500 yaşındaki Kapalıçarşı onarılmayı bekliyor

»is

SOH yaşındaki

onarılmayı

bekliyor

K İM L İĞ İ

Tam 47 bin 6 0 0 m e tre k a re lik b ir a la n a y a y ılm ış olan K a p a lıç a rş ı 61 s o kaktan o lu ş u r. D ört yanı ve yakın çevresi k endi iç in d e birer ü n ite olan h a n la rla ç e v rilid ir. İçerd e 3600 c iv a rın d a d ü k k â n o lu p , 20 bin kişi ç a lış ır. Ç a rş ın ın ilk ç e k ird e ğ i bugü n Eski B e d e s te n d e n ile n B izans ç a ğ ın d a n k a lm a bir y a p ıd ır. t Ç a rş ın ın Y en i B ed esten b ö lü m ü ise (b u g ü n k ü K a p a lıç a rş ı’d ır) F a tih devrin d e y a p ıld ı. Ö n c e a h ş a p y a p ıla n y a p ı, ç e ş itli k ereler y a n ıp , d e p re m d e y ık ıld ık ta n so n ra en son 1 8 9 8 'd e ka g ir o la ra k ye n id e n in şa e d ild i. K a p a lıç a rş ı eski d e v irle rd e her s abah d u a c ıb a ş ı d e n ile n biri ta ra fın d a n d u a e d ile re k a ç ılır, a k ş a m la rı da gerıe d ua e d ile re k k a p a n ırd ı. Ç arşı bu g ü n kü b o rs a ve b a n k a la rın iş in i de g ö rü rd ü . F a tih ç a ğ ın d a ç a rş ıd a 128 kasa vardı. Z a m a n ın z e n g in le ri m ü c e v h e rle rin i,çok d e ğ e rli a ltın ve g ü m ü ş e ş y a la rın ı bu k a s a la rd a s a k la rla rd ı. 19. yüzyıl s o n la rın d a A v ru p a k u m a ş la rın ın g e n iş ö lç ü d e ithal e d ilm e s i ç a rş ın ın el d o k u m a kum aş tic a re tin e e ngel o ld u . Y ab a n c ı b a n k a la ra para y a tırılm a s ı d a bu n a e k le n in c e çarşı eski ö n e m in i y itird i.

o m 600 m etrekareiı'k b ir a la n ı k a p lay an K a p alıçarşı'd a :0 dükk ân var.

4

Kapalıçarşı

G ünde ortalam a 7 bin turistin

gezdiği Kapalıçarşı yılların

ilgisizliği ile harap hale geldi...

Yapılacak restorasyonla

Kapalıçarşı'nın fizikî

görünüm ünün ve özelliklerinin

korunması sağlanacak

Y A S E M İN S A N E R

500 yıldır iş ve ticaret

dünyamızın merkezi olarak ayakta duran, ancak yılla­ rın ilgisizliğinden çürümeye başlayan Kapalıçarşı için, en sonunda baştan başa bir restorasyon kararı alındı.

Hükümetin aldığı karara göre, yalnız İstanbul’daki değil, Kayseri ve Bursa’da bulunan kapalıçarşılar da onarılacak.

Kapalıçarşı, İstanbul’a gelen her turisti, karakte­ ristik yapısıyla, dar sokak­ larına sıralanmış dükkânla­ rıyla, âdeta bir mıknatısgibi çekiyor. Öyle ki, çarşıyı ge­ zen turist sayısı günde 7 bin kişiyi bulabiliyor. Kapa- lıçarşı turistleri kendine çe­ kiyor ama, turistler gerçek­ te her sokağında belli bir işkoluna dahil usta ve çı­ raklarının çalıştığı o tarihî Kapalıçarşı’y ı değil de, birer satıcı işlevini gören mağa­ zaların dizildiği bir çarşıyı buluyorlar karşılarında. Üstelik ışıl ışıl reklam pa­ nolarıyla kaplı bu mağaza­ lar, ça rşıyı dışardaki rastgele bir çarşıdan farklı kılmıyor. Kala kala, çarşı­ nın üstünün “ kapalı” olma­ sından başka da bir özelliği kalmıyor.

