ÂLEMİNDE
___ __________________________ ______
Türk operetinin ilk tenoru:
L ü tfu lla h
S ü ru ri’nin
40. sanat
yılı jübilesi
40 y ıl önce ilk T ü r k o p e r e t tr io s u : Ö m e r A y d ın , S e lâ lı C e h d i v e L ü tf u lla h S iir u r î T ü r k iy e ’n in B a tıy a y ö n e lm e s in in m ü z ik a la n ın d a ilk ö n c ü le r in d e n b ir i d e « O p eret» t ir . H a lk a en' y a k ın s a n a t k o lla r ın d a n b ir i o la n o p e r e t, m e m le k e tim iz d e ç o k s e s li m ü z ik d e n e m e le ri iç in d e m u h a k k a k k i e n çok e tk i y a p m ış sa h n e - m ü zik ta r z ıd ır . B u y o lu n g e lişm e si g e r e k ir k e n , a k s in e y ı ll a r g e ç tik ç e b irç o k s e b e p le r y ü z ü n d e n b u k lâ sik v e g e rç e k s a n a t k o lu n u n so y su z laş m a sı v e g ü n ü m ü z d e ise ö lü h a le g e lm e si, m e m le k e tim iz h e s a b ın a ü z ü n tü v e re c e k b i r d u r u m d u r . İ ş te y o ru c u s a n a t h a y a tın ın 4Ü y ılın ı « o p eret» y o lu n d a h a rc a m ış v e jö n -k o m ik v e k o m p o zisy o n ro l le r in d e b ü y ü k b a ş a rı g ö s te rm iş ilk te n o r la r ım ız d a n L ü tf u lla h S ü r u r ı ’ n in 7 m a r t s a lı g ecesi Y en i T iy a t ro d a «40. Y ıl S a n a t J ü b ile s i» y a p ı l a c a k tır . K e n d is iy le g ö rü ş tü ğ ü m ü z d e ğ e r li s a n a tç ın ın s a n a t h a y a tın ı v e b a z ı h â tı r a l a r ın ı k ıs a c a s a n a t s e v e r o k u r la r ım ız a t e k r a r h a t ı r l a ta b ilm e y i, o p e r e te e m e k v e r m iş b i r s a n a tç ı için ço k g ö rm ü y o ru z ... T ü r k s a h n e s in in « S ü r u r î K a r d e ş le ri» n d e n L ü tf u l l a h Sjjj u r î- i He 'de; fa tiy a tr o y a 1921 y ılın d a g irm iş. O z a m a n « T ic a re ti B a h riy e M e k teb i» n in son s ın ıfın d a im iş, y e ğ e n i S e zai N a m ık ( ilk İ s ta n b u l O p e r e tin in b ü y ü k k o m iğ i) ile ilk o p e r e t b e s te c im iz M u h lis S a b a h a t t in ’in te ş k il e ttiğ i «Y eni O p e re t» tr u p u n d a ö n ce «Ç aresaz» ı, s o n ra s ır a s iy le V e d a t Ö rfi B e n g ü ’n ü n « B alo K a ç a k la rı» , F. L e h a r ’m « T a rla K u şu » v e d iğ e r ta n ın m ış o p e r e tle r i o y n a m ış tır . îz m ir in k u r t u lu ş u n d a p r o fe s y o n e l o la r a k s a n a tın ı m e s le k h a lin e g e tire n L ü tf u lla h S ü r u r î ve a r k a d a ş la r ı, « İz m ir İ h t iy a t Z a b itle ri D e rn eğ i» y a r a r ı n a İz m ird e B ah- r ib a b a p a r k ı ö n ü n d e k i s a la ş t iy a t r o d a , m e rh u m e H a lid e P i ş k i n ’le b i r li k t e «Ç aresaz» ı o y n a m ış la r. B u s a la ş t iy a t r o n u n b i r ö z e lliğ i d e şu d u r : S a h n e s in in ik i k a p ıs ı d e n iz e a ç ıld ığ ı için , m eh ta p lı- g e c e le rd e b a z ı s a h n e le r d e d e n iz fo n o la r a k k u lla n ılır m ış ! B u a r a d a N u r i G enç v e R e ş it G ü r z a p ’m t r u p a i lt i h a k ı n d a n s o n ra , « S ü re y y a O p e re ti» y le i lk e şi ( G ü lr iz S ü r u r i ’n in a n n e s i) m e r h u m e S u z a n h a n ım la b ir lik te « Y u n a n is ta n tu r n e s i» n e ç ık ılm ış ; « M u h lis ’in Ç o c u k la rı O p e r e t H e y e ti» a d ı a ltın d a A n a d o lu t u r n e s i y a p ılm ış v e n ih a y e t « H a lk O p e re ti» n d e ü n lü I r m a T o to ( K a r a c a ) ile b ir lik te , b ü y ü k sü k s e y a p a n o- p e r e t le r i o y n a m ış la r. F a k a t b ü tü n b u te m s ille r in iç in d e T ü r k iy e n in i lk o p e r e t tr io s u s a y ıla n ta n ın m ış İ f f e t İ b r a h im v e T ü r k iy e n in «co- q u e lin » i s a y ıla n S e lâ h C e h d i’si ile b i r li k t e o y n a d ık la rı «Ç aresaz» , h â t ır a l a r ı n ın te m e l ta ş ın ı te ş k il e t m iş. B ü tü n o p e r e tle r d e b i r li k t e oy n a d ığ ı s a n a tç ıla r a r a s ın d a V e li D a y ı, M e h m e t K a ra c a , İ b r a h im D e li d e n iz , R e şit G ü rz a p , Ş e r e f Ş e n p ı- n a r , Ş c v k iy e M ay ( ilk ü n lü sub- r e t) , Y a ş a r Ö zsoy, C e lâ l Y ak ıtp , K e m a l T ö zel, M u a m m e r R u şe n (M u a m m e r K a r a c a ) v e d iğ e r le r iy le o la n m ü ş te r e k h â tı r a l a r ın ı L ü tf u l la h S ü r u r i ’n in u n u tm a s ın a im k â n y o k ... « S ü r u r î K a rd e ş le r» in s a h n e y e ç ık ış s ıra s ın ı s o rd u ğ u m z am an , se s in d e b ira z h e y e c a n b e lir d i ve şöy le c e v a p v e r d i :
- « İlk ö n ce C e lâ l S iir u r î'y i s a h n e y e ç ık a rd ım . S o n ra Y u s u f S ü ru - r î ’y i p iy e s y a z m a ğ a te ş v ik e ttim . 1935 - 36 y ılın d a K o n s e r v a tu v a r d a n A li S ü r u r î ’y i a la r a k « H alim e» O p e r e tin d e s a h n e y e ç ık a rd ım . K ızım G ü lr iz S ü r u r î ise M u h s in E r t u ğ r u l ’ u n te ş v ik iy le Ş e h ir T iy a tr o s u n a in tis a p e tti.»
L ü tf u lla h S ü r u r î 12 y ıld a n b e ri ik in c i e şi Ş ü k r a n S ü r u r îy le e v li d ir. Ö zel h a y a tın d a ço k b a h tiy a r o ld u ğ u n u s ö y liy e n L ü tf u lla h S ü r u rî, h e r an ç e h re s in d e n e k s ik o lrrr- y a n n e şe v e k a h k a h a y ı m u n ta z a m h a y a ta , h e r g ü n y a p tığ ı so ğ u k d u şa v e a ş ırı z e v k le r i o lm a m a s ın a m e d y u n d u r .
«— O p e r e tte n b a ş k a h iç b ir zev k im y o k tu r . S a d e c e y e lk e n i çok s e v e rim , 9 y ıl b ir in c ilik ald ım » d i y e n L ü tf u l l a h S ü r u r î, te k a m a c ın ı: « Ö lm ed e n önce e s k id e n iste d iğ im g ib i g e rç e k k lâ s ik o p e r e ti ilı^ a ed e b ilm e k tir . B u n u n için sa d e c e b ir
L ü tf u l l a h S ü r u r î 40 y ıl s o n ra t e k r a r s ö y liy e c e ğ i « T a rla K uşu*-
n d a k i ş a r k ı la r ı e z b e r liy o r lo k a l v e r ils in k â f i! B u n u n d ış ın d a h e rş e y b iz d e v a r . B ilh a s s a d e ğ e r li s a n a tç ıla r..» s ö z le riy le b e lir tm iş tir . , S a n a tç ın ın «40. S a n a t Y ılı J ü b i lesi» ço k ilg i ç e k ic i b i r p ro g r a m ı ih tiv a e tm e k te d ir . B ilh a s s a F ra n z L e h a r ’ın « T a rla K u şu » o p e r e tin in 1. p e r d e s in in T ü r k iy e d e ilk d e fa o y n ıy a n la r ta r a f ın d a n t e k r a r oy n a n m a s ı, b u g e c e n in b ü y ü k b i r ö- ı z e lliğ in i te ş k il e d e c e k tir . İ b r a h im > D e lid e n iz (K o c a Y u s u f), R e ş it G ü r zap ( jö n k o m ik ), L ü tf u lla h S ü r u r î ( r e s s a m S e r m e t) , Ş e v k iy e M ay (K o k o t F a h ir e ) , C e lâ l S ü r u r î ( K a m b u r k a h v e c i), Ş e r e f Ş e n p m a r ( k o m ik ) v e M e h m e t K a r a c a ’n ın ro l a la c a ğ ı b u te m s ild e a y rıc a V e li j D a y ı K o ro s u y e r a la c a k tır . P r o g r a m d a a y rıc a Ş e h ir T iy a tr o s u n d a n b i r p e r d e lik o y u n , İ lh a m G e n ç e r O r k e s tr a s ı, H a ld u n D o rm e n T iy a t ro s u , D a rv a ş v e a r k a d a ş la r ı b u lu n m a k ta d ır . M ü n ir N u re d d in S e lç u k d a b u jü b ile y e , y e n i b e s te le d iğ i ş a r k ıla r ı ç a la c a k b i r k e n te t e ş liğ in de, s o lis t o la r a k se v e se v e k a tıla c ağ ın ı s ö y le m iş tir . T e k r a r g ü zel b i r o p e r e t g e ce sin i b ize b u jü b ile n in y a ş a tm a s ın ı d ile riz .
S e lm i ANDAK İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi
