-r 7 - S8*a-9
E rm en ?slai| ?...
Erm enistan, Güney Kafkasyada Leninkan’ dan Güneye doğru T ürk hududu ile A raş nehrinin Doğu K u zeyinde, aşağı yu ka rı yüz kilom etre genişliğinde ve üç yüz kilom etre u- zunluğunda b ir dörtken halindedir. Başşehri E riv a n ’ dır. Y e rlile rin M a- sis dedikleri A ra ra t dağının Doğu ya doğru genişleyen yam açlarında yeşil, verim li dağlık b ir ü lke d ir; diğer şehirleri Nahcevan Leninkan yâni, Güm rü, Culfa, M a rlu n i’ dir. j «Sovyet Sosyalist C um huriyetle,
ri B irliğ i» denilen Bolşevik Rusya hudu tları içinde, gûya m üstakil bir cu m h u riye ttir; h akikatte m uhtar bir v ilâ y e ttir.
Büyük gaye güden, aryen olm ak la övünen, soylarını diğer soylar - dan üstün tutan a şırı m illiy e tçi ve komiteci Erm enilere göre «Büyük Ermenistan» H azar denizinden K u zılırm ağa, Çoruh ve Y e şilırm a k k ı yılarından Mezopotam ya’ya ve To roslaria Akdeniz arasındaki memlo ketlere kadar yayılm akta d ır.
T arihin m uhtelif devirlerinde E r. menistan K r a lı olan çeşitli ır k la r , dan adam lar, bu yerlerde kısım k u sim hâkini olm uşlar; faka t bu hal diğer b ir çok m ille tle rin yabancı ülkelerde ku rd u k la rı egemenlik g l. bidir. B ü yük Erm enistan hiç b ir * zaman m illi b ir karakter b irliğ i gös j termemiş, burada tam b ir Erm eni çoğunluğu görülm em iştir. Erm eni - ler, anayurtlarından İranlIların,
i Rom alıların, Doğudan gelen diğer
kavim lerin tesiri altında, onlardan kaçarak Anadolunun bazı k ısım la , rina y a y ılm ışla r; buralarda bilhas sa T ü rk H ü küm d arları tarafından himaye edilm işlerdir.
T orosların Güneyinde olan K lllk - ya ’ da K r a llık kuran Erm en ller, Sel çuk İstilâsından kaçan ve bu yaH e. rin yabancıları olan küçük gruplar« d ır ki, oralarda kalm ayı H açlı O r. dularına borçludurlar.
1890 da L ayp zig ’ de basılan «Ma- yer’s Konvesations - Lexikon» İsim li Alm anca ansiklopediye göre o za m anki Erm eni nüfusu şö y le d irı | İranda b ir m ilyon, Rusyada y a .
rım m ilyon, Asya T ürkiyesinde dört yüz bin, A vrupa T ü rk iy e sin de yâni Balkanlarda yüz bin, H in . distanda beş bin, A frik a d a beş bin, Transilvanya ile M aoaristan ve Ga- liçyada on a ltı bin
A sırla rca kardeş gibi yaşadığım ız T ü rkiye E rm en ilerini em peryalist yabancı devletler, kendi ih tira s la rı uğruna k ış k ır ttıla r ; Erm enilerin bile nefretle a n d ıkları kom lteoller, yabancılara âlet oldutşr, ta tsız hâ
diselere sebep oldular.
Son defa Fransadan gelen b ir a t. lasta Erzurum , Erzincan, K a rs gl- bi b ir çok vilâ y e tle rim izi İçine alan. biı1 bölgeye kara y azılarla «Erm e *- nistan» adı verilm iş, Doğu Toros- ların ism i de «Erm eni Torosları» olarak g österilm iştir. B e lli ki bu ha | ritayı Fran sız dostlarım ızın himaye sindeki kom iteci döküntüleri yap - m ışlar. İlim , siyasete âlet edilince gülünç oluyor.
Kadircan KAFLI
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
