Vcl.1Ji1. Drrg. (2000), 16,2: 137-143
JAPON BILDIRCINI RASVONLARINDA Avr;:ir;:EGi TOHUMUNUN
KULLANILABiLiRLiGi
Cavit Arslan 1 Fatma inal20 Mustafa Garip3
The
Us
in
g
Po
ss
ibilit
y
of Full Fat
S
unflow
e
r
Seed
in Japan
ese
Quail Diets
Summary: This study was carried out to determine to lull fat sunllower seed supplementation in Japanese quail diets 0, 10,20 and 30 % on growth performance, carcass characterislic, egg production and quality, hatchery traits. The reo search was conducted two experiment. In experiment I, totally 224 (one day old) quail were used. Quails were led containing 0, 10, 20 and 30 % with lulilat sunllower seed in ration during 6 weeks. live weight in groups were found 164.22,170.60.169.57 and 175.72 9 (p>O.05) carcass weight 115.09, 116.32, 115.94 and 114.06 g respectively (P>0.05). tn experiment II. totally 120 (45 days old) quail were used. 0,10,20 and 30 % lulllat sunflower seed added ration. At the end of the 15 weeks of research, there were no significant differences between control and experiment groups about egg production. Feed intake in groups were found 24.56, 24.41, 24.40, 24.46 g. There weren't sig-nilicant dilferences between groups respects of fertility, hatchery, hatchability of lertilizing eggs and, late embryonic died (P>0.05). Based in this study, it was conctuded that in lattening and breeding quail rations 10, 20 and, 30 % level sunflower seed can addition without any adverse effect on performance.
Key words: Japon quail, sunflower seed. growth, carcass, egg production.
Ozet: Bu ara~tlrma ayyiyegi tohumunun rasyona % 0, 10,20 ve 30 duzeyinde katllmasmln Japon blldlrcmlarda bCr yuma perlormansl, karkas Ozellikleri, yumurta verimi ve kalitesi ile kuluyka Ozal1lkleri Ozerine etkisini belirlemek ama-clyla yaplldl. Ara~tlrma iki deneme haJinde yOrOtUldO. Deneme I'de 224 adet bir gOnluk blldlfcln kulianlldl. Blldlfcmlarm rasyonlanna % 0, 10, 20 ve 30 oranmda AC;T kalilarak 6 haftallk besi uygulandL Gruplarda canll aglrflklar slfaslyla 164.22, 170.60, 169.57 ve 175.72 9 (p>0.05), karkas aglrllklan 115.09, 116.32, 115.94 ve 114.06 9 oIarak bulundu (p>0.05). Deneme lI'de 120 adel45 gOnlOk blldlrcm kullanlldl ve rasyonlaflna % 0, 10,20 ve 30 oranmda AyT kailidi. 15 haflallk ara~hrma sonunda konlrol ve deneme gruplannda yumurta verimi baklmlndan farkllilk g6rOfmedi. Grup-larda yem lukalimleri 24.56, 24.41, 24.40 va 24.46 olarak bulundu. Gruplar araslnda dOllufOk oranl, kufuyka ran-dlmanl, ylklm oranl ve ~ embriyonik OIOm baklmmdan farkhllk olu~madl (P>0.05). Ar~hrma sonucunda: besi ve da-mlzllk blldlfcm rasyonlanna % 10, 20 va 30 dClzeyinde AyT'nun herhangi bif olumsuz elkiye sabep olmakslZln kalilabilecegi kanaaline vanldl.
Anahlar kelimeler: Japon blldlrclnl, ayy~gi lohumu, bUyOme, karkas, yumurta verimi.
Giri~
KanaUI yemlerinde enerji kayna{ll olarak en fazla mlSlr, protein kayna{ll olarak soya kOspesi kullanllmakladlf. Ba~ta bu yem maddeleri olinak Ozere bunlann dl~lndaki bir ~k yem hammaddesi yurt dl~lndan gelirilmekte ve bu ham maddelerin d6vize endeksli olmasl yem maliyelini gOn ge~· ti~~e daha da artlrmaktadlf. Bu{lday, arpa, yulaf, ~avdar gibi yem maddeleri enerji y6nOnden mlSlfa allemali' olarak denenmi~, takal bu yemlerde bu· lunan anlinutrisyonel fakt6rlerden dolaYI ras-yonlara giri~leri SIOiOI kalml~tlr.
Gch~ Tanhl : 27.01.2000. @:fainal@~Jcuk.cdu.tr.
Olkemizin ba~ta Trakya b61gesi olmak Ozere bir ~ok b61gesinde ay~ige{li Oretimi yapllmaktadlr. Ore-liIen ay~i~e{li ya{l sanayiinde ve ~erezlik olarak lu -kelilmekledir. Ayyiye{li tohumu (ACT) rnlslra gore yuksek dOzeyde ene~i ve protein icerdi{li ~in ce~itli ara~tl(lcllar larafmdan gerek yumurtacllarda g9-rekse broyler1erde kullamlml~tlr.
Maier ve Kirchgessner (1995) SFK yerine keten ve ayciceOi lohumunu denedikleri ara~ tlrmalarda broyler yemlerine % 0, 10, 15,20,25 ve 30 dOzeyinde; ACT katml~lardlr. Ara~llrma so-nucunda ACT tOkelen tOm gruplarda canll aOlo.k yanOnden banzer sonuylar bulunurken, yem 10·
I. Kal1.as UmvcrSltCSI Vctcnncr Fakullcsi Hayvan Bestelne 'Ie Beslcnmc Hastahklan Anabilim Oah, KARS. 2. ScI\Uk Olliversitcsi Velenncr FakUltesi Huyvan Bcslcme 'Ie I3cslenme Ilaslahklan Anabilim Dah. KONYA . . l Sel~ul Onlversltesi Velerincr FakUllcsl Zootckll1 Anabilim Dak KONYA.
ARSLAN. INAL. GARIP
ketimi ve yemden yararfanma oranl % 25 ve 30
A<;T i((8ran grupta daha yuksek bulunmu~tur.
Uwayjan ve ark (198.3) SFK'nm % 50'si verine
AC;K kalilmasmm yumurtacllar Ozerinde olumsuz bir
etki yapmadl~Jlm fakat, %100 kullanlldlgl zaman yu-murta uretimi ve yemden yararlanmaYI olumsuz
yonde elkiledigini bildirmi~lerdir.
Aasyona % 0, 10, 20 ve 30 dOzeylerinde ay-ci((e{Ji lohumu katllmasmm yumurtacI tavuklarda yu-murta verimi, YT, YYO, yumurta aOlrllOI ve yumurta
san rengi Ozerine etkileri. ara~tlnlml~tlr. Yirmisekiz
halta sOren ara~tlrma sonunda yumurta verimi, yemden yaraoanma ve yumurta aglolgl baklmmdan
gruplar aras'nda lar1dlhk gOrCItmezken. yem tUketimi va yumurta san rengi baklmlndan farkhhk 90z-lenmi~tir. Aasyona A<;T artl~ma bagh olarak yu-murta san rengi daha a((lk (P<0.05) butunmu~tur (Uwayjan ve ark 1983).
Rasyona % 0, 10,20,25 ve 30 dOzeyind8 ACT
katllarak yumurtacI lavuklarda yapllan bir ara~
Itrmada da (Maier ve arl< 1998) gruplar araslnda canh aOlolk degi~imi, yem tUkelimi, yumurta verimi, yumurta aglolgl ve yemden yararlanma baklmlndan lark olmadlgl, ancak rasyondaki ACT artl~ma bagh
olarak yem tOketiminin rakamsal olarak azaldlOI
tespil edilml~tir.
Su ara~lIrma rasyona larkll duzeylerde (% 0, 10,20 va 30) A<;T kailimasmm Japon btldlrcmlarda (Coturnix coturnix japonica) besl performansl,
kar-T~blo 1. Deneme I'de kullamlan kanna yemin bile~imi. Ba~langu~ yemi Ham Madde Kontrol ACT·l0 ACT-20
Mlslr 55.15 48.20 16.40 A'P' 20.55 SFK 34.30 32.75 30.00 Kepek Ayc;iyegi lohumu 10.00 20.00 Balik Unu 6.50 6.50 6.50 Bitkisel
Vag
2.10 0.75 1.85 Kire9 Ta~1 1.15 1.00 0:90 DCP 0.20 0.20 0.20 Tu, 0.25 0.25 0.25 ViI-Min karmasl- 0.35 0.35 0.35kas ozellikleri, yumurta verim, kalite va kulucka Ozellikleri Ozerine elkisini beHrlernek amaclyla ya-. plkfl.
Materyal ve Metal Deneme I
Ara~ltrma Selcuk Oniversitesi Veleriner Fa -kOltesi Hayvanclhk Ara~llrma ve Uygulama Oni-tesinde yaplldl. Denemede 224 ade! gOntOk blldtrcm kulfanlldl. Civcivler labanl kahn hlzar tala~1 serilmi~
odada radyanla ISlilian e~il ~artlardaki bOlmelere gruplaTln canll aOlrtlkJan benzar olacak ~ekikfe
yer-le~tirildi. Gruplara %
°
(kontrol), 10 (Grup I), 20 (Grup II) ve 30 (Grup III) oranmda AC(T ice ranras-yonlar verildi. Aasyonlar izonilrojenik ve izokalorik 8sasa dayah olarak hazlrlandl. Givcivler bOlmelere almdlktan sonra % 3'lOk ~ekerti su verildi. Oc saal sonra yemlemeye g~ildi. 811dITcmlara ilk 3 hafta
ba~langIC, sonraki 3 haltada bOyOtme yemi ad
li-bitum olarak verildi (Tabla 1). Ganll agll11k de-. gi~imleri haltada bir dela ve her delaSlnda gruptaki
hayvanlann lamaml tartllarak tespit edikfi (SCallac S8A 61
±
0.1 g). Aynl donemlerde artan yemler delartllarak yem tUketimi ve yemden yararlanma oranl hesaplandl.
Deneme bitimi olan 42. gOnde her gruptan ras -gele s~ilen 9 erl<ek btldlrcm canh aglrllklan
be-lirtendikten sonra kesilerek. Jones (1984)'un bil-dirdigi metoda gOre parcalanip karkas a91r1l91, karkas randlmanl, but, goOOs, la~hk, karaciger ve abdominal Vag aglrtlgma baklldl.
BOyutme yemi
ACT-30 Kontrol ACT-l0 ACT-20 A~T·3O
19.50 40.00 20.70 11.00 16,45 30.10 42.50 39.40 38.00 29.00 23.00 20.00 18.00 16.50 5.00 9.05 30.00 10.00 20.00 30.00 6.50 5.00 5.00 5.00 5.00 0.80 0.50 0.40 0.50 0.50 0.15 0.80 0.80 0.50 0.35 0.25 0.25 0.25 0.25 0.25 0.35 0.35 0.35 0.35 0.35 'Her 2 kg'da Vii A : 12000 000 IU. Vii 03: 2 400 000 IU. Vii E: 30 000 mg. Vii K3: 2 500 mg. Vii 81: 3 000 mg. Vil~: 7 000 mg. Vi! 8,: 4
qoo
mg. ViI 812 : 15 mg. Folik asit 1 ~ mg. O-Biotin: 45 mg. ViI C: 50 000 mg. Masin: 40 000 mg. cal·Q·PanlotGnat 8 000 mg. Karl-taksanlin: 1 SOO mg. Kolin kIorid: 125000 mg. Fe: 80 000 mg. Zn: 60 000 mg, Cu: 8 000 mg. Co: 200 mg. I: 1000 mg. Sa: 150 mg, Mn: 80000 mg. Endox.O.Dfy: 125 000 mg bulunmakladlr.!apon Ihld,rCIlIl Rasyonlarlllda Ani'ieti ... Deneme II
Ara~tlrma Sehyuk Onlversilesi Veteriner Fa-kultesi Hayvanc.hk Ara~tmna ve Uygulama Oni-tesinde yap.,dl. Denemede 120 adet 4S gunluk b.l-dire," kullanlldl. Her bin 20 di~i 10 erkek b,'dlrClndan olu~an 4 grup olu~turuldu. Gruplardaki blldlrClnlar yanyana 5 gOzden olu~an ve her gOzde 2 di~i 1 er1c:ek bulunan 3 katll kafeslere yerle~tinldi. Gruplar: bile~imi Tablo 2'de verilen % 0 (kontrol) , 10 (grup I), 20 (grup II), 30 (grup III) dOzeyinde ay-~i~egl tohumu i~eren izokalonk ve izonitrojenik yemlerle beslendi. Yem ve su ad libitum olarak ve-rildl. Yumurtalar her gOn ayn. saalte topiamp kay-dedildl. Yumurtalar; saglam ve hasarh (kmk, ~atlak, kabuksuz) olarak degerlendirildl.
Tablo 2. Deneme !l'de kullanrlan karma yemle"n bne~lml
Hammadde Kontrol ACT·l0 ACT·20 ACT·30
M,slr 61.5 42.20 23.00 4.20 Arp. 12.40 23.60 34.70 Soya KQspesi 25.10 22.00 20.00 18.00 Balik Unu 6.00 6,00 6,00 6.00 Ay~~egi Tohumu 10.00 20.00 30.00 Klr~ la~t 5.10 5.10 5.00 5,00 DCP 1.70 1.70 1.60 1.50
Tu,
0.25 0.25 0.25 0.25Vit. Min. Karmas. 0.35 0.35 0.35 0.35 'Her 2 kg'da Vii A . 12000 000 IU. Vii 03: 2 400 000 IU, VII E: 30 000 mg. Vii K3: 2 500 mg, Vi. B,: 3 000 mg. Vii 82: 7 000 mg. V,I Bs: 4 000 mg. Vii B'2: 15 mg. Fo!ik asil: 1 000 mg. D-Biobn: 45 mg, Vii C: 50 000 mg. NiaSin: 40 000 mg. Cal·D· PanlOlenal' 8 000 mg. Kanlaksanlln: 1 500 mg. Kolin klortd: 125000 mg. Fe: 80 000 mg. Zn: 60000 mg. Cu: 8 000 mg. Co: 200 mg. I: 1000 mg. Se: 150 mg. Mn: 80000 mg. Enoox-D-Dry: 125000 mg bulunmakladlr
Denemenin G~Gncu hallas. sonunda ve bun-dan sonraki her iki haftada artan yemler tart.larak yem tQketiml ve bir dOzine yumUl1a itt1n luketilen yem miklarlan hesapland1. Aym periyollarda her gruptan son gune ait 20'~er adet yumurta allnlp 24 saal oda ISlslnda bekletildiklen sonra lartdarak
yu-murta OzgOI aO.rI.g. belirlendi. Aym yumurtatardayu.
murta san reng! Roche Yolkcolor Fane kullan.larak belirlendi. Iki haflahk donemlerde biriken tOm yu-murtalar kulu~ka edilerek kulu~ka ranehmam, dol-IOIGk, dOIiO yumurtadan ~.k.m oraOl, er1c:en emb-riyanik OIOm ve g9(( embriyonik OIOm bak.mlOdan degerlendirildi. Ara~tlrma loplam 15 hafta sOr-dOruldO.Ara~l.rmada kullanllan yemlerin besin madde analizleri A.OAC (1984),de bildirilen metadlara gore, ham selOloz Crampton ve Maynard (Akk.iI~ ve SOrmen 1979)'10 bildirdi{Ji metoda gOre yaplldl. Ara~l.rmada elde ecmen veriler SPSS (SPSS Inc.
1995) Istalistik program.nda varyans analiziyle
ya-p.Id •.
Bulgular
Deneme I'de kullan.lan rasyonlann besin madde miktarlan Tablo 3'de, haftailk canil ag.rilk de-gerlen Tabla 4'de, blrikmeli yem IOkellrni ve yemden yararlanrna oran. Tablo S'de, kesirn ve karkas ozel-likleri Tabla 6'da verilmi~tir.
Deneme II'de kullamlan yernlerin besin madde miktanan tabla Tde. gruplardan elde edilen yumurta verimi, YT ve YYO lie il9ili deQerler labia B'de,
yu-. murta aQlrI.g., yumurta ozgul agll1lgl ve yumurta san rengi lie IIgili veriler tabla 9'da, kuluttka ozellikleriyle Ilglll parametreler tablo 1 O'da verilmi~tir.
Tablo 3. Deneme fde kullanllan yemlerin besin madde miktarlan.
Besin Maddesi (%) Ba~langu;: Yemi BuyQlme Yemi
AyT Kontrol ACT-l0 ACT-20 ACT-30 KonlroJ ACT-l0 ACT-20 AyT-30
Kuru Madde 95.67 92.72 94.05 94.72 96.32 94.11 94.84 94.99 95.26 ME (kcallkg)' 38822 3000 3000 3000 3000 2801 2801 2801 2801 Ham Prolein 13.40 22.85 22.90 23.24 22.65 19.12 19.53 19.51 19.91 Ham Vag 45.41 7.63 10.58 14.51 15.88 3.43 5.50 4.73 17.50 Ham Seluloz 19.78 3.75 4.60 5.77 10.96 3.84 4.19 4.94 5.45 Ham KUI 2.15 5.59 5.11 5.95 5.79 4.77 4.77 4.73 4.91 Kalsiyum' 0.352 0.80 0.80 0.80 0.80 0.65 0.65 0.65 0.65 Foslor 0.41 0,64 0.66 0.65 0.65 0.70 0,68 0.63 0.66
I Hesap yoluyla bulunmu~tur.
ARSLAN. INAL. GARlp
Tablo 4. Deneme I'de gruplanndan elde edilen haftahk canh aglrllklar, 9
Haltalar Kontrol ACT-l0 ACT-20
Clklm Aglr11g1 7.3O±O.21 7.38±O.13 7.44±O.12
19.61±O.67 21.58±O.69 20. 14±O.47
2 48.44±1.76 SO.97±1.97 51.23±1.10 3 75.09±2.2l 79.34±1.81 77.6al.83 4 123.40±2.37 126.76±2.20 123.44±2.14 5 147.14±2.53 151.95±2.45 151.88±2.53 6 164.22±2.85 170.60±3.29 169.57±2.97 AQT-30 7.52±O.15 20. 16±O.49 53.57±1.51 85.34±1.65 124.25±2.38 151.75±2.29 175.72:1:2.81
Tablo 5. Oeneme I'de gruplardaki haltahk birikmeli yem tOketimi, 9 (BYT) ve yemden yararlanma oram, (YYO)
Haftalar Kontrol ACT-1O ACT-20
BYT
YYOBYT
YYOBYT
YYO1 18.46 1.50 21.47 1.51 21.51 1.69 2 88.21 2.42 90.99 2.37 88.25 2.15 3 167.55 2.83 174.57 2.95 168.47 3.05 4 308.42 3.01 317.51 3.01 310.42 3.10 5 446.90 5.83 456.79 5.53 450.10 4.91 6 585.09 8.09 596.79 7.51 594.78 8.18
Tablo 6. Deneme I'de gruplardan elde edilen kesim ve karkas 6zellikJeri, (n=9)
Ozellikler Kontrol ACT-l0 ACT-20
Kesim canh ag1rl191. 9 161.74±4.54 163.82±2.41 162.41 ±4.68 Karkas. 9 115.09±3.62 116.32:1:2.44 115.94±3.58
Karkas randlmanl, % 71.10±0.52 70.97±O.62 71.40±0.70
Bur 21.14±O.38 23.49±O.45 23.70±0.19
G6gus' 42.35±1.06 42.89±0.52 43.68±O.67
Ta!ihk' 3.13±O.13 3.10±0.23 3.16±O.16 Karaciger' 3.47±O.21 3.26±O.23 2.96±O.17 Abdominal yag- 0.80±0.09b 1.10±0.16b 1.47±O.21a Aynl satlrda larkh harl t~lyan ortalamalar arasl larkhhk Onemtidir (p< 0.05). o Karkas aglfllQlnm %'si
Tablo 7. Deneme lI'de kullanllan yemlerin besin madde miktarlan, %
Kontrol AQT-l0 ACT·20
Kuru Madde 95.18 96.07 97.21
Metabolik enerji, kcaVkg' 2800 2800 2800
Ham Protein 21.98 20.98 22.02 Ham Vag 6.56 9.68 13.00 Ham Seluloz 2.84 3.66 4.26 Ham KOI 8.93 9.02 8.53 Kalsiyum' 2.39 2.42 2.40 Foslor 1.10 1.00 1.10
, Hesap yoluyla bulunm~tur.
ACT-30
BYT
YYO 24.59 1.62 81.23 1.84 157.03 2.36 297.90 3.62 439.42 5.15 580.57 5.89 ACT-30 163.07±3.55 114.06±2.59 69.94±O.34 23.61±O.38 41.92±O.60 3.32±O.16 3.29±O.20 0.91±O.12b AQT-30 98.86 2800 21.43 14.14 4.66 8.95 2.41 1.20J[lI)OI' 111Id,rcllu Rasyonlarmda Ay\,i\,l!gi ...
Tablo a. Deneme II'dEf gruplardan elde edilen bazi performans degerleri.
Halla Konlrol AQT-IO ACT-20 AQT-30
Yumurta verimi, %
0-3 50.90±3.47b 58.33±4.44b 55.48±4.02b 71.9O±4.20a
0-7 67.76 ±3.0Ib 74.56±3.12a 71.73±3.02a 76.51 ±2.35a
0-11 65.57±2.30 65.71±2.74 68.01±2.24 64.58±2.54
0-'5 66.67±4.92 66.04±6.92 67.27±5.41 63.20M.OS
Yem ICIketlmi, glgun
0-3 19.86 20.33 20.13 21.10
0-7 22.43 23.01 22.89 23.01
0-11 23.79 23.36 23.50 23.84
0-'5 24.56 24.41 24.40 24.46
Yemden Yararlanma. kg yem/duzine yumurta
0-3 0.400 0.410 0.410 0.332
0-7 0.324 0.332 0_364 0.317
0·" 0.543 0.529 0.445 0.525
0-'5 0.406 0.402 0.364 0.390
Aym sallrdaki larkll hart ta!i,yan onaJamalar arasl larldlilk Onemlidir (P<O.OI)
Tablo 9.Deneme Il'de gruplardan elde edilen yumurta ile ilgfli veriler
Halla Kontrol A9T-l0 AyT-20 A9T-30
Yumurta aglrtlgl. g
0-5 10.8726 to.18 10.9999±O.15 11.1924±O.19 1 O.6406±O. 15
0-11 11.4016±O.12a 1'.3639±O.10a 11.6183±O.lla 11.0329±O.09b
0-15 11.6547±O.09b 11.4324±Q.09c 11.8107±Q.09a 1'.2814±O.09c Yumurta Ozgul aglrtl91, glcm3
0-5 1.0625:tO.OOI3b 1.0679±OJX)09a 1.0655±O.OOO6a 1.0675±O.OO07a 0-11 1.0622±O.OOOBb 1.0652±O.OOO7a 1.0643±O.OOO7a 1.0662±O.0005a
0-15 1.0633±O.OO07b 1.0644±O.OOO7b 1.0645:tO.OOO5b 1.0661±0.OOO4a Yumurta san rengi
0-5 9.21±Q.24 9.84±Q.22 9.66±O.28 9.05±O.21
0-11 9.28±O.16b I 0.25±O. 13a 10.42tO.15a 10.07tO.16a
Aym satlrdaki degl~lk hart ta~lyan degerter arasilarkllilk Onemlidir (P<O.OI)
Tablo 10. Deneme lI'de gruplardan elde edilen kuluyka Ozel1ikleri, %
Ozeflik Kontrot AyT-IO A9T-20 AyT-30
DOIIOluk Oranl 77.37±5.17 83.08 t 4.S8 68.67 ± 5.76 68.90 ± 6.01 Kuluyka rand.mam 66.85± 5.03 75.92 ± 5.23 60.02 ± 5.59 60.29± 5.39
Clkllll Oran. 86.28 ±2.50 91.00± 1.45 86.99 ± 2.01 87.53 ± 2.05
Erken Embriyonik Otom 9.24 ± 1.29a 4.65 ± 1.13b 8.34 ± 1.43a 9.53 ±1.03a
G~ Embriyomk OIOm 4.46
±
1.75 4.35 ± 0.73 4.66 ± 1.28 2.94 ± 1.10Aynl sallrda degi!iik harf ta~Iyan ortalamalar arasilark./llik Onemlidir (P< 0.05)
Tart1fma ve Sonw;
Deneme I: Haftahk canh ag.rhk
de-gj~imlerinin verildigi Tablo 4 incelendiginde ara~
(Irma suresince canh aglrllk baklmtndan gruplar
arasmda istatistiki farkhllk olmadlgl gOrOlmekledir. Ara~llrma bitimi olan 6. hafta canll aglrllklan kontrol ve deneme gruplannda siraslyta 164.22, 170.60,
169.57 ve 175.72 9 olarak gerlYekle~mj~tir
her-ARSLAN.INAL. GARIP
hangi bir ~1I~maya rastlamlmaml~llr. Canll a{whk bakimindan gruplar arasinda farkllilk goz-lenmemesi Daghir ve ark (1980) ve Maier ve Kirc-hgessner (1995)'in broylerlerde yapllklan ara~ Ilrmalarla benzenik gOslermektedir.
Deneme I genelinde en az yem tOketimi grup Ul'le (% 30 ACT) gercekle~irken, bunu SI-raslyla konlrol, grup II ve grup 1 izlemi~lir (Tablo 4). Bu ara~llrmada en az yem tOketiminin grup lIl'te gercekle~mesi Daghir ve ark (1980)'nln broy-lerlerde bildirdikleri degerlerle paralellik gos-terirken, Maier ve Kirchgessner (1995)'in % 25 ve 30 dOzeylerinde ACT ile beslenen gruplann daha fazla yem IOkeUikleri ~eklindeki biidiri~leriyle uyu~ mamakladlr. Deneme gruplannda yem IOketiminin dO~Ok gercekle~mesi ACT'nun artl~lyla birlikte yemin selOloz dOzeyinin artmasina ve aynl za-manda melabolik enerji artl~lOa (Ortiz ve 1998) bagll olabilir.
Yemden yararlanma ara~tlrma sOresince grup 11I'le en iyi iken bunu slraslyla grup I. kontrol ve grup JI lakip etmi~lir. Bu sonuclar Daghir ve ark (1980) ile Maier ve Kirchgessner (1995)'in so-nucuna benzerdir.
Ba~langlC yemlerine % 30 oranina kadar ACT ilave edilmesi mrs.r kullanlmlnda % 38.75, SFK kullaniminda % 5.3O'a varan azalmaya sebep olurken bitkisel vag kullanlml, artl~a para/el azal-ml~, % 30 dGzeyinde ACT katllmasl durumunda bitkisel ya~ kullanlmlna gerek kalmaml~tlr. Benzer ~ekilde bOyOtme yemlerinde de ACT artl~lna bagll olarak bagh olarak mlSIf oranl azalml~, % 30 dO-zeYlnde ACT kullanllmasl durumunda mlSlr kul-lanlmlOa gerek kalmaml~llf. SFK kullanlmlnda da % 5.5 oranlna varan azalma gercekle~mi~lir. Bu azalmaya bagll olarak diger tane yemlere gore d~ha bol ve ucuz bulunabilen arpamn rasyona gi(l~ oram yOkselmi~tir (Tablo 1).
Karkas randlman. baklmlndan gruplarda her-hangi blf farkhla~ma gozlenmemi~tir. Abdominal vag baklmlndan grup 1/ diger gruplardan yOksek bulunmu~lur (P< 0.05).
Deneme II: Gruplarda bazl pertormans de-gerlerinin verildi{ji Tablo 8'den de gon:ilece{ji gibi 0-3 haflallk donemde Grup III'On diger gruplara gOre daha yOksek randlmana sahip oldugu
go-rOlmekledir (P<0.01). Diger bir ifade ile grup 11/
diger gruplara gore pike dogru Clkl~1 daha klsa sO-rede gercekle~lirmi~lir. Pike ula~ma tOm gruplarda 7. haftada olmu~ ve yumurta randlmanl konlrol ve deneme gruplannda slreslyla' % 67.76, 74.56, 71.73 ve 76.51 olarak lespil edilmi~lir. Ara~lmna
geneli dikkale ahndlglnda yumurta randlman % 66.67, 66.04, 67.27 ve 63.20 olarak bulunmu~tur (P> 0.05). Yumurla tavuklan Ozerinde Maier ve ark (1998) ile Uwayjan ve ark (1983) larafindan yapllan ara~tlrmalarda da rasyona degi~ik dOzeylerde ka-Illan ACT'nun randlmanl etkilemedigi bildirilmi~lir.
Haflalara gOre yem IOketiminin veri/digi Tablo 8 incelendigi zaman ara~llrma sOresince gruplar ara-Slnda gOnJOk yem tOketiminin birbirine oldukca yakin oldugu gorOlmektedir. Elde edilen degerler Uwayjan ve ark (1981)'nln rasyona % 0,10,20 ve
30 ACT ve Maier ve ark (1998)'nln % 0,10,20,25
ve 30 dOzeyinde ACT katarak yumUrlaCI lavuklar Ozerinde yaptlklan ara~lIrma sonuclanyla uyumlu bulunmam.~tlr. Her iki ara~ll(mada da rasyondaki
A<;T ar11~lOa bagll olarak yem tOketiminin azaldlgl
bildirilmi~lir.
Bir dOzine yumuna ~in lukelilen yem 364 g'la en dO~uk Grup lJ'de gercekle~irken bunu 390 g'la grup III, 402 g'la Grup I ve 406 g'la kontrol izlemi~lir (Tablo 8). Bu degerlerden de anla~llacagl gibi bir dOzine yumurta iCin lum deneme gruplan kontrole g6re daha az yem tOketmi~lerdir. Uwayjan ve ark . (1983) ve Maier ve ark (1998) rasyona % 30
dO-zeyine kadar degi~ik oranlarda ACT kalhklafl de-nemelerde yemden yararlanma baklmlOdan gruplar araslOda farkllllk lasp;1 elmemi~lerdir. Yumurta a!:: w-IIgl ve 6zg01 aglrhQI baklmlOdan gruplar araslOda de-neme genelinde farkllilk gorOlmO~tOr (p<O.OI) (Tablo 9). Elde edilen bu bulgular Uwayjan ve ark (1983) ve Maier ve ark (1998)'nln bildirdigi so-nuclana uyumlu degildir. Bu ara~tlfmacllar rasyona % 30 duzeyine kadar ACT kalllmaslOlO yumurta aglrllQlO1 elkilemediQini bildirmi~lerdir.
