…ZET
Hekimin ve diÛer saÛlÝk personelinin ya da tedavi kurum-larÝnÝn kusurlu davranÝßÝ sonucu ortaya •ÝktÝÛÝ iddia edilen has-talÝk, sakatlÝk veya šlŸm olaylarÝ, son yÝllarda artarak yargÝnÝn gŸndemine girmekte olup, bu olaylarda yasalarÝn ilgili hŸkŸm-leri gereÛince, YŸksek SaÛlÝk ÞurasÝ (YSÞ) ve Adli TÝp Kurumu (ATK) bilirkißi olarak tayin edilmektedir.
YargÝ makamlarÝ, hukuk davalarÝnda YSÞÕa baßvurulmaksÝ-zÝn, ceza davalarÝnda ise YSÞÕ ndan rapor alÝndÝktan sonra, he-kimin veya diÛer saÛlÝk personelinin kusurlu olup olmadÝÛÝ varsa kusur oranlarÝnÝn tespiti hususunda ATK Ühtisas Kurulla-rÝnÝn gšrŸßlerine baßvurmakta, bu belirtilen kurumlarÝn karar-larÝ arasÝnda zaman zaman •elißkiler meydana geldiÛinde, •eliß-kilerin giderilebilmesi i•in Adli TÝp Genel Kurulu Õndan gšrŸß istemektedir.
Bu •alÝßmada, 1996 Mart-2001 Mart arasÝndaki 5 yÝllÝk sŸre-de, Adli TÝp Genel KuruluÕndan hekim, hastane ya da yardÝm-cÝ saÛlÝk personeli kusuru sorulan 19 unda YSÞ raporu bulunan, 10 unda ise YSÞ raporu bulunmayan, toplam 29 olguya ait, Ge-nel Kurul, Ühtisas KurullarÝ ve YSÞ raporlarÝ incelenmiß, elde edilen veriler sÝnÝflandÝrÝlarak sunulmuß, YSÞ ile Adli TÝp Ge-nel KuruluÕ nun yapÝlanmasÝ yšnŸnden deÛerlendirilmiß, YSÞ nÝn verdiÛi kararlar ile ATK Ühtisas KurullarÝ ve Adli TÝp Ge-nel KuruluÕnun verdiÛi kararlar arasÝnda, %73.7 oranÝnda bŸ-yŸk bir uyumsuzluk dikkati •ekmiß, bu uyumsuzluktaki temel
nedenin gerek YSÞ nÝn gerekse ATK Ühtisas KurullarÝ ve Adli TÝp Genel KuruluÕ nun yapÝlanmasÝ olduÛu dŸßŸnŸlerek bu konudaki gšrŸßlerimiz bildirilmißtir.
Anahtar kelimeler: Malpraktis, adli tÝp, mahkeme.
SUMMARY
Diseases, disablements and deaths which had been claimed to be caused by faulty behaviours of medical doctor and other health personnels or the health instutions have been incre-asingly coming to the agenda of courts recently. For these, SCH and CFM are charged to the expertise according to the te-nors of the laws.
Courts consult to SC of CFM on civil lawsuit cases of mal-praxis to determine whether there is any fault of medical doc-tor and/or other health personnel and if there is any fault, to determine the degree of this fault for each without taking any opinion of SCH, but in cases of criminal suits the opinion of SCH should be prior. Sometimes, contradictionary opinions arise between the reports of these two instutions and in these situations, courts consult with GACFM.
In this study, we examined reports of the SC of CFM, GACFM and SCH for 29 cases, the reports of SCH had been presented in 19 cases and hadnÕt been presented for 10 cases. The degree of fault for medical doctor, assistant health per-sonnel and hospital were asked. The data were presented after
ADLÜ TIP KURUMU ÜHTÜSAS KURULLARI ÜLE Y†KSEK
SAÚLIK ÞURASI RAPORLARI ARASINDA ‚ELÜÞKÜ
BULUNAN VE ADLÜ TIP GENEL KURULUÕNDA
G…R†Þ†LEN MALPRAKTÜS OLGULARININ ÜRDELENMESÜ
The evaluation of malpraxis cases which had been negotiated by the general
assem-bly of the council of forensic medicine (GACFM) for the contradictory opinions
between the specialty commitee (SC) of council of forensic medicine (CFM) and
supreme commitee on health (SCH)
Sadullah G†ZEL
*, M.Sunay YAVUZ
**, Mahmut AÞIRDÜZER
***.
GŸzel S, Yavuz M S, AßÝrdizer M. Adli TÝp Kurumu ihtisas kurullarÝ ile YŸksek SaÛlÝk ÞurasÝ raporlarÝ arasÝnda •elißki bulunan ve Adli TÝp KuruluÕnda gšrŸßŸlen malpraktis olgularÝnÝn irdelenmesi. Adli TÝp BŸlteni, 2002; 7 (1): 14-20.
* Uz. Dr. Adli TÝp Kurumu. Cerrahpaßa, Üstanbul.
** Yard. Do•. Dr. SŸleyman Demirel †niversitesi, TÝp FakŸltesi Adli TÝp AD, Isparta *** Yard. Do•. Dr. Celal Bayar †niversitesi, TÝp FakŸltesi Adli TÝp AD, Manisa
classification. The great discordance between the results of de-cision of SCH and of the SC of CFM or GACFM were signif-icant. The primary reason for the defined discordance was interpreted as being the construction of SCH, SC of CFM and GACFM.
Key words: Malpraxis, Forensic Medicine, Courts.
GÜRÜÞ
Malpraktis (Malpraxis); hukuk dilinde sšzlŸk anlamÝ ile, itinasÝzca veya yanlÝß tedavi, vazifede ihmal veya su-istimal, gšrevi kštŸye kullanma olarak a•ÝklanmaktadÝr.
Gšrevi insanÝn saÛlÝÛÝnÝn bozulmasÝnÝ šnlemek, onu hastalÝklardan korumak, bozulan bedensel ve ruhsal ya-pÝsÝnÝ, sakatlÝklarÝnÝ dŸzeltmek, ruhsal ve fiziksel acÝlarÝ-nÝ dindirmek olan ve bireyin saÛlÝk ve yaßama hakkÝacÝlarÝ-nÝn ger•ekleßmesinde šnemli bir gšrev Ÿstlenmiß olan heki-min, gŸnŸmŸz tÝbbÝnÝn gerektirdiÛi son derece karmaßÝk ve tehlikeli tedavi yšntemlerini uygulamasÝ ve bunu in-san Ÿzerinde ger•ekleßtirmesi onu son derece bŸyŸk riskler ile karßÝ karßÝya getirmektedir. En ufak bir kusu-run iyileßmesi imkansÝz sonu•lar ya da šlŸmle sonu•lan-masÝ, hekimi gerek teßhis, gerek se tedavi alanÝnda •ok daha bŸyŸk bir titizlikle hareket etmek zorunda bÝrak-maktadÝr (1,2).
Hekimin kendisinin veya yasal olarak sorumlu bu-lunduÛu diÛer saÛlÝk personelinin ya da tedavi kurumla-rÝnÝn kusurlu davranÝßÝ sonucu ortaya •ÝktÝÛÝ iddia edi-len hastalÝk, sakatlÝk veya šlŸm olaylarÝ, son yÝllarda ar-tarak yargÝnÝn gŸndemine girmekte olup, bu olaylarda Ceza Muhakemeleri UsulŸ KanunuÕ nun 66 ncÝ madde-sinde ve Hukuk UsulŸ Muhakemeleri KanunuÕ nun 275 nci maddesinde, Ò‚šzŸmŸ šzel veya teknik bir bilgiyi gerektiren hallerde bilirkißinin rey ve mŸtalaasÝnÝn alÝn-masÝna karar verilirÓ hŸkmŸ gereÛince, YŸksek SaÛlÝk ÞurasÝ (YSÞ) ve Adli TÝp Kurumu (ATK) bilirkißi olarak tayin edilmektedir (1,3,4).
24.04.1930 tarih ve 1593 sayÝlÝ Umumi HÝfzÝsÝhha KanunuÕnun 10 maddesi uyarÝnca kurulmuß bulunan YSÞ, diÛer gšrevlerinin yanÝ sÝra, ÒHekimlik mesleÛinin uygulanmasÝndan doÛan sorunlarda bilirkißilik yapmakÓ Ÿzere de gšrevlendirilmißtir (1,5,6).
11.04.1928 tarih 863 sayÝlÝ Resmi GazeteÕ de yayÝn-lanmÝß 1219 sayÝlÝ Tababet ve ÞuabatÝ SanÕatlarÝnÝn Tar-zÝ ÜcrasÝna Dair KanunÕ un 75 nci maddesinde ise, he-kimlik mesleÛinin icrasÝ ile ilgili ceza davalarÝnda YSÞÕ na baßvurmanÝn gerekliliÛini belirtmißtir (1,7).
2659 sayÝlÝ Adli TÝp Kurumu KanunuÕ nun 1 nci maddesinde, ATK nun, ÒAdalet ißlerinde bilirkißilik yapmak Ÿzere kurulmußÓ olduÛu ve 2 nci maddesinde Ò Adli TÝp ile ilgili konularda bilimsel ve teknik gšrŸßleri-ni bildirmekÓ Ÿzere gšrevlendirildiÛi bildirilmißtir (8).
Belirtilen yasalar •er•evesinde, hukuk davalarÝnda bazen YSÞÕdan gšrŸß alÝndÝktan sonra bazen ise YSÞÕa baßvurulmaksÝzÝn, ceza davalarÝnda ise YSÞÕndan rapor alÝndÝktan sonra, hekimin veya diÛer saÛlÝk personeli-nin kusurlu olup olmadÝÛÝ, varsa kusur oranlarÝnÝn tespi-ti hususunda ATK Ühtespi-tisas KurullarÝnÝn gšrŸßlerine baß-vurulmaktadÝr.
ATK Ühtisas KurullarÝ ve YSÞÕnÝn kararlarÝ arasÝnda zaman zaman •elißkiler meydana gelmekte olup, bu du-rumlarda yargÝ •elißkinin giderilebilmesi i•in Adli TÝp Genel KuruluÕndan gšrŸß istemektedir.
Bu •alÝßmada sšz konusu •elißki nedeniyle, Adli TÝp Genel KuruluÕnda gšrŸßŸlen olgularda •elißki nedenleri-nin, ne ßekilde karara baÛlandÝklarÝnÝn araßtÝrÝlmasÝ ve buna baÛlÝ olarak YŸksek SaÛlÝk ÞurasÝ ile ATK Ühtisas KurullarÝ ve Adli TÝp Genel KuruluÕ nun yapÝlanmasÝ-nÝn irdelenmesi ama•lanmÝßtÝr.
GERE‚ VE Y…NTEM
Bu •alÝßmada, 1996 Mart- 2001 Mart arasÝndaki 5 yÝl-lÝk sŸrede, ATK Genel KuruluÕndan hekim, hastane ya da saÛlÝk personeli kusuru sorulan 19 unda YSÞ raporu bulunan, 10 unda ise YSÞ raporu bulunmayan toplam 29 olguya ait, Genel Kurul, Ühtisas KurullarÝ ve YSÞ rapor-larÝ incelenmiß, elde edilen veriler sÝnÝflandÝrÝlarak sunul-muß, YSÞ ile ATK Ühtisas KurullarÝ ve Adli TÝp Genel Kurulunun yapÝlanmasÝ yšnŸnden deÛerlendirilmißtir.
BULGULAR
‚alÝßmamÝzda yer alan 29 olgunun 15 i (%51.7) er-kek, 14 Ÿ (%48.3) kadÝndÝr. Yaß ortalamalarÝ erkekler i•in 22.1, kadÝnlar i•in 24.4, tŸm olgular i•in 23.2 dir .
Olgulardan 12 si (%41.4) ceza davalarÝ, 17 si (%58.6) sÝ hukuk davalarÝ ile ilgili olmak Ÿzere, 13 Ÿ (%44.8) YSÞ ve ATK Ühtisas Kurulu raporlarÝ arasÝndaki •elißki, 14 Ÿ (%48.3) taraflarca mevcut raporlarÝn tatmin edici olma-masÝ, 2 si (%6.9) ATK Ühtisas Kurulu raporlarÝna yapÝlan
18 dosyada (%62.1) yalnÝz hekim kusuru, 3 dosyada (%10.3) yalnÝz yardÝmcÝ saÛlÝk personeli kusuru, 3
dos-yada (%10.3) yalnÝz hastane kusuru, 4 dosdos-yada (%13.8) hekim kusuru ve yardÝmcÝ saÛlÝk personeli kusuru, 1 dos-yada (% 3.5) hekim kusuru ve hastane kusuru sorulmuß-tur (Tablo 3).
Hekim kusuru sorulan toplam 23 dosyanÝn 15 inde bir, 4 Ÿnde iki, 2 sinde Ÿ•, 2 sinde dšrt hekim kusurun
mu-hattabÝ olarak alÝnmÝß olup, sorular toplam 37 hekimi ilgi-lendirmektedir. Bu 37 hekimden 10 u (%27) KadÝn Hasta-lÝklarÝ ve DoÛum UzmanÝ, 6 sÝ (%16.2) Ortopedi ve Trav-matoloji UzmanÝ, 5 i (%13.6) Genel Cerrahi UzmanÝ, 4 Ÿ (% 10.8) Anesteziyoloji ve Reanimasyon UzmanÝ, 4 Ÿ (% 10.8) Pratisyen Hekim, 2 si (%5.4) ‚ocuk Cerrahisi Uz-manÝ, 1 i (%2.7) Plastik ve Rekonstruktif Cerrahi Uzma-nÝ, 1 i (%2.7) Gšz HastalÝklarÝ UzmaUzma-nÝ, 1 i (%2.7) Patolo-ji UzmanÝ, 1 i (%2.7) Kulak-Burun-BoÛaz HastalÝklarÝ
Uz-manÝ, 1 i (%2.7) Ü• HastalÝklarÝ UzmanÝ ve 1 i (%2.7) Or-topedi ve Travmatoloji AsistanÝdÝr (Tablo 4). Hekim ku-surlarÝ ile ilgili bu 23 dosyanÝn muhattabÝ olan 37 hekimin 31 i (%83.8) cerrahi branßlarda •alÝßan hekimlerdir.
DiÛer yardÝmcÝ saÛlÝk personelinin kusuru sorulan 7 dosyada, sorular toplam 12 saÛlÝk personelini
ilgilendir-mekte olup, bunlardan 5 i (%41.7) Hemßire, 3 Ÿ (%25) Anestezi Teknisyeni, 2 si (%16.7) SaÛlÝk Memuru, 1i (%8.3) Ebe, 1i (%8.3) Laborotuar Teknisyeni olarak gš-revlidir (Tablo 5).
‚alÝßmamÝz kapsamÝnda yer alan ve YSÞ raporu bu-lunan 19 olgu incelendiÛinde, Ühtisas KurullarÝnca veri-len hekim, hastane ve yardÝmcÝ saÛlÝk personeli hakkÝn-daki kusur oranlarÝnÝn, ancak 5 inde (%26.3) YSÞ tarafÝn-dan verilmiß bulunan kararlar ile uyußtuÛu, 14 olguda (%73.7) ise uyußmadÝÛÝ izlenmißtir (Tablo 6).
Adli TÝp Genel Kurulu; YSÞ- ATK Ühtisas KurullarÝ kararlarÝ arasÝnda uyumsuzluk bulunan 14 olgudan
tama-Ülgili SaÛlÝk Personeli n %
Hekim 18 62,1
YardÝmcÝ SaÛlÝk Personeli 3 10,3
Hastane 3 10,3
Helim+YardÝmcÝ SaÛlÝk Personeli 4 13,8
Hekim + Hastane 1 3,5
TOPLAM 29 100
AT Genel KuruluÕna Ceza DavalarÝ Hukuk DavalarÝ Toplam
Gelme Nedenleri n % n % n %
YSÞ-ATGK arasÝnda •elißki 12 41,4 1 3,4 13 44,8
RaporlarÝn taraflarca tatmin edici bulunmamasÝ 0 0 14 48,3 14 48,3
ATK Ühtisa kurullarÝ raporlarÝna itiraz 0 0 2 6,9 2 6,9
TOPLAM 12 41,4 17 58,6 29 100
Tablo 1: Malpraktis olgularÝnÝn Adli TÝp Genel KuruluÕna gelme nedenleri
itirazlar nedeniyle Adli TÝp Genel KuruluÕna gelmißtir. 7 olgu (%24.1) ATK I. Ühtisas Kurulu, 5 olgu (%17.3) ATK II. Ühtisas Kurulu, 10 olgu (%34.5) ATK III. Ühtisas Kurulu, 7 olgu (%24.1) ATK V. Ühtisas Kurulu ile ilgilidir (Tablo 1, 2). Sorulardan 14 Ÿ (%48.3) ßahsÝn šlŸmŸ ile , 15 i ise hastalÝk ve sakatlÝÛÝ ile ilgili kusur tayinine yšneliktir.
Ülgili Kurullar n % I. KURUL 7 24,1 II. KURUL 5 17,3 III. KURUL 10 34,5 IV. KURUL 0 0 V. KURUL 7 24,1
TOPLAM 29 100 Hekim BranßÝ n %
KadÝn hastalÝklarÝ ve doÛum uzmanÝ 10 27 Ortopedi ve travmatoloji uzmanÝ 6 16,2 Ortopedi ve travmatoloji asistanÝ 1 2,7
Genel Cerrahi UzmanÝ 5 13,6
Anestezi ve reanimasyon uzmanÝ 4 10,8
‚ocuk Cerrahisi UzmanÝ 2 5,4
Plastik ve rekonstrŸktif cerrahi uzmanÝ 1 2,7
Gšz hastalÝklarÝ uzmanÝ 1 2,7
Kulak-burun-boÛaz hastalÝklarÝ uzmanÝ 1 2,7
Pratisyen Hekim 4 10,8
Patoloji uzmanÝ 1 2,7
Ü• hastalÝklarÝ 1 2,7
TOPLAM 37 100
Tablo 3: Adli TÝp Genel KuruluÕna gelen malpraktis olgularÝnÝn ilgili olduÛu saÛlÝk personelleri
TABLO 2: Adli TÝp Genel KuruluÕna gelen malpraktis olgularÝnÝn ATK Ühtisas KurullarÝÕna gore daÛÝlÝmÝ
Tablo 4: Adli TÝp Genel KuruluÕna gelen malpraktis olgularÝnÝn ilgili olduÛu hekimlerin branßlarÝ
mÝnda ATK Ühtisas KurullarÝnÝn verdiÛi karar doÛrultu-sunda karar verirken; YSÞ- ATK Ühtisas KurullarÝ karar-larÝ arasÝnda uyum bulunan 5 olgudan birinde daha fark-lÝ bir karar vermißtir. Bšylece YSÞ- Adli TÝp Genel Ku-rulu kararlarÝ arasÝnda uyumsuz olgu sayÝsÝ 15Õe (%78.9) •Ýkarken, uyumlu olgu sayÝsÝ 4Õe (%21.1) dŸßmŸßtŸr.
Adli TÝp Genel KuruluÕnun, YSÞ raporu bulunma-yan olgularda ise 7/10 (%70) oranlarÝnda ATK Ühtisas KurullarÝnÝn rapor sonu•larÝ ile uyumlu karar verdiÛi gšrŸlmŸßtŸr.
Adli TÝp Genel KuruluÕndan, YSÞ raporu olan 19 dosyada, 28 i hekim, 8 i yardÝmcÝ saÛlÝk personeli ve 2 si
hastane olmak Ÿzere toplam 38 saÛlÝk personeli ya da kurumu hakkÝnda kusurlu olup olmadÝklarÝ, kusurlu ise-ler kusur oranÝ tayini istenilmiß olup , Adli TÝp Genel Kurulu tarafÝndan YSÞ tarafÝndan kusur oranÝ daha yŸk-sek belirlenmiß tamamÝ hekim olan 6 saÛlÝk personelinin (%15.8) kusur oranÝ dŸßŸrŸlŸrken ya da kaldÝrÝlÝrken, ta-mamÝ hekim 4 saÛlÝk personelinin (%10.5) kusur oranÝ ya da kusursuzluÛu deÛißtirilmemiß, YSÞ tarafÝndan ku-sur tayini yapÝlmamÝß ya da daha az kuku-sur tayin edilmiß
18 i hekim, 8 i yardÝmcÝ saÛlÝk personeli ve 2 si hastane olmak Ÿzere toplam 28 saÛlÝk personeli ya da kurumu (%73.7) i•in yeni kusur tesis edilmiß ya da kusur oranÝ yŸkseltilmißtir (Tablo 7).
YSÞ raporu olmayan 10 dosyada ise, toplam 9 u he-kim, 4 Ÿ yardÝmcÝ saÛlÝk personeli ve 2 si hastane olmak Ÿzere toplam 15 saÛlÝk personeli ya da kurumu hakkÝn-da kusurlu olup olmadÝklarÝ, kusurlu iseler kusur oranÝ tayini istenilmiß, Adli TÝp Genel Kurulu tarafÝndan ATK Ühtisas KurullarÝ tarafÝndan kusur oranÝ daha yŸk-sek belirlenen 1 hekimin (%6.7) kusur oranÝ dŸßŸrŸlŸr-ken , 8 i hekim, 2 si yardÝmcÝ saÛlÝk personeli ve 1i has-DiÛer SaÛlÝk Personelinin BranßÝ n %
Hemßire 5 41,7 Anestezi teknisyeni 3 25 SaÛlÝk Memuru 2 16,7 Ebe 1 8,3 Laboratuar teknisyeni 1 8,3 TOPLAM 12 100 Genel kurul raporu, Ühtisas kurulu raporu ile uyumsuz Genel kurul raporu, Ühtisas kurulu raporu ile uyumlu 7 (%70) 3(%3) 4(%80) 1(%20) 0(%0) 14(%100) 14 5 10 14(%48,3) 5(%17,2) 10(%34,5) 29(%100) 0(%0) Genel kurul raporu, her ikisinden farklÝ Genel kurul raporu, Ühtisas kurulu ve YSÞ raporlarÝ ile uyumlu Genel kurul raporu, Ühtisas kurulu ve YSÞ raporlarÝ ile uyumsuz Genel kurul raporu, YSÞ raporlarÝ ile uyumlu Ühtisas Kurulu Raporu ile Uyumlu
YSÞ RAPORU (+) YSÞ RAPORU (-)
Ühtisas Kurulu Raporu ile Uyumsuz TOPLAM Genel kurul raporu, Ühtisas kurulu raporu ile uyumlu Tablo 6: Adli TÝp Genel KuruluÕna gelen malpraktis olgularÝ kararlarÝnÝn daÛÝlÝmÝ
Tablo 5: Adli TÝp Genel KuruluÕna gelen malpraktis ol-gularÝnÝn ilgili olduÛu yardÝmcÝ saÛlÝk personellinin gšrevleri
GENEL KURUL TARAFINDAN, YSÞ RAPORUNDA
YSÞ RAPORU (+)
Hekimle YardÝmcÝ saÛlÝk Hastane ile
TOPLAM ilgili peroneli ile ilgili ilgili
Yeni kusur tesisi yapÝlan veya kusur oranÝ arttÝrÝlan 18 8 2 28
Kusur oranÝ azaltÝlan veya kaldÝrÝlan 6 0 0 6
Kusur oranÝ veya kusursuzluÛu deÛißtirilmeyen 4 0 0 4
TOPLAM 28 8 2 38
Tablo 7: Adli TÝp Genel KuruluÕna gelen ve YSÞ raporu olan 19 dosyadaki 38 saÛlÝk personeli ya da kurumu hakkÝnda Adli TÝp Genel Kurulu tarafÝ verilmiß kararlar ile YSÞ raporlarÝnÝn karßÝlaßtÝrmasÝ
tane olmak Ÿzere toplam 28 saÛlÝk personeli ya da kuru-munun (%73.3) kusur oranÝ ya da kusursuzluÛu deÛißti-rilmemiß, ATK Ühtisas KurullarÝ tarafÝndan kusur tayini yapÝlmamÝß ya da daha az kusur tayin edilmiß 2 si yar-dÝmcÝ saÛlÝk personeli ve 1i hastane olmak Ÿzere toplam 3 saÛlÝk personeli ya da kurumu (% 20) i•in yeni kusur tesis edilmiß ya da kusur oranÝ yŸkseltilmißtir (Tablo 8).
TARTIÞMA VE SONU‚ :
‚alÝßmamÝzda yer alan 29 olgunun 15 i (%51.7) er-kek, 14 Ÿ (%48.3) kadÝndÝr. Malpraktis olgularÝnda kadÝn daÛÝlÝmÝndaki bu oran, diÛer adli olaylarda karßÝmÝza •Ý-kan %5- %20 oranÝndan olduk•a yŸksektir. Bunun nede-ni, •alÝßma grubumuzdaki olgularÝn •oÛunluÛunun Ka-dÝn HastalÝklarÝ ve DoÛum UzmanÝ kusurlarÝ ile ilgili bu-lunmasÝ ile a•Ýklanabilir.
Olgulardan %58.6 sÝnÝn hukuk davalarÝ ile ilgili olma-sÝ, ceza davalarÝnda ise oranÝn %41.4 olarak tespit edilmiß bulunmasÝ, Tababet ve ÞuabatÝ SanÕatlarÝnÝn TarzÝ ÜcrasÝ-na Dair KanunÕun 75. Maddesi hŸkmŸ •er•evesinde (1, 7) mahkemelerin ceza davalarÝnda YSÞ dan aldÝklarÝ gš-rŸßle yetindiklerini dŸßŸndŸrmektedir.
Adli TÝp Genel KuruluÕna gelen 39 olgudan ancak 2 sinin (%6.9) taraflarÝn itirazÝ Ÿzerine Genel KurulÕa gel-miß olmasÝ, %93.1 ini olußturan 37 olgunun ise YSÞ ve ATK Ühtisas KurullarÝ raporlarÝ arasÝndaki •elißki ya da mevcut raporlarÝn tatmin edici olmamasÝ gerek•esi ile di-rekt yargÝ organlarÝnca Adli TÝp Genel KuruluÕna gšnde-rilmiß bulunmasÝ toplumumuzda hekimlik mesleÛi ile kusurlar konusunda halkÝn bilin•lenmesinden •ok yargÝ •evrelerinin bu konudaki duyarlÝlÝÛÝna ißaret etmektedir. GŸrpÝnar ve arkadaßlarÝnÝn bildirdiÛi Ÿzere, Üsve•Õ te ya-pÝlan benzeri bir •alÝßmada, ßikayetlerin %73 ŸnŸn hasta yakÝnlarÝ, ancak %14 ŸnŸn saÛlÝk bakanlÝÛÝ tarafÝndan yapÝlmÝß olduÛu da gšz šnŸne alÝndÝÛÝnda, bu farklÝlÝk
a•Ýk olarak gšrŸlebilmektedir (9).
ATK Genel KuruluÕna gelmeden šnce, olgulardan 14 Ÿ hekimin ve diÛer saÛlÝk personelinin ya da tedavi ku-rumlarÝnÝn kusurlu olup, olmadÝklarÝnÝn ve kusurlu iseler šlŸmdeki kusur oranÝnÝn belirlenmesine yšnelik olarak ATK I. ve V. Ühtisas KurullarÝÕnda, 15 i hekimin ve di-Ûer saÛlÝk personelinin ya da tedavi kurumlarÝnÝn
kusur-lu okusur-lup, olmadÝklarÝnÝn ve kusurkusur-lu iseler meydana gelen hastalÝk ve sakatlÝkla ilgili kusur oranÝ tayinine yšnelik olarak ATK II. ve III. Ühtisas KurullarÝnda gšrŸlmŸßtŸr. Hekim kusurlarÝ ile ilgili bu 23 dosyanÝn muhattabÝ olan 37 hekimin %83.8 Ÿ cerrahi branßlarda •alÝßan he-kimlerdir. Pratisyen hekimler hasta ile daha sÝk karßÝlaß-malarÝna raÛmen kusurlu olduÛu iddia edilen pratisyen hekim sayÝsÝ 4 (%10.8) tŸr. Bunun temel nedeni, cerrahi branßlarda •alÝßan hekimlerin daha riskli mŸdahalelerde bulunmalarÝ ve bunun sonucunda komplikasyon gelißme oranÝnÝn daha yŸksek olmasÝdÝr (10).
Kusurlu olduÛu iddia olunan hekimlerden 10 unun KadÝn HastalÝklarÝ ve DoÛum UzmanÝ olmasÝ, doÛum šncesi gebelik takiplerinin Ÿlkemizde yeterince yerleß-memesi ve bunun sonucunda anne ve bebek šlŸm hÝzÝ ve diÛer doÛum komplikasyonlarÝ ile izah edilebilir.
Toplam 49 saÛlÝk •alÝßanÝ arasÝnda su•lamalarla karßÝ karßÝya kalan 37 hekime (%75) karßÝn, 12 yardÝmcÝ saÛlÝk personeli (%25) bulunmasÝ, hekimlerin bu tŸr iddialarla daha fazla karßÝ karßÝya kaldÝÛÝnÝn gšstergesidir. YardÝm-cÝ saÛlÝk personeli arasÝnda en sÝk kusur iddiasÝ ile karßÝ-laßan grup ise hasta ile direk ilißkisi bulunan hemßireler (%41.7) olmaktadÝr.
Gerek ATK Ühtisas KurullarÝÕnÝn gerekse Adli TÝp Genel KuruluÕ nun hekimlik mesleÛinin icrasÝna dair verdiÛi kusur oranlarÝ, olgularÝn •oÛunda YSÞ nÝn vermiß olduÛu kusur oranlarÝ ile uyußmamaktadÝr. Bu uyumsuz-luk oranlarÝ ATK Ühtisas KurullarÝ i•in %73.7 Adli TÝp GENEL KURUL TARAFINDAN,
ÜHTÜSAS KURULLARI RAPORUNDA
YSÞ RAPORU (-)
Hekimle YardÝmcÝ saÛlÝk Hastane ile
TOPLAM ilgili peroneli ile ilgili ilgili
Yeni kusur tesisi yapÝlan veya kusur oranÝ arttÝrÝlan 0 2 1 3
Kusur oranÝ azaltÝlan veya kaldÝrÝlan 1 0 0 1
Kusur oranÝ veya kusursuzluÛu deÛißtirilmeyen 8 2 1 11
TOPLAM 9 4 2 15
Tablo 8: Adli TÝp Genel KuruluÕna gelen ve YSÞ raporu olmayanan 10 dosyadaki 15 saÛlÝk personeli ya da kurumu hakkÝnda Adli TÝp Genel Kurulu tarafÝ verilmiß kararlar ile ATK Ühtisas KurullarÝ raporlarÝnÝn karßÝlaßtÝrmasÝ
Genel Kurulu i•in ise %78.9 dur.
Adli TÝp Genel Kurulu ile ATK Ühtisas KurullarÝnÝn verdiÛi kusur oranlarÝ ise 21/ 29 (%72.4) oranÝnda birbi-ri ile uyumludur.
Adli TÝp Genel Kurulu; YSÞ raporu olan 38 saÛlÝk personeli ya da kurumunun, kusurlu olup, olmadÝklarÝ-nÝn, kusurlu iseler kusur oranlarÝnÝn tayinine yšnelik kararlarÝnda, YSÞ tarafÝndan kusur oranÝ daha yŸksek belirlemiß %15.8 inde kusur oranÝ dŸßŸrŸrken ya da kal-dÝrÝrken, %10.5 inde kusur oranÝ ya da kusursuzluÛu de-Ûißtirmemiß, YSÞ tarafÝndan kusur tayini yapÝlmamÝß ya da daha az kusur tayin edilmiß %73.7 si i•in ise yeni ku-sur tesis etmiß ya da kuku-sur oranÝnÝ yŸkseltmißtir. Buna karßÝn, YSÞ raporu olmayan 15 saÛlÝk personeli ya da ku-rumu i•in ise verdiÛi kararlarda, ATK Ühtisas KurullarÝ tarafÝndan kusur oranÝ daha yŸksek belirlenen %6.7 si-nin kusur oranÝ dŸßŸrŸrken, %73.3 Ÿnde kusur oranÝ ya da kusursuzluÛu deÛißtirmemiß, ATK Ühtisas KurullarÝ tarafÝndan kusur tayini yapÝlmamÝß ya da daha az kusur tayin edilmiß % 20 si i•in yeni kusur tesis etmiß ya da kusur oranÝnÝ yŸkseltmißtir.
GšrŸldŸÛŸ Ÿzere, YSÞ nÝn verdiÛi kararlar ile ATK Ühtisas KurullarÝ ve Adli TÝp Genel KuruluÕ nun verdiÛi kararlar arasÝnda bŸyŸk bir uyumsuzluk gšze •arpmak-tadÝr. Bu uyumsuzluktaki temel nedenin gerek YSÞ nÝn gerekse ATK Ühtisas KurullarÝ ve Adli TÝp Genel Kuru-lunun yapÝlanmasÝ olduÛu dŸßŸnŸlmektedir.
YSÞ, SaÛlÝk BakanlÝÛÝÕnÝn, AnkaraÕda yasal olarak yÝlda en az bir kez, uygulamada ise yÝlda beß-altÝ kez top-lanan ve 181 sayÝlÝ kanun hŸkmŸndeki kararname ile Ba-kanlÝk MŸsteßarÝ, AraßtÝrma Planlama ve Koordinasyon Kurulu BaßkanÝ, Temel SaÛlÝk Hizmetleri Genel MŸdŸ-rŸ ve 1. Hukuk MŸßavirinin tabii Ÿyeleri olduÛu, asli 11 Ÿyesi ise SaÛlÝk BakanÝ tarafÝndan se•ilen toplam 16 Ÿye-li sŸrekŸye-li kuruldur. YŸrŸrlŸkteki yasaya gšre, Ÿyeler Ÿl-kede saÛlÝk hizmetleri veya eserleri ile tanÝnmÝß kißiler arasÝndan se•ileceÛi, sŸresi dolan Ÿyelerin tekrar se•ilebi-leceÛi gibi, bir daha se•ilemeyen Ÿyelerin ise YSÞ nÝn fahri Ÿyesi unvanÝnÝ šlŸnceye kadar taßÝyacaÛÝ belirtil-mektedir (1,5,10,12).
