FEN B L MLER ENST TÜSÜ
TOKAT L NDE ENTEGRE MÜCADELE UYGULAMALARININ
ÜRET C ÜZER NE ETK LER
Cengiz DERTL YÜKSEK L SANS TEZ
TARIM EKONOM S ANAB L M DALI Prof. Dr. A. Zafer GÜRLER
T.C.
GAZ OSMANPA A ÜN VERS TES FEN B L MLER ENST TÜSÜ
TOKAT L NDE ENTEGRE MÜCADELE UYGULAMALARININ
ÜRET C ÜZER NE ETK LER
Cengiz DERTL Yüksek Lisans Tezi
Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Prof. Dr. A. Zafer GÜRLER
2008
T.C.
GAZ OSMANPA A ÜN VERS TES FEN B L MLER ENST TÜSÜ TARIM EKONOM S ANAB L M DALI
YÜKSEK L SANS TEZ
TOKAT L NDE ENTEGRE MÜCADELE UYGULAMALARININ
ÜRET C ÜZER NE ETK LER
Cengiz DERTL
TOKAT 2008
Profesör Doktor Arslan Zafer GÜRLER danı manlı ında, Cengiz DERTL tarafından hazırlanan bu çalı ma 21 / 04/ 2008 tarihinde a a ıdaki jüri tarafından oy birli i / oy çoklu u ile Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmi tir.
Ba kan : Prof. Dr. Arslan Zafer GÜRLER mza : Üye : Doç. Dr. Ayhan GÖKÇE mza : Üye : Yard. Doç. Dr. Halil KIZILASLAN mza : Üye : Doç. Dr. Halit ÇAM mza : Üye : Yard. Doç. Dr. Nuray KIZILASLAN mza :
Yukarıdaki sonucu onaylarım
Prof. Dr. Metin YILDIRIM Enstitü Müdürü ………/……../2008
TEZ BEYANI
Tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu tezin yazılmasında bilimsel
ahlak kurallarına uyuldu unu, ba kalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel normlara uygun olarak atıfta bulunuldu unu, tezin içerdi i yenilik ve sonuçların ba ka bir yerden alınmadı ını, kullanılan verilerde herhangi bir tahrifat yapılmadı ını, tezin herhangi bir kısmının bu üniversite veya ba ka bir üniversitedeki ba ka bir tez çalı ması olarak sunulmadı ını beyan ederim.
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
TOKAT L NDE ENTEGRE MÜCADELE UYGULAMALARININ ÜRET C ÜZER NE ETK LER
Cengiz DERTL Gaziosmanpa a Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Danı man : Prof. Dr. A. Zafer GÜRLER
Bu çalı mada, entegre mücadele çalı malarının durumu, üreticiler tarafından benimsenmesi ve uygulamada görülen eksikliklerin giderilmesi yönünde yapılması gerekenler amaçlanmı tır. Bilindi i gibi entegre mücadele zararlı türlerin populasyon de i imlerinde rol oynayan faktörlerin, çevresiyle birlikte dü ünülerek, zararlı populasyonlarını ekonomik zarar düzeylerinin altında tutabilmesi için bütün tekniklerin ve metotların birbiri ile uyum içerisinde kullanımı konusunda giri ilen çabaların tümü olarak tanımlanmaktadır. Tarım alanlarında uzun yıllar yapılan kimyasal mücadeleler do al dengeyi bozmu , çevre ve insan sa lı ını tehdit eder hale gelmi tir. Kimyasal mücadelenin zararlı etkilerini azaltmak amacı ile uygulamaya konulan çalı malardan birisi de entegre mücadeledir. Tokat ilinde 1996 yılında ba layan entegre mücadele çalı maları halen devam etmektedir. Çalı ma , Tokat ili merkez, Turhal, Pazar ilçelerinde entegre mücadele uygulanan 56 üretici ile projenin uygulandı ı köylerde entegre mücadele uygulamayan 122 üretici üzerinde yapılmı tır. Çalı mada sonuç olarak entegre mücadelenin uygulanabilir ve yararlı sonuçları oldu u görülmü tür. yi uygulandı ı takdirde ilaçlama sayıları azalmak suretiyle çevre ve insan sa lı ının koruması sa lanmaktadır. Gerek üreticilerden, gerekse uygulayıcı teknik elemanlardan ve gerekse sistemden kaynaklanan birtakım sorunlar tespit edilmi tir. Entegre mücadelede ba arılı olabilmek için; entegre mücadeleyi te vik edici politikalar üretilmeli, üreticiler, teknik elemanlar ve tüketicilerin e itilmeleri yoluyla entegre mücadelenin yaygınla ması sa lanmalıdır.
2008 , 76 sayfa
Anahtar kelimeler: Entegre mücadele, Kimyasal mücadele, Tokat, Üretici, Çevre sa lı ı
Master Thesis
EFFECTS OF INTEGRATED PEST MANAGENENTS STRATEGIES ON GROWERS IN TOKAT PROVINCE
Cengiz DERTL Gaziosmanpa a University
Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Agriculture Economy Supervisor : Prof. Dr. A. Zafer GÜRLER
In this study, it is aimed that the things that should be done in condition of integrated pest menagement, producer’s acceptance and correct the deficincies in application. As is known, integrated pest menagement is defined as factors that act a part in harmful kinds’ population change, considered with environment, all efforts in consonance of methods and all techniques to control harmful populations under economical harm level. Chemical menagement in agricultural field is damaged natural balance and became a threat for human and environment health. Integrated pest management is one of the studies to decrease harmful damages of menagement. Studies, began in Tokat in 1996, have been carrying on presently. This study is applied to 122 producers in the villiages where the project is carried but not integrated pest menagement is not executed and 56 producers in centre of Tokat, Pazar and Turhal towns, integrated pest menagement is conclusion of this study we noticed that integrated has applicable and efficacious results. Some kinds of problems are stated by producers, implementing technical advisors and system. In order to have achievement in integrated, encouraging politicals should be provided and expanding of integrated pest menagement should be supplied by the help of educating producers, implementing technical advisors and consumers.
2008 , 76 pages
Keywords : ntegrated pest menagement, Chemical menagement, Tokat, Producer, Environment health
ÖNSÖZ
Bu çalı mamızda Tokat ilinde 1996 yılından bugüne kadar uygulanmakta olan entegre mücadele proje uygulamalarının mevcut durumu ve geli imini incelemeye çalı tık. Türk çiftcisinin kayıt tutma alı kanlı ının olmaması bu tür çalı malar için kısıtlayıcı en önemli faktörlerden biridir. Bunun yanı sıra anket çalı mamız boyunca sordu umuz sorulara içtenlikle cevap vermi ve yardımcı olmu lardır.
Bu çalı manın Tokat ilinde entegre mücadele uygulayıcı ve ara tırıcılar için bir kaynak olmasını, ortaya konan sonuç ve önerilerin dikkate alınarak bundan sonraki çalı malara katkıda bulunmasını dilerim.
Yüksek Lisans e itimim süresince yardımlarını esirgemeyen danı manım sayın Prof. Dr. A. Zafer GÜRLER’e, ve Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı ö retim üyesi sayın Yard. Doç. Dr. Halil KIZILASLAN’a, yine çalı mam süresince yardımlarını esirgemeyen de erli meslekta larım, Ziraat Yüksek Mühendisi sayın Özlem AYDIN’a, Yüksek Gıda Mühendisi sayın Mehmet YILDIZ’a, Ziraat Yüksek Mühendisi sayın O uzhan AYDIN’a, Ziraat Mühendisi sayın Melih NAD R’e, ayrıca hayatım boyunca her zaman yanımda olan sevgili e im ve çocuklarıma te ekkür ederim.
Cengiz DERTL
Ç NDEK LER Sayfa ÖZET I ABSTRACT II ÖNSÖZ III Ç NDEK LER IV Ç ZELGELER D Z N VI 1. G R 1 2. L TERATÜR ÖZETLER 5 3. MATERYAL ve YÖNTEM 7 3.1. Materyal 7 3.2. Yöntem 7
3.2.1. Örne e Giren Köylerin Seçiminde Kullanılan Yöntem 7
3.2.2.Örnek Hacminin Hesaplanmasında Uygulanan Yöntem 8
3.2.3.Verilerin Toplanması A amasında Uygulanan Yöntem 9
3.2.4.Görü me Formunun Hazırlanması ve Uygulanması 9
3.2.5. Verilerin Analizi ve De erlendirilmesinde Kullanılacak Yöntem 11
3.3. Tokat li'nin Co rafi Özellikleri 12
3.4. Ula ım Durumu 13
3.5. klim Özellikleri 13
3.6. Nüfus ve Yerle im Özellikleri 13
3.7. Tarımsal Yapı ve Üretim Özellikleri 14
3.8. Entegre Mücadelenin Tanımı 16
3.9. Entegre Mücadelenin Hedefleri 16
3.10.Kimyasal laçların Zararları 16
3.11.Entegre Mücadelenin Yararları 16
3.12.Entegre Mücadelenin lkeleri 17
3.13.Örnekleme ve Kontrol Yöntemleri 17
3.13.1. Elma Hastalık ve Zararlılarının Yönetiminde Kullanılan Yöntemler 17
3.13.2. eftali Hastalık ve Zararlılarının Yönetiminde Kullanılan Yöntemler 18
3.13.3. Kiraz Hastalık ve Zararlılarının Yönetiminde Kullanılan Yöntem 19
3.14.1.Mısırda Entegre Mücadele Sonuçları 21
3.14.2.Örtüaltı Sebze Yeti tiricili inde Entegre Mücadele Sonuçları 21
3.14.3.Pamukta Entegre Mücadele Sonuçları 21
3.14.4.Elma Bahçelerinde Entegre Mücadele Sonuçları 21
3.14.5.Turunçgil Bahçelerinde Entegre Mücadele Sonuçları 22
3.14.6.Ba larda Entegre Mücadele Sonuçları 22
3.14.7. Kiraz Bahçelerinde Entegre Mücadele Sonuçları 22
3.15.Tokat l’inde Entegre Mücadele Çalı maları 23
4.ARA TIRMA BULGULARI 26
4.3.2.Entegre Mücadele Uygulayan Teknik Elemanlarla Yapılan Görü melerin Sonuçları
65
5. SONUÇ ve DE ERLEND RME 67
KAYNAKLAR 74
ÖZGEÇM 76
Çizelge Sayfa
Çizelge 3.1. Örne e seçilen üretici sayısının köylere göre da ılımı 9
Çizelge 3.2. Tokat li 2000-2001 yılları nüfus ve yerle im özellikleri 13
Çizelge 3.3. Tokat linin arazi yapısı ve da ılımı 14
Çizelge 3.4. Tokat li tarım alanlarının da ılımı 15
Çizelge 3.5. Türkiye’de entegre mücadele çalı maları da ılımı 19
Çizelge 3.6. Türkiye’de entegre mücadele çalı malarının ürün bazında da ılımı 20
Çizelge 3.7. Entegre mücadele çalı malarının ilaç miktarları bakımından
sonuçları 20
Çizelge 3.8. Tokat ilinde entegre mücadele yapılan ürünlere ait üretim miktarları 23
Çizelge 3.9. Yıllar itibari ile entegre mücadele a aç sayıları 24
Çizelge 4.1. ncelenen i letmelerin mesleki tecrübe durumu 26
Çizelge 4.2 ncelenen i letmelerin çevre köylere gitme sıklıkları 27
Çizelge 4.3 ncelenen i letmelerin yakın il ve ilçe merkezlerine gitme sıklıkları 27
Çizelge 4.4. ncelenen i letmelerin büyük kentlere gitme sıklıkları 28
Çizelge 4.5. ncelenen i letmelerin alet ve ekipman durumları 28
Çizelge 4.6. ncelenen i letmelerin tarım sigortası hakkındaki bilgi düzeyleri 29
Çizelge 4.7. ncelenen i letmelerin tarım sigortası yaptırıp yaptırmama durumları 29
Çizelge4.8. ncelenen i letmelerin kooperatifin yararına inanıp inanmama durumları
30
Çizelge 4.9. ncelenen i letmelerin gelir kaynaklarının da ılımı 30
Çizelge 4.10. ncelenen i letmelerin yıllık gelir durumları 31
Çizelge 4.11. ncelenen i letmelerin hastalık ve zararlılar hakkındaki bilgi düzeyi 31
Çizelge 4.12 ncelenen i letmelerde ürünlerde en fazla görülen zararlı etmenler 32
Çizelge 4.13.Tüm böcek ve yabancı otları zararlı olarak görüp görmeme durumları
32 Çizelge 4.14 ncelenen i letmelerin hastalık ve zararlıların ço almalarında etkili
oldu unu dü ündükleri faktörler
Çizelge 4.15. ncelenen i letmelerin hastalık ve zararlıların yayılmaları konusundaki bilgi düzeyleri
33
Çizelge 4.16. ncelenen i letmelerin kültürel tedbirler hakkındaki bilgi düzeyleri 34
Çizelge 4.17. ncelenen i letmelerin tarımsal mücadele yöntemleri hakkındaki bilgi düzeyleri
34 Çizelge 4.18. ncelenen i letmelerin bilimsel yöntemler dı ında ba ka bir yöntem
kullanıp kullanmama durumları
35 Çizelge 4.19. ncelenen letmelerin Kendilerinin Geli tirdikleri Bir Mücadele
Yöntemi Olup Olmadı ı
35 Çizelge 4.20. ncelenen letmelerin Tarımsal Mücadelede lk Olarak Tercih
Ettikleri Yöntemin Ne Oldu u
36
Çizelge 4.21. ncelenen letmelerin laç Satın Alırken Dikkat Ettikleri Hususlar 36
Çizelge 4.22. ncelenen letmelerin laç Satın Alırken Son Kullanma Tarihine Dikkat Edip Etmeme Durumları
37 Çizelge 4.23. ncelenen letmelerin Aynı Anda Hem Bir Hastalı a Hem de Bir
Zararlıya Kar ı laç Kullanıp Kullanmama Durumları
37 Çizelge 4.24. ncelenen letmelerin Karı ım lemi Sırasında Dikkat Ettikleri
Hususlar
38
Çizelge 4.25. ncelenen i letmelerin ilaçlama zamanı hakkındaki bilgi düzeyleri 38
Çizelge 4.26. ncelenen letmelerin Dozaj çin Ölçü Kabı Kullanıp Kullanmama Durumları
39 Çizelge 4.27. ncelenen letmelerin Kimyasal Mücadele Sırasında Kullandıkları
Aletler
39 Çizelge 4.28. ncelenen letmelerin Kimyasal Mücadele Sırasında çi Kullanıp
Kullanmadıkları
39 Çizelge 4.29. ncelenen letmelerin laçlama Zamanlarının Tespit Edilmesinde izledikleri Yol
40 Çizelge 4.30. ncelenen letmelerin Sürekli Kullanılan Bir laca Kar ı
Dayanıklılık Konusunda Bilgi Sahibi Olup Olmadıkları
40 Çizelge 4.31. ncelenen letmelerin laçların Etkinli ini Artırma Konusundaki
Bilgi Düzeyleri
41
Düzeyleri
Çizelge 4.33. ncelenen letmelerin Kullandıkları Kimyasal Mücadele Yöntemleri
42
Çizelge 4.34. ncelenen letmelerin Formulasyon Bilgi Düzeyleri 42
Çizelge 4.35. ncelenen letmelere Göre En Avantajlı Formulasyon Tipi 43
Çizelge 4.36. ncelenen letmelerde laç Uygulaması Sonucunda Olu an Zararın Sebepleri Göre En Avantajlı Formulasyon Tipi
43 Çizelge 4.37. ncelenen letmelerin laçla Birlikte Ba ka Bir Kimyasal Kullanıp
Kullanmama Durumu
44 Çizelge 4.38. ncelenen letmelerin Bazı laçların Zehirli Etkileriyle lgili Bilgi
Düzeyi
44 Çizelge 4.39. ncelenen letmelerin Zararların Kayna ı Konusundaki Bilgi
Düzeyleri
45 Çizelge 4.40. ncelenen i letmelerin, kimyasal mücadeleyi zararlı görme
durumları
45 Çizelge 4.41. Kimyasal laçların Çevreye Verdikleri Zararlar Hakkındaki
Bilgileri
46 Çizelge 4.42. Kimyasal ilaçların insan sa lı ına verdi i zararlar hakkında
bilgileri
47 Çizelge 4.43 laçların çevreye verece i zararın göz önüne alınıp alınmama
durumu
47
Çizelge 4.44. Tarım ilaçlarının insan vücuduna giri yolları hakkında bilgileri 48
Çizelge 4.45. Uygulama sırasında ilacın verece i zararı önlemek için aldıkları önlemler 49 Çizelge 4.46. Kullanılan ilaçlardan, çevre ve insan sa lı ı açısından en sakıncalı
ve tehlikeli olarak hangileri oldu u hakkındaki bilgi düzeyleri
49 Çizelge 4.47. laç kullanımının do al kaynaklar ve do anın dengesi üzerine
etkileri hakkındaki dü ünceleri
50 Çizelge 4.48. Kimyasal mücadeleye ödedikleri paranın kar ılı ını alıp almama
durumları
50
Çizelge 4.49. Kimyasal Mücadele Yapmaya Karar Vermenizde Etkili Unsur 51
Çizelge 4.50. Ekonomik Olarak Zarar Düzeyi Neye Göre Belirleyip Mücadeleye Karar Veriyorsunuz
Çizelge 4.51. Kimyasal Mücadele Yapmak Her Zaman Gerekli Görüp Görmedikleri
52 Çizelge 4.52. Kimyasal mücadeleyi her zaman ekonomik bulup bulmama
durumları
53
Çizelge 4.53. En Pahalı Mücadele Yöntemi Hakkındaki Dü ünceleri 53
Çizelge 4.54. Tarımsal Üreticilik Açısından En Çok Bilgiye htiyaç Duydukları Konu
54 Çizelge 4.55. Tarımsal Mücadele Konusunda Yeterince Bilgili, ve Deneyimli
Olduklarına nanıp nanmama Durumları
54 Çizelge 4.56. Tarımsal Mücadele Konusunda Ne Gibi Bilgiler Sahip Olmak
stedikleri
55
Çizelge 4.57. Ürünlerde Hastalık veya Zararlı Görüldü ünde zledikleri Yol 56
Çizelge 4.58. Öneri Aldı ınız Ki inin Uzman Olup Olmamasının Önemi 56
Çizelge 4.59. Tarımsal Mücadele Konusunda Kimleri Uzman Olarak Görüyorlar 57
Çizelge 4.60. Mücadele Konusunda Ula abildikleri yazılı kaynaklar 58
Çizelge 4.61. Yazılı Kaynakların Okunup Yararlanmaya Çalı ıp Çalı madıkları 58
Çizelge 4.62. Mücadele Konusunda Televizyon ve Radyo Programlarından Yararlanıp Yaralanmama Durumları
59 Çizelge 4.63. laç Bayisinden Tarımsal Mücadele Konusunda Bilgi Alıp
Almama Durumları
59 Çizelge 4.64. laç Bayilerinin laç Satarken Sergiledikleri Tutum Hakkındaki
Görü leri
60 Çizelge 4.65. laç Alınan Bayinin Konusundaki Bilgi Düzeyi Yeterli Bulma
Durumları
60
Çizelge 4.66. laç Bayilerinin Önerilerinin Güvenilirli i Hakkındaki Görü leri 61
Çizelge 4.67. laç Bayilerinin Tarımsal Mücadelede Etkili Olmasının Sebepleri 61
Çizelge 4.68. Sözle meli Tarım Yapıp Yapmama Durumları 62
Çizelge 4.69. Tarımsal Mücadele Konusunda En Çok Ba vurulan, En Güvenilir Bilgi Kaynakları
62 Çizelge 4.70. Önerilen Uygulama Dozuna, Zamanına ve Biçimine Uyulma
Durumu
63
Çizelge 4.72. Köyünüzde Tarımsal Mücadele Amaçlı Kurs ve E itim Düzenlenip Düzenlenmeme Durumları
64 Çizelge 4.73. Sizce Tarımsal Sorunları ve Bilgi htiyacını Kar ılamada zlenen
1. G R
Tarım, geni toplum kesimlerine i olana ı sa laması, pek çok sanayi kolunu ham madde üretimi yoluyla desteklemesi, insan beslenmesinin temel kayna ı olması gibi nedenlerle, Dünya’da ve Türkiye’de önemini sürekli koruyan bir sektördür.
Türkiye nüfusunun halen % 34’ü kırsal kesimde ya amakta olup, tarımın istihdamdaki payının yakla ık % 33, GSMH daki payının % 14 ve ihracattaki payının da yine % 14 oldu u bilinmektedir. Cumhuriyetten bu güne kadar önemli geli meler göstermi olan sanayi sektörünün de önemli ölçüde tarıma dayalı sanayi a ırlıkta oldu u göz önüne alınırsa, tarım sektörü Türkiye için çok daha önemli hale gelmektedir (Anonim 2004). Tarımsal faaliyetlerin ba lamasından bu yana insanlar ekip biçtiklerini de il, hastalık ve zararlılardan arta kalanını hasat etmi lerdir. Tohumun tarlaya atılmasından hasat edilene kadar geçen sürede, hastalık ve zararlıların saldırısına u radı ını gören insan, ilk zamanlarda istenmeyen bu etkilerden ürünlerini korumak için daha çok do ada mevcut dengeden yararlanma yoluna gitmi tir. Ancak 20. yy.da Dünya’daki nüfus patlamasının ortaya çıkardı ı açlık problemini ortadan kaldırmak için zamanın öngördü ü modern tarımsal metotlarla daha fazla ürün elde etme çabası gösterirken bunların zararlı ve hastalıklarından olu acak kayıpları da dü ük seviyede tutmayı amaçlamı tır. Bu a amada tarımsal sava kavramı do mu tur (Toros ve Maden, 1985).
Yılda % 2,5 civarında artan nüfusumuza arz edecek miktarda gıda maddeleri verebilmemiz için sadece bugünkü tüketim düzeyini korumak için bile üretimimizi önümüzdeki yıllarda ortalama en az yıllık % 3-5 kadar büyütmemiz gerekmektedir. (Anonim, 1990). Birim alandan azami ürün almayı hedefleyen ara tırmaların ba ında sulama, gübreleme, uygun kültürel tedbirler yanında tarımsal mücadelede önemli bir yer tutmaktadır. Bunların uygun kombinasyonları üreticinin yüzünü güldürerek arzu etti i verimi almasında büyük rol oynamaktadır. Tarımsal faaliyette, tarımsal mücadele önemli bir yer tutmaktadır. Bütün girdiler tekni ine uygun olarak kullanıldı ı halde tarımsal mücadele ihmal edilirse verimde % 30-40 hatta bazı salgın durumlarda % 100 lük bir dü ü görülmesi kaçınılmazdır (Altay, 1991). Teknolojik geli melerin tarım
kesimine yansıması ile birlikte tarımsal mücadele çalı maları bu yeniliklerin ı ı ında büyük mesafe kat edilmi olup ürün kayıplarının daha fazla büyümesi önlenmi tir. Türkiye’de yeti en kültür bitkilerinde ekonomik olarak zarar yapan toplam 400 kadar hastalık etmeni, zararlı ve yabancı ot bulunmaktadır. Bunların sebep oldu u ürün kaybı kültür bitkisine, zararlının tür ve yo unlu una ba lı olarak % 10 ile % 100 arasıda de i mekle birlikte ortalama kayıp % 35 olarak kabul edilmektedir. Halen bu zararlıların mücadelesinde kimyasal mücadele önemli bir yere sahiptir (Anonim, 1995a).
Günümüzde insan sa lı ının, çevrenin ve biyolojik çe itlili in korunması ön plana çıkmı ve buna ba lı olarak zararlılarla mücadelenin agroekosistem ve sürdürülebilir tarımsal üretim dikkate alınarak yapılması zorunlu hale gelmi tir. Bunun sonucu olarak yararları yanında pek çok zararlı etkileri de bulunan pestisitlerin kullanımı sorgulanmaya ba lanmı tır. Geli mi ve geli mekte olan bir çok ülke 1980’li yıllardan itibaren pestisitlerin kullanımının azaltılması için politika ve stratejiler olu turmu ve bunları uygulamaya koymu lardır. Bu politikalar gere ince kullanılan ilaç miktarının azaltılması amacıyla kimyasal mücadeleden ziyade entegre mücadeleye öncelik verilmesi kararla tırılmı tır (Anonim, 1995b).
11-13 Ekim 1994 tarihlerinde Ankara’da Tarım ve Köyi leri Bakanlı ı yetkilileri, ara tırma enstitüleri uzmanları ve üniversitelerden bilim adamlarının katılımı ile yapılan toplantılarda ‘Entegre Mücadele Ara tırma, Uygulama ve E itim Politikası Stratejisi ve hedefleri gözden geçirilerek bu konularda önemli kararlar alınmı tır. Bu toplantı sonucu 1995 yılından itibaren 15 önemli üründe hastalık, zararlı ve yabancı otlarla mücadele için Entegre Mücadele Ara tırma Uygulama ve E itim Projeleri uygulamaya konulmu olup, bunlar programlı bir ekilde pilot olarak seçilen illerde uygulanmakta ve hızla Türkiye genelinde yaygınla tırılmaktadır (Anonim, 1995a).
Bu programların uygulanmasında esas alınmak üzere, her önemli ürün için birer Entegre Mücadele Teknik Talimatı hazırlanarak yürürlü e konmu tur. Bu talimatlar ilk a amada
entegre mücadele programlarının yürütüldü ü yerlerde kullanılacak, daha sonraki yıllarda ise kademeli olarak di er talimatların yerini alacaktır (Anonim, 1995a).
Entegre Mücadelede, biyoteknik yöntemler, dayanıklı çe itler, genetik mücadele, mekanik ve fiziksel mücadele ile kültürel tedbirler gibi alternatif mücadele metotlarına öncelik verilmektedir. ayet kimyasal mücadele yapılması zorunlu ise do al dü manlara, insanlara ve çevreye yan etkisi dü ük olan, çevre dostu spesifik pestisitlere yer verilmektedir. Ayrıca ilaçların etkili en dü ük dozda ve do al dü manların en az zarar görece i zamanlarda kullanılması, ilaçlamaların uygun alet ve uygulama tekni i kullanılarak yapılması esas alınmaktadır. Bu çerçevede ilk olarak 1995 yılında Turunçgil Bahçelerinde Entegre Mücadele Teknik Talimatı ve ardından Elma Bahçelerinde Entegre Mücadele Teknik Talimatı hazırlanmı tır (Anonim, 1995a). Son yıllarda gıda güvenli i ve bitki sa lı ı konularındaki bilgi birikiminin artması, insanları sa lıklı ürünler tüketmeye yöneltmi tir. Bu durumda tüketici talepleri dikkate alınarak pazarın istedi i ürünlerin piyasaya sunulması zorunlulu u ortaya çıkmı tır. Ayrıca kimyasal ilaçların pahalı olması ve büyük oranda ithalata ba lı olması, çevre bilinci, do al dengenin korunması, insan ve çevre sa lı ı gibi faktörler dikkate alındı ında entegre mücadele uygulamalarının de eri daha iyi anla ılacaktır (Anonim, 1995b).
Tokat l’inde elma, eftali ve kiraz meyvelerinin yo un olarak yeti tirildi i görülmektedir (Anonim, 2006a). Ticari amaçla üretimi yapılması, iklim faktörleri, üreticilerin alı kanlıkları gibi faktörler bir araya geldi inde bu ürünlere kar ı üretim sezonu boyunca tarımsal mücadele yapılmaktadır. Tokat l’inde tarımsal mücadelede ilk akla gelen kimyasal mücadeledir. Kimyasal mücadele konusunda; gerek ilaçlama zamanları gerekse ilaçlama dozu, ilaçlama ekli, hastalık ve zararlının te hisi vb gibi konularda yanlı lıklar yapılmaktadır. Bu eksiklikler bizzat ara tırıcının uzun yıllar gözlemleri sonucu ortaya çıkan tespitlerdir.
Tokat l’inde Entegre Mücadele çalı maları 1996 yılında eftali ve elma bahçelerinde uygulanmaya ba lanmı , bu çalı maları daha sonraki yıllarda kiraz, vi ne, ba , tütün,
domates, örtü altı sebze, patates, fındık olmak üzere toplam 10 ürünle entegre mücadele çalı maları takip etmi tir. Halen bu ürünler üzerinde çalı malar devam etmekte ise de elma, eftali ve kiraz entegre mücadele çalı maları Tarım ve Köyi leri Bakanlı ı tarafından projeli çalı malar olarak de erlendirilerek finansman deste i sa lanmaktadır (Anonim, 2006b).
Bu çalı mayla;
1) Entegre mücadelenin Türkiye ve Tokat’taki durumunun ve etkilerinin belirlenmesi, 2) Kimyasal ilaçların yanlı kullanılmaları halinde ülke ve çiftçi ekonomisi, do al denge ve çevreye olan etkilerinin ara tırılması,
3) Tokat l’inde entegre mücadele uygulamaları sırasında kar ıla ılan sorunlar ve bu sorunların giderilmesi yönünde yapılabileceklerin belirlenmesi,
4) Entegre mücadele uygulamalarına çiftçilerin gösterdikleri tepkiler ve bu tepkilerin olumlu yönde geli tirilmesi için nelerin yapılabilece i,
5) Entegre mücadelenin Tokat l’inde ve Türkiye genelinde mevcut uygulamaların yerini alıp alamayaca ı, alabilmesi için yapılması gerekenlerin tespiti gibi hedefler amaçlanmı tır.
2. L TERATÜR ÖZETLER
Türkiye’de entegre mücadele uygulamalarının bilimsel olarak tartı ıldı ı çalı malar sınırlıdır. Bu konudaki çalı malar daha çok uygulama eklinde olup, konu ile do rudan veya dolaylı olarak daha önce yapılmı bazı ara tırmalar unlardır;
Öztürk (1990), Tarım laçları adlı eserinde, tarım ilaçlarının tarihçesi, sınıflandırılması,
Dünya’da ve Türkiye’de tarım ilaçları üretimi, tüketimi, tarım ilaçlarının çevreye verdi i zararlar ve bu zararlardan korunma yollarını ortaya koymu tur.
Sayılı ve Akman (1994), Tarımsal Uygulamalar ve Çevreye Olan Etkileri adlı makalelerinde tarımsal ilaçların insan sa lı ı ve çevreye olan olumsuz etkileri ve bu olumsuzlukların giderilmesi yönünde yapılması gerekenleri ortaya koymu lardır.
Anonim (1995 a), Elma Bahçelerinde Entegre Mücadele Teknik Talimatı adlı
yayınında elma bahçelerinde uygulanmakta olan entegre mücadele projesinin tanıtımı ve uygulama ekli anlatılmakta ve uygulayıcılara gerekli bilgiler verilmektedir.
Anonim (1995 b), eftali Bahçelerinde Entegre Mücadele Teknik Talimatı adlı
yayınında eftali bahçelerinde uygulanmakta olan entegre mücadele projesinin tanıtımı ve uygulama ekli anlatılmakta ve uygulayıcılara gerekli bilgiler verilmektedir.
Öncüer (1997), Tarımsal Sava Yöntemleri adlı kitabında, tarımsal mücadelede
kullanılan mücadele yöntemleri ve özellikle de biyolojik mücadele yönteminde kullanılan parazitler, predatörleri tanıtmakta ve bunların biyolojik mücadelede nasıl kullanılaca ı hakkında bilgi vermektedir.
Kavak (1998), “Tokat li Kazova Yöresi Meyvecilik letmelerinde Tarımsal laç Kullanımının Ekonomik Analizi” adlı çalı masında, meyve üreticilerinin tarımsal ilaç kullanımı konusundaki bilgi düzeyleri ve yaptıkları uygulamaların ekonomiklili ini ortaya koymu tur.
Oruç (2001), “Tokat linde Bitkisel Üretimde Tarımsal Mücadele Uygulamaları ve Çiftçilerin laç Kullanımı Konusundaki Bilgi Düzeyleri ile Bilgi Kaynakları Üzerine Bir Ara tırma” adlı çalı masında Tokat ilinde bitkisel üretimde çiftçilerin ilaç kullanımı konusundaki bilgi düzeyleri ve bilgi kaynaklarını ara tırmı ve sonuçlarını ortaya koymu tur.
Anonim (2001), Kiraz Bahçelerinde Entegre Mücadele Teknik Talimatı adlı yayınında
kiraz bahçelerinde uygulanmakta olan entegre mücadele projesinin tanıtımı ve uygulama ekli anlatılmakta ve uygulayıcılara gerekli bilgiler verilmektedir.
Demircan ve Yılmaz (2005), “Isparta li Elma Üretiminde Tarımsal laç Kullanımının Çevresel Duyarlılık ve Ekonomik Açıdan Analizi” adlı çalı malarında Isparta li elma üreticilerinin tarımsal ilaç kullanımı konusunda e ilimleri ve bilgi düzeylerini ara tırmı , i letmelerde tarımsal mücadele masrafının üretim ve de i en masraflar içindeki payını saptamı lardır.
Anonim (2007), Tarım ve Köyi leri Bakanlı ı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlü ü
Bitki Koruma Daire Ba kanlı ı kayıtlarından alınmı tır. Bu kayıtlarda yıllar itibari ile entegre mücadele çalı malarının durumu, kullanılan ilaç miktarları ve bu sayede ilaç miktarındaki azalmalar açıklanarak entegre mücadele çalı malarına miktarlar artırılmak suretiyle devam edilmesi gerekti i ifade edilmektedir.
3. MATERYAL ve YÖNTEM 3.1. Materyal
Çalı manın ana materyalini Tokat Merkez, Turhal ve Pazar lçelerinde 20 köyde entegre mücadele yapan 56 üretici ile aynı köylerde entegre mücadele yapmayan toplam 815 üretici arasından örnekleme yoluyla seçilmi 122 üretici ile yapılan anket sonucu elde edilen bilgiler olu turmaktadır. Ayrıca Tarım l Müdürlü ü Bitki Koruma ube Müdürlü ünde entegre mücadelede görevli 7 teknik elemanla yapılan görü me sonuçlarından da yararlanılmı tır. Bunların yanı sıra çalı mada Tokat Tarım l Müdürlü ü Bitki Koruma ube Müdürlü ü ve Proje statistik ube Müdürlü ü dosya kayıtları ve istatistiki verileri de kullanılmı tır. Anket çalı ması; ara tırma bölgesinden seçilmi i letmelerle amaca uygun olarak düzenlenmi anket formları kullanılarak, yüz yüze yapılmı anket çalı maları ve bu çalı malar sonucu elde edilip derlenen verilerden olu maktadır.
3.2. Yöntem
3.2.1. Örne e Giren Köylerin Seçiminde Kullanılan Yöntem
Belli ba lı veri toplama yöntemleri anket, gözlem, deneme ve kaynak taramasıdır. Tarım ekonomisi alanında veri toplama yöntemi anket yöntemidir. Ara tırtma ile ilgili ula ılması istenen bilgilerin önceden hazırlanmı sorular ile de i ik ekilde elde edilme biçimi anket yöntemi olarak tanımlanabilir. Anket yöntemleri ise muhasebe kayıtlarından yararlanma, direk mülakat (personel interview) ve posta surveyi olarak tanımlanabilir (Çakır, 1971).
Ara tırma kapsamındaki i letmelerde düzenli bir kayıt sisteminin bulunmaması anket yolu ile veri toplamayı zorunlu kılmı tır. Ara tırmada materyalin toplanması a amasında “Direkt Mülakat Yöntemi” kullanılmı tır.
3.2.2.Örnek Hacminin Hesaplanmasında Uygulanan Yöntem
Ara tırmada örneklemenin belirlenmesinde hem “Tam Sayım Yöntemi” ve hem de “Tabakalı Örnekleme “yöntemlerinden biri olan “ ki A amalı Tabakalı Rastgele Örnekleme “yöntemi kullanılmı tır (Düzgüne ve Ark.,1983,Çıngı 1990).
Entegre Mücadele yapan 56 üreticinin tamamıyla görü ülürken, aynı köylerdeki entegre mücadele yapmayan üreticilerin %15’ine tekabül eden 122 üretici ile görü ülmü tür. Örnek hacmini hesaplayabilmek için öncelikle Tokat Tarım l Müdürlü ü kayıtlarından faydalanılarak entegre mücadele yapılan köyler ve bu köylerdeki üreticiler belirlenmi tir. Tokat li Merkez, Turhal, Pazar ve bu lçelere ba lı toplam 20 köyde 56 üretici entegre mücadele uygulamaktadır.
Ayrıca Tokat Tarım l Müdürlü ü Bitki Koruma ube Müdürlü ünde Entegre Mücadele görevinde çalı an 7 teknik elemanla yüz yüze görü ülmü tür. Elde edilen veriler çizelgeler halinde sunularak yorumlanmı tır.
Ara tırma kapsamına alınan köylerin her birinden örne e girecek üretici sayısının saptanabilmesi için örnekleme oranı belirlenmi tir. Örnekleme oranı(f), örne e alınacak üretici sayısının(n), ara tırma evrenindeki hane üretici sayısına (N) oranıdır(n/N). Bu oran her köydeki üretici sayısıyla çarpılarak, örne e alınacak üretici sayısı istatistiksel olarak saptanmı tır.(Sümbülo lu,1978). Çizelge 3.1’de görüldü ü gibi her köyden örne e alınacak hane sayısı [(n/N)] x Ni = ni formülü kullanılarak hesaplanmı tır. Formülde;
n= Örne e alınacak üretici sayısı
ni= no’lu köyden alınacak üretici sayısı
Ni= no’lu köydeki üretici sayısı olarak belirtilmi tir.
Örne e girecek üretici sayıları belirlendikten sonra, her köyden hangi üreticinin örne e dahil edilece i tesadüfi olarak belirlenmi tir.
Çizelge 3.1. Örne e seçilen üretici sayısının köylere göre da ılımı
Köy No Köyün Adı Bahçe Sayısı
N1 Tabaka A ırlı ı N1/N=a1 Örne e Giren Bahçe Sayısı a1.n=n1 1 Geyras 40 40/815=0,049 0,049*122= 6 2 Kemalpa a 87 87/815=0,106 0,106*122=13 3 Akyamaç 80 80/815=0,098 0,098*122=12 4 Kömeç 47 47/815=0,057 0,057*122= 7 5 Ula 33 33/815=0,040 0,040*122= 5 6 Ta lıçiftlik 60 60/815=0,073 0,073*122= 9 7 Çöre ibüyük 27 27/815=0,033 0,033*122= 4 8 Kocacık 40 40/815=0,049 0,049*122= 6 9 Döllük 20 20/815=0,024 0,024*122= 3 10 Büyükba lar 20 20/815=0,024 0,024*122= 3 11 Küçükba lar 27 27/815=0,033 0,033*122= 4 12 Büyükyıldız 33 33/815=0,040 0,040*122= 5 13 Küçükyıldız 27 27/815=0,033 0,033*122= 4 14 enyurt 53 53/815=0,065 0,065*122= 8 15 Kat 47 47/815=0,057 0,057*122= 7 16 Çarıksız 60 60/815=0,073 0,073*122= 9 17 Kalaycık 40 40/815=0,049 0,049*122= 6 18 Ta lık 27 27/815=0,033 0,033*122= 4 19 Üzümören 20 20/815=0,024 0,024*122= 3 20 Mente e 27 27/815=0,033 0,033*122= 4
TOPLAM N =815 ai=1.00 Ni=122
3.2.3.Verilerin Toplanması A amasında Uygulanan Yöntem
Bu ara tırmada, materyalin toplanması a amasında do rudan mülakat yöntemi kullanılmı tır. Anket formunun hazırlanmasında, projenin amaçları dikkate alınarak, gerekli tüm konuların anket formunda yer alması sa lanmı tır.
3.2.4.Görü me Formunun Hazırlanması ve Uygulanması
Görü me formları, soruların yöneltilece i üreticiler tarafından anla ılabilecek ekilde, konuyla ilgili görülen kaynaklar ve daha önce yapılmı bazı ara tırmalardan yararlanılarak kapsamlı bir ekilde düzenlenmi tir.
Görü me formu sekiz bölümden olu maktadır.
Birinci bölümde; ara tırma kapsamına alınan üreticilerin sosyo-ekonomik yapısını belirlemeye yönelik sorular sorulmu tur. Bu bölümde üreticilerin gelir düzeyleri, arazi-ekipman varlıkları, e itim durumları ara tırılmı tır.
kinci bölümde; üreticilerin bitki hastalık ve zararlıları hakkındaki bilgi düzeylerinin ölçülmesine yönelik sorular sorulmu tur.
Üçüncü bölümde; ara tırma kapsamına giren üreticilerin tarımsal mücadele uygulamalarının ara tırılması amaçlanmı tır.
Dördüncü bölümde; ara tırma kapsamına giren üreticilerin kimyasal mücadele uygulamalarının biçimi konusundaki bilgi düzeyleri ara tırılmı tır.
Be inci bölümde; ara tırma kapsamına giren üreticilerin tarımsal mücadelenin insan ve çevre sa lı ı üzerine olan etkileri hakkındaki bilgi düzeylerinin ölçülmesi amaçlanmı tır.
Altıncı bölümde; ara tırma kapsamına giren üreticilerin tarımsal mücadelenin ekonomik yönü ile ilgili bilgi düzeylerinin ölçülmesi amaçlanmı tır.
Yedinci bölümde; ara tırma kapsamına giren üreticilerin tarımsal mücadelenin yasal yönü ile ilgili bilgi düzeylerinin ölçülmesi amaçlanmı tır.
Sekizinci bölümde; ara tırma kapsamına giren üreticilerin tarımsal mücadele konusundaki bilgi edinme kaynakları ve bilgi edinme tutumlarının ara tırılması amaçlanmı tır.
Ayrıca Tokat Tarım l Müdürlü ü Bitki Koruma ube Müdürlü ünde Entegre Mücadele görevinde çalı an 7 teknik elemanla yüz yüze görü ülmü tür. Bu görü melerde teknik elemanlara; entegre mücadelenin uygulanması, uygulama sırasında ya anan sorunlar ve bu sorunların çözümüne yönelik çözüm önerileri hakkındaki görü leri sorulmu tur.
Hazırlanan görü me formları gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra hazırlanan tablolara aktarılmı tır.
3.2.5. Verilerin Analizi ve De erlendirilmesinde Kullanılacak Yöntem
Ara tırma kapsamında yer alan köylerde entegre mücadele yapan 56 üretici ile entegre mücadele yapmayan 122 üreticinin her biri için hazırlanan anket formları kar ılıklı mülakat yöntemiyle doldurulmu tur. Doldurulan anket formları tek tek incelenerek, gerekli kontrol, tamamlama ve düzenleme i leri yapıldıktan sonra daha önceden hazırlanmı olan döküm tablolarına aktarılmı tır.
Daha sonra elde edilen veriler de erlendirmeye alınarak çizelgeler hazırlanmı tır. Bu çizelgelerde yüzde hesaplarına yer verilmi tir. Ayrıca khi-kare testi yapılarak gruplar arasında kar ıla tırmalar yapılmı tır. Khi-kare testinde entegre mücadele yapan ve entegre mücadele yapmayan üreticilerin tarımsal mücadele konusundaki bilgi düzeyleri ile ilaçların insan ve çevre sa lı ına, do al dengeye etkileri konusundaki bilinç düzeylerinin kar ıla tırılması amaçlanmı tır. Ara tırmada khi-kare formülü kullanılmı tır (Düzgüne ve Ark., 1983).
[(f – f ‘) – 0,5]2
2 =
f’
Burada;
f = Gözlenen frekans de eri, f ‘ = Beklenen frekans de eri
Elde edilen khi-kare de erlerinden yorumlanması mümkün olanlar;khi-kare çizelge de eri kar ıla tırılarak yorumlanır.E er khi-kare hesap de eri,khi-kare tablo de erinden büyükse, de i kenler arasında ba lantı vardır. Khi-kare hesap de eri, khi-kare tablo de erinden küçükse de i kenler arasında ba lantı yoktur denir. Khi-kare çizelge de erine bakılırken serbestlik derecesinden yararlanılır.
Serbestlik derecesi; Sd=(R-1)x(K-1)
R=Khi-kare frekans tablosundaki satır sayısı, K=Khi-kare frekans tablosundaki sütun sayısı,
Sonuç olarak; khi-kare hesap de eri, tablo de erinden büyük oldu u durumda hipotez reddedilerek iki olay arasında anlamlı bir ili ki oldu undan söz edilir. Bu anlamlı ili kinin ne oranda güçlü oldu u ise ba ımlılık katsayısı ile ortaya çıkacaktır. Ba ımlılı ın belirtilmesi için kullanılan istatistik ölçüm testlerinden en yaygın olanı Pearson’un Kortingenz (Cofficient of Contingency)yani ba ımlılık katsayısına ili kin formül a a ıdaki gibidir (Düzgüne ve ark.,1983);
CC = 2 2 x N x + CC = Ba ımlılık Katsayısı 2 = Khi-kare de eri N = Gözlem sayısı
3.3. Tokat li'nin Co rafi Özellikleri
Tokat ili, Orta Karadeniz bölgesinde 40˚40' enlem, 37˚20' do u boylamları üzerinde yer almakta ve toplam 998 242 hektar alan kaplamaktadır. lin Do u’sunda Sivas, Batı’sında Amasya, Güney’inde Yozgat, Kuzey’inde Samsun ve Ordu illeri yer almaktadır. Kuzey’den ba lamak üzere Ye ilırma ın kolları olan Kelkit, Tozanlı ve Çekerek ırmakları yörenin belli ba lı akarsularıdır. Bu akarsular arasındaki yükseklikler ile ırmakların olu turdukları alüvyonlu ovalar Kuzey’den Güney’e do ru gidildikçe yükselmektedir. Öyle ki Kelkit Vadi’sinde 250-350 metre olan ortalama yükseklik Kazova'da 500-600 metreye Çekerek Vadi’sinde ise 900 metreye ula maktadır. Irmakların birbirlerine yakla tıkları yerlerde ise yaylalar olu mu tur. Tokat il merkezinde rakım 623 metre iken, yörede genel olarak 188 – 2870 metre arasında de i mektedir (Anonim, 2006a).
3.4. Ula ım Durumu
ç Anadolu'yu Karadeniz'e ba layan en kısa yolun Tokat l’inden (Tokat-Niksar-Ünye) geçti i görülür. Sivas-Samsun ve Kayseri-Samsun karayolları Tokat l’inden geçmektedir. Bu yönüyle de Tokat ili, karayollarının geçi güzergahında bulunmaktadır.
3.5. klim Özellikleri
ç Anadolu'nun karasal iklimi ile Karadeniz'in ya ı lı iklimi arasında bir geçit bölgesi özelli i göstermektedir.
3.6. Nüfus ve Yerle im Özellikleri
Çizelge 3.2’e göre Tokat ilinin 2000 nüfus sayımına göre toplam nüfusu 828 027 ki i olup bunun % 48,52'si ehirlerde, %51,48'i köylerde ya amaktadır. En fazla köyü olan üç ilçe Zile, Merkez lçe ve Re adiye; sırasıyla 110, 109, 91 köy ile aynı zamanda toplam köy sayısının da % 48.9'una sahiptirler. Bunun yanında en çok beldesi olan ilçeler; Erbaa 7, Re adiye 6, Niksar 5, Merkez lçe 5 ve Turhal 5 belde ile toplam belde sayısının % 66.7'sine sahiptirler.
Çizelge 3.2. Tokat li 2000-2001 yılları nüfus ve yerle im özellikleri, (Anonim, 2000) lçe Adı Toplam Nüfus ehir Nüfusu Yüzdesi (%) Köy Nüfusu Yüzdesi (%)
Merkez 174 700 113 100 64,70 61 600 35,30 Zile 110 139 52 640 47,80 57 499 52,20 Turhal 130 985 95 536 72,90 35 449 27,10 Erbaa 100 586 45 595 45,30 54 991 54,70 Niksar 90 672 44 808 49,40 45 864 50,60 Re adiye 101 900 16 389 16,10 85 511 83,90 Almus 43 470 6 197 14,30 37 273 85,70 Pazar 20 295 5 301 26,10 14 994 73,90 Sulusaray 11 202 4 160 37,10 7 041 62,90 Artova 16 246 5 610 34,50 10 636 65,50 Ye ilyurt 14 511 6 455 44,50 8 056 55,50 Ba çiftlik 13321 5 971 44,80 7 350 55,2 Toplam 828 027 401 762 48,52 426 265 51,48
3.7. Tarımsal Yapı ve Üretim Özellikleri
Çizelge 3.3’de Tokat l’inin % 38,00‘ını tarım alanları, % 12,40'ünü çayır-mer'a alanları, % 38.7'sini orman ve fundalık alanları, % 10,90'unu ise kullanılmayan ve tarım dı ı alanlar kaplamaktadır. Toplam 379 679,90 hektar tarım alanının ilçelere ve üretim gruplarına da ılımında ilçeler içerisinde en geni tarım alanına ( 72 343 ha) sahip ilçe Zile'yi 58 254 ha ile Merkez ilçe ve 45 813 ha. ile Erbaa izlemektedir.
Çizelge 3.3. Tokat linin arazi yapısı ve da ılımı, (Anonim, 2006a)
YÜZÖLÇÜMÜ 998 242,00 ha
ARAZ N N DA ILIMI ALAN(ha) ORAN (%)
1 Tarım Arazisi ( lenen) 379 676,90 38,00
2 Çayır-Mera Arazileri 123 974,10 12,40
3 Orman Arazisi 386 239,00 38,70
4 Di er Araziler 108 352,00 10,90
a Su Satıhları 29 312,00 0,00
b Ta kın yatakları 13 411,00 0,00
c Çıplak kaya molozları 20 938,00 0,00
d Meskun saha 44 691,00 0,00
GENEL TOPLAM 998 242,00 100,00
Çizelge 3.4’e göre lde toplam tarım alanlarının % 66,90’u tarla alanları, % 4,50'i sebze alanları, % 3,9’u meyve ve ba alanları ve % 0,5’ini de kavak-sö üt alanları olu turmaktadır. Tarla alanları içinde nadas alanlarının payı % 7,0’dir. Toplam tarım alanlarında oldu u gibi tarla alanlarının ilçelere da ılımında da en büyük payı sırasıyla Zile, Merkez lçe ve Erbaa lçeleri almaktadır. Sebze alanlarında en büyük payı Erbaa alırken kavak ve sö üt alanlarında en büyük payı Niksar almaktadır. Tokat ilinde üretim desenini büyük ölçüde arazinin sulanabilirli i belirlemektedir. Sulu ko ullarda üretim deseninde eker pancarı, ayçiçe i ve domates münavebeye girmekte ve toplam ekili içinde önemli bir pay almaktadır. Yörede tarla arazisinin % 70,7'si hububat, % 7.3’ü
endüstri bitkileri, % 13,7’si Yem Bitkileri, % 5,0’ı Baklagiller, % 3,3’ü yumrulu bitkiler olu turmaktadır.
Çizelge 3.4. Tokat li tarım alanlarının da ılımı, (Anonim, 2006a)
Alan (Ha) Oran (%)
Tarla 264 193,80 66,90 Nadas 26 912,90 7,00 Sebze 18 554,90 4,50 Meyve 9 196,60 2,40 Ba 5 792,50 1,50 Kavaklık ve Sö ütlük 1 790,00 0,50
Tarıma Elveri li Bo Alan 53 236,20 14,40
3.8. Entegre Mücadelenin Tanımı
Entegre Mücadele, entegre zararlı kontrolü veya entegre zararlı yönetimi olarak ifade edilmekte ve kısaca zararlıların idare ve yönetim sistemi olarak tanımlanmaktadır. Bu tanım çerçevesinde; zararlı türlerin populasyon de i imlerinde rol oynayan faktörlerin, çevresiyle birlikte dü ünülerek, zararlı populasyonlarını ekonomik zarar düzeylerinin altında tutabilmesi için bütün tekniklerin ve metotların birbiri ile uyum içerisinde kullanımı konusunda giri ilen çabaların tümü olarak tanımlanır (Anonim, 2006a).
3.9. Entegre Mücadelenin Hedefleri
1- Bitkisel üretimin artırılması
2- Kaliteli ve pestisit kalıntısı olmayan ürün elde edilmesi 3- Do al dü manların korunması ve te vik edilmesi 4- Tarla, bahçe ve ba ların düzenli olarak kontrol edilmesi
5- Çiftçilerin kendi tarlası, bahçesi, ba ının uzmanı haline getirilmesi (Anonim, 1995a).
3.10. Kimyasal laçların Zararları
1- Geli igüzel ve yo un olarak kullanılan ilaçlar, canlılar arasında var olan do al dengeyi bozar.
2- nsan ve sıcakkanlılarda do rudan veya dolaylı olarak zehirlenmelere yol açar. 3- Toprak, su ve hava gibi çevre unsurlarında kirlenmeye neden olur.
4- Hastalık ve zararlıların zamanla ilaçlara kar ı direnç kazanmalarına neden olur. 5- Ürünlerde kalıntı bırakır.
6- Gereksiz yapılan bazı ilaçlamalar ürünün maliyetini artırır (Anonim, 1995b).
3.11. Entegre Mücadelenin Yararları
1- Bol, kaliteli ve sa lı a zararsız ürün elde edilmesini sa lar. 2- laçlara kar ı direnç tehlikesini azaltır.
3- Çevrenin korunmasını sa lar
4- laçlama sayılarını azaltmak suretiyle maliyetleri dü ürür. 5- Do al dü manların korunmasını sa lar (Anonim, 1995a).
3.12. Entegre Mücadelenin lkeleri
Entegre mücadele belirli bir Agro-ekosistemde bulunan hastalıklar, zararlılar ve yabancı otların mücadelesinin ayrı ayrı de il, hepsinin birlikte yapılmasını ve uygun mücadele metotları ve tekniklerinin birlikte, birbirini tamamlayacak ekilde entegre edilmesini öngörmektedir.
Entegre mücadelede amaç; hastalık etmenleri zararlılar ve yabancı otların tamamen ortadan kaldırılması de il, populasyon yo unluklarının ekonomik zarar seviyesinin altında tutulmasıdır.
Entegre mücadele programları, ele alınan kültür bitkisinde en çok zarar yapan ana hastalık, zararlı ve yabancı otun mücadelesi esas alınarak uygulanır, ancak potansiyel zararlılar da ihmal edilmez .
Entegre mücadelede do ada mevcut do al dü manların korunması ve desteklenmesi esastır. Kimyasal mücadele entegre mücadele programlarında en son ba vurulması gereken mücadele yöntemidir. ayet kimyasal mücadeleye zorunluluk varsa, çevre dostu ve spesifik ilaçlar etkili en dü ük dozda ve en uygun zamanda yapılmalıdır (Anonim, 2001).
3.13. Örnekleme ve Kontrol Yöntemleri
3.13.1. Elma Hastalık ve Zararlılarının Yönetiminde Kullanılan Yöntemler
Elma ç Kurdunun ilaçlama zamanını belirlenmesinde a a ıdaki yöntemler kullanılır. 1- Etkili sıcaklık toplamlarının kullanılması
3- Kültür kutularında ergin çıkı ı ve yumurtanın izlenmesi 4- Tuzak bant yöntemi
5- Yo unlu un meyvedeki zarara göre belirlenmesi
Di er zararlıların (kabuklu bitler, akarlar, yaprak bitleri, vb.) belirlenmesinde a a ıdaki yöntemler kullanılmaktadır.
1- Dal sayım yöntemi 2- Gözle inceleme yöntemi
3- Darbe yöntemi gibi yöntemler kullanılır.
Elma Karalekesi Mücadelesinin Yönetiminde Kullanılan Yöntemler 1- Perites olgunla masının tespiti
2- Fenolojik Dönemlerin izlenmesi 3- Do ada askospor uçu unun izlenmesi
4- Enfeksiyon periyotlarının belirlenmesi gibi yöntemler kullanılır.
Bitki Besin Elementi Noksanlıklarının Belirlenmesinde Kullanılan Yöntemler 1- Yaprak analizleri
2- Toprak Analizleri yöntemleri kullanılır (Anonim, 1995a).
3.13.2. eftali Hastalık ve Zararlılarının Yönetiminde Kullanılan Yöntemler
1- Cinsel Çekici Tuzakların Kullanılması 2- Dal sayım yöntemi
3- Fenolojik Dönemlerin takibi 4- Gözle inceleme yöntemi 5- Darbe Yöntemi
6- Etkili Sıcaklıkların toplanması 7- Yaprak analizi
3.13.3. Kiraz Hastalık ve Zararlılarının Yönetiminde Kullanılan Yöntemler
1- Sarı yapı kan tuzakların kullanılması 2- Fenolojik dönemlerin takibi
3- Dal sayım yöntemi 4- Darbe yöntemi 5- Yaprak analizi
6- Toprak analizi gibi yöntemler kullanılır (Anonim, 2001).
3.14. Türkiye’de Entegre Mücadele Çalı maları
Türkiye’de entegre mücadele çalı maları 1970 yılında pamukta tahmin uyarı çalı maları ile ba lamı , daha sonra bunu 1972 yılında elma zararlılarında tahmin uyarı çalı ması takip etmi tir. Projeli olarak entegre mücadele çalı maları 1995 yılında 16 ürünle ba lamı tır. O tarihten bugüne çalı ılan alanlar artırılarak devam etmektedir. Çizelge 3.5’de yıllar itibari ile Türkiye’de yürütülen entegre mücadele çalı maları görülmektedir.
Çizelge 3.5. Türkiye’de entegre mücadele çalı maları da ılımı (Anonim, 2007)
YILLAR ALAN(dekar) A AÇ(adet)
2000 18 107 53 886 2001 21 747 56 652 2002 17 958 82 403 2003 20 293 91 659 2004 20 329 95 430 2005 13 472 83 929 2006 21 458 126 027 2007 503 078 879 000
Çizelge 3.6.de 2006 yılında yürütülen entegre mücadele çalı malarının ürünler bazında da ılımı görülmektedir.
Çizelge 3.6. Türkiye’de entegre mücadele çalı malarının ürün bazında da ılımı (Anonim, 2007)
ÜRÜN ADI Program(dekar) Program(A aç) l Sayısı
Hububat 13 540 33 Yemeklik Baklagil 945 13 Pamuk 3 050 11 Tütün 137 3 Meyve 43 715 44 Turunçgil 41 225 11 Zeytin 39 435 12 Antepfıstı ı 1 650 5 Fındık 1 439 10 Ba 1 038 34 Sebze 1 309 42 Toplam 21 458 126 027
Çizelge 3.7. de entegre mücadele çalı malarının ba ladı ı günden bugüne kullanılan ilaç miktarlarındaki azalma dikkat çekmektedir. Çizelge incelendi inde entegre mücadele uygulanan toplam 10 üründe kullanılan ilaç miktarı 50,3 tondan 27,9 tona dü mü tür. Toplam azalma 22,4 ton olup, azalmanın oranı % 48’dir.
Çizelge 3.7. Entegre mücadele çalı malarının ilaç miktarları bakımından sonuçları (Anonim, 2007)
laçlama Sayıları Kullanılan laç (ton) laç Mik.
Azalma Entegre Mücadele Konusu Entegre Mücadele Uygulanan
tarla/bahçe Ent.Müc. Öncesi Ent.Müc. Sonrası
Ortalama Doz(gr)
Ent.Müc.
Öncesi Ent.Müc. Sonrası % Mik. (ton)
Elma 59 787 (a aç) 12 5 15 10,8 4,5 58 6,2 Turunçgil 82 760 (a aç) 6 4 20 9,9 6,6 33 3,3 Pamuk 7 150 da 4 2 150 4,3 2,1 51 2,2 Ba 12 679 da 6 4 150 11,6 7,6 33 3,8 Patates 2 119 da 6 4 150 1,8 1,2 33 0,6 Zeytin 59 551 (a aç) 8 6 6 2,8 2,1 25 0,7 eftali 35 740 (a aç) 4 3 20 2,9 2,1 27,5 0,8 Kiraz 21 261 (a aç) 4 1 15 1,2 0,3 75 0,9 Örtüaltı Sebze 428 da 40 7 150 2,6 0,4 84 2,2 Mısır 3 515 da 5 2 150 2,6 1 61 1,6 TOPLAM 50,3 27,9 48 22,4
3.14.1. Mısırda entegre mücadele sonuçları
Çukurova’da entegre mücadele uygulanan alanlarda mısırın ana zararlılarına kar ı 1-2 ilaçlamanın yeterli oldu u, hatta parazitoit salımı yapılan alanlarda hiç ilaçlamaya gerek kalmadı ı, entegre mücadele yapılmayan di er alanlarda ise 3-4 ilaçlama yapılmı tır. Mısır Kurduna kar ı kimyasal mücadeleye alternatif olarak yumurta parazitoitlerinin (Trıchogramma spp.) ba arılı ve ekonomik olarak kullanılabilece i ortaya konmu tur. Özellikle parazitoit salımı yapılan yerlerde do al dü manların artı ı gözlenmi tir (Anonim, 2007).
3.14.2. Örtüaltında yeti tirilen sebzelerde entegre mücadele sonuçları
Entegre mücadele yapılan örtüaltı sebze yeti tiricili inde ilaçlama sayıları; Hatay’da 10 ilaçlamadan 5 ilaçlamaya, Antalya’da 49 ilaçlamadan 19 ilaçlamaya, Finike’de 16 ilaçlamadan 10 ilaçlamaya, Ege Bölgesi’nde 25-30 ilaçlamadan 15-20 ilaçlamaya indirilerek mücadele masraflarında önemli bir azalma meydana gelmi , kaliteli ve pestisit kalıntısı olmayan veya daha az olan ürünler yeti tirilmi tir. Batı Akdeniz Bölgesinde ilaçlama sayısı %52.8, ilaçlama maliyeti ise % 34 oranında azaltılmı tır (Anonim, 2007).
3.14.3. Pamukta Entegre Mücadele Sonuçları
Entegre mücadele yapılan tarlalarda Zaralı etmen sayısı 0-7 arasında de i irken kendi bildi i gibi mücadele yapılan tarlalardaki zararlı etmeni sayısı 3-12 olmu tur. Entegre mücadele yapılan tarlalarda ilaçlama maliyeti %30 azalmı tır (Anonim, 2007).
3.14.4. Elma Bahçelerinde Entegre Mücadele Sonuçları
Elma bahçelerinde hastalık ve zararlılara kar ı 11-22 arasında de i en toplam ilaçlama sayısı 4-9’a kadar dü ürülmü ve üründe kalite sa lanmı tır. Elma bahçelerinde
ilaçlama masrafı %20-50 oranında azaltılmı tır. Bazı illerde entegre mücadele bahçelerindeki faydalı böceklerde artı sa lanmı tır (Anonim, 2007).
3.14.5. Turunçgil Bahçelerinde Entegre Mücadele Sonuçları
Turunçgil bahçelerinde 3-6 olan ilaçlama sayıları 1-3 ilaçlamaya dü ürülmü ve üründe kalite sa lanmı tır. laçlama masrafları %50 oranında azalmı tır (Anonim, 2007).
3.14.6. Ba larda Entegre Mücadele Sonuçları
Ba larda ilaçlama sayıları 10-13 ilaçlamadan 3-6 ilaçlamaya dü ürülmü ve pestisit kalıntısı olmayan kaliteli üzüm elde edilmi tir. laçlama masrafları %50 oranında azaltılmı tır. Pestisit ve kur un kalıntısı nedeniyle ihracatta ya anan problemler ortadan kaldırılmı tır (Anonim, 2007).
3.14.7. Kiraz Bahçelerinde Entegre Mücadele Sonuçları
Kiraz bahçelerinde 3-4 olan ilaçlama sayıları 1-2 ilaçlamaya indirilmi tir. Üründe kalite ve verim artı ı sa lanmı ve ilaçlama maliyetlerinde %30-40 oranında azalma olmu tur. Entegre mücadele uygulamalarında genelde ilaçlama sayılarında önemli azalmalar elde edilmi , bunun sonucu ilaç sarfiyatı azalmı tır.10 üründe ilaç tüketimi %25-84 oranında (ortalama % 48) azaltılmı , bu ürünlerdeki ilaç tüketimi toplam 50.3 ton’ dan 27.9 ton’ dü ürülerek 22.4 ton daha az ilaç kullanılarak kaliteli, pestisit kalıntısı olmayan ürünler elde edilmesi gerçekle mi tir.
Türkiye’de yürütülen di er altı konudaki (nohut, mercimek, bu day, fındık, antepfıstı ı ve kayısı) entegre mücadele konularındaki ilaç kullanımlarında önemli bir azalma elde edilmemesine ra men, bu konularda da sadece gerekti i zaman ve çevre dostu ilaçların kullanılması bilincinin geli tirilmesi yönünde kazanımlar olmu tur (Anonim, 2007).
3.15. Tokat l’inde Entegre Mücadele Çalı maları
Tokat linde entegre mücadele çalı maları 1996 yılında elma ve eftalide ba lamı , daha sonra projeli olarak bunlara kiraz entegre mücadele projesi eklenmi tir. Halen bu üç türde projeli olarak entegre mücadele uygulanmaktadır.
Entegre mücadele projelerinin uygulanmasında Tarım ve Köyi leri Bakanlı ı tarafından yayınlanan ve her tür için ayrı basılan Entegre Mücadele Teknik Talimatları esas alınmaktadır (Anonim, 2006b).
Çizelge 3.8. incelendi inde Tokat ilinde toplam 481 397 adet elma a acı, 464 144 adet eftali a acı, 190 061 adet de kiraz a acının mevcut oldu u görülmektedir. Bu
türlere kar ı uzun yıllar tarımsal mücadele yapılmı ve bunun temelini de kimyasal mücadele olu turmu tur.
Çizelge 3.8. Tokat ilinde entegre mücadele yapılan ürünlere ait üretim miktarları (Anonim, 2006b)
Tür Alan (Ha) Meyve Veren A aç
Sayısı (Adet) Meyve Vermeyen A aç Sayısı (Adet) Üretim (Ton)
Elma 1 552,60 310 762,00 170 635,00 13 993,00
eftali 1 121,70 382 168,00 81 976,00 6 748,00
Kiraz 429,65 150 830,00 39 231,00 2 416,00
Çizelge 3.9. incelendi inde Tokat linde 1996 yılında ba layan entegre mücadele çalı maları halen devam etmektedir. 2006 yılı sonunda Antalya linde yapılan de erlendirme toplantısında mücadeleye a aç sayıları artırılmak sureti ile devam edilmesine karar verilmi tir. Bunun üzerine 2007 yılında entegre mücadele yapılan elma a acı sayısı 4200 adet, eftali a acı sayısı 15 000 adet, kiraz a acı sayısı 4000 adet olarak belirlenmi ve program bu ekilde uygulanmı tır.
Çizelge 3.9. Yıllar itibari ile entegre mücadele a aç sayıları (Anonim, 2006b) A aç Sayısı
Yıllar Elma eftali Kiraz
2002 750 2000 300
2003 900 2500 300
2004 950 2500 300
2005 1050 3900 300
2006 1050 3900 400
Tokat ilinde öncelikle entegre mücadele uygulayacak üreticiler üretim sezonu ba lamadan yapılan bir e itim toplantısı ile bilgilendirilmektedir. Kı aylarında a açlar üzerinde kı layan zararlıların tespiti amacı ile dal sayım yöntemi uygulanarak görülen zararlı ve faydalılar not edilmi tir. Elma iç kurdunun yönetiminde cinsel çekici tuzaklar, etkili sıcaklıkların toplanması yöntemi uygulanmı tır. Di er zararlıların yönetiminde darbe yöntemi, dal sayım yöntemi ve gözle inceleme metodu uygulanmı tır. Elma kara lekesinin yönetiminde; perites olgunla masının tespiti, do ada askospor uçu u, enfeksiyon periyotlarının tespiti metodu uygulanmı tır. laçlamalar, enfeksiyon periyotları ve kullanılan ilaçların etki süreleri dikkate alınarak yapılmı tır. Kullanılacak ilaçların seçiminde çevre ve insan sa lı ına en az zararlı ilaçlar kullandırılmı tır. Di er zararlıların mücadelesinde ilaçlama zamanları çakı an hastalık ve zararlılar dikkate alınarak kombine ilaçlamalar yaptırılmı tır. Bu arada a açların fenolojik devreleri de dikkate alınmı tır.
Yıllar itibari ile ilaçlama kayıtları incelendi inde Tokat l’inde Elma iç kurduna kar ı 3 ilaçlama, elma kara lekesine kar ı 4 ilaçlama, di er zaralılar da dikkate alındı ında elma entegre mücadele programında toplam 7-8 ilaçlama yaptırılmı tır. Entegre mücadele yapmayan bahçelerde toplam 10-11 ilaçlama yapılmı tır.
Entegre mücadele yapılan bahçelerde diflubenzuron, triflumuron, bromophos, primicarb, malathion, phosalone, diazinon aktif maddeli insektisitler ile bakır sülfat, kükürt, bakıroksit, maneb, propineb, mancozeb, thiram, carbendazim, fusilazol, fenarimol vb fungisitler gibi çevre ve insan sa lı ı açısından güvenli olan ilaçlar kullandırılırken entegre mücadele yapmayan bahçelerde buna dikkat edilmemi tir.
eftali entegre mücadelesinde do u meyve güvesinin yönetiminde cinsel çekici tuzaklar, etkili sıcaklıkların toplanması yöntemi uygulanmı tır. Di er zararlıların yönetiminde darbe yöntemi, dal sayım yöntemi ve gözle inceleme metodu uygulanmı tır. eftali yaprak kıvırcıklı ının yönetiminde fenolojik gözlem yöntemler dikkate alınmı tır.
Kiraz entegre mücadelesinde kiraz sine inin yönetiminde sarı yapı kan tuzak yöntemi uygulanmı tır. Di er zararlıların yönetiminde darbe yöntemi, dal sayım yöntemi ve gözle inceleme metodu uygulanmı tır.
Entegre mücadele yapan elma bahçelerinde a aç ba ına ilaçlama maliyeti 8,90YTL iken entegre mücadele yapmayan bahçelerde a aç ba ına maliyet 11,50 YTL olmu tur. Entegre mücadele yapan eftali bahçelerinde sezon boyunca toplam 3-4 ilaçlama yaparken, entegre mücadele yapmayan bahçelerde bu sayı 5-6’yı bulmu tur. Entegre mücadele yapan eftali bahçelerinde a aç ba ına ilaçlama maliyeti 2,18 YTL iken, entegre mücadele yapmayan bahçelerde a aç ba ına maliyet 3,50 YTL olmu tur.
Entegre mücadele yapan kiraz bahçelerinde sezon boyunca toplam 4 ilaçlama yaparken, entegre mücadele yapmayan bahçelerde bu sayı 6’yı bulmu tur. Entegre mücadele yapan kiraz bahçelerinde a aç ba ına ilaçlama maliyeti 2,28 YTL iken, entegre mücadele yapmayan bahçelerde a aç ba ına maliyet 3,72 YTL olmu tur.
Entegre mücadele yapan elma bahçelerinde hastalık ve zararlılar açısından ba arı oranı % 98 iken, entegre mücadele yapmayan bahçelerde ba arı oranı 95 olmu tur. Bu oran di er türler için de yakla ık olarak aynıdır (Anonim, 2006b).
