Artan miktarlarda verilen fosforun mısır bitkisinin gelişmesi ve kimyasal bileşimine etkisi

A . E . K .

ANKARA NÜKLEER ARAŞTIRMA TE

EĞİTİM MERKEZÎ

ARTAN MİKTARLARDA VERİLEN FOSFORUN MISIR BİTKİSİNİN GELİŞMESİ ve KİMYASAL BİLEŞİMİNE ETKİSİ

Prof. Dr. N. ÖZBEK F. HAKTANIR

1981 NÜKLEER TARIM BÖLÜMÜ - 7 - 82

ARTAN MİKTARLARDA VERİLEN FOSFORUN MISIR BİTKİSİNİN GELİŞMESİ ve KİMYASAL BİLEŞİMİNE ETKİSİ

Prof. Dr. N. ÖZBEK F. HAKTANIR 1981

İ Ç İ N D E K İ L E R ÖZET ... * ... 1 G İ R İ Ş ... 3 LİTERATÜR ÖZETİ ... 5 MATERYAL ve METOD ... 9 SONUÇLAR ve TARTIŞMA ... W S U M M A R Y ... 23 LİTERATÜR 25

ÖZET

Araştırma artan miktarlarda verilen P'un mısır bitkisinin gelişmesi ve kimyasal bileşimi üzerine olan etkilerini saptamak amacıyla yapılmış­ tır. Bunun için düzenlenen sera denemesinde tesadüf blokları deneme de­ seni ve her muamele 3 paralelli olmak üzere, kontrol dahil 5 ayrı P-* mua­ melesi uygulanmıştır.

Sera denemesinde özellikle alınabilir P- kapsamlarıyla P- fiksasyon kapasiteleri birbirlerinden farklı S değişik tip toprak kullanılmıştır. Denemede uygulanan P- muameleleri ise şöyledir:

P _o (kontrol)

P 80 ppm P (216 mg P/saksı) P2 160 ppm P (*4-32 mg P/saksı) P 3 240 ppm P (648 mg P/saksı) P^ 320 ppm P (864 mg P/saksı)

Bitkide normal bir gelişmeyi sağlamak için ayrıca bütün saksılara 150 ppm M (NH^NOg halinde ve 3 defada) ile 80 ppm K (l^SO^ halinde) ve­ rilmiştir.

Bütün gelişme süresince su, ışık ve ısı faktörleri kontrol altında bulundurulmuş ve bu faktörlerin olanak içerisinde optimum bir düzeyde tutulmasına çalışılmıştır. Yaklaşık 2 aylık bir gelişme sonunda hasat ya­ pılarak her saksıdan a l m a n yaş ve kuru bitki ağırlıkları saptanmış ve bitki materyalinde makro- ve mikro besin maddeleri analizleri yapılmıştır.

Deneme sonuçları aşağıdaki gibi özetlenebilir:

i: Artan miktarlarda verilen P ‘un değişik tip topraklarda yetiştirilen mısır bitkisinde kuru madde miktarı üzerine etkisi topraklara göre sıra­ sıyla; Ahmetli toprağında en fazla kuru madde Pg (28.03 g/saksı), en az P (26.88 g/saksı); Halitpaşa toprağında en fazla kuru madde P„ (33.24 g/ saksı), en az Pq (29.18 g/saksı); Hacıhaliller toprağında en fazla kuru madde P^ (31.48 g/saksı), en az PQ (23.49 g/saksı); Yeniköy toprağında en fazla kuru madde P_ (22.71 g/saksı), en az P (6.54 g/saksı); Çökelek top- r a ğ m d a en fazla kuru madde P^ (17.90 g/saksı), en az PQ (7.05 g/saksı);

- 2

-Karlıpınar toprağmda en fazla kuru madde P (39.82 g/saksı), en az PQ (35.52 g/saksı) uygulamalarıyla elde edilmiştir.

Bu sonuçlar P verilmediğinde bütün deneme topraklarından elde edi­ len kuru madde miktarının en düşük olduğunu ve kuru maddede sağlanan ar­ tış bakımından en etkili P dozlarının, Çökelek ve Karlıpınar toprakları dışında, sırasıyla Pg ve P^ dozları olduklarını açıkça göstermektedir.

2. Artan miktarlarda verilen fosforun mısır bitkisinin makro besin mad­ deleri kapsamı üzerine etkisi

Artan miktarlarda verilen fosforun etkisiyle kontrole göre bitkinin azot kapsamı Halitpaşa ve Hacıhaliller topraklarında değişmemiş, diğer topraklarda ise azalmıştır, fosfor kapsamı bütün topraklarda artmış; po­ tasyum kapsamı Ahmetli, Halitpaşa ve Yeniköy topraklarında artmış, diğer topraklarda azalmış; sodyum kapsamı Karlıpınar toprağı dışındaki toprak­ larda azalmış; kalsiyum kapsamı Halitpaşa ve Karlıpınar toprakları dışın­ daki topraklarda azalmış; magnezyum kapsamı Ahmetli ve Karlıpınar toprak­ ları dışında kalan topraklarda azalmış; kükürt kapsamı ise Ahmetli top­ rağı dışındaki topraklarda azalmıştır.

3. Artan miktarlarda verilen fosforun mısır bitkisinin mikro besin mad­ deleri kapsamı üzerine etkisi

Artan miktarlarda verilen fosforun etkisiyle kontrole göre bitkinin demir kapsamı Karlıpınar toprağı dışında kalan topraklarda genel olarak azalmış, ayrıca Yeniköy toprağı dışında kalan bütün topraklarda Pg dozu ile kıyaslandığında dozunda demir kapsamında bir artış olmuş; mangan kapsamı bütün topraklarda artmış; çinko kapsamı Karlıpınar toprağı dışın­ da bütün topraklarda azalmış; bakır kapsamı Ahmetli, Halitpaşa ve Karlı- pınar toprakları dışındaki bütün topraklarda azalmış ; bor kapsamı ise Yeniköy ve Karlıpınar toprakları dışında genel olarak artmıştır.

3

GİRİŞ

Pratikte elde edilecek ürünün miktar ve kalitesini tayin eden fak­ törlerden birisi de gübrelemede toprağa verilen bitki besin maddeleri arasındaki interaksiyonlardır. Bu interaksiyonlar ise mikro besin madde­ leri ve mikro besin maddelerinin kendi aralarında olduğu gibi makro- ve mikro besin maddeleri arası için de söz konusudur.

Makro- ve mikro besin maddeleri arasındaki interaksiyonlar üzerinde durulmakta ve bunlar içinde fosfor ile mikro besin maddeleri arasındaki interaksiyonlara özellikle P-Zn interaksiyonuna ayrı bir önem verilmekte­ dir. Bu nedenle P-Zn interaksiyonu üzerinde 1936 yılından bu güne kadar çok sayıda bilimsel araştırma yapılmış ve bunların sonuçları da yayın­ lanmıştır. Bu sonuçlara göre, genellikle bu iki besin maddesi arasında antogonist bir etki bulunmakta, yani toprakta alınabilir P miktarının arttırılması Zn noksanlığına neden olmaktadır. Öte yandan fazla P'un et­ kisiyle bitkilerde ortaya çıkan Zn noksanlığına dört neden gösterilmekte olup bunlar sırasıyla, toprakta P-Zn interaksiyonu, kökler tarafından a- lınan Zn'nun bitkinin üst kısmına hareketinin yavaşlaması, bitkinin üst kısmına ulaşan Zn'un basit bir seyreltmeye uğraması ve bitkinin bünyesin­ de P-Zn dengesizliğinin neden olduğu metabolik arıza, yani bu koşullarda Zn’un metabolik fonksiyonum, görememesidir.