YSÞ, mahkemelerin sorduÛu Ÿzere saÛlÝk personeli-nin mesleki uygulamalarÝ sÝrasÝnda, tedbirsizlik- dikkat-sizlik- acemilik- nizamata, emir ve talimatlara uymama nedniyle meydana gelen taksirli eylemler sonucu šlŸm ve yaralanmaya sebep olup olmadÝÛÝ, yŸrŸrlŸkteki ka-nunlara muhalefet edip etmediÛi ve gšrevi ihmal
husus-larÝnÝ ißleyip ißlemediÛi konularÝnda gšrŸß bildirir. YSÞ na gelen dosyalarÝn sekreterya ißlemleri YSÞ Þube MŸ-dŸrlŸÛŸ bŸnyesindeki Adli TÝp UzmanÝ, olmadÝÛÝ za-manlarda ise pratisyen hekimler tarafÝndan incelenerek eksiklikler varsa iade edilmekte, yoksa YSÞ Ÿyelerine su-nulacak ßekilde hazÝrlanarak toplantÝdan onbeß gŸn šn-ce Ÿyelere gšnderilmektedir. YÞS nda deÛerlendirmede, mahkemeden gelen dosyalardaki olayla ilgili kißilerin ifadeleri, hastane ve diÛer saÛlÝk kurulußlarÝnÝn kayÝtlarÝ, dŸzenlenmiß hekim raporlarÝ, grafiler ve diÛer laboratu-var sonu•larÝ, daha šnceden alÝnmÝß bilirkißi ve laboratu-varsa ATK tarafÝndan dŸzenlenmiß raporlar incelenmektedir. GšrŸßŸlen dosya sÝrasÝnda YSÞ nda ilgili uzmanlÝk dalÝn-da Ÿye bulunmadÝÛÝ durumlardalÝn-da, bu uzmanlÝk dalÝn-dalÝndalÝn-dan bilirkißi tayin edilerek toplantÝ šncesi yazÝlÝ ya da top-lantÝ sÝrasÝnda gšrŸß alÝnmaktadÝr. YSÞ ndaki •alÝßmalar ve dosya incelemeleri sÝrasÝnda, YSÞ na gelmeden šnce alÝnan bilirkißi gšrŸßlerinde, bilimsel dayanaklar yerine se•ilen bilirkißilerin kißisel gšrŸßlerinin šn plana •ÝktÝÛÝ bildirilmektedir (10).
1593 sayÝlÝ Umumi HÝfzÝsÝhha Kanunu ve 181 sayÝlÝ Kanun HŸkmŸnde Kararnamede YSÞ nÝn gšrevleri ÒTÝp mesleÛinin uygulanmasÝndan doÛan su•larda gerek•eli gšrŸßlerini bildiriÓ ßeklinde a•Ýk•a belirtilmiß, HUMK nÝn 275. Maddesi ve CMUK un 66. Maddesinde bilirkißi gšrŸßŸne baßvurulmasÝ gereken hususlar a•ÝklanmÝß ol-masÝna raÛmen, yargÝ makamlarÝnca kendileri tarafÝndan belirlenmesi gereken kusur derecelendirilmesi ve illiyet baÛÝ gibi hukuki kavramlar, YSÞ dan sorulmaktadÝr. Bu da YSÞ nÝn bazen gšrevini aßan sorulara cevap vermesi-ne vermesi-neden olmaktadÝr (3,4,13,14).
Adli TÝp Kurumu KanunuÕnun 7. Maddesi hŸkŸmle-ri gereÛince, ATK nda 5 ihtisas kurulu bulunmaktadÝr ve bu kurullarda biri adli tÝp uzmanÝ, 4-7 si diÛer tÝp branß-lardan olmak Ÿzere Ÿ•lŸ kararname ile atanmÝß kurul baßkan ve Ÿyeleri gšrev almaktadÝr. 6. Madde hŸkmŸ ge-reÛince ise Adli TÝp Genel Kurulu, ATK BaßkanÝÕ nÝn baßkanlÝÛÝnda, Ühtisas KurullarÝ Baßkan ve †yeleriÕ nden olußmaktadÝr. Gerek ATK Ühtisas KurullarÝÕ nda, gerek-se Adli TÝp Genel KuruluÕ nda mahkeme dosyalarÝ •o-ÛunluÛu adli tÝp uzmanÝ olan raportšrler tarafÝndan YSÞ ndakine benzer ßekilde incelenmekte , Ühtisas Kurulu ya da Genel Kurul toplantÝsÝna sunulmakta ve kurullarda gšrŸßŸlerek karara varÝlmaktadÝr. ATK Uygulama Yš-netmeliÛinin 20. Maddesi gereÛince, Ühtisas KurullarÝ ve Genel Kurul, inceledikleri konuyla ilgili olarak ATK
nda bulunmayan tÝp ya da uzmanlÝk dallarÝnda kurum dÝßÝndan bir bilirkißinin yazÝlÝ gšrŸßŸne baßvurabilmek-tedir (8).
