Mevlana kavgası

Mevlânâ kavgası

)Türk klasiği sayanlarla

saymayanlar tartışıyor

Melih Cevdet Anday Görüşleri

eleştiriliyor "Elbette Türk klasiği"

Tomris Uyar "Bizim klasiğimizdir" Asım Bezirci "Türk klasiği sayılamaz" Atilla Özkırımlı "Iran klasiğidir"

şair ve yazar Melih Cevdet Anday'ın "Türk edebiyatı­ nın klasiği yoktur. Mevlânâ da klasik değildir" şeklinde bir görüş belirtmesi, yazar­ lar ve eleştirmenler arasın­ da farklı düşünceler öne sü­ rülmesine yol açtı

Attilâ ilhan, selim ileri ve Tomris uyar, Mevlânâ'yı Türk klasiği saydıklarını, Asım Bezirci ile Atilla Özkı- rımlı saymadıklarını

söyle-dller • 7 > __

ifi

Melih Cevdet’in “Türk edebiyatında klasik yoktur” sözü ortalığı karıştırdı

■

A

E

H

■ ■

M J b i l ■

m

m

Mevtana klasik mİ? tartışması

( •

Aydın ÖZDALGA |

® î

I

yasını karıştırdı. Bazı edebiyatçılar,

Türkiye’de klasik olduğu görüşün­ de birleşirken, M evlânâ’nm Türk

klasiği olduğu konusunda farklı gö­ rüşler belirdi.

Milliyet’in sorularını yanıtlayan Anday, "Geçmişten günümüze kal­ mış değeri tartışılmayan edebiyat ü r ü n le r i” d iye ta n ım la d ığ ı “ klasikler” ve “ M evlânâ” konu­

sunda şöyle konuştu:

“ Türk edebiyatı yeni bir edebi­ yattır. Bu nedenle, klasikleri olma­

ması doğaldır. Klasiklerimiz yok di­ ye üzülm ek anlam sız. İlle de kla­ siğimiz olacak diye bir şey yok.

“ M evlânâ’nın neden bir Türk klasiği olm adığına gelince. M evlâ­ nâ, Türkçe değil, zaten Farsça yaz­ mıştır. Herkesin hayran olduğu M esnevi ise açık saçık hikâyelerle dolu bir müstehçendir. M cvlânâ’yı gözünde bu kadar büyütenlerin M evlânâ’yı bir kez olsun okuduk­ larını sanmam. Ben dişimi sıktım ve okudum. Ayrıca, herkesin Mev- lânâ'ya ait sandığı, ‘Ne olursan ol gene gel’ deyimi de M evlânâ’ya ait değildir. Batıkların M evlânâ’ya hayran olduğu da yalandır, kendi mübalağamızdır.”

M elih Cevdet A nday’m “ kla­

A Anday'ın "Mevlânâ klasik değildir" görüşüne ise; Attilâ İlhan, Selim İleri, Tomris Uyar Asım Bezirci karşı çıktılar

sikler” ve “ M evlânâ” ile ilgili gö­

rüşlerini aktardığım ız edebiyatçılar ve edebiyat eleştirm enleri ise şöyle konuştular:

Attilâ İlhan: “ Mevlânâ elbet­ te bir Türk klasiğidir. Her millet, bir medeniyet çerçevesi içinde ge­ lişir. Türk medeniyeti de Doğu- İslam medeniyeti çerçevesinde ge­ lişmiştir. Nasıl ki Fransız kültürü içinde Latince ve Yunanca yazmış büyük yazarlar varsa, Türk edebi­ yatında da Arapça ve Farsça yaz­ mış büyük yazarlar vardır. Bunlar birer Türk klasiğidir. Üstelik M e­ lih Cevdet Anday'ın zannettiği gi­

bi Batı-IIıristiyan kültürünün Do- ğu-İslam kültürüne bir üstünlüğü yoktur. Evrensellik iddiası ise emperyalizmin dünyaya ‘cebren ve hile' ile kabul ettirmek istediği bir iddiadır.”

Tomris Uyar: “ Türkiye’de kla­ sik vardır ve M evlânâ da bu kla­ siklerin cn güzel örneklerinden bi­ ridir. Ancak, bu tartışmanın sağ­ lıklı bir şekilde yürümesi için önce klasiğin tanımı üzerinde anlaşmak gereklidir. Klasik nedir? Ellerden düşmeyen bir yapıt mı, eh işte idare eder denilen bir kitap mı, yoksa sa­ nat değeri tartışılmayan bir ürün

mü? Önce bunun üzerinde anlaş­ mak gerekiyor.”

Selim İleri: “ Yıllardır tekrarla­ nan ‘T ürkiye’de klasik y o k tu r’ gö­ rüşüne katılmıyorum. Klasik ede­ biyat eserinin yaşaridığmı yalnız dil­ le sınırlasak bile, bugün okunm a­ yan klasik eserler yine de değerle­ rini korumaktadır. Türkçe'nin bu­ gün geldiği yer onların değerini na­ sıl sarsabilir? Fuzuli de, Yunus Em­ re de birer klasiktir. Mevlânâ’ya ge­ lince, M evlânâ yaşadığı umutsuz çağa, sanatı ve duygusu ile aydın­ lık getirmiştir. A cı olan, bugüne kadar, M evlânâ’nın eserlerinin şi­

ir diline yaraşır bir sanatkârlıkla Türkçe’ye kazandırtlamamasıdır. M ontaigne'e, R abelais'ye değer ve­ ren Türk aydınlarının M evlânâ'yı klasik saymamaları acıdır.”

Asım Bezirci: “ Türkiye’de el­ bette klasikler vardır. Yunus Em ­ re, Karacaoğlan ve Pir Sultan A b­ dal bence birer klasiktir. Ancak, Türk halk şairleri için söylediğim bu sözleri, divan şairleri için söy­ leyem em . Çünkü onlar kaynak ve temelde Fras şairlerini örnek almış­ tır. Sürekli olarak Farsça yazan M evlânâ'yı ise Türk klasiği kabul etm ek zordur. Bu nedenle, Fars edebiyatı tarihçileri onu Fars şair­ leri arasında gösterir.”

Atilla Özkırımlı: “ Klasik teri­

mini öteki anlamlarını düşünmeden yanlış biçimde kullanıyoruz. Fran­ sız, Rus klasikleri diyoruz. Oysa klasik evrenseldir. Evrensel bir kla­ sik insani bir öz taşır ve insanların ortak değerlerini yansıtır. Bu an­ lamda Türk klasiklerinden söz et­ mek zor. Belki Yunus Emre. Yoksa

‘eski, geleneksel’ anlamında her ül­

kenin klasikleri vardır. Mevlânâ ise evrensel anlamda bir klasik değil­ dir. Mevlânâ’da yaşayan insan yok­ tur. İnsan sureti üzerine üretilmiş düşünceler vardır. Batıldara bu dü­ şünceler besleyen m istizm ve se­ ma ayinleri ilginç gelmektedir. A y­ rıca, ulusal bir belirleme yapılırsa, M evlânâ bir Türk klasiğinden çok, İran klasiğidir.”

İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi