Girifl
Orf, genelde koyun ve keçilerde, a¤›z etraf›nda ve bazen vücudun k›ls›z bölgelerinde geliflen, nadiren ölüme yolaçan, veziküllü ve püstüllü döküntülerle karakterize bir hastal›kt›r (1,2). Etken parapoksvirus cinsinden, 160-260 nm boyutlar›n-da yumurtams› bir DNA virusudur. Elektron mikroskopuyla görüntüsü tipiktir. Tek bir antijenik tipi tan›mlanm›flt›r. Hücre kültürlerinde üretilebilmektedir. Hastal›k, koyunlar›n bulafl›c› püstüllü dermatiti, ecthyma contagiosum, yaral› a¤›z (“scabby mouth”) gibi isimlerle de an›l›r (1-3). ‹nsanlarda da hastal›k oluflturarak baz› klinik tablolara yol açabilir (3,4). Burada ko-yun kesimi s›ras›nda yaralanan, her iki elinde birer parma¤›n-da orf lezyonlar› geliflen ve erythema multiforme ile komplike olan bir olgu sunuyoruz.
Olgu
Otuz yafl›nda, erkek, kurbanl›k koyun kesimi s›ras›nda el parmaklar›nda yüzeyel kesiler oluflmufl ve yaklafl›k 15 gün son-ra bu kesi yerlerinde hastan›n sa¤ el ikinci ve sol el birinci par-ma¤›nda küçük papüler lezyonlar oluflmufl. Lezyonlar giderek büyümüfl ve baflvurduklar› hekim drene etmeye çal›flarak azitro-misin tedavisi vermifl. Lezyonlarda büyüme olmufl ve yaklafl›k üç gün sonra aniden el ve ayaklar›nda fliflme, kafl›nt› ve dökün-tüler geliflmifl. Acil serviste görülen hastaya allerji tan›s›yla an-tihistaminikler ve adrenalin uygulanm›fl. Nispeten flikayetleri azalan hasta, döküntü, kafl›nt›, parmaklar›ndaki yaralar ve elle-rindeki flifllik flikayetlerinin devam etmesi nedeniyle baflvurdu.
Fizik bak›da sa¤ el ikinci ve sol el birinci parmakta yakla-fl›k iki cm çap›nda ortas› krutlu, çevresi eritemli nodüler
lez-yonlar vard›. Eller ile ayaklarda ödem ve avuç içi, ayak taban›n-da belirgin eritemli, baz›lar›n›n ortas›ntaban›n-da veziküller bulunan lez-yonlar izleniyordu (Resim 1-3). Her iki koltuk alt›nda hassas, yaklafl›k iki cm boyutlar›nda lenfadenomegali saptand›. Atefl yoktu ve di¤er sistem muayenelerinde özellik saptanmad›.
Laboratuvar incelemelerinde, lökosit 6700/mm3(%75 nöt-rofil, %5 monosit, %20 lenfosit) di¤er hemogram parametrele-ri normal bulundu. Kan biyokimyas› (glikoz, üre, kreatinin, ALT, AST, bilirübin) normal s›n›rlarda saptand›. CRP 24 mg/lt, eritrosit sedimantasyon h›z› 10 mm/saat saptand›. VDRL ve ro-se-Bengal testi negatif bulundu. Yaradan yap›lan “Tzanck sme-ar” incelemesi negatif olarak de¤erlendirildi.
Sa¤ el ikinci parmaktan al›nan kültürde oksasiline duyarl› koagülaz-negatif stafilokoklar üredi. Sa¤ el ikinci parmaktaki yara ve önkoldaki deri lezyonlar›ndan insizyonel biyopsi uygu-land›. Sa¤ eldeki yarada, epidermiste ortokeratotik hiperkeratoz, akantoz, odaksal polimorf nüveli lökosit egzositozu, spongioz ile yüzeyel ven pleksusunda kar›fl›k iltihap, yer yer bileflke der-matiti tarz›nda da¤›l›m görüldü. Bu bulgular, öykü ve fizik mu-ayene bulgular›yla orf tan›s› konuldu. Önkoldaki lezyonun pato-lojik bulgular›, akut dermatit reaksiyonu olarak tan›mland›.
Hastaya orf ve erythema multiforme tan›s› konularak oral steroid (deflazokort 60 mg/gün), sefadroksil (500 mg, 3x1 oral) tedavisi baflland›. Ödem ve döküntü lezyonlar› h›zla geri-ledi ve üç günde tamamen kayboldu. Hastada steroid azalt›la-rak on günde kesildi. Parmaklardaki yaralar gerilemeye baflla-m›flt› ve hastan›n bir ay sonraki kontrolünde tamamen iyileflti-¤i izlendi.
‹rdeleme
Orf virusu, at, köpek, tavflan gibi baz› hayvanlarda ve baz› geyik türlerinde rastlanabilse de genellikle koyun ve keçileri infekte eder. Etken lezyonlara temas eden insanlara bulaflarak hastal›¤a yol açabilir. Genellikle temas eden bölgede tek tek duran papül, nodül, krutlu lezyonlara neden olur ve bazen yay-g›n hastal›¤a ve komplikasyonlara yol açabilir; viremi
olufltur-Erythema Multiforme ile Komplike Olmufl Bir Orf
Olgusu
Gökhan Aygün1, fiaban Çavufllu1, Hakan Cingil2, ‹lhan Birinci3
Özet: Koyun kesme s›ras›nda yaralanan iki parma¤›nda orf lezyonlar› geliflen ve sonras›nda erythema multiforme ile komplike olan olgu servisimizde yat›r›larak incelendi. Olgunun tan›s› insizyonel biyopsiyle konuldu. Tedavisi ise t›b-bi olarak yap›ld›. Orf konusu gözden geçirildi.
Anahtar Sözcükler: Orf, erythema multiforme.
Summary: Human orf complicated with erythema multiforme. A case report. A patient hospitalized due to orf lesions on one finger of his both hands developed after accidental incision occurred during slaughtering activity, and subsequently complicated with erythema multiforme was presented. Diagnosis was established by incisional biopsy. Patient was treated medically.
Key Words: Orf, erythema multiforme.
((1) 600 Yatakl› Kas›mpafla Deniz Hastanesi, ‹nfeksiyon Hastal›klar› ve Klinik Mikrobiyoloji Servisi, Kas›mpafla-‹stanbul
(2) 600 Yatakl› Kas›mpafla Deniz Hastanesi, Patoloji Servisi, Kas›m-pafla-‹stanbul
(3) 600 Yatakl› Kas›mpafla Deniz Hastanesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Servisi, Kas›mpafla-‹stanbul
39 Klimik Dergisi●Cilt 13, Say›:1 ●2000, s:39-40
40 Klimik Dergisi●Cilt 13, Say›:1
maz (2-4). Nadiren laboratuvar infeksiyonu oluflturabilir. ‹n-sanda en çok ellerde ve kollarda, bazen yüzde teker teker du-ran lezyonlara yol açar. Bazen perianal bölge, ense, göz, kulak kepçesi gibi bölgeleri tutabilir (3-5). Tüm dünyada yayg›nd›r. Bu arada ülkemizde de bildirilmifltir (1,3,6-8).
Orf lezyonu genellikle derideki girifl yerinde yaklafl›k bir haftal›k bazen birkaç haftal›k kuluçka dönemi sonras›nda olu-flan papül fleklinde bafllar ve vezikül-püstül sonras› nodül ve nodül ortas›nda krut oluflur. A¤r›, kafl›nt›, lenfadenit efllik ede-bilir. Genelde lezyonlar 6-8 haftada kendili¤inden iyileflir (3,4). ‹mmün sistemi bozulmufl kiflilerde dev orf nodülleri,
tek-rarlamalar ve sistemik tablolar görülebilir (9,10). Önemli komp-likasyonlar aras›nda lenfanjit ve erythema moltiforme say›labi-lir (3-7). Orf infeksiyonunda oluflan immün yan›t›n erythema multiforme’den sorumlu olabilece¤i belirtilmifltir (11).
Histopatolojik incelemede belirgin akantoz, psödoepitel-yomatöz hiperplazi, inklüzyon cisimcikleri, dermiste yo¤un lenfohistiyositik infiltrasyon saptanabilir. Tan›sal amaçl› insiz-yonel biyopsi önerilir. Baz› dirençli olgularda eksizinsiz-yonel bi-yopsi faydal› olabilir (3-5).
Elektron mikroskobu ile tipik yumurtams› flekilde viral partiküller görülebilir. Hücre kültürlerinde üretilebilir. Çeflitli yöntemlerle antikor tetkiki yap›labilir (KBR, ELISA, IFA). Tek bir serolojik tipi bulunmaktad›r (1-3). Ayr›ca tan›da sa¤-maç nodülleri, pyojenik granülom, dermatofibrosarkom gibi baz› maligniteler, nadiren flarbon, tüberküloz, tularemi sorun olabilmektedir. Anamnez (koyun-keçi ile temas) tan› için en faydal› aflamad›r (3,5).
Orf, genellikle 6-8 haftada kendili¤inden iyileflti¤inden özel bir tedavi gerektirmez. Komplikasyonlar geliflirse, bun-lara yönelik tedavi ve sekonder infeksiyonlar›n önlenmesi yeterlidir (3-5). ‹mmünosüprese olgularda, iyileflmeyen lez-yonlarda lokal idoksiüridin (%40) uygulamas› veya eksizyo-nel cerrahi giriflim faydal› olabilmektedir (9-10). Hastam›z-da erythema multiforme geliflti¤inden oral steroid teHastam›z-davisi bafllanm›flt›r.
Sonuç olarak, orf, ülkemizde rastlanan, özellikle hayvan-larla (koyun-keçi) temas› olanlarda geliflen cilt lezyonlar›nda hat›rlanmas› gereken bir infeksiyondur. Bazen komplikasyon-lara yol açarak, bazen tan›s› konulamayarak sorun oluflturabil-mektedir.
Kaynaklar
1. Unat EK. T›p Bakteriyolojisi ve Virolojisi. Cilt 2. bask›. ‹stanbul: Dergah Yay›nlar›, 1987:950-1
2. Neff JM. Parapoxviruses and molluscum contagiosum and tana-poxviruses. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R eds. Mandell, Douglas and Bennett’s Principles and Practice of Infectious Di-seases. 4th ed. New York: Churchill Livingstone, 1995:1329-30 3. Tüzün Y, Tüzün B. Derinin viral hastal›klar›. In: Tüzün Y,
Koto¤-yan A, Aydemir EH, Baransü O, ed. Dermatoloji. 2. bask›. ‹stan-bul: Nobel T›p Kitabevi, 1994:216-7
4. Gill MJ, Arlette J, Buchan KA, Barber K. Human orf. Arch Der-matol 1990; 126:356-8
5. Chadidi N, de Fontaine S, Lacotte B. Human orf. Br J Plast Surg 1993;46:532-4
6. Badak FZ, Serter D. Bir olgu nedeniyle ortun gözden geçirilme-si. ‹nfeks Derg 1995;9:237-9
7. Dinçer T, Zeren ‹, Tosun O, Karaman A. Orf ve eritema multifor-me birlikteli¤i. Türkderm Deri Hastal›klar› ve Frengi Arflivi 1995;29:170-2
8. Gürel M, Özardal ‹, Bitiren M. Yüze yerleflimli orf (ektima con-tagiosum) [Özet]. In: 14. Prof. Dr. A. Lütfü Tat Simpozyumu (An-kara, 17-21 Ekim 1999) Kitab›, 1999: 77
9. Hunskaar S. Giant orf in a patient with chronic lymphocytic le-ukaemia. Br J Dermatol 1986; 114:631-4
10. Tan ST, Blake GB, Chambers S. Recurrent orf in an immuncomp-romised host. Br J Plast Surg 1991;44:465-7
11. Yirrell DL, Vestey JP, Norval M. Immune responses of patients to orf virus infection. Br J Dermatol 1994;130:438-43
Resim 1. Ellerde ödem ve orf lezyonlar›.
Resim 2. Her iki orf lezyonunun yak›ndan görünüflü.
