, bireyin ve top-lumun egitimi ile teknik ara~tlrmalann yapIlmasl yoniinden yararlan kamtlanml~ cinsel saldm merkezlerinin kuru-larak yaygmla~tmlmasmm gerekliligi ortaya c,:lkml~tIr (7, 12, 13, 22, 23). Bu tiir saldmlarda, ancak eksiksiz ve dogru yakla~lmlar sonuca ula~mada ve benzer eylemlerde caydmcI nitelik ta~lmada etkin olacaktlr.
Kaynaklar
1. <;:ekin N. Hilal A. Bilgin N, Alper B, Giilmen MK, Savran B, Sanca AD. Adana'da AglT ceza Mahkemesine Yanslyan Cinsel Surr1ann
incelenrnesi. Adli TIp Biilteni, 1998;3(3):81-85.
2. Dudlle M. The Need for Sexual Assualt Centers in the United Kingdom. Br Med J, 1985; 290:77lc3.
3. Polat O. Adli TIp Kitabl. Der Yaymlan, Karde§ler Matbaasl, istanbul 2000; 233-246.
4. Marshall WI. Diagnosing and Treating Sexual Offenders. Hess AK, Weiner lB. Ed. The Handbook of Forensic Psychology.
Second Ed. John Wiley 6 sons, Inc. 1999; 640-654.
5. Letter LM, Whitehill DL. Management of Female Sexual Assault Am Fam Physician, 1998; 58(4):920-6.
6. E§iyok B, Yorulmaz C, Giinay BY. Cinsel Saldmlarda PostkoitaI interval. Adli TIp Dergisi, 2001: 15(2):84-92.
7. Geberth VJ. Practical Homicide Investigation. Tactics, Procedures and Forensic Techniques. CRC Press Inc. 1993; 294-297.
8. Busby DM. The impact of Violence on the Family. Treatment Approaches for Therapists and Other Proessionals.
Allyn and Bacon 1996; 222-225.
9. Inman K, Rudin N, Ed. Principles and Practice of Criminalistics. The Profession of Forensic science. CRe Press LLC. 2001; 15-19.
10. Lester D. Crime as opportunity. Br J ofCrim. 1991; 31(2): 186-188.
11. BalClOglu i. $iddet ve Toplum. Bilge yaymlan, istanbul, 2001: 15-22.
12. Salarrin S, Alper B. Urrkan H. Seksiiel Saldmlarda Magdurun Muayenesinde kar§lla§dan Sorunlar. Adli TIp Dergisi, 1991 ;7: 133-139.
13. Barutrru N, Yavuz MF, <;:etin G. Cinsel Saldm TanlSlnda Magdurun kar§i1a§ugl Sorunlar. Adli Tip Biilteni, 1999;4(2):41-53. 14. Polat O. Uygulamada Adli TIp ile ilgili Sorunlar ve <;:oziimler. Adli Tip Kurumu Yaymlan, istanbul 2001; 25-26.
15. Canbaz K. ilk ve acil Yardlm Tedavi Basamagmda Adli Oigulann DegerJendirilmesi. Uzmanhk tezi, 1998; 72-76.
16. Soysal Z, Eke M. Cinsel Surrlar. Soysal Z, <;:akallr C. Ed. Adli TIp. i.O. Cerrahpa§a TIp fakiiltesi Yaymlan, istanbul, 1999; 1167-1208. 17. Klrangil B, Soysal Z, Sozen $. Livata Olgularmda ilk Tlbbi Muayenenin Onemi ve Livata iddiasl Bulunan 228 Olgunun Retrospektif
Degerlendirilmesi. Adli TIp Dergisi, 1992; 8 :15-29.
18. Klrangil B, Okudan M, A§IClOglu F, A§IClOglu A, Soysal Z. Vagina Yoluyla Cinsel SaldmyaUgradlgl iddiasl Bulunan 478 Olgunun
Retrospektif Degerlendirilmesi ve Bu Olgularda ilk Muayenenin Onemi. I.Ulusal Adli TIp Kongresi,
Poster Sunulan Kitabl, 1998: 343-351.
19. Heger AH. Sexual Violence. Mason lK, Purdue BN, ed. The Pathology of Trauma. Third Ed. Arnold 2000; 176-190.
20. Camps FE, Robinson AE, Lucas BGB, Thomas Fe. Ed. Gradhwohl's Legal.Medicine. Third Ed. Bristol, John Wright & Sons Ltd. 1976; 395-40 I.
21. Tintinalli JE, Hoelzer M, Oak R. Clinical Findings and Legal Resolution in Sexual Assault. Ann Emerg Med. 1985;14(5):447-53. 22. Knight B. Forensic Pathology. Sec. Ed. Arnold 1996; 417-425.
23. Prentky RA, Burgess A W. Forensic Management of Sexual Offenders. Kluwer Academic I Plenum Publishers. 2000; 171-74.
ileti§im Adresi: Dr. Halis DOKGOZ Adli TIp Kurumu Ba§kanbgl,
iSTANBUL Adli Tıp Dergisi 2001; 15(4): 12-16