Kapalıçarşı’ dan kuşkusuz tarihte yüklenmiş olduğu ticari işlevi sürdürmesi beklenemez. Ancak yetkili­ ler, çarşının fizikî görünü­ münün, özelliklerinin ko­ runması için çaba harcıyor­ lar. Kapalıçarşı’yı yabancı

turistlerin daha iyi algıla­ yabilmesi için mola olanak­ larının geliştirilmesi, do­ laşım akslarının, girişlerin, otoparkların düzenlenmesi, dükkânların kapı üstlerin­ deki ışıklı reklam panoları­ nın çarşının karakteristik görünümünü bozmasının engellenmesi öneriliyor. Buradaki kimi dükkân sa­ hiplerinin yer kazanmak kaygısıyla zemini kazmala­ rının önlenmesi için bazı koşulların getirilmesi ve za­ yıflamış dış duvarların, kö­ tü döşeme kaplamalarının, akan damlarının onarılma­ sı, yenilenmesi öneriliyor. Ote yandan. Turizm Ba­ kanlığının yapmış olduğu gözlemlere göre, İstanbul turizmi için bir alışveriş merkezi olan Kapalıçarşı turuna katılan turistlerden sadece 10’da biri çarşya so­ kuluyor. Diğer turistler ise, sadece yabancı turistler için düzenlenmiş modem mağa­ zalara götürülüyor. Bu yeni mağazalar da, turistik a- hşverişin büyük bir kesimi­ ni a contalar aracılığıyla da denetimleri altına almış bu­ lunuyorlar. Kısacası, tu­ ristlere Kapalıçarşı’nın fi­ ziksel ve mahallî özellikleri yeterince sunulmadan, mağazalarda alışveriş yap­ tırılıyor.

Kapalıçarşı’da kamuya ait en büyük yapı olan “ Sandal Bedesteni” ni

ilgili-Mnr

I # ,

J E W E U E Rt

Iş ıl ış ıl rek lam p a n o la rı ile kaplı m a ğ a zaların önü nden h e r gün b in le rc e k iş i g e ç e r...

ler bütünüyle turistik a- maçlı hale getirmeyi planlı­ yorlar.

Çarşının Nuru Osmaniye girişinde yer alan ve saatte kapısından 3 bin kişinin girdiği tesbit edilen “ San­ dal Bedesteni” , 1914’ten beri İstanbul Belediyesi Mezatlar Müdürlüğü ta­ rafından kullanılıyor. Mücevherat, halı ve eşya mezatlarının yapıldığı be­ destende, ayda ortalama bin hah satılıyor. Satışlar herkese açık, hatta yaben- cılar da girebiliyor, ancak dövizle ödeme yapılamıyor.

Şimdi ilgililer bedestende bulunan ve ahşapları çürü­ müş 3 ayrı amfiteatrı onar­ mayı planlıyorlar. Ayrıca,

“ U” şeklinde,

yerleştirilmiş yükselen ahşap sıralardan oluşan bu

amfiteatrlr .-ın

çev­ resindeki diğer üniteleri kaldırarak, mezatların ya­ pıldığı bu bölümleri iyice belirgin hale getirmeyi, bu­ rada mola olanaklarını ya ratmayı ve kısacası turist­ lerin ilgisini çekecek bir ko­ numa getirmeyi düşünü­ yorlar.

K A P A LIÇ A R Ş I

G iy ilm e m iş ç a m a ş ırla r nasıl kokar b ilirs in , S a n d ık od a la rın d a ;

S en in de dü k k â n ın ö y le k o k a r işte. A b la m ı ta n ım a z s ın ,

H ü rriy e tte g e lin o la c a k tı, yaş a s a y d ı; Bu te lle r onun te lle ri,

Bu duvak o n u n du vağ ı işte. Y a bu c a m la rd a k i kadınlar? Bu m avi m avi,

Bu yeşil fis ta n lı...

G e c e leri de a y a k ta m ı d u ru rla r böyle? Y a şu p e m b e za r g öm lek?

O nun da b ir h ikâyesi yok m u? K ap altçarşı d iy ip de geçm e; K a p a lıç a rş ı,

K ap alı k u tu .

ORHAN VELİ KANIK

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi