C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 25 (4), 2003 Özel Eki
İLETİŞİM VE DEĞİŞİM
Dr. Şule N. Aytaç
1970’li yıllarda California Üniversitesi’nde yeni bir iletişim yöntemi keşfedilip adına NLP (Neuro Linguistic Programming - Nöro Dilbilimsel Programlama) denip büyük bir hızla dünyaya yayılmaya başlayalı beri iletişim farklı bir anlam kazandı. İnsanın hem kendi iç dünyasının hem de dış dünyanın ayrımına varabilmesinin yolu beş duyusunun kullanımından geçiyor. Tüm bunları görerek, işiterek, hissederek, koklayarak ve tadarak algılıyoruz; bilgi olarak zihnimize depoluyoruz, işliyoruz ve sonuçlandırıyoruz. Ve bu bilgilere ulaşmak istediğimizde yine bu duyulardan biri veya birkaçı ile erişiyoruz, hatırlıyor ve ifade ediyoruz. Deneyim dediğimiz şeyler de beş duyudan oluşuyor; başka neden oluşmuş olabilirdi ki? Zihnimizdeki 'gerçeklik haritası' ki daha önceki deneyimler ve bunların kodlanarak temsilinden oluşmuştur- her hangi bir durumda ne deneyimleyeceğimizi belirliyor. Oysa 'harita arazi değildir'. O halde kısaca zihninizdeki temsili değiştirin, deneyiminiz değişsin.
Bunun en etkili yolu da dilin kullanımı. Beynimiz bizi dinler. Verdiğimiz komutları ya da dıştan gelen önermeleri kendi iç temsiline göre değerlendirir. Kendi kayıtları içinden verilen önermeyi doğrulayacak tüm kodları tarar ve elde etmek istediğiniz sonucu gerçekleştirir. 'Hastayım', 'kendimi kötü hissediyorum' birer örnektir. Kişi böyle deyince kendisine, ne tür sonuçlar çıkar? Ya da 'biz zaten adam olmayız', 'bizim dostumuz yoktur' gibi önermeleri sıklıkla işitince ne oluyor? Öte yandan, 'hiçbir şeyim yok, aslanlar gibiyim', 'biraz dinleneyim, bir şeyim kalmaz' deyince sonuç ne olur? Ya da 'biz kime göre adam olmayız?', 'tam olarak nasıl adanı olmuyoruz?', 'hiç mi dostumuz yoktur?' diye sorguladığımızda bu olumsuz önermeleri, nasıl bir yeni algılama penceresi açılmaktadır?
Beynimiz bizi dinler. Bu nedenle olumlu yönlendirmeler istediğimiz sonuçları elde etmek için daha yararlı ve etkilidir.
Problem çözerken de, kişisel ya da toplumsal bir soruna yaklaşırken de dilimizi değiştirmek, farklı sorular sormak, sorunu kendi zihnimizde aşılmaz bir engel halinden, çözümü kendi içinde görülebilen bir hale taşır. NLP gibi, bugün hayatın her alanında yaygın olarak başarıyla kullanılan bir yöntemi bu süre içinde en etkin anlatımın yolunun, sizlere bir uygulama yaptırmak olduğunu düşünüyorum. Bu uygulama, ayrıca halk sağlıkçılarının benim duyduğum bazı yakınmalarında ( örneğin, bu alana yeterince önem verilmediği, bütçe ayrılmadığı, onların söylediklerinin dinlenip yerine getirilmediği, tıp camiasında biraz üvey evlat muamelesi gördükleri gibi), sorunlara bakış açılarını değiştirerek çözüme hızla ve kolaylıkla ulaşmalarını sağlaması bakımından da yararlı olacağına inanıyorum.
İletişimle değişim dediğimiz şey kendimizi değiştirmekten başlıyor; bunun anlamı ise bakış açımızı, algılamamızı değiştirmek - hem kendimizle olan iletişimimizde, hem de başkalarıyla... NLP bunun için çok etkin ve yararlı bir yöntem.
Şimdi uygulamaya geçelim.
Bu konuda daha ayrıntılı bilgi için web siteme bir göz atabilirsiniz: www.nlp.gen.tr
SORU ALIŞTIRMASI
İkili gruplar. İyi tanımadığınız birini seçin. Biriniz A, diğeri B olsun.
Sorular: 1. Sefer
A sıkıntılı bir problemini düşünür.
B aşağıdaki sorulan sorarak A ile konuşur.
• Problemin nedir?
• Ne zamandır bu seni sıkıyor?
8. Halk Sağlığı Günleri,Halk Sağlığı Ve Sosyal Bilimler, 23 - 25 Haziran 2003 Sivas
• Problemin nedenini ne olarak görüyorsun? • Bunu çözememiş olmanın nedenleri nedir? • Kim ya da ne, bu problemi çözmeyi zorlaştırıyor? Sorular: 2. Sefer
Yukarıdaki sorular hiç sorulmamış gibi davransın her iki kişi de.
A yine aynı problemi düşünür.
B aşağıdaki soruları sorarak onunla konuşur.
• Bu problemi düşünerek, elde etmek istediğin nedir? • Hedefine ulaşmak için neye ihtiyaç duyuyorsun? • Bunu elde etmek için ne gibi olasılıklar var şimdiden? • Hedefine ulaştığını nasıl bileceksin?
• Bu hedefine ulaştığında neyin değişmesini bekliyorsun? Rolleri değiştirin
A ve B rolleri değiştirip yeniden baştan sona bitirin.
Geribildirim
İki sefer arasındaki farkları değerlendirin.
Her iki kişi için de soruları yanıtlarken deneyimlerindeki farkı yaratan fark ne oldu?
? ? ?