Radyoizotop tekniği gerek P-Zn, gerekse P ile diğer mikro besin mad­ deleri arasındaki interaksiyonlarm aydınlatılmasında çok yararlı olmuş­ tur. Bu teknik yardımıyla P-Fe, P-Cu ve P-Mo arasındaki interaksiyonlara ait bugün elde güvenilir bilgiler de bulunmaktadır. Bu bilgilere göre, fazla P ’un Fe ve Cu üzerine olan etkilerinin Zn'ya yaptığı etkilere ben­ zerlik göstermesine karşılık, P-Mo interaksiyonu bunlardan farklıdır. Şöyleki, diğer mikro besin maddelerinden farklı olarak P, Mo alimim ve bunun bitki bünyesindeki hareketini arttırmaktadır. Araştırıcılar buna neden olarak Mo'nin kök hücrelerinden ayrılmasında ve taşınmasında P'un dominant rolü oynadığını ileri sürmektedirler.

Bu araştırma değişik P seviyelerinin mısır bitkisinin gelişmesi ve kimyasal bileşimi üzerine olan etkisinin saptanmasını amaçlamaktadır. Bunun için yapılan sera denemesinde özellikle alınabilir P kapsamlarıyla P fiksasyon kapasiteleri birbirinden farklı 6 toprak ele alınmış ve bu topraklara kontrol dahil 5 ayrı P muamelesi uygulanmıştır. Böylece deği­ şik P seviyelerinin aynı toprakta, ve aynı P seviyesinin ayrı tip toprak­ larda deneme bitkisinin kuru ağırlığı ve kimyasal bileşimi üzerine olan etkilerinin ortaya konulmasına çalışılmıştır.

LİTERATÜR ÖZETİ

Olsen ve ark. (1962), yaptıkları sera denemesi sonunda fosforlu güb- relemenin mısır bitkisinin ilk gelişme döneminde çinko alimim çok azalt­ tığını ve bu durumun özellikle çok yüksek fosfor dozlarında ve fosfor banda verildiğinde ortaya çıktığını belirtmişlerdir. Araştırıcılara göre, fosforun bitkinin çinko alımı üzerine olan bu olumsuz etkisi kökler üze­ rinde basit bir kimyasal olay olarak çinko fosfatın oluşumundan ileri gelmeyip doğrudan doğruya bitki bünyesindeki fizyolojik bir etkisiyle ilgili bulunmaktadır.

Olsen ve ark. (1962), yaptıkları başka bir araştırmada, toprağın ru­ tubet kapsamının artmasıyla bitkideki çinko konsantrasyonunda bir düşme olduğunu, ayrıca toprağın K- saturasyonu derecesinin de mısır bitkisinde P x Zn interaksiyonunu etkilediğini ve K saturasyonu arttıkça fosforun çinko alımı üzerine olan etkisinin daha az olduğunu saptamışlardır.

Terman ve Ailen (1974), yaptıkları bir sera denemesi sonunda P dozu arttıkça mısır bitkisinin 25, 41 ve 53 günlük gelişme dönemlerinde P ali­ minin arttığını ve bitkideki P konsantrasyonunda bir yükselme olduğunu, buna karşılık gelişmenin daha ileri dönemlerinde bitkideki P konsantras­ yonunun verilen P miktarı arttırıldıkça azaldığını ve P dozu arttırıldık­ ça ortaya çıkan böyle bir seyreltmenin diğer bütün elementler için de söz konusu olduğunu belirtmişlerdir.

Termen ve ark. (1977), mısır bitkisi ile yaptıkları başka bir sera denemesinde N, P ve K dozlarının bitkinin gelişmesi ve bitkideki besin maddeleri konsantrasyonu üzerine olan etkilerini arttırmışlar ve sonuç olarak, diğer besin maddelerinin yeterli seviyede bulunmaları şartıyla, her gübre dozu ile bitkide gelişmenin ve bu besin maddelerinin konsan­ trasyonlarının arttığını saptamışlardır. Araştırıcılar ayrıca, düşük P dozlarında (50-100 mg/saksı/6 kg toprak) elde edilen kuru madde miktarı­ nın önemli derecede düşük olduğunu, N dozu arttırıldıkça bitkinin P alı­ mı ve bünyesindeki P konsantrasyonunda bir artış olduğunu belirtmişler­ dir.

Safaya (1976), sera koşullarında mısır bitkisi ile yaptığı deneme sonunda, verilen P rtiktarı 75 mg/g toprağa yükseltildiğinde bitkide göz­ le görülebilir Zn noksanlığının örtaya çıktığını Ve Zn noksanlığı gös­ teren bitkilerdeki P konsantrasyonunun yüksek olduğunu saptamıştır»

Araştırıcı ayrıca verilen P ve Zn miktarlar! arttırıldıkça bitkinin Cu alımında bir azalma olduğunu, gelişmenin başlangıcında P gübrelemesi­ nin bitkinin Mn alimini arttırmasına karşılık, sonradan etkisiz kaldığı­ nı, Zn ilavesiyle bitkideki Fe konsantrasyonunun düştüğünü ve son olarak da, 25 ppm P verilen bitkilerde Zn miktarının arttırılmasıyla ilk geliş­ me dönemlerinde bitkinin Fe aliminin önemli derecede azaldığını belirt­ miştir.

Garg ve Welch (1967), mısır bitkisine fosforun ekimle beraber veril­ mesi halinde verim, bitkideki P konsantrasyonu ve bitkinin P alımında ar­ tışlar olduğunu bu koşullarda ayrıca bitkinin N alımı ve bitkideki N kon­ santrasyonunda da bir artış görüldüğünü belirtmişlerdir.

Terman ve ark. (1972), tarafından yapılan bir denemede, mısır bitki­ sinin P, Mn ve Zn aliminin genotiplere göre değişiklik gösterdiği saptan­ mıştır.

Watanabe ve ark. (1965), serada mısır bitkisi ile yaptıkları bir de­ nemede P seviyesi, 40 yM’deki Fe EDDHA ile 0.2 m M'dan 0.6 m M'e çıkarıl­ dığında, bitkide şiddetli Fe noksanlığı simptonlarınm ortaya çıktığını, bu noksanlığın Fe EDDHA dozunun 40 pM’den 80 yM (2-4 ppm Fe)'a çıkarılma­ sıyla giderildiğini saptamışlardır. Araştırıcılar Fe dozunun arttırılma- sıyla bitkinin üst kısmındaki Fe konsantrasyonunun değişmemesine karşılık P/Fe oranının 158’den 61*e düştüğünü ve böylece Fe++,in fazla miktarda ve­ rilmesiyle fazla P'un olumsuz etkisinin giderildiğini belirtmişlerdir.

Wallace ve ark. (1978), fosforun etkisiyle ortaya çıkan Zn, Fe, Mn ve Cu noksanlığı problemiyle ilgili olarak soya fasulyesi ve bakla ile yaptıkları su kültürü denemesinde sonuç olarak, solüsyonun pH'sı ile ilgi­ li mikro besin maddelerinin alımları ve bunların bitki bünyesindeki kon­ santrasyonları arasında sıkı bir ilişkinin bulunduğunu, yüksek pH’da so­ lüsyondaki P miktarının arttırılmasıyla bitkinin yaprak, gövde ve kökle­

rindeki Zn, Mn ve Cu konsantrasyonunun azaldığını, Fe konsantrasyonunun ise yalnız kökte bir azalma gösterdiğini, buna karşılık düşük pH'da P miktarının arttırılmasıyla yaprak, gövde ve köklerde daha fazla Zn, Mn ve Cu bulunduğunu, bitkinin bu kısımlarındaki Fe miktarının ise azaldığı­ nı bulmuşlardır, Araştırıcılara göre, bakla ile yapılan aynı denemeden elde edilen sonuçlar soyadakinden pek az farklı olmuştur.

Karshirad ve ark. (1978), P ve Fe’in bakla bitkisinin gelişmesi ve kimyasal bileşimi üzerine etkilerini saptamak amacıyla iki ayrı bölgeden

(Airport ve Koashkak) aldıkları topraklarla yaptıkları sera denemesinde bu topraklara değişik seviyelerde P (0, 50, 100 ve 200 ppm) ve Fe(0, 5, 10 ve 20 ppm) vermişlerdir. Araştırıcılar sonuç olarak, diğer toprak ti» pine göre erir tuz ve mübadele olabilir Na kapsamı yüksek, organik madde, N, Fe, Zn ve Mn kapsamı düşük olan Airport toprağına Fe verilmediği za­ man bitkide Fe noksanlığı simptonlarının ortaya çıktığını, bu toprağa 5 ppm gibi az miktarda Fe'in verilmesiyle simptonlarm giderildiğini, Airport toprağında yetiştirilen bitkiden elde edilen kuru madde miktarı­ nın bütün uygulamalarda diğer topraktan düşük olduğunu, 50 veya 100 ppm P'un verilmesiyle her iki toprakta da bitkide en iyi gelişmenin olduğunu, ancak Fe bakımından topraklar arasında farklılık bulunduğunu ve optimum gelişme için Airport toprağına 20 ppm Fe ilavesinin gerektiğini, bitkinin mineral madde kapsamının her iki toprakta da artan miktarlarda verilen P ve Fe'e bağlı olarak değişiklik gösterdiğini ve son olarak da, P ve Fe arasında önemli interaksiyonların bulunduğunu belirtmişlerdir.

Baker ve ark. (1971), düşük ve yüksek P aküraülasyonunun bitkide kim­ yasal element akümülasyonuna etkisini saptamak amacıyla iki mısır popu- lasyonu ile yaptıkları denemeden elde ettikleri sonuçlara dayanarak, bü­ yüme odasında 3 haftalık bir gelişmeden sonra yüksek P akümülasyonunun etkisiyle bitkideki N akümülasyonunun arttığını, S, Ca, Cu ve B konsan­ trasyonlarında da önemli artışlar olduğunu belirtmişlerdir.

- 8

-Adriano ve ark. (1971), yüksek ve düşük P seviyeleriyle yüksek sevi­ yedeki diğer besin maddelerinin P-Zn ve P-Fe ilişkileri üzerine olan et­ kilerini saptamak amacıyla mısır ( Zea mays L.) ile yaptıkları sera dene­ mesinde, sırasıyla bitkide sürgün gelişmesinin yüksek P ve yüksek Zn se­ viyelerinde arttığını, ancak diğer besin maddeleri noksanlıklarında bunun azaldığını, bitkinin P ile beslenmesinde N ve K ’un, Fe veya Zn'ye göre da­ ha çok etkili olduklarını, Ca'un P, Zn ve Fe üzerine antagonist, Mg'un ise Fe dışında P ve Zn üzerine sinerjİst bir etkisi olduğunu, aynı şekilde Cu ve M n ' m sürgünlerdeki P ve Fe konsantrasyonları bakımından antagonist et­ kileri olduğunu, buna karşılık sürgünlerdeki P konsantrasyonunu pek az et* kilediklerini ve son olarak da, yüksek P seviyelerinde en önemli interak» siyonun Fe ve Zn arasında bulunduğunu ve yüksek P seviyelerinin bu besin maddelerinin absorbsiyonlarından çok taşınmalarını engellediğini sapta­ mışlardır.

MATERYAL ve METOD

Araştırmada materyal olarak daha önce "Gediz Ovası pamuk yetiştiri­ len toprakların kükürt durumu ve bu topraklarda alınabilir kükürt mikta- r ı n m tayininde kullanılacak yöntemler" adlı araştırma için kullanılan toprak örneklerinden özellikle alınabilir P- kapsamlarıyla P* fiksasyon kapasiteleri birbirinden farklı 6 değişik tip toprak ele alınmıştır.

Toprakların önemli bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri cedvel l'de verilmiştir.

Cedvel l ’in incelenmesinden de anlaşılacağı gibi, toprakların teks- türleri Tmlı-Kumlu ile Killi arasında, pH’l a n 7.90 ile 8.55 arasında değişmekte olup reaksiyonları hafif alkali ile orta dereçede alkali (Aka­ lan 1968), kireç kapsamları 0.42 ile 9.89 arasında olup, az kireçli ile kireçli (Çağlar 1949); organik madde kapsamları 0.80 ile 2,14 ara­ sında ve humusça fakir ile orta derecede humuslu (Hizalan ve Ünal 1966); fosfor fiksasyon kapasiteleri 25.24 ile 82.08 arasında; katyon mübade» le kapasiteleri 6.14 ile 36.41 me/100g arasında bulunmakta ve toprakların katyon mübadele kapasiteleri genellikle toprakta bulunan kilin cinsi ve miktarıyla organik madde miktarına bağlı olarak değişmektedir (Akalan 1968) toprakların tarla kapasiteleri ise 13.31 ile 41.34 arasında değişmekte» dir.

Sera denemesi

Sera denemesi Özbek (1966 )'e göre ve tesadüf blokları deney desenine göre 3*er paralelli düzenlenmiş ve deneme bitkisi olarak mısır ele alınmış­ tır. Her toprak için kontrol dahil 5 ayrı P muamelesi uygulanmış ve deneme­ de toplam 90 saksı (6 x 3 x 5) kullanılmıştır.

Fosforla gübreleme (doppel-süperfosfat halinde) aşağıdaki plana göre yapılmıştır. PQ (kontrol) P 80 ppm P (216 mg P/saksı) P2 160 ppm P (432 mg P/saksı) P3 240 ppm P (648 mg P/sak.nı) P^ 320 ppm P (864 mg P/saksı)

miktar-I »o o. m a: id H U id H •rl ta „ © * « •H CO CM LO o> H t> <4 if o o CO H CO • • • • • • H i- CM CO m H CM CO CO H »—4 if id w

I

•rl a; © > © ta a: •h N •rl •rl a o00 H if CO ©■ to r-t • o it t- CO rH H w rH • • • • • • • H H to (O CO to o « g H CM H CO § •rl >> CO to 0) © -H © ■H AC CO •rl (M & © a . AC it CO to (O CD oo CN 00 cd o <0 o • • • « • • m H CO H cn CM CM in to to CO a> © c /-N AC » :0 r- •rl r- c © it rH rH o c** it o H a> © TJ C* to CM CO o rH rH N rH 00 •o • • • • • • © u © H rH rH o rH CM 1 A © o • g a C U rl Şh < CO © o CM oo 00 to CD H •rl o if to it CD 4- 00 a: © Vi • • • • • • © © o CD 00 o CO O) & H a. AC o •rl 4J H rH c © O to m o CO CM © N sc cr> m if o if a> rH iO a. • • • • • • rl r* CO 00 GO CO r*-3 M <d H 4-» (/> fd £ i-4

I

r \ J s-~\ _M r-\ ►3 CO CO CO r l CO w >3 >3 «H w w r l rl c rl H 3 3 r l r| C H ta C r l c g r \ r l H 3 3 a Éj H 1 AC AC :3 1 •rl 1 -M 3 rH r l r l rl •rl © r l ■H rH rH H rH AC g i—t © c C H « 3 •rl rl rl r j •rl E- AC CO H H H AC tH © H U © H © ©> •rl a AC -I © rH >> a: r l It i f 1 © O . u ■M •P rC AC rH rl Q< © •rl rl •rl w rH 0 g rH O a AC Ç) H ■2 © © © JO id < 33 33 >• o > AC

larda olmak üzere 150 ppm N (NH^NOg halinde ve 3 defada), 80 ppm K (K^SO^ halinde) verilmiştir.

Ekim 29.2.1980 tarihinde yapılmış ve tohumluk olarak P x 525 çift melez mısır kullanılmıştır. Başlangıçta her saksıya 5 mısır tohumu ekil­ miş ve tarla kapasitesinin % 30’u kadar çimlenme suyu verilmiştir, Çim­ lenme 5 günde tamamlanmış, birinci (7.3.1980) ve ikinci (17.3.1980) sey­ reltmeden sonra her saksıda 2 bitki bırakılmıştır.

Gelişme süresince su, ısı ve ışık faktörleri kontrol altına alınmış ve bu faktörlerin olanak içerisinde optimum seviyede tutulmasına çalışıl­ mıştır. Ayrıca gelişme süresince periyodik olarak fenolojik gözlemler de yapılmıştır.

Hasat 7.5.1980 tarihinde bitkiler toprak yüzünden kesilerek yapılmış ve her saksıdan a l m a n yaş ve kuru bitki ağırlıkları saptanmıştır.

Sera denemesinden elde edilen bitki materyali 65 °C’de kurutulduktan sonra öğütülmüş Hrl'lik HNOgîHClO^ asit karişimi ile yaş yakılmış ve elde olunan örneklerde N ve bor dışında diğer bütün macro- ve micro besin mad­ deleri analizleri yapılmıştır.

Total azot Chapman (1961)’a göre mikro Kjeldahl metodu ile, total fosfor Barton (1998)'a göre kolorimetrik olarak, total sodyum ve potas­ yum Chapman ve Pratt (1961)*a göre fleymfotometrik metod ile, total kal­ siyum ve magnezyum Chapman (1961)'a göre Beckman’m Ca/Mg analizörü ile, total kükürt Kaçar (1972)'a göre Varian Techtron spektrofotometresi ile türbidimetrik olarak tayin edilmiştir.

Total Fe, Mn, Zn ve Cu tayinleri Chapman ve Pratt (1961)’a göre Pye-Unicam SP 2900 Atomik absorbsiyon spektrofotometresi ile yapılmıştır.

Total B, Berger ve Troug (1939)’a uyularak a l m a n bitki materyali

% 5'lik H^SO^'ü kapsayan etil alkol ile ön yakma işleminden sonra

500 + 50 ° C ’de kül haline getirilmiş ve 1.0 İf HCl'de eritildikten sonra Curcumin metoduyla spektrofotometrik olarak tayin edilmiştir. Bu analiz­ lere ait sonuçlar cedvel 2*de verilmiştir.

Deneme sonuçlarının istatistik analizleri Düzgüneş (1963)’e göre yapılmıştır.

o» 00 CO c'­ 8 CO CO en en O, • . • • . O. H o o o o CO o o CO CN p p m 4 “• en 4 * t- o m H . <N o0 CO• H• •H U 4) H 4 « N ••O I CN H I nt w s

ïï

•H t 4) G JO H N «0 XI i-4 00 O» io

I

•M t»

I

CN H !> •O <0 O CM CN 4 - o en S St 4 * ID CN o, « • • • •• <X o O CO H O o S CO u> t- O» en (X 4 * G- <o G - H ex • . » . . 00 en CO St H HH <2 en bt o o & O CO m en 4* o CO CM O CO a • • • . • S. GO r-i tO en lf> A *-» H lO O 00 CO CN r-8 LO 00 CM CO 00 ex • • • . • 0* CO H CO en en c** r* (O f- CO £ r-J00 orH CN LOCO enen • • . • . <0 O O m to CO H CN r-t G (0 x: £ H •H •8 + (0 2 CM st en <o CM CM co G- H CO • • • • • O o O O O 00 to en en 4* en a> o G- CO . « • • • o o H O O 04 •H rH O o o O O •rt LO o in O 00 t 1 • CN en• en. en• en• G H O. en H en <-4 < en C0 en o m H o «-4 H o 2 . • . . . O o O O o U « H «J H V> •H •H «J «-4 O* G* 0) ïO <D <0 t* ■0_S •r44-» X!H ₄ rN0 t. _i H O G X, o £ <0 fb 0) SO H < s 2 î« ej. K-x-ll pi na r 0 . 1 8 2 4 . 0 0 1 . 1 1 0 . 4 3 3 4 . 8 7 6 5 . 0 2 1 1 . 9 1 2 7 . 0 9 1 . 0 9 4 . 1 4 0 . 8 1

13

-Toprakta bulunan bitki besin maddeleri için ortayâ konulmuş bulunan standart değerlere göre* toprakların total azot kapsamları % Öl05 - 0,19 çırasında ve düşük seviyede (Black 1965); alınabilir fosfor kapsamları 3,80 ile 33,00 ppitı ârasmda olup, Hacihaliller ve Çökelek topraklarında düşük, diğer topraklarda ise ÿèterli seviyede (Olsen vé ark. 195*+); müba­ dele olabilir potasyum kapsamları 0,*+3 ile 1,11 ıtle/İÖÖg arasında ve ye* terli seviyede (Jackson 1962); mübadele olabilir sodyum kapsamları 0.16 ile 0.6*+ me/100g arasında olup, Yeniköy toprağında düşük, diğer toprak­ larda yeterli seviyede (Jackson 1962); mübadele olabilir kalsiyum ve mag* nezyum kapsamları 5.55 ile 3*+.87 me/100g arasında olup, Ahmetli, Yeniköy ve Çökelek topraklarında düşük, diğer topraklarda yeterli seviyede (Jaçkson 1962); alınabilir kükürt kapsamları 56.25 ile 79.62 ppm arasında ve yeter­ li seviyede (Pal ve Motiramani 1971); alınabilir demir kapsamları 5,5*+ ile 56.25 ppm, alınabilir mangan kapsamları 6.37 ile 27,09 ppm, alınabilir ba­ kır kapsamları ise 0,*+0 ile 15,*+3 ppm arasında olup bütün topraklarda ye* terli seviyede (Lindsay ve Norvell 1969); alınabilir çinko kapsamları 0,29 ile 13,1+1+ ppm arasında olup, Halitpaşa, Hacihaliller ve Çökelek toprakla* rında düşük, diğer topraklarda yeterli seviyede (Lindsay ve Norvell 1969); alınabilir bor kapsamları ise 0.53 ile 1.39 ppm arasında ve kritik seviye* de (Finck 1975) bulunmaktadır.

- 14

-SONUÇLAR ve TARTIŞMA

X. Artan miktarlarda verilen fosforun mısır bitkisinde kuru madde miktarı üzerine etkisi

Artan miktarlarda verilen fosforun değişik tip topraklar üzerinde yetiştirilen mısır bitkisinde kuru madde miktarı üzerine etkisi Cedvel 3' de gösterilmiştir.

Cedvel incelendiğinde, sırasıyla Ahmetli toprağında en fazla kuru maddenin P3 (28.03 g/saksı), en az kuru maddenin Pq (26.88 g/saksı); Ha- litpaşa toprağında en fazla kuru maddenin P3 (33.2*+ g/saksı), en az kuru maddenin PQ (29.18 g/saksı); Hacıhaliller toprağında en fazla kuru madde* nin P^ (31.*+9 g/saksı), en az kuru maddenin PQ (23.*+9 g/saksı); Yeniköy toprağında en fazla kuru maddenin P3 (22.71 g/saksı), en az kuru madde­ nin PQ (6.5*+ g/saksı); Çökelek toprağında en fazla kuru maddenin P^(17.90 g/saksı), en az kuru maddenin PQ (7.05 g/saksı) ve Karlıpmar toprağında en fazla kuru maddenin P^ (39.82 g/saksı), en az kuru maddenin ise PQ (35.52 g/saksı) uygulamasıyla elde edildiği görülür.

Bu sonuçlar, fosfor verilmediğinde bütün deneme topraklardan elde edilen kuru madde miktarının en düşük olduğunu, ve kuru maddede kontrole göre sağlanan artış bakımından en etkili P dozlarının Çökelek ve Karlı- pınar toprakları dışında sırasıyla Pg ve P^ dozları olduklarını açık ola­ rak göstermektedir.

Öte yandan cedvelin son kısmında yer alan LSD değerlerine göre, ku­ ru madde miktarı bakımından P dozları arasındaki farklar Hacıhaliller toprağında % 5, Yeniköy ve Çökelek topraklarında % 1 düzeyinde önemli, Ahmetli, Halitpaşa ve Karlıpınar topraklarında ise istatistiksel olarak önemlidir.

2. Artan miktarlarda verilen fosforun mısır bitkisinin makro besin maddeleri kapsamı üzerine etkisi

Artan miktarlarda verilen fosforun değişik topraklar üzerinde yetiş­ tirilen mısır bitkisinin makro besin maddeleri kapsamı üzerine etkisi ced­ vel *+'de gösterilmiştir.

1_o. 00_m es₀₀ m_<S H_{H 00 co} H • • • • • • H m 0> 10 O CO sa i 00 00 00 co co i <0 •G •o 4) •H₍₀ •rl A _co U a* H *0 V) co t H N e ba ın_ı-t § X 1 _ou •H₍₀ tu •H_w a; o •H Mu d) e <u <0 G r~K •H •H u_{U a>} <0 (4 > !G e0 m T» G_{u «J} İd +» H_{G •H}.X « E M •H S +* M CO d) LO o ın en m 3- 00 H_4> O_• en_• co_• r-_« 00_• co 00_{• •} M c- r- 10 (0 es co :0 H H H O £ 3- t'­ H rH (0 m H AC t/) es 00 es o r-•H • • • • • • é e (0 O Ol es es 10 4) es es es G 0) •H_H (0 J3 ri O <0 33 •H_H V 1 < en 10 co en 00 r4 zt * es o * es m • • • • • CO o H H H 10 es 00 co co co ıd_e» n> 00 H 10 3* C'­ o, H_• m_• o_• es_• en_• co_• •H_H O) es H co o s ıd sc es co co co 00 CO en co co co 00_• 00_• r-_• o_• o_• c/î_• 10 r- 00 t'­ 55 es es es es es 0) > ■g 4> O N Ö LO O • O H_O • O O H CL, Cu _euCM _euCO _OUCf Q CO 5 O CO J K D e ğ e r l e r 3 p a r a l e l o r t a l a m a s ı d ı r

- 16

-Cedvel 4. Artan miktarlarda verilen fosforun mısır bitkisinde makro besin maddeleri miktarı üzerine etkisi*

P N P K Na Ca Mg S Dozları % % % % % % % Ahmetli 2.77 o 0.15 0.78 0.019 0.57 0.20 0.033 P 2.08 0.30 0.78 0.018 0.52 0.22 0.050 P2 2.08 0.38 0.80 0.018 0.48 0.22 0.050 P3 2.08 0.52 0.83 0.017 0.44 0.20 0.047 P^ 2,08 0.47 0.80 0.021 0.47 0.20 0.060 LSD(0.05) N.S 0.04 0.04 N.S 0.04 N.S 0.007 LSD(O.Ol) 0.06 N.S 0.05 0,009 Halitpaşa P _o 2.77 0.11 0.84 0.031 0.44 0.28 0.027 P 2.77 0.19 0.87 0.027 0.48 0.25 0.020 P2 2.77 0.27 0,86 0.027 0.49 0.29 0.017 P3 2.77 0.30 0.85 0.025 0.47 0.25 0.023 P4 2.77 0.35 0.82 0.024 0.47 0.26 0.023 LSD(0.05) _ N.S 0.03 0.02 N.S N.S N.S N.S LSD(O.Ol) 0.04 N.S Hacıhaliller PQ 2.08 0.14 0.82 0.040 0.55 0.29 0.030 2.77 0.17 0.73 0.029 0.47 0.23 0.013 P2 2.08 0.29 0.77 0.028 0.54 0.23 0.010 P3 2.08 0.34 0.76 0.026 0.58 0.22 0.013 PH 2.08 0.33 0.77 0.023 0.53 0.21 0.010 LSD(0.05)N ^S 0.03 0.04 0.006 0.03 _N.S 0.006 LSD(0.01) 0.05 0.06 0.009 0.04 0.009

Cedvel H'ün devamı Yeniköy Po 3.47 0.11 0.84 0.031 0.85 0.47 0.067 Pı 2.08 0.20 0.87 0.022 0.61 0.38 0,037 P2 2.08 0.36 0.86 0.021 0.70 0.43 0.060

»3

2.77 0.48 0.84 0.023 0.70 0.46 0.047 2.77 0.48 0.82 0.016 0.57 0.42 0,040 LSD(0.05) N.S 0.04 0.03 0.006 0.04 0.03 0.008 LSD(O.Ol) 0.06 N.S 0.009 0.06 0.05 0,010 Çökelek Po 3.47 0.13 0.97 0.038 0.63 0.49 0.050 Pı 2.08 0.19 0.72 0.036 0.47 0.32 0.030 P2 2.08 0.29 0.77 0.022 0.48 0.35 0.037 P3 2.77 0.35 0.77 0.031 0.52 0.33 0.033 P4 2.77 0.36 0.78 0.031 0.54 0.32 0.027 LSD(0.05) N.S 0.02 0.03 0.005 0.04 0.03 0.008 LSD(O.Ol) 0.03 0.05 0.007 0.06 0.05 0.011 Karlıpmar Po 2,,08 0.14 0.87 0,022 0.53 0.20 0.027 P1 1.,39 0.14 0.83 0.025 0.52 0.19 0,030 P2 1.,39 0.23 0.92 0.027 0.52 0.21 0.030 P3 1

.

,39 0.24 0.72 0.025 0.54 0.20 0.033 P4 1.,39 0.29 0.75 0.027 0.64 0.22 0.033 LSD(0.05) N.,S 0.03 0.04 N.S 0.05 N.S N.S LSD(O.Ol) 0.04 0.06 0.07

- 18

-diğer uygulamalarda aynı (% 2.08); en fazla fosfor Pg (% 0.52), en az fosfor P (% 0.15); en fazla potasyum P- (% 0.83), en az potasyum P ve P (% 0.78); en fazla sodyum P^ (% 0.021), en az sodyum Pg (% 0.017); en fazla kalsiyum P (% 0.57), en az kalsiyum P- (% 0.44); en fazla magnez» yum p ve P2 (% 0.22), diğer uygulamalarda aynı (% 0.20); en fazla kükürt P^ (% 0.060), en az kükürt ise PQ (% 0,033) uygulamalarında saptanmıştır.

Halitpaşa toprağında azot bütün uygülatnalarda aynı (% 2.77); en faz» la fosfor P^ (% 0.35), en az fosfor PQ (% 0.11); en fazla potasyum P^

(.% 0.87), en az potasyum P^ (% 0.82); en fazla sodyum PQ (% 0.031), en az

sodyum P^ (% 0,024); en fazla kalsiyum P2 (% 0.49), en az kalsiyum Po

(% 0.44); en fazla magnezyum P2 (% 0.29), en az magnezyum Px ve Pg($ 0.25);

en fazla kükürt PQ (% 0.027), en az kükürt ise P2 (% 0.017) uygulamaların­ da saptanmıştır.

Hacıhaliller toprağında en fazla azot P^ (% 2.77), diğer uygulamalar­ da aynı {% 2.08); en fazla fosfor P„ 0,34), en az fosfor P (% 0.14); en fazla potasyum PQ (% 0.82), en az potasyum P (% 0.73); en fazla sod­

yum PQ (% 0.040), en az sodyum P^ (% 0.023); en fazla kalsiyum Pg(% 0.58), en az kalsiyum P^ (% 0.53); en fazla magnezyum Po (% 0.29), en az magnez­ yum P^ (% 0.21); en fazla kükürt PQ (% 0.030), en az kükürt ise P2 ve P^

(% 0.010) uygulamalarında saptanmıştır.

Yeniköy toprağında en fazla azot PQ (% 3.47), en az azot P^ ve P2

(% 2.08); en fazla fosfor Pg ve P^ (% 0.48), en az fosfor PQ (% 0.11);

en fazla potasyum P^ (% 0.87), en az potasyum P^ (% 0.82); en fazla sod­ yum PQ (% 0.031), en az sodyum P^ (% 0.016); en fazla kalsiyum PQ(^ 0.85), en az kalsiyum P^ (% 0.57); en fazla magnezyum P0 (% 0.47), en az magnez­ yum Pu (% 0.42); en fazla kükürt P (.% 0.067), en az kükürt ise P (% 0.037)_{*T O l} uygulamalarında saptanmıştır.

Çökelek toprağında en fazla azot PQ (% 3.47), en az azot P ve P2 (% 2.77); en fazla fosfor P^ (% 0.36), en az fosfor PQ (% 0.13); en faz­ la potasyum PQ (% 0.97), en az potasyum P^ (% 0.72); en fazla sodyum PQ (% 0.038), en az sodyum P2 (% 0.022); en fazla kalsiyum PQ (.% 0.63), en az kalsiyum (% 0.47); en fazla magnezyum PQ (% 0.49), en az magnezyum P V6 P^ {% 0_.3 2_{); en fazla kükürt PQ (% 0.050), en az kükürt ise P^ (% 0.027)}

- 19

-Karlıpınar toprağında en fazla azot PQ (% 2.08), diğer uygulamalar­ da (% 1.39):, en fazla fosfor (% 0.29), en az fosfor PQ ve P^ (% 0.14-); en fazla potasyum P2 (% 0.92), en az potasyum Pg (% 0,72); en fazla sodyum P2 ve P^ (% 0.027), en az sodyum PQ (% 0.022); en fazla kalsiyum Pl+(% O^^), en az kalsiyum ve P2 (% 0.52); en fazla magnezyum P^ (% 0.22), en az magnezyum P (.% 0.19); en fazla kükürt Pg ve P^ (.% 0.033), en az kükürt ise Pq (% 0.027) uygulamalarında saptanmıştır.

Cedvelin son kısmında yer alan LSD değerlerine göre, P uygulamaları­ nın bitkinin azot kapsamı üzerine etkisi istatistiksel olarak önemsiz, fos­ for kapsamı üzerine etkisi bütün topraklar için % 1 düzeyinde önemli, po­ tasyum kapsamına etkisi, Hacıhaliller, Çökelek ve Karlıpınar topraklarında

% 1, Ahmetli, Halitpaşa ve Yeniköy topraklarında % 5 düzeyinde önemli, sod­

yum kapsamına etkisi, Hacıhaliller, Yeniköy ve Çökelek topraklarında X düzeyinde önemli, diğer topraklarda ise istatistiksel olarak önemsiz, kal­ siyum kapsamına etkisi, Halitpaşa toprağı dışında diğer 5 toprakta % 1 dü­ zeyinde önemli, magnezyum kapsamına etkisi, Yeniköy ve Çökelek topraklarında

% 1 düzeyinde önemli, kükürt kapsamına etkisi Halitpaşa ve Karlıpınar top­

rakları dışındaki bütün topraklarda % 1 düzeyinde önemlidir.

3. Artan miktarlarda verilen fosforun mısır bitkisinin mikro besin maddeleri kapsamı üzerine etkisi

Artan miktarlarda verilen fosforun değişik topraklar üzerinde yetiş­ tirilen mısır bitkisinin mikro besin maddeleri kapsamı üzerine etkisi ced- vel 5*de gösterilmiştir.

Cedvel incelendiğinde, Ahmetli toprağında en fazla demir P^döO.BYppm), en az demir Pg (92.92 ppm); en fazla mangan (106.80 ppm), en az mangan PQ (62.90 ppm); en fazla çinko PQ (10.93 ppm), en az çinko PA (8.33 ppm); en fazla bakır P2 (8.30 ppm), en az bakır PQ (6.33 ppm); en fazla bor P^ (20.91 ppm), en az bor ise P2 (16.39 ppm), uygulamalarında saptanmıştır.

20

-Cedvel 5. Artan miktarlarda verilen fosforun mısır bitkisinde mikro besin maddeleri kapsamı üzerine etkisi

p Fe Mn Zn Cu B Dozları ppm ppm ppm ppm ppm Ahmetli P_o 178.77 62.90 10.93 6.33 18.43 P₁ 180,87 76.17 8.33 7.10 19.13 P2 116.70 95.60 10.60 8.30 16.39 P3 92.93 95.17 10.70 6.73 19.96 P4 135.50 106.80 10.23 7.03 20.91 LSD(0.05) 2.J+4 2.24 0.39 0.75 M.S LSD(O.Ol) 3.48 3.18 0.55 1.07 Halitpaşa Po 171.63 48.47 15.50 5.07 19.03 Pı 329.40 57.53 13.93 5.53 20.78 P2 147.03 54.53 13.03 5.73 20.91 P3 97.18 73.43 11.37 7.50 19.76 P4 145.10 74.83 10.27 8.33 19.55 LSD(0.05) 5.74 3.85 0.38 0.45 _N.S LSD(O.Ol) 8.17 5.48 0.54 0.64 Hacıhaliller P o 263.30 64.43 12.80 7.00 17.98 Pı 240.97 62.50 10.23 5.57 21.26 P2 173.53 67.67 8.03 5.63 18.18 P3 176.47 74.60 7.20 5.53 19.55 P4 216.10 81.20 6.70 5.50 18.04 LSD(0.05) 3.19 2.71 0.83 0.64 2.22 LSD(O.Ol) 4.53 3.85 1.18 0.92 3.16

Cedvel 5'in devamx Yeniköy Po 410.40 78.43 49.70 6.60 21.87 Pı 395.50 83.90 10.33 5.23 18.86 P2 371.50 110.37 11.03 4.73 22.36 P 3 529.17 115.13 9.47 5.80 19.96 P4 429.03 149.43 8.43 5.87 19.14 LSD(0.05) 6.97 4.38 1.58 0.33 2.88 LSD(O.Ol) 9.92 6.23 2.25 0.46 N.S Çökelek Po 105.90 82.03 41.27 9.50 18.73 P 100.00 92.93 10.13 7.60 19.53 X P2 102.30 93.63 8.50 8.13 20.64 P3 91.73 100.63 8.37 6.40 15.85 P4 150.53 99.07 7.60 6.77 19.96 LSD(0.05) 2.05 2.21 1.10 0.50 1.24 LSD(O.Ol) 2.92 4.57 1.47 0.71 1.77 Karlipinar P_o 78.03 33.50 11.60 5.73 20.33 px 104.77 43.63 10.57 6.80 18.97 P2 133.60 53.50 12.43 6.53 18.59 P3 150.80 40.63 12.03 6.73 19.82 P, 170.00 54.70 11.03 7.30 19.96 LSD(0.05) 1.97 2.45 0.94 0.89 _N.S LSD(O.Ol) 2.81 3.49 1.33 1.26

- 22

-Halitpaşa toprağında, en fazla demir P (329.40 ppm), en az demir P3 (97.18 ppm); en fazla mangan P1+ (74.83 ppm), en az mangan PQ(48.47ppm); en fazla çinko PQ (15.50 ppm), en az çinko P^ (10.27 ppm); en fazla bakır P^ (8.33 ppm), en az bakır PQ (5.07 ppm); en fazla bor P2 (20.91 ppm), en az bor ise PQ (19.03 ppm) uygulamalarında saptanmıştır.

Hacıhaliller toprağında, en fazla demir PQ (263.30 ppm). en az demir P2 (173.53 ppm); en fazla mangan P^ (81.20 ppm), en az mangan Pı(62.50ppm); en fazla çinko PQ (12.80 ppm), en az çinko P^ (6.70 ppm); en fazla bakır PQ (7.00 ppm), en az bakır P4 (5.50 ppm); en fazla bor P^ (21.26 ppm), en az bor ise P^ (18.04 ppm) uygulamalarında saptanmıştır.

Yeniköy toprağında, en fazla demir Pg (529.17 ppm), en az demir P2 (371.50 ppm); en fazla mangan P^ (149.43 ppm), en az mangan PQ (78.43 ppm); en fazla çinko PQ (49.70 ppm), en az çinko P^ (8.43 ppm); en fazla bakır PQ (6.60 ppm), en az bakır P2 (4.73 ppm); en fazla bor PQ (21.87 ppm), en az bor ise P^ (18.86 ppm) uygulamalarında saptanmıştır.

Çökelek toprağında en fazla demir P^ (150.53 ppm), en az demir P^ (91.73 ppm); en fazla mangan P» (100.63 ppm), en az mangan P^ (82.03ppm); en fazla çinko PQ (41.27 ppm), en az çinko (7.60 ppm); en fazla bakır PQ (9.50 ppm), en az bakır Pg (6.40 ppm); en fazla bor P2 (20.64 ppm), en az bor ise (15.85 ppm) uygulamalarında saptanmıştır.

Karlıpmar toprağında en fazla demir Pu (170.00 ppm), en az demir P (78.03 ppm); en fazla mangan P^ (54.70 ppm), en az mangan Pq (33.50 ppm); en fazla çinko P2 (12.43 ppm), en az çinko P (10.57 ppm); en fazla bakır P^ (7.30 ppm), en az bakır PQ (5,73 ppm); en fazla bor PQ (20.33 ppm), en az bor ise P2 (18.59 ppm) uygulamalarında saptanmıştır.

Cedvel 5'de yer alan LSD değerlerine göre, fosfor uygulamalarının bitkinin sırasıyla demir, mangan, çinko ve bakır kapsamına etkisi bütün topraklarda % 1 düzeyinde önemli, bor kapsamına etkisi, Hacıhaliller ve Çökelek topraklarında % 1, Yeniköy toprağında % 5 düzeyinde önemli, Ahmetli, Halitpaşa ve Karlıpmar topraklarında ise istatistiksel olarak önemsizdir.

- 23

-SUMMARY

This study was made to determine the effect of increasing rates of P on growth and chemical composition of the corn plant

For this purpose a greenhouse experiment was conducted using randomized block design and, as three replicates for each treatment, including control 5 different.

P treatments were applied

In greenhouse experiment 6 different types of soils differing specially in their available P- contents and P- fixation capacities were used.

p- treatments applied were as follows: Po (control)

p₁ 80 ppm P (216 mg P/pot) P2 160 ppm P (432 mg P/pot) P3 240 ppm P (648 mg P/pot) 320 ppm P (864 mg P/pot)

In addition 150 ppm N (as NHuN0_ and in 3 parts) and 80 ppm K(as K~S0^) were given to all pots in order to provide normal growth in plant.

During growing period water, light and heat factors were taken under control and they kept optimum level as much as possible.

After about 2 months of growth harvest was made and the amount of dry matter as well as macro- and micro nutrient contents of the plant were determined.

