-^ ı ı u ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı n ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı 1 n ı ı ı ® ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı „ , ı ı , m „ l l l l l | | l ^ l l , |( l l l l l l l m l l | l l l l ı l l l l l l ı ı l l l ı l l l l | l l l | l l ı ı * ı ı ı ı ı , lı ı ı ı i i n ı ı i i i ı ı ı ı ı ı ı n , ı , ı l ı m * , m u , m i m i , M i i i i i ı ı ı ı ı n i i i ı ı i i M i m ı ı i i I İ l i l d i I 5 I I I I I I I I I I I I I 1 I I I I 1 I I 1 I I I I I I I I I H I I H i l f I l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l t l l l l l l l l l l l l l l l l l S I I l l l l l l l l I l l l l l l t t l t f f « f l i f l l Vl I I I I I f Ç
Ölümünün 44. Yıldönümünde:
Ömer S e y f e t t i n
Yazan: Şem settin KUTLU
İ s t i k l â l S a v a ş ı m ı z ı iz liy e n y ı l l a r d a , b u s a v a ş ı n id eo lo jis i ve k u t s a l a n ı l a r ı i le d o lu , h i k â y e ve r o m a n l a r y a z ı l m a ğ a b a ş l a n m ış tı . B u n l a r — iç l e r i n d e g e r ç e k t e n d e ğ e r l i l e r i de b u l u n m a k la b e r a b e r — ç o ğ u n l u k l a doyu- r u o l m ı y a n e s ç r l e r d i . B u b o ş l u ğ u sezip g ö r e n p e k çok k im s e : «— A h ! Ö m e r S e y f e tt i n , sağ o l m a l ıy d ı d a b u s a v a ş ı n h i k â y e ler in i o y a z m a lıy d ı..» y o l l u h a y ı f l a n m ı ş t ı . i s t i k l â l S a v a ş ı n ın , g ü ç l ü k l e r ve u m u t s u z l u k l a r içinde, s ü r ü p g itt iğ i b i r s ü r e d e , 1920 y ı lı n d a ö- len Ö m e r S e y f e t t i n i n b u g ü n 44. ö l ü m y ı l d ö n ü m ü d ü r . îjc 5k 5|C Ö m e r S e y f e t t i n , 1884 t e G ö n e n de d o ğ d u . B a b a s ı Ö m e r Ş e v k i Be y a d ı n d a b i r s u b a y d ı r . G ö - ııen’de m a h a l l e m e k t e b i n d e o - k u m a - y a z m a y ı ö ğ r e n d i k t e n s o n r a I s t a n b u l a g e ld i. O r t a ö ğ r e n i m i n e b u r a d a ve E d ir n e A s k e ri İ d a d i s i n d e d e v a m e tt i . 1903 y ı lı n d a H a r b O k u l u n u b i ti r d i . İz m i r R e d if F ı r k a s ı n a t â y i n o l u n d u . İ k i n c i M e r u t i y e t i n i lâ n ı n d a n s o n r a S e l â n i k ’e o r d u m e r k e z i n e g ö n d e r il d i . M a k e d o n y a ’d a s ın ır b ö l g e s in d e g ö r e v a ld ı. Y a z a r ı n ; g e r e k e d e b i y a t t a , g e r e k id eo lo j id e k e n d i s i n i b u l u ş u , b u r a d a g e ç ir d iğ i y ı l l a r a r a s t l a m a k t a d ı r . 1910 d a a s k e r l i k t e n a y rı lı p S e l â n i k ’e y e r l e ş t i . B asın ve e d e b i y a t h a y a t ı n a a t ı l d ı . Z iy a G ö k a l p v e A l i C a n i p ’le b i r l i k t e « G e n ç K a l e m l e r » d e r g is in e y a - z ı y o r ; d i ld e v e e d e b i y a t t a u l u s a l b e n l i ğ e y ö n e l m e ç a b a s ın ı d e s t e k l i y o r d u . B a l k a n S a v a ş ı n ın haşilaması ü z e r i n e , 1912 de y e n i d e n o r d u y a k a t ı l d ı . Y a n y a k a lesi k u ş a t m a s ı n d a Y u n a n l ı l a r a e s i r d ü ş t ü . E s i r li ğ i , b i r y ıl k a d a r s ü r d ü . 1913 t e I s t a n b u l a ge lip y e r l e ş t i . K a b a t a ş Lisesi E - d e b i y a t ö ğ r e t m e n i o l d u . Ç o k ve ö z e n m e d n y a z m a k d u r u m u n d a o l d u ğ u iç in b i r k ı s ı m y a z ı l a r ı b a ş a r ı s ız g ö r ü n m e k l e b e r a b e r , a- sıl ö n e m l i e s e r l e r i n i b u d e v r e d e n s o n r a v e r d i . 1920 y ı lı n ı n 6 m a r t ı n d a t s t a n b u l d a ö l d ü . Kadı- kö y d e, M a h m n t b a b a m e z a r l ı ğ ı n d a g ö m ü l ü idi. B u m e z a r l ı ğ ın k a l d ı r ı l m a s ı ü z e r i n e , 1939 d a k e m i k l e r i . Z i n c i r l i k u y u m e z a r l ı ğ ı n a g ö t ü r ü l d ü . G e n ç v e d e ğ e r l i e d e b i y a t b i l g i n l e r i m i z d e n H i k m e t D i z d a r - oğlu, 44. ö l ü m y ı l d ö n ü m ü n d e Ö m e r S e y f e t t i n için, k ü ç ü k h a cim li, f a k a t b ü y ü k d e ğ e r d e b i r k i ta p y a y ı m l a m ı ş b u l u n m a k t a d ır. B u k ü ç ü k k i t a p , Ö m e r S e y f e t t i n ’i ı ş ık lı b i r ç ö z ü m l e m e ni teliği iç i n d e — çeş itli y ö n l e r i ile — b ize t a n ı t m a k t a d ı r . B ü - y ü k h i k a y e c i m iz i , H i k m e t D i z - d a r o ğ l u ’n u n b u güzel e s e r i n d e n d e r le n m i ş p a s a j l a r l a a n l a t m a n ı n d a h a verim-l» o la c a ğ ın a in an d ığ ı-» ı-» «1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1, m ız için, b u g ü n k ü y a zım ız ı adı g eçen k i t a p t a n ç ı k a r ı l m ı ş eks- t r e l e r e a y ı r ı y o r u z : « Ö m e r S e y f e tt i n , b i r ü l k ü u ğ r u n a k a le m i e li n d e n d ü ş ü r m i - yen y a z a r l a r d a n d ı r . Ç oğu e s e r l e ri, t ü r k ç ü l ü k v e m i l l iy e t ç i l ik ü l k ü s ü n ü y a y m a v e t o p l u m a m al e tm e a m a c ı i le y a z ı l m ı ş t ı r . N e d i r ki o, b u n u y a p a r k e n , S A N A T la Ü L K Ü ’n ü n s ı n ı r la r ı n ı çok iyi h e s a p la m ı ş , ikis i a r a s ı n d a t a m b i r d e n g e k u r m a s ı n ı b ilm iştir.» « Ö m e r S e y f e tt i n , h i k â y e c i l i ğ i m iz d e b i r d ö n ü m n o k t a s ıd ı r . K ü ç ü k h ik â y e . T a n z i m a t l a e d e b i y a t ım ı z a g i r m i ş t i . S a m i P a ş a z a d e Sezai, H a l i t Z iy a, M e h m e t R auf, H ü s e y i n C a h it k ü ç ü k h i k â y e n i n b a ş a r ı l ı ö r n e k l e r i n i v e r m i ş l e r di. A n c a k , o h i k â y e l e r d e b i r e k sik y a n v a r d ı : D il s ü r ç m e k t e i- d i ; t a m t ü r k ç e s a y ı lm a z d ı . E d e bî ö z e n t i le r d e n k e n d i l e r i n i k u r - t a r a m a m ı ş i a r d ı ü s t e li k . Y a z d ı k l a r ı. b ü t ü n ü ile, T ü r k i n s a n ın ı y a n s ı t m ı y o r d u . Dili, d eyiş i, ko n u l a r ı «Tü rk » o l a n h i k â y e y i ö - m e r S e y f e t t i n e b o r ç lu y u z . O n u n h i k â y e l e r i n d e k e n d im i z i b u l u - ru z » « B u n u n l a b i r l i k t e , h i ç b i r za m a n «aşı rıl ık» a d ü ş m e d i ; öz i- n a n ç l a r ı n ı n d ış ı n d a da g ü z e l l ik l e r o la b ile c e ğ in i k a b u l e d i y o r du. S a n a t a sayg ı d u y d u ğ u için, ü l k ü v e i n a n ç l a r ı i le s a n a tı en iy i b iç im d e b a ğ d a ş t ı r m a s ı n ı b i l di.» « Ö m e r S e y f e tt i n , in a n c ı k u v v e t l i b i r T ü r k m il l iy e t ç i s i d i r . M i l li y e tç i li k in a n ç v e ü l k ü s ü , ş i i r le r i n d e , m a k a l e l e r i n d e , h i k â y e le r in d e , r o m a n l a r ı n d a en be l i r g i n öge d u r u m u n d a d ı r . » « O s m a n l ıl ı k k a v r a m ı n d a m il l i y e t l e ilg ili b i r ö z ellik g ö r m ü y o r d u O s m a n l ıl ı k , b i r m il l iy e t ü l k ü s ü o la m a z d ı. O s m a n l ı adı a l t ı n d a t o p l a n a n , f a k a t so y la r ı, d i ll e r i, t a r i h l e r i , d i ll e r i a y r ı ci l a n İTTsan a r , hiç b i r z a m a n T ü r k l e r l e k a y n a ş a m a z l a r d ı .» « T ü r k ç ü l ü k ü l k ü s ü , e s e r l e r i n de b i r «so run», b i r «dâva» o l a r a k y e r a l m ı ş t ı r . K a h r a m a n l a r ı - l a n n d a n biri, k ö k t e n k o p m u ş l a r ı tem s i l e d iy o r s a , ötek isi, Ö m e r S e y f e t t i n i n k iş iliğ in e b ü r ü n e r e k , o n u n k a r ş ı s ı n a ç ık a r . E s e r l e r i n de, in a n ç v e ü l k ü d e n y o k s u n o- l a n l a r ı , u l u s u n u s e v m iy e n l e r i , T ü r k k ü l t ü r ü n ü b e n i m s e m e m i ş o l a n l a r ı , b e n l i k l e r i n d e n u z a k la - ş a n l a r ı a l a y a a lm ı ş v e g ü l ü n ç h a l e s o k m u ş t u r . B i r y a n d a n m il lî d u y g u l a r ı a ş ı lı y a n h i k â y e l e r y a z a r k e n , ö t e y a n d a n , a y k ı r ı d ü şü n c e d e o l a n l a r a ç a tm ış , b ir ü l k ü y e b a ğ l a n m a m ı ş t o p l u m l a r ı b e k l i y e n a cı d u r u m l a r ı o r t a y a k o y m u ş t u r . K ö k t e n k o p m u ş l a r , e n s e v m e d iğ i y a r a t ı k l a r d ı . K i şi, y u r d u n u ve u l u s u n u sevdiği ö lçü d e , i n s a n l ı k o n u r u n u k a z a n m ış o l u r d u .» « Y E N t L İ S A N a k ı m ı n ı n g ü ç l e n m e s i n d e , y a y g ı n l a ş m a s ı n d a ve o l u m l u b i r s o n u c a u l a ş m a s ı n a en b ü y ü k p ay, Ö m e r S e y f e tt i n - in d ir .O , d il b i li n c in i n k a z a n d ı r d ı ğı sağ d u y u ile, ( T ü r k l e r e y eni, ta b ii b i r dil. k e n d i d i ll e r i lâ z ı m d ır. M illî b i r e d e b i y a t v ü c u d e g e t i r m e k iç in ö n c e m illi b i r dil i s t e r ) , ü l k ü s ü n ü sa v u n d u .» « H i k â y e l e r i , m a k a l e l e r i , fık - r a i a r ı v e h e r ç e ş it y a z ı l a r ı ile Y E N Î L Î S A N a k ı m ı n ı g ü r b i r k a y n a k h a li n e g e ti r e n , t ü r k ç e y i s e v d i r e n , t ü r k ç e y e e d e b î dil ye t e n e ğ in i k a z a n d ı r a n kişi, Ö m e r S e y f e t t i n d i r . O, dil d â v a s ın ı « k u r u l u k » t a n k u r t a r a r a k ona, e d e b i y a t ve h a y a t ı n s ı c a k lığ ın ı k a t m ı ş t ı r . T ü r k d ilin i b a ğ ım s ı z lığ ına k a v u ş t u r m a s a v a ş ı n d a a - dı sa y g ı ile a n ı l a c a k ü l k ü e r l e r i n d e n b i r i de, k u ş k u s u z , Ö m e r S e y f e tt i n o la c a k tır .» « Ö m e r S e y f e t t i n i n h i k â y e l e r i , k l â s i k h i k â y e t ip i n i n ö r n e ğ i sa y ı la b i li r . H e p s i n d e d e b e l l i ve d eğ iş m ez, b i r p l â n ı n u y ğ u l a h d ı - ğını g ö r ü r ü z : S e r i m , g e lişm e , d ü ğ ü m , s onuç. O l a y l a r , b u b a s a m a k l a r d a n g e ç e r e k , b i r b i r i n i iz le r. M a n t ık î b i r d ü z e n v a r d ı r h i k â y e l e r i n d e . .. Ç ö z ü m l e m e y e d e ğ il , o l a y l a r a ö n e m v e r i r . K ü ç ü k b i r o lay , b i r h i k â y e d i r on- ca. B u n d a n ö t ü r ü k i m i l e r i h ik â- l e r i n i «d e rin » b u l m a z l a r . Ç ö z ü m l e m e n i n s a n a t e s e r i n e d e r i n l i k g e tir e c e ğ i s a p l a n t ı s ı n d a n do ğ a n b u g ö r ü ş e k a t ı l m a k z o r d u r e lb e t . B ö y le d ü ş ü n e n l e r i n y a n ı l d ı k l a r ı n o k t a , Ö m e r S e y f e t t i n i n v a k a l a r a b a k ış v e o n l a r ı d e ğ e r l e n d i r i ş t e k i t u t u m u n u n f a r k ı n a v a r m a m ı ş l a r ı d ı r . O, k u r u k u r u ya b i r v a k a h i k â y e edicisi d e ğ il d i r : o l a y l a r a a y r ı b i r a ç ıd a n b a k m ış v e o n l a r ı b i r m a k s a t için de ğ e r l e n d i r m i ş t i r . • Ö m e r S e y f e tt i n , d ild e , k ü l t ü r de, ü l k ü d e , s a n a t t a «m illî» ye y ö n e le n U Y A N I Ş Ç A Ğ I» m ız ın ö n c ü l e r i n d e n biridir...» ı ı ı ı ı ı ı ı ı m ı ı ı ı ı ı ı i M M i ı u ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ; 1
Taha Toros Arşivi
ıı ıı ıi ıı ıi fi ıı ıı ıı ıı ı ı ıı ıı ıı ıı ı i l ıı ıı ıı m ım ıı ıı ıı ıı ıı ıı ı ı ıı ı ı ıı ıı ıı ıı ı ı ı ı ı ı ıı ıı ıı ıı ım ım ıı ıı ıı ıı ıı ıı m m ıı ıı m ıı ıı ıı ı m m m ıı m ııı m ıı ıı ı ı ıı ı ı ıı ıı ıı ıı u m u m il i ı ıı ı ı ıı1 1 ım ım ııı ııı ııı ııı ııı ııı ım ıı ım ıı ııı m ıı ı m 11 im in