Gerek YSÞ gerekse ATK Ühtisas KurullarÝ ve Adli TÝp Genel KuruluÕ nda, belli bir tÝp branßÝ ile ilgili kusur oranÝnÝn tayininde, ilgili branßtan genelde yalnÝz bir ki-ßinin gšrŸßŸ bulunmakta, bu branßla ilgili kusur oranÝ hakkÝnda diÛer branß hekimleri karar vermektedir. Hat-ta bazen, ilgili branß hekiminin muhalefetine raÛmen di-Ûer branß hekimlerinin oylarÝyla kusur oranÝ belirlene-bilmektedir. Her tÝp branßÝ, teßhis ve tedavi yšntemleri a•ÝsÝndan tŸm hekimlerin bilmesi olanaksÝz olan šzel bil-giler ve yeni gelißmeler i•erebilir. Bu nedenle, gerek YSÞ nda gerekse ATK ndaki Ühtisas KurullarÝ ve Genel Ku-rulÕda her branßtan farklÝ Ÿniversite ya da resmi saÛlÝk kurumlarÝnda gšrevli en az Ÿ• uzmanÝn bulunduÛu alt danÝßma kurullarÝ olußturulmalÝ ve bu alt danÝßma kurul-larÝndan alÝnan raporlar doÛrultusunda deÛerlendirme yapÝlmalÝdÝr.
…zdemir ve ‚ekinÕ in de belirttiÛi Ÿzere (10), YSÞ ndaki 11 olan asil Ÿye sayÝsÝ arttÝrÝlmalÝ, Ÿyelerin atama-sÝ ATK nda olduÛu gibi Ÿ•lŸ kararname ile olmalÝ, YSÞ i•erisinde šlŸm ve yaralanma gibi adli tÝbbi boyutu olan konular deÛerlendirildiÛi i•in mutlaka adli tÝp uzmanÝ Ÿye bulunmasÝ saÛlanmalÝdÝr. Yine saÛlÝk hizmetlerinde SaÛlÝk BakanlÝÛÝÕ nÝn kendisinin de saÛlÝk hizmetinde yer alan ve her an su•lamalarÝn muhattabÝ olabilecek taraf-lardan biri olmasÝ sebebiyle, beß olan tabii Ÿye sayÝsÝ bi-re dŸßŸrŸlmelidir.
BelirttiÛimiz šneriler dikkate alÝnÝrsa, gerek YSÞÕnÝn, gerek ATK Ühtisas KurullarÝÕ nÝn, gerekse Adli TÝp Ge-nel KuruluÕnun kamu vicdanÝnda daha az tartÝßma yara-tacak daha doÛru kararlar verebileceÛini ve kurumlar arasÝ •elißkilerin en aza ineceÛini dŸßŸnmekteyiz.
KAYNAKLAR:
1. ‚ankaya, H. Hekimlerin Hukuki ve Cezai SorumluluÛu-nun Temel Prensipleri ve Hekim SorumluluÛunda Kusu-run DeÛerlendirilmesi. Adli TÝp Kurumu BaßkanlÝÛÝ Uz-manlÝk Tezi, 1992:5, 36-7.
2. …zek ‚. Hekim ve Hukuk, TÝbbi MŸdahalede Bulunma HakkÝnÝn SÝnÝrlarÝ. Üstanbul TÝp FakŸltesi MecmuasÝ, 1965; 28(4): 445-58.
3. Yal•Ýn A. En Son DeÛißiklikleri Üle TCK, CMUK, TMK, OHK, DGMK, ‚MK, MSMUK, CÜK, BK, KMNKK. Üs-tanbul: Der YayÝnlarÝ, 1993: 277.
4. Yenen MS. Hukuk UsulŸ Muhakemeleri Kanunu ve Ülgili MevzuatÝ. Ankara: Se•kin YayÝnevi, 1997: 63.
5. 1593 sayÝlÝ Umumi HÝfzÝsÝhha Kanunu. Resmi Gazete, 06.05.1930. SayÝ:1489
6. …zen HC. Adli TÝp Ders KitabÝ. 3ncŸ BaskÝ. Taß Matba-asÝ, Üstanbul, 1983: 4-13.
7. 1219 sayÝlÝ Tababet ve ÞuabatÝ SanÕatlarÝnÝn TarzÝ ÜcrasÝna Dair Kanun. Resmi Gazete. 14.04.1998 : SayÝ:863 8. Gšk Þ. 2659 sayÝlÝ Adli TÝp Kurumu Kanunu ve
Uygula-ma YšnetmeliÛi. 3 ŸncŸ BaskÝ. Temel MatbaacÝlÝk Ltd. Üs-tanbul, 1989:
9. GŸrpÝnar S, GŸndŸz M, …zoran Y. Medikal Malpraktis-TÝpta YanlÝß Uygulama (6 …lŸm Olgusu Nedeniyle). Adli TÝp Dergisi, 1994;10(1-4): 97-100.
10. …zdemir,M.H, Cekin, N.: YŸksek SaÛlÝk ÞurasÝÕnÝn YapÝ-sÝ ve Bilirkißilik Gšrevleri. Adli TÝp BŸlteni, 1998;3 (3): 94-97.
11. GŸndoÛmuß †N, Bilge Y, Kendi …, HancÝ ÜH. Hekimle-rin Yasal SorumluluÛunun YŸksek SaÛlÝk ÞurasÝ A•ÝsÝndan Ürdelenmesi. Adli TÝp BŸlteni, 1997; 2 (3), 127-130. 12. SaÛlÝk BakanlÝÛÝnÝn Teßkilat ve Gšrevleri HakkÝnda
Kanun HŸkmŸnde Kararname. Resmi Gazete. 14.12.1983: no 18251.
13. Aß•ÝoÛlu ‚. TÝbbi YardÝm ve El Atmalarda DoÛan Sorum-luluklar. Ankara: YargÝtay YayÝnlarÝ, 1998.
14. Aß•ÝoÛlu ‚. TÝbbi BilirkißiliÛin Hukuki SÝnÝrlarÝ. I. Adli Bilimler Kongre KitabÝ. Adana ‚.†. BasÝmevi. 1994: 48-51.
YazÝßma Adresi:
Uz. Dr. Sadullah G†ZEL
