*Çal›flma 2008 y›l›nda Dokuz Eylül Üniversitesi’nin düzenledi¤i, V. Aktif E¤itim Kurultay›’nda sözel bildiri ve 2010 y›l›nda 1st International Meeting of Hypertension & Diabetes in Primary Care kongresinde poster bildiri olarak sunulmufltur.
1)Dokuz Eylül Üniversitesi T›p Fakültesi Hemflirelik Yüksekokulu ‹ç Hastal›klar› Hemflieli¤i Anabilim Dal›, Yard. Doç. Dr., ‹zmir 2)Dokuz Eylül Üniversitesi T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Doç. Dr., ‹zmir
3)Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi ‹statistik Bölümü, Yard. Doç. Dr., ‹zmir 7
Araflt›rma
H
ipertansiyon eriflkin yafltaki mortalite ve morbidi-tenin en önemli sebeplerinden birisidir. 2000 y›l› verilerine göre, geliflmifl ülkelerde 972 milyon, ge-liflmekte olan ülkelerde ise 333 milyon insan hipertansiyon hastas›d›r.[1]Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastal›klar›
Derne¤i’nin 2009 y›l› “Türkiye’nin Tansiyonunu Ölçüyo-ruz” kampanyas›nda, daha önce hipertansiyon tan›s› alm›fl olgular›n oran› %42.8 bulunmufltur.[2]
Hipertansiyon tan›s› ile birlikte ömür boyu süren bir tedavi süreci bafllar. Hipertansiyon tedavisinde hedef, kan
Multidisipliner bir özel çal›flma modülü
araflt›rmas›: Hipertansiyon hastalar›n›n
tedaviye uyumlar›n›n incelenmesi*
Türk Aile Hek Derg 2011;15(1):7-12 Araflt›rma | Research Article
doi:10.2399/tahd.11.007
A multidisciplinary special study module research: treatment compliance of patients with hypertension
Hatice Mert1, Nilgün Özçakar2, Emel Kuruo¤lu3
Özet
Amaç: Kan bas›nc› kontrolünün sa¤lanmas›nda ve
komplikasyon-lar›n azalt›lmas›nda hastakomplikasyon-lar›n antihipertansif ilaç tedavisine uyu-mu önemli bir faktördür. Bu çal›flman›n amac›, hipertansiyon has-talar›n›n tedaviye uyumunun, sosyodemografik ve baz› hastal›k özellikleri ile iliflkisini incelemektir.
Yöntem: Bu kesitsel çal›flmada, Dokuz Eylül Üniversite Hastanesi
Nefroloji Poliklini¤i’ne 7-11 Nisan 2008 tarihleri aras›nda baflvuran 91 hipertansiyon hastas›n›n sosyodemografik ve hipertansiyona iliflkin özellikleri, hipertansiyon hakk›ndaki bilgileri ve tedaviye uyumlar› bir anket formu ve Antihipertansif ‹laç Tedavisine Uyum Ölçe¤i ile de¤erlendirildi.
Bulgular: Çal›flmaya kat›lan hastalar›n yafl ortalamas› 58.76±
14.90 y›l olup %62.6’s› kad›nd›. Hastalar›n Antihipertansif ‹laç Te-davisine Uyum Ölçek puan› ortalamas› 4.66±2.23 idi; %86.8’i ilaç tedavisine uyuyordu. Uyum puan› ile yafl, cinsiyet, e¤itim düzeyi, medeni durum, çal›flma durumu, gelir düzeyi, sigara al›flkanl›¤›, al-kol kullan›m›, egzersiz yapma, hipertansiyon süresi ve efllik eden kronik hastal›klar aras›nda anlaml› iliflki bulunamad›.
Sonuç: Hipertansif hastalar›n tedaviye uyumu hakk›nda ileri
çal›fl-malar gerekmektedir.
Anahtar sözcükler: Hipertansiyon, tedavi, uyum.
Summary
Objective: Patients’ adherence to antihypertensive drug regiments
is an important factor in achieving blood pressure control and reducing complications. The aim of this study is to assess the rela-tionship between the compliance to treatment and socio-demo-graphic and health-related factors in patients with hypertension.
Methods: In this cross-sectional study, socio-demographic and
hypertension-related details, knowledge levels for hypertension, and compliance to treatment were assessed using a questionnaire and Hypertension Compliance Assessment Scale in 91 patients with hypertension who applied to the Department of Nephrology in Dokuz Eylul University Hospital between 7th-11th April 2008.
Results: The mean age was 58.76±14.90 years and 62.6% of the
patients were female. The mean score for Hypertension Compliance Assessment Scale was 4.66±2.23 and 86.8% of patients were com-pliant to the treatment. There were no significant relationships between compliance score and age, gender, education status, mari-tal status, occupation, income, smoking behavior, alcohol consump-tion, exercise, duration of hypertension or co-morbidity.
Conclusions: Further studies in compliance to hypertension
treat-ment are needed.
Key words: Hypertension, treatment, compliance. www.turkailehekderg.org
bas›nc›n›n ilaç tedavisi ile ideal s›n›rlar içinde tutulmas›-d›r. Ancak ilaçla birlikte hastan›n obez ise kilo vermesi, tuz k›s›tlamas›, egzersiz yapmas›, sigara içmemesi, alkol al›m›n› s›n›rland›rmas› gerekir.[3,4]
Günümüzde hipertan-siyona yönelik uygun yaflam biçimi ve tedavi olanaklar›-n›n bilinmesine karfl›n, kontrolü istenen düzeyde de¤il-dir. Tedavi edilenlerin %55.9’unun kan bas›nc› de¤erle-ri kontrol alt›na al›namamaktad›r.[5] Hipertansiyon kon-trol alt›na al›namad›¤›nda; kalp, beyin ve böbrekle ilgili komplikasyonlardan kaç›n›lamaz.
Kan bas›nc›n›n istenilen düzeyde olmamas›n›n bafll›-ca nedeni antihipertansif ilaç tedavisine uymamakt›r. Kan bas›nc›n›n etkili bir flekilde düflürülmesinde ilaç ve ilaç d›fl› tedaviye uyum esast›r.[6]‹laç tedavisine uyum son derece önemli olmakla birlikte, kronik hastal›klarda yük-sek bir tedaviye uyum oran› elde etmek zordur. Dünya Sa¤l›k Örgütü (WHO) geliflmekte olan ülkelerde kronik hastalar›n tedaviye uyum düzeyinin %50 oldu¤unu bil-dirmifltir.[7] Çal›flmalar, hastalar›n ilaç uyumunun düflük oldu¤unu, bunun kan bas›nc› kontrolünün yetersiz olma-s›na yol açt›¤›n› göstermifltir.[8-13]
Hastalar›n ilaç tedavisine uyum sa¤lamas›nda sa¤l›k personeli önemli role sahiptir. Hipertansif hastalar aile hekimlerine yap›lan baflvurular aras›nda ilk s›ralarda yer al›rlar. Birinci basamak sa¤l›k profesyonellerinin özgün yaklafl›mlar›yla kurduklar› uzun süreli iliflki bu hastalarda koruma ve izlem için önemlidir. Etkili yaflam tarz› de¤i-fliklikleri ile birlikte tedaviye uyumun sa¤lanmas› özellik-le hipertansif hastalarda komplikasyonlar›n önözellik-lenmesinde rol oynamaktad›r. Tedaviye uyum sorunlar›n›n ço¤u, sa¤-l›k profesyonellerinin ilgisi ile çözümlenebilir. Hastalar›n
uyumsuzluk nedenlerinin saptanarak nedene yönelik giri-flimler uyguland›¤›nda uyum artabilir ve problemler azal-t›labilir. Böylece bireylerin yaflam kaliteleri yükseltilerek toplum sa¤l›¤›n›n geliflmesine katk›da bulunulabilir.
Bu çal›flman›n amac›, hipertansiyon hastalar›n›n te-daviye uyumunun sosyodemografi ve baz› hastal›k özel-likleri ile iliflkisini incelemektir.
Gereç ve Yöntem
Bu kesitsel araflt›rmaya, 07.04.2008-11.04.2008 tarih-leri aras›nda bir hafta boyunca Dokuz Eylül Üniversite Hastanesi Nefroloji Poliklini¤i’ne baflvuran 91 hipertsiyon hastas› al›nd›. Hastalarla karfl›l›kl› görüflerek bir an-ket uyguland›. Sosyodemografik, hipertansiyona iliflkin özellikleri ve hipertansiyon hakk›ndaki bilgilerini belirle-mek amac›yla bir anket formu ve Antihipertansif ‹laç Te-davisine Uyum Ölçe¤i kullan›ld›. Antihipertansif ‹laç Tedavisine Uyum Ölçe¤i, 2003’te Morisky ve arkadaflla-r› taraf›ndan gelifltirilmifltir ve dokuz ifadeyi kapsamakta-d›r (Tablo 1). Ölçe¤in ilk 8 sorusunda cevaplar “Evet” ve “Hay›r” olarak yan›tlanmakta, “Evet” 1, “Hay›r” 0 olarak kodlanmaktad›r. Dokuzuncu soruda her bir madde için 1. “hiç/nadiren”, 2. “ara-s›ra”, 3. “bazen”, 4. “genellikle”, 5. “her zaman” seçeneklerinden birisinin iflaretlenmesi gerekmektedir. Ölçekten al›nan toplam puan 1-13 puan aras›nda de¤iflmektedir. Antihipertansif ilaç tedavisine uyumlu ve uyumsuz tan›mlamalar›, Morisky’nin önerisi do¤rultusunda grubun frekans da¤›l›m›ndaki %80’lik ke-sim noktas›na göre belirlenmifltir. Buna göre toplam öl-çek puan›na göre 1-7 puan alanlar tedaviye uyumlu, 8 ve
Araflt›rma
Tablo 1. Antihipertansif ilaç tedavisine uyum ölçe¤i
Evet
Tansiyon ilaçlar›n›z› içmeyi bazen unuttu¤unuz oluyor mu? Hay›r
Evet
Son iki hafta içinde, unutmad›¤›n›z halde tansiyon ilaçlar›n›z› içmeyi ihmal etti¤iniz oldu mu? Hay›r
Evet
Dün tansiyon ilac›n›z› içtiniz mi? Hay›r
Evet
Tansiyon ilaçlar›n›z› hep ayn› flekilde mi kullan›yorsunuz? Hay›r
Evet
Tansiyonunuzun iyi oldu¤unu hissetti¤inizde bazen ilaç içmeyi b›rak›r m›s›n›z? Hay›r Evet
Her gün ilaç içmek büyük s›k›nt›d›r. Siz tansiyon tedavinize uymada hiç zorluk yaflad›n›z m›? Hay›r 3. Bazen
Tansiyon ilaçlar›n›z› içmeyi ne s›kl›kla unutuyorsunuz? 1. Hiç /nadiren 2. Ara s›ra 4. Genellikle 5. Her zaman Evet
Seyahate ç›kt›¤›n›zda ya da evden ayr›ld›¤›n›zda tansiyon ilaçlar›n›z› yan›n›za almay› unuttu¤unuz oluyor mu? Hay›r Evet
Kulland›¤›n›z tansiyon ilaçlar›n› size verdi¤i rahats›zl›ktan dolay› doktorunuza söylemeden ilac› azaltt›¤›n›z ya da b›rakt›¤›n›z hiç oldu mu?
üzerinde puan alanlar uyumsuz olarak tan›mlanmaktad›r. Ölçek Demirezen taraf›ndan 2006’da Türk toplumuna uyarlanm›fl ve ölçe¤in Cronbach α de¤eri 0.82 olarak bu-lunmufltur.[14]
Anket yap›lmadan önce sorular›n herkes taraf›ndan anlafl›l›r olup olmad›¤›n›, tutarl›l›¤›n›, eksikliklerini ölç-mek ve bir anketin ortalama tamamlanma süresini belir-lemek için 50 kiflide pilot uygulama yap›ld›. Sonuçlar oldukça güvenilir (0.60≤α=0.78<0.80) ç›kt›¤›ndan as›l anket uygulamas›na geçildi.
Veriler SPSS 15.0 istatistik program› ile de¤erlendi-rildi. ‹statistiksel analiz için da¤›l›m ölçütleri, iki ortala-ma aras›ndaki fark›n önemlilik testi, parametrik koflullar› sa¤lamayan durumlarda Mann Whitney U testi, ve Krus-kal-Wallis testleri kullan›ld›; p<0.05 istatistiksel olarak anlaml› kabul edildi.
Araflt›rman›n uygulanmas›ndan önce Dokuz Eylül Üniversitesi T›p Fakültesi Klinik ve Laboratuar Araflt›r-malar› Etik Kurulu onay› ve çal›flmaya kat›lan bireyler-den izin al›nd›.
Bulgular
Hastalar›n yafl ortalamas› 58.76±14.90 idi; %62.6’s› d›n, %42.9’u ilkokul mezunu, %82.4’ü evli, %49.5’i ev ka-d›n› idi. Kat›l›mc›lar›n %97.8’inin sosyal güvencesi vard›, %49.4’ünün gelir düzeyi 500-999 TL aras›nda idi. Hasta-lar›n %84.6’s› sigara, %90.1’i alkol kullanmamakta ve %56.0’› egzersiz yapmaktayd›.
Çal›flmaya kat›lan bireylerin hipertansiyona ve hiper-tansiyonla iliflkili bilgi durumuna göre özellikleri Tablo 2’de verilmifltir.
Hastalar›n, Antihipertansif ‹laç Tedavisine Uyum Öl-çek puan› ortalamas› 4.66±2.23 (aral›k 1-11) idi, kat›l›mc›-lar›n %86.8’i ilaç tedavisine uyuyordu.
Uyum puan› ile yafl, cinsiyet, e¤itim düzeyi, medeni durum, çal›flma durumu, gelir düzeyi, sigara içme al›flkan-l›¤›, alkol kullanma, egzersiz yapma, hastal›k süresi ve ek kronik hastal›¤› olma durumu aras›nda anlaml› iliflki bulu-namad› (her biri için p>0.05) (Tablo 3).
Tart›flma
Hipertansiyon tüm organlarda hasara yol açabilen ve tamamen tedavi edilemeyen kronik bir hastal›kt›r. Ancak hastan›n tedaviye uyumuyla zararlar› en aza indirilebilir. Çal›flmam›zda hastalar›n %92.3’ü hipertansiyonu hasta-l›k olarak kabul etmifltir. Türk Eczac›lar Birli¤i
(TEB)’nin yapt›¤› çal›flmada da, hastalar›n %78.5’i “hi-pertansiyon ciddi bir hastal›kt›r” görüflüne kat›lm›flt›r.[15] Çal›flmam›zdaki hastalar›n ço¤unlu¤unun hipertansiyo-nun yol açt›¤› hastal›klar hakk›nda bilgisi oldu¤u, tansi-yon aletlerinin bulundu¤u, kan bas›nçlar›n›
ölçtükle-Araflt›rma
Tablo 2. Kat›l›mc›lar›n hipertansiyona iliflkin özellikleri ve bilgi durumu 84 Soru Evet n % 92.3 7.7 7 Hay›r 65 Evet 26 71.4 28.6 Hay›r 64 Evet 27 70.5 29.7 Hay›r
Hipertansiyon d›fl›nda baflka bir hastal›¤›n›z var m›?
20 <5 y›l 71 22.0 78.0 ≥5 y›l
Kaç y›ld›r yüksek tansiyon hastal›¤›n›z var?
66 Evet 25 72.5 27.5 Hay›r
Verilen diyete uyuyor musunuz?
32 Her gün 25 35.2 27.4 Haftada bir 16 Rahats›zland›kça 10 17.6 11.0 Nadiren 8 8.8 Hiç
Tansiyonunuzu ne s›kl›kla ölçer veya ölçtürürsünüz? 49
Evet 76.6
23.4 15
Hay›r
Bu hastal›k/lar için ilaç kullan›yor musunuz?
76
Evet 83.5
16.5 15
Hay›r
Tansiyon aletiniz var m›?
84
Evet 92.3
7.7 7
Hay›r
Yüksek tansiyon için size herhangi bir diyet verildi mi?
26
Acile giderim 28.6
23.1 21
Limon suyu içerim
7.7 7 Sar›msak yerim 40.7 37 Hiçbiri
Tansiyonunuz yükseldi¤inde ne yapars›n›z?
25 Damar hastal›klar› 28.1 39.8 35 Felç (inme) 55.1 49 Böbrek hastal›klar›
Hipertansiyon sonucu afla¤›dakilerden hangisi/hangileri ortaya ç›kar?*
21.6 19 Göz rahats›zl›klar› 48.3 43 Kalp hastal›klar› 4.4 4 Di¤er
*Birden fazla seçenek iflaretlenmifltir.