The results obtained can be summarized as follows: 1. The effect of increasing rates of P

The effects of increasing rates of P on dry matter in corn grown on different soil types were found respectively as follows:

Ahmetli soil; The highest dry matter with Pg (28,03 g/pot), the lowest with PQ (26.88 g/pot); Halitpaşa soil; The highest with Pg (33.24 g/pot), the lowest Pq (29.18 g/pot); Hacxhaliller soil; The highest with P^

with (22.71)g/pot), the lowest with PQ (6.54 g/pot); Çökelek soil; The highest with P (17.90 g/pot)» the lowest with Pq (7.05 g/pot) and Karli- p m a r soil; the highest with P^ (39.82 g/pot)» the lowest with PQ (35.52 g/pot).

These results showed clearly that without exceptioh the lowest dry matter was obtained from all soils with PQ treatment, on the other hand

in this respect the most effective P treatments, with exception of Çökelek soil, were respectively Pg and P^.

2. The effects of increasing rates of P on macro nutrients content of corn plant

As compared with control with the effect of P, N content of the plant in Halitpaşa and Hacihaliller soils was not changed, whereas in other soils was decreased, P content was increased in all soils, K content in Ahmetli Halitpaşa and Yeniköy soils was increased, whereas in other soils was decreased; Na content, with exception of Karlipmar soil, in all soils

was decreased; Ca content, with exception of Halitpaşa and Karlipmar soils, in other soils was decreased; Mg content, with exception of Ahmetli and Karlipmar soils, was decreased; S content, with exception of Ahmetli soil, in all soil was decreased.

3. The effects of increasing rates of P on micro nutrient content of corn plant

As compared with control, with the effects of increasing rates of P, Fe content of the plant, with exception of Karlipmar soil, generally was decreased; in all soils, Mn content was increased in all soils; Zn content, with exception of Karlipmar soil, was decreased in all soils; Cu content, with exception of Ahmetli and Karlipmar soil was decreased; B content, with exception of Yeniköy and Karlipmar soils, generally was increased.

- 29

-LİTERATÜR

Adriano, D.C., C.M. Paulsen and L.S. Murphy (1971), Phosphorus-iron and phosphorus-zinc relationships in corn (Zea mays L.) seedlings as affected by mineral nutrition. Agron J. 63: 36-39,

Akalan, i. (1968). Toprak oluşu yapısı ve özellikleri, A.Ü.Ziraat Fakül­ tesi yayınları 356, Ders kitabı: 120 A.Ü. Basımevi, Ankara

Arca, S. (1977). Gediz Ovası pamuk yetiştirilen toprakların kükürt durumu ve bu topraklarda alınabilir kükürt miktarının tayininde kulla­ nılacak yöntemler üzerine bir araştırma. Doktora tezi.

Antep, S. (1981). Gediz Ovası pamuk yetiştirilen toprakların profil özel» likleri ANAEM, Bilimsel Araştırma ve İnceleme 3. Nükleer Tarım Bölümü 3-82.

Baker, D.E., F.J. Wooding and M.W. Johson (1971). Chemical element

accumulation by populations of corn (Zea mays L.) selected for high and low accumulation of P. Agron. J. 63: 404-406

Barton, C.F. (1948). Photometric analysis of phosphate, Reach. Ind. and Eng. Chem And Ed. 20: 1068-73

Berger, K.C. and E. Troug. (1939). Boron determination in soils and plants. Ind Eng. Chem. Analy. Ed. 11: 540-545

Black, C.A. (1965). Methods of soil analysis. Part 2, Chemical and microbiological properties Amer. Soc. of. Agron. Inc. Pub. Agronomy series, No.9

Chapman, H.D. and P.F. Pratt. (1961). Method of analysis for soils and Waters. University of California, Division of Agricultural Sciences.

Düzgüneş, 0. (1963). Bilimsel araştırmalarda istatistik prensipleri ve metodları. Ege Üniversitesi matbaası, İzmir.

Cağlar, K.Ö. (1949). Toprak bilgisi. A.Ü.Z.F. Yayınları, No:10, Ankara Finck, A. (1975). Pflanzen-Ernahrung in stichworten. Verlag Ferdinand

Hirt, Kiel.

Garg, K.P., and L.F. Welch (1967). Growth and phosphorus uptake by corn as in flunenced by phosphorus placement. Agron. J. 59: 152-154

26

-Hizalan, E. ve H. Ünal (1966). Topraklarda önemli kimyasal analizler, A.ü. Ziraat Fakültesi yayınları. 278, Yardımcı ders kitabı: 97, A.ü. Basımevi, Ankara

Jackson, M.L. (1962). Soil Chemical analysis» Prentice-Hall Inc. 183 Kaçar, B. (1972)» Bitki ve toprağın kimyasâl atıalizleri» 11. Bitki ana­

lizler i i Aiü.Ziraat Fakültesi yaylaları 453. Uygulama kılavuzu 155, A*Ü; Basımevi, Ankara

Kashirâd, A», A» Bassiri and M. Kheradnon (1978). Responses of cowpeas to applications of P and Fe in calcareous soils. Agron. J.70:67-70 Lindsay, W.L. and W.A. Norvell (1969). Development of a DTPA micronutrient

soil test. Agjron. Abstr. P. 84,

Olsen, S.R., V, Cola, F.S. Vatanabe and C.A. Dean (1954). Estimating of available phosphorus in soils by exractlon with sodiumbicarbonate. US. Dept, of Agr. Cir. 939 Washington, D.C.

Olson, R.A., A.F. Breier, C.A, Hoover, and H.F. Rhcades (1962), Factors responsible for poor response of corn grain sorghum to phosphorus fertilization; l.Soil phosphorus level and climatic factors. Soil Sci. Soc. Amer. Proc. Vol: 26: 571-574

Özbek, H. (1969). Deneme tekniği 1, Sera denemesi, tekniği ve metodları. A.Ü. Ziraat Fakültesi yayınları. 406, Ders kitabı, 138, A.Ü. Basımevi, Ankara

Pal, A.R. and D.P. Motiramani (1971). Evalvation of some soil test methods of Measuring available sulphur in medium black soils. Proc.

International symposium on soil fertility évaluâtson. New Delhi, Indian Soc. of Soil. Sci. 1-297-307.

Safaya, N.M. (1976). Phosphorus-Zinc Interaction in Relation to absorption rates of P. Zn, Cu, Mn and Fe in corn. Soil Sci. Soc. Amer Proc. Vol:40:719-722

Terman, G.L. and S.E. Allen (1974). Accretion and dilution of nutrients in young corn plants as affected by yield response to N, and K, Soil Sci. Am. Proc. Vol: 38: 455-460.

- 27

-Terman, G.L., P.M. Giordonê, and S.E. Alien (1972). Relationship between dry matter yields and concentrations of Zn and P in young corn Plants. Agron. Journ.

Terman, G.L., J.C. Noggle and C,H. Hunt (1977). Growth-rate nutrient

concentration relationship during early growth of corn as affected by applied N, P and K. Soil Sci. Soc. Amer, Proc. Vol, 41:363»368, Wallace, A., R.T. Mueller, and G.V. Alexander (1978), Influence of

phosphorus on zinc, iron manganese and copper uptake by plants. Agron. J. 126:336-341.

Watanabe, F.S., W.L. Lindsay, and S.R. Olen (1965), Nutrient balance involving phosphorus iron, and zinc. Soil, Sci. Soc. Amer. Proc. 29: 562-565.