4. ARA TIRMA BULGULARI
Tokat ilinde entegre mücadele çalı maları 1996 yılında ba lamı tır. 1996 yılından günümüze kadar yapılan çalı maların sonuçlarını görmek için entegre mücadele yapılan 20 köyde entegre mücadele yapan 56 üretici ve yapmayan 122 üretici ile yapılan anketlerden u sonuçlar çıkmı tır.
Çizelge 4.1.'de görüldü ü gibi; entegre mücadele yapan üreticilerin % 28,57'sinin entegre mücadele yapmayan üreticilerin ise % 32,79'unun 15-20 yıldır üretim faaliyetinde bulundu u dikkati çekmektedir. Çizelge 4.1 için hesaplanan Khi-Kare testine göre entegre mücadele yapan ve yapmayan üreticiler arasında mesleki tecrübe bakımından farklılık olmadı ı gözlenmi tir. Hesaplanan ba ımlılık katsayısı 0,1 ‘dir. Çizelge 4.1. ncelenen i letmelerin mesleki tecrübe durumu
Çiftçilikle u ra tı ı süre Entegre Mücadele Yapanlar % Entegre Mücadele Yapmayanlar %
1 - 5 yıl arası 8 14,29 12 9,84 5 - 10 yıl arası 12 21,43 20 16,39 10 - 15 yıl arası 14 25,00 32 26,23 15 - 20 yıl arası 16 28,57 40 32,79 20 -25 yıl arası 6 10,71 18 14,75 Toplam 56 100,00 122 100,00 SD = 4 2
hesap = 1,921 P = 0,750 2hesap < 2tablo önemsiz
Çizelge 4.2.'de görüldü ü gibi; entegre mücadele yapan üreticilerin % 46,43ünün entegre mücadele yapmayan üreticilerin ise % 36,07'sinin 15 günde bir çevre köylere gittikleri dikkati çekmektedir. Çizelge 4.7 için hesaplanan Khi-Kare testine göre entegre mücadele yapan ve yapmayan üreticiler arasında çevre köylere gitme sıklıkları bakımından farklılık gözlenmi tir. Hesaplanan ba ımlılık katsayısı 0,279’ dur.
Çizelge 4.2. ncelenen i letmelerin çevre köylere gitme sıklıkları Entegre Mücadele
Yapanlar % Entegre Mücadele Yapmayanlar %
Her gün 2 3,57 8 6,56
Haftada bir 12 21,43 16 13,11
Onbe günde bir 26 46,43 44 36,07
Ayda bir 3 5,36 36 29,51
Haftada iki yada üç kere 13 23,21 18 14,75
Toplam 56 100,00 122 100,00
SD = 4 2hesap = 15,139 P = 0,004 2hesap > 2tablo önemli
Çizelge 4.3'de görüldü ü gibi; entegre mücadele yapan üreticilerin en çok %44’ü entegre mücadele yapmayan üreticilerin ise en çok % 44,26'sinin haftada 2-3 kere il ve ilçe merkezlerine gittikleri dikkati çekmektedir. Çizelge 4.3 için hesaplanan Khi-Kare testine göre entegre mücadele yapan ve yapmayan üreticiler arasında yakın il ve ilçelere gitme sıklıkları bakımından farklılık olmadı ı gözlenmi tir. Hesaplanan ba ımlılık katsayısı 0,118’ dir.
Çizelge 4.3 ncelenen i letmelerin yakın il ve ilçe merkezlerine gitme sıklıkları Entegre Mücadele
Yapanlar % Entegre Mücadele Yapmayanlar %
Hergün 5 8,93 6 4,92
Haftada bir 18 32,14 48 39,34
Onbe günde bir 6 10,71 8 6,56
Ayda bir 2 3,57 6 4,92
Haftada iki yada üç kere 25 44,64 54 44,26
Toplam 56 100,00 122 100,00
SD = 4 2hesap = 2,535 P = 0,638 2hesap < 2tablo önemsiz
Çizelge 4.4.'te görüldü ü gibi; entegre mücadele yapan üreticilerin en çok % 62,50'ünün entegre mücadele yapmayan üreticilerin ise en çok % 59,02'sinin yılda 1 kere büyük kentlere gittikleri dikkati çekmektedir.
Çizelge 4.4. ncelenen i letmelerin büyük kentlere gitme sıklıkları Entegre Mücadele
Yapanlar % Entegre Mücadele Yapmayanlar %
Ayda bir 2 3,57 2 1,64
Yılda birkaç kez 19 33,93 48 39,34
Yılda bir 35 62,50 72 59,02
Toplam 56 100,00 122 100,00
Çizelge 4.5’de görüldü ü gibi; entegre mücadele yapan üreticilerin en çok % 80,36'sının entegre mücadele yapmayan üreticilerin ise en çok % 91,07'sinin traktör, romörk, ilaçlama aleti, kazaya ı, pulluk, diskaro, motopomp sahibi oldukları dikkati çekmektedir.
Çizelge 4.5 ncelenen i letmelerin alet ve ekipman durumları
Entegre Mücadele Yapanlar % Entegre Mücadele Yapmayanlar %
Traktör, romörk ,ilaçlama aleti, kaza ı,
pulluk, diskaro, motopomp 45 80,36 102 91,07
Traktör, romörk, ilaçlama aleti, kaza ı,
pulluk, motopomp 38 67,86 86 76,79
Traktör, romörk, ilaçlama aleti, pulluk,
motopomp 32 57,14 74 66,07
Traktör, romörk, ilaçlama aleti, pulluk 26 46,43 56 50,00
Traktör, romörk ,ilaçlama aleti, pulluk 24 42,86 54 48,21 Çizelge 4.6'da görüldü ü gibi; entegre mücadele yapan üreticilerin en çok % 94,64 'ünün entegre mücadele yapmayan üreticilerin ise en çok % 75,41'inin tarım sigortası hakkındaki bilgi sahibi oldukları dikkati çekmektedir. Çizelge 4.6 için hesaplanan Khi-Kare testine göre entegre mücadele yapan ve yapmayan üreticiler arasında tarım sigortası hakkındaki bilgi düzeyleri bakımından farklılık gözlenmi tir.Hesaplanan ba ımlılık katsayısı 0,223’dür..
Çizelge 4.6. ncelenen i letmelerin tarım sigortası hakkındaki bilgi düzeyleri
Entegre Mücadele Yapanlar % Entegre Mücadele Yapmayanlar %
Evet 53 94,64 92 75,41
Hayır 3 5,36 30 24,59
Toplam 56 100,00 122 100,00
SD = 1 2hesap = 9,401 P = 0,002 2hesap > 2tablo önemli
Çizelge 4.7.'de görüldü ü gibi; entegre mücadele yapan üreticilerin en çok % 76,79'unun, entegre mücadele yapmayan üreticilerin ise en çok % 85,25'inin tarım sigortası yaptırdıkları dikkati çekmektedir. Çizelge 4.7 için hesaplanan Khi-Kare testine göre entegre mücadele yapan ve yapmayan üreticiler arasında tarım sigortası yaptırıp yaptırmama bakımından farklılık olmadı ı gözlenmi tir. Hesaplanan ba ımlılık katsayısı 0,102’ dir.
Çizelge 4.7. ncelenen i letmelerin tarım sigortası yaptırıp yaptırmama durumları
Entegre Mücadele Yapanlar % Entegre Mücadele Yapmayanlar %
Evet 13 23,21 18 14,75
Hayır 43 76,79 104 85,25
Toplam 56 100,00 122 100,00
SD = 1 2
hesap = 1,910 P = 0,167 2hesap < 2tablo önemsiz
Çizelge 4.8'de görüldü ü gibi; entegre mücadele yapan üreticilerin en çok % 64,29'unun, entegre mücadele yapmayan üreticilerin ise en çok % 45,90'ının kooperatifin yararına inandıkları dikkati çekmektedir Çizelge 4.8 için hesaplanan Khi-Kare testine göre entegre mücadele yapan ve yapmayan üreticiler arasında tarım sigortası yaptırıp yaptırmama bakımından farklılık olmadı ı gözlenmi tir. Hesaplanan ba ımlılık katsayısı 0,102’ dir.
Çizelge 4.8. ncelenen i letmelerin kooperatifin yararına inanıp inanmama durumları
Entegre Mücadele Yapanlar % Entegre Mücadele Yapmayanlar %
Evet 36 64,29 56 45,90
Hayır 20 35,71 66 54,10
Toplam 56 100,00 122 100,00
SD = 1 2hesap = 5,195 P = 0,023 2hesap > 2tablo önemli
Çizelge 4.9'da görüldü ü gibi; entegre mücadele yapan üreticilerin en çok % 67,86'sının, entegre mücadele yapmayan üreticilerin ise en çok % 67,21'inin gelir kayna ının yalnız tarım oldu u dikkati çekmektedir. Çizelge 4.9 için hesaplanan Khi-Kare testine göre entegre mücadele yapan ve yapmayan üreticiler arasında gelir kaynaklarının da ılımı bakımından farklılık olmadı ı gözlenmi tir. Hesaplanan ba ımlılık katsayısı 0,079’ dur. Bu durumun aynı co rafyayı ve kültürü payla malarından kaynaklandı ı söylenebilir.
Çizelge 4.9. ncelenen i letmelerin gelir kaynaklarının da ılımı
Entegre Mücadele Yapanlar % Entegre Mücadele Yapmayanlar %
Yalnız tarımdan 38 67,86 82 67,21
Tarım ve tarım dı ı alanlardan 8 14,29 12 9,84
Tarım ve tarım i çili i 10 17,86 28 22,95
Toplam 56 100,00 122 100,00
SD = 2 2hesap = 1,145 P = 0,564 2hesap < 2tablo önemsiz
Çizelge 4.10'da görüldü ü gibi; entegre mücadele yapan üreticilerin en çok % 25'inin yıllık gelirinin 20 da-50 da arası, entegre mücadele yapmayan üreticilerin ise en çok % 42,62'sinin yıllık gelirinin 5 -10 da arası oldu u dikkati çekmektedir. Çizelge 4.15 için hesaplanan Khi-Kare testine göre Entegre Mücadele yapan ve yapmayan üreticiler arasında yıllık gelir durumları bakımından farklılık gözlenmi tir. Hesaplanan ba ımlılık katsayısı 0,277’dir. Bu durumda, entegre mücadele yapan üreticilerin arazi varlıklarının daha fazla oldu u söylenebilir.