Tansiyon yüksekli¤i bir hastal›k m›d›r?
ri/ölçtürdükleri ve verilen diyete uyduklar› saptanm›flt›r. Oskay ve arkadafllar›n›n,[16]
‹zmir’de bir sa¤l›k oca¤›nda yapt›klar› çal›flmada hastalar›n ço¤unlu¤unun hipertansi-yonun yol açt›¤› hastal›klar hakk›nda bilgisi oldu¤u, %7.3’ünün tansiyonunu her gün ölçtürdü¤ü, %23.7’si-nin ise tansiyonunu hiç ölçtürmedi¤i, %45.7’si%23.7’si-nin öneri-len diyet program›na uydu¤u bulunmufltur. Benzer flekil-de Van’da ve Ankara’da sa¤l›k oca¤› ve kardiyoloji polik-liniklerinde de hipertansiyon hastalar›n›n büyük ço¤un-lu¤unun haftada ya da ayda birkaç kez düzenli olarak tan-siyonlar›n› ölçtürdükleri ve en fazla uygulanan yaflam tar-z› de¤iflikli¤inin tuz k›s›tlamas› oldu¤u saptanm›flt›r.[9,17] Araflt›rmam›zda hastalar›n ço¤unlu¤unun her gün tansi-yonlar›n› ölçtürmeleri, verilen diyete uymalar› poliklinik hizmetlerinden faydalanabildiklerini ve bilgiye ulaflabil-diklerini düflündürmektedir.
Hastalar›n Antihipertansif ‹laç Tedavisine Uyum Öl-çe¤i puan› ortalamas› 4.66±2.23 olup, kat›l›mc›lar›n %86.8’inin ilaç tedavisine uydu¤u bulunmufltur. Yap›lan çal›flmalarda antihipertansif ilaç tedavisine uyum oran›n›n %26.9-%88.1 aras›nda oldu¤u belirlenmifltir.[8,9,13,14,17-19] Çal›flmam›z›n sonuçlar›, dünya ve Türkiye geneliyle uyumludur. Çal›flmam›zda ilaç tedavisine uyum oran› yüksektir. Bu sonuç çal›flmaya kat›lanlar›n ço¤unun siga-ra ve/veya alkol kullanmamas›, egzersiz yapmas›, diyetine uymas›, tansiyon aletinin olmas› ve kan bas›nc› kontrolü-nü yapt›rmalar› ile tutarl›d›r. Uyum oran›n›n yüksek ol-mas›n›n nedeni, bireylerin hipertansiyon konusunda e¤i-tim alm›fl olmalar›, ço¤unlu¤un hipertansiyonu hastal›k olarak kabul etmeleri ile iliflkili olabilir.
Demografik özellikler ile tedaviye uyum aras›ndaki iliflkiyi inceleyen çal›flmalar›n sonuçlar› çeliflkilidir. Baz› çal›flmalarda, hipertansiyonlu hastalarda yafl, iyi uyum ile iliflkili bulunmufltur.[13,19-21]
Genel olarak gençlerin yafll›la-ra göre daha uyumsuz oldu¤u belirtilirken[13,19,22]
baz› ça-l›flmalarda yafl ile tedavi uyumu aras›nda anlaml› bir ilifl-ki belirlenememifltir.[23]
Çal›flmam›zda yafl ve uyum ara-s›nda iliflki bulunmam›flt›r. Baz› çal›flmalar cinsiyet fark› belirlemezken[23]baz› çal›flmalarda kad›nlar erkeklere gö-re daha uyumlu bulunmufltur.[19,20,24] Ülkemizde yap›lan bir çal›flmada ise kad›nlar›n tedaviye uyum oran› daha düflük bulunmufltur.[9]
Çal›flmam›zda, cinsiyet ile uyum aras›nda anlaml› iliflki gözlenememekle birlikte kad›nlar daha uyumlu görünmektedir. Benzer flekilde, hastan›n e¤itim düzeyi, medeni durumu, çal›flma ve sosyo-ekono-mik durumu ile tedaviye uyum aras›nda anlaml› iliflki ol-mad›¤›n› gösteren çal›flmalar olmakla birlikte[19]
iliflki
ol-du¤unu gösterenler de[11,22,25,26]
vard›r. Bu nedenle demog-rafik özelliklerin tedaviye uyum konusunda farkl›l›klar gösterdi¤i ve belirleyici faktör olarak ele al›nmas›n›n gö-receli olabilece¤i düflünülmektedir.
Sigara, afl›r› alkol tüketilmesi ve yetersiz fiziksel akti-vite, hipertansiyon için majör risk faktörleridir.[27]Sigara içen hastalarda tedaviye uyumu daha düflük bulan
çal›fl-Araflt›rma
Tablo 3. Hastalar›n sosyodemografik ve hastal›k özelliklerine göre tedaviye uyumu (n=91)
4.44±2.27 Özellikler ≤49 Uyum Puanlar› p 0.580 4.58±2.09 50-64 4.91±2.36 ≥50-64 4.82±2.38 Erkek 4.56±2.15 0.590 Kad›n Yafl* 4.95±2.39 ‹lkokul mezunu 0.613 4.39±2.08 Ortaokul/lise mezunu 4.52±2.16 Yüksekokul/üniversite E¤itim Durumu* 4.47±2.43 Çal›flan 0.742 4.55±2.08 Emekli 4.80±2.28 Ev kad›n› Çal›flma Durumu* 4.71±2.67 Kullanan 0.670 4.65±2.16 Kullanmayan Sigara*** 4.31±1.77 Yapan 0.095 5.10±2.66 Yapmayan Egzersiz** 4.75±2.36 Var 0.929 4.44±1.89 Yok
Ek Kronik Hastal›k Durumu*** Cinsiyet** 4.52±2.14 Evli 5.31±2.55 0.184 Bekar Medeni Durum*** 4.35±2.57 <500 TL 4.71±2.11 0.636 500-999 TL 4.76±2.26 ≥1000 TL Gelir Durumu* 5.11±2.76 Kullanan 4.61±2.18 0.701 Kullanmayan Alkol*** 4.30±1.87 <5 y›l 4.76±2.32 0.736 ≥5 y›l Hastal›k Süresi***
malar›n yan›nda[25]
herhangi bir etkisinin belirlenemedi¤i çal›flmalar da mevcuttur.[28]
Ülkemizde yap›lan bir çal›fl-mada ise sigara içen grupta tedaviye ara verme süresi an-laml› düzeyde k›sa bulunmufltur.[11]
Bu çal›flmada, sigara içmeyen grupta hastalar›n tedaviye uyumu daha iyi ol-makla birlikte aralar›nda anlaml› bir iliflki bulunmam›flt›r. Benzer flekilde alkol kullanmayan ve egzersiz yapan bi-reylerin tedaviye uyumu daha iyi iken iki grup aras›nda istatistiksel olarak anlaml› fark bulunamam›flt›r. Bu so-nuçlar, örneklemin küçük olmas› ile iliflkili olabilir.
Busnello ve arkadafllar›[25] befl y›ldan k›sa süredir hi-pertansif olanlarda tedaviye uyumun daha az oldu¤unu saptam›fllard›r. Literatür, ek hastal›k ve uyum iliflkisine ait farkl› sonuçlar içermektedir. Finlandiya’da yap›lan bir çal›flmada birden fazla kronik hastal›¤› olanlar›n ilaç dü-zenlerini kendi kendilerine de¤ifltirmek ya da b›rakmak e¤iliminde olduklar› belirtilmifltir.[22]
Merlo ve arkadaflla-r›,[29]birlikte baflka bir hastal›¤› bulunan hipertansiyonlu-lar›n tedavi uyumhipertansiyonlu-lar›n›n daha iyi oldu¤unu saptam›fllar-d›r. Çal›flmam›zda da baflka hastal›¤› olanlar›n tedaviye uyum puanlar›n›n daha düflük olmas›na karfl›n anlaml› fark saptanamam›flt›r.
Çal›flman›n S›n›rl›l›klar›
Gerçeklefltirilen bu özel çal›flma modülünde verilerin k›s›tl› zamana uyularak al›nmas› ve s›n›rl› say›da kifliye ulafl›lm›fl olmas› araflt›rman›n s›n›rl›l›klar›d›r. Ayr›ca bu çal›flma birinci basama¤a ve di¤er polikliniklere baflvuran hastalar›n bilgilerini içermemektedir. Elde edilen sonuç-lar sadece bu örneklem grubu için geçerlidir.
Sonuç
Hipertansiyon takibinde ve kontrolünde en önemli etkenlerden biri hastan›n tedaviye uyumudur. Literatür-de uyumu etkileyen pek çok faktör tan›mlanm›flt›r. Ancak bu sonuçlar çeliflkilidir. Bu nedenle benzer araflt›rmalar›n daha büyük gruplarla ve birinci basamakta tekrar› öneri-lebilir.
Teflekkür
Çal›flmadaki destekleri için ö¤rencilerimiz Hale Ya¤-can, Öznur Mestan, Serap Mutlu, Özlem Soyer, Tu¤ba Tercan, ‹brahim Apak, Kemal Bafldafl, Mehmet Raflit Sezgin, Seçkin Ad›güzel, Esat Çal›k, ‹lkem Güleç, Murat Kocamaz, Erman fientürk, Gülnur Y›lmaz, Betül Yüzer, ‹rem Tanr›verdi, Mehmet Çelik, Miray Göçken, Niver Silahl›, Umut Altuntafl’a teflekkür ederiz.
Kaynaklar
1. Kearney PM, Whelton M, Reynolds K, Muntner P, Whelton PK, Jiang H. Global burden of hypertension: Analysis of worldwide data. Lancet 2005;365:217-23.
2. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastal›klar› Derne¤i. Türkiye’nin tansiy-onunu ölçüyoruz. http://www.turkhipertansiyon.org/tansiyon_olcuy-oruz.php adresinden 26/07/2010 tarihinde eriflilmifltir.
3. Chobanian AV, Bakris GL, Black HR, ve ark. Seventh report of the Joint National Committee on prevention, detection, evaluation, and treatment of high blood pressure. Hypertension 2003;42:1206-52.
4. Öksüz E. Hipertansiyonda klinik de¤erlendirme ve ilaç d›fl› tedavi. STED 2004;13:99-104.
5. Lloyd-Jones D, Adams RJ, Brown TM, ve ark. Heart disease and stroke statistics—2010 update. A report from the American Heart Association.
Circulation 2010;121:e46-e215.
6. Mancia G, De Backer G, Dominiczak A, ve ark. Arteriyel hipertansiyon tedavisi 2007 k›lavuzu. Türk Kardiyol Dern Arfl 2007;35 Suppl 3:1-75. 7. Adherence to long term therapies: Evidence for Action. World Health
Organization (WHO) 2003. http://www.who.int/chronic conditions/en/ adherence introduction.pdf. adresinden eriflilmifltir.
8. Domaç M, Hayran O, Dülger GA, Balta E, Özkan Ö. Türkiye’de hiper-tansiyonlu hastalar›n tedaviye uyumu ve antihipertansif kullan›m özellik-leri. Türk Eczac›lar Birli¤i Araflt›rma Yay›nlar› Dizisi. Ankara, 2000;3. 9. Eryonucu B, Sayarl›o¤lu M, Bilge M, Güler N, Erkoç R, Dilek ‹. Van ili
ve yöresindeki hipertansif hastalar›n hipertansiyon konusundaki bilgi düzeylerinin ve tedaviye uyumlar›n›n de¤erlendirilmesi. Van T›p Dergisi 1999;6:11-4.
10. Koruk ‹, fiahin TK, Demir LS. Konya Fazilet Ulu›fl›k Sa¤l›k Oca¤› böl-gesindeki 15-49 yafl grubu ev kad›nlar›nda hipertansiyon prevalans›, fark›nda olma, tedavi ve kontrol alt›na alma durumu. TSK Koruyucu
Hekimlik Bülteni 2007;6:51-8.
11. Ergün UG, Y›ld›r›m MY, Alparslan N. Esansiyel hipertansiyon hastalar›nda sosyo-ekonomik düzey farkl›l›¤› ve ilaç uyuncu. Türk Aile
Hek Derg 2002;6:165-71.
12. Özkara A, Turgut F, Selçoki Y, Kanbay M, Karakaurt F, Tekin O. Hipertansiyon hastalar›n›n ilaçlar›na ve sa¤l›k merkezlerine uyumlar›.
Yeni T›p Dergisi 2008;25:97-101.
13. Ren XS, Kazis LE, Lee A, Zhang H, Miller DR. Identifying patient and physician characteristics that affect compliance with antihypertensive medications. J Clin Pharm Ther 2002;27:47-56.
14. Demirezen E. Türkiye’de ve Almanya’da yaflayan antihipertansif ilaç kul-lanan Türklerde ilaç tedavisine uyum. ‹stanbul Üniversitesi Sa¤l›k Bilim-leri Enstitüsü, Hemflirelik Program› Doktora Tezi, ‹stanbul, 2006. 15. Türk Eczac›lar Birli¤i. Türkiye’de hipertansiyonlu hastalar›n tedaviye
uyumu ve antihipertansif kullan›m özellikleri. Türk Eczac›lar Birli¤i Arafl-t›rma Raporlar› Dizisi 2001; 3.
16. Oskay EM, Önsüz MF, Topuzo¤lu A. ‹zmir’de bir sa¤l›k oca¤›nda baflvu-ranlar›n hipertansiyon hakk›ndaki bilgi, tutum ve görüfllerinin de¤erlendirilmesi. ADÜ T›p Fakültesi Dergisi 2010;11:3-9.
17. Çöl M, Özdemir O, Ocaktan ME. Park Sa¤l›k Oca¤› bölgesindeki 35 yafl üstü hipertansiflerde tedavi-kontrol durumlar› ve davran›flsal faktörler.
AÜTF Mecmuas› 2006;59:144-50.
18. fiaflmaz CT, Bu¤dayc› R, Tezcan H, Kurt AÖ. Mersin ilinde 65 yafl ve üzerinde hipertansiyon, fark›nda olma, tedavi alma ve kontrol durumu: 14 sa¤l›k oca¤› bölgesinde 1143 kifliyi kapsayan bir prevalans çal›flmas›. 2002 http://www.dicle.edu.tr/~halks/m131.htm adresinden eriflilmifltir. 19. Ross S, Walker A, MacLeod MJ. Patient compliance in hypertension:
Role of illness perceptions and treatment beliefs. J Hum Hypertens 2004; 18:607-13.
20. Shea S, Misra D, Ehrlich MH, Field L, Francis CK. Correlates of nonad-herence to hypertension treatment in an innercity minority population.
Am J Public Health 1992;82:1607-12.
21. Marentette MA, Gerth WC, Billings DK, Zarnke KB. Antihypertensive persistence and drug class. Can J Cardiol 2002;18:649-56.
22. Enlund H, Jokisalo E, Wallenius S, Korhonen M. Patient-perceived problems, compliance, and the outcome of hypertension treatment.
Pharm World Sci 2001;23:60-4.
23. Jokisalo E, Kumpusalo E, Enlund H, Halonen P, Takala J. Factors relat-ed to non-compliance with antihypertensive drug therapy. J Hum
Hypertens 2002;16:577-83.
24. Jokisalo E, Enlund H, Halonen P, Takala J, Kumpusalo E. Factors relat-ed to poor control of blood pressure with antihypertensive drug therapy.
Blood Press 2003;12:49-55.
25. Busnello RG, Melchior R, Faccin C ve ark. Characteristics associated with the dropout of hypertensive patients followed up in an outpatient referral clinic. Arq Bras Cardiol 2001;76:352-4.
26. Aparc› M, Kardeflo¤lu E, Yi¤iner Ö, Özmen N, Cingözbay BY, Cebeci BS. Sosyoekonomik düzeyi farkl› bölgelerde bulunan iki sa¤l›k oca¤›nda takip edilen hipertansiyon hastalar›n›n tedaviye uyum süreci ve de¤iflik özelliklerinin karfl›laflt›r›lmas›. TAF Prev Med Bull 2008;7:333-8. 27. Jo I, Ahn Y, Lee J, Shin KR, Lee HK, Shin C. Prevalence, awareness,
treatment, control and risk factors of hypertension in Korea: the Ansan study. J Hypertens 2001;19:1523-32.
28. Alderman MH. Barriers to blood pressure control. Am J Hypertens 1999; 12:1268-9.
29. Merlo J. Multilevel analytical approaches in social epidemiology: meas-ures of health variation compared with traditional measmeas-ures of associa-tion. J Epidemiol Community Health 2003;57:550-2.
Araflt›rma
Gelifl tarihi: 23.08.2010 Kabul tarihi: 18.02.2011
Çıkar çakıflması:
Çıkar çakıflması bildirilmemifltir.
‹letiflim adresi:
Yard. Doç. Dr. Hatice Mert
Dokuz Eylül Üniversitesi Hemflirelik Yüksekokulu ‹nciralt› 35340 ‹zmir
Tel: 0232 412 47 53