Yumurta san rengi, yumurtanln besin deQeri ile ili~kjsi olmamaslOa raQmen tiJkelici tara/lOdan koyu
renkte olmasl lercih edilmekledir. Deneme gruplan
ara~lIrma geneli dikkale allOdlglnda daha koyu
yu-murla san rengine sahip bulunmu~lur (P<O.OI)
(Tablo 9). Bu sonul;lara g6re ACT'mn yumurta san rengi Ozerinde olumlu etki yapllQlnl soyleyebiliriz.
. Uwayjan ve ark (1983) rasyonda ACT kul
-lanllmaslna bagh olarak yumurta san renginin kont-role g6re daha aClk (p<0.05) oldugunu bil-dirmi~lerdir.
Yumurtalann d6110 oimasl ve dollO yu-murtadan Clklmln yOksek olmasl damlzllk biI-dlfClnlarda aranan en onemli kriterlerdendir.
Dol-IOJOk, kulUCka randlmanl ve Clklm oranl en yOksek
grup I'de % 83.08, 75.92 ve 91.00 olarak ger-cekle~mi~tir. Erken embriyonik OIOm en dO~Ok % 4.65'le grup I'de gercekle~mi~tir (P<0.05). Elde
edj-JapOIi Hlldlrl.:11II Rasyonlarmdll A)'(i(l'~i ..•
len bu deQerlere gore blldlrcln rasyonlanna % 10
duzeyinde yaghk ACT ilave edilmesinin dol verimi
uzerinde olumlu elki yapu{J1 soylenebilir.
Deneme I'de kullanllan kontrol yeminin 1 kg
rnahyell 100 kabul edildiginde, bu deger deneme
Qruplannda slraStyla 103.53, 104.47, 103.17 olarak
I8saplanml$llr.
Deneme lI'de kullanllan konlrol yeminin 1
kg mahyetl 100 olarak kabul edildiginde bu deger
deneme gruplannda 101.95, 102.03 ve 103.47
ola-fak gervekle$mi$lir. Buna ka~lhk 1 duzine
yu-murta venmi ivln tOkeUlen yem maliyeli konlrolde
100 kabul edildiginde bu deger deneme
grup-larmda slraslyla 100.95, 91.48 ve 99.39 olarak
bu-lunmu$lur.
Bu ara$llrma sonucunda: besi amavh
bll-dlrCln rasyonlannda % 10, 20 ve 30 oranma kadar
aYvlvegl lohumunun herhangi bir olumsuz elki
go-rOlmeksizin kullanllabilecegi, islalisliksel olarak
onemli olmamakla beraber canll aglrhgl yOkselnigi,
yem tOkellmlni dO$urdOgO va yemden yararlanma
manml iyile$lirdigi, aynl ~ekilde damlzhk amavh
bII-dlrcm rasyonlannda da yem IOketimi, yemden
ya-rarlanma, yumurta verimi ve kalilesi ile dol verimi
Ozeflne herhangi bir olumsuz elki yapmakslzm
yem maltyellnl artlrmadan kullanllabilecegi
ka-naallne Vanlml$llr.
Kaynaklar
Akkllu;. M .. SOrmen, S. (1979). Yem Maddeleri va
Hay-van Beslame Laboratuvar Kitabl, Ankara Universi1esi
Baslmevi, Ankara.
AOAC- Official Methods of Analysis (1984). 14th Edition,
Ed by Sidney Williams, Arlington, Virginia 22009 USA 73.
Oaghir, N.J., Raz, M.A., Uweyjan. M. (1980). Studies on
the utilization of full fat sunflower seed in broiler rations. Poultry Science 59, 2273-2278.
. Jones, R. (1984). A Standart Method lor the Dissection 01 Poultry lor Carcass Analysis. The West of Scotland Ag·
ricultural College. Auchlncruive Ayr. Technical note,
No:222.
Maier, O.A.R., Eder, K., Kirchgessner, M. (1998). The el·
fect of various levels of dietary sunflower seed on per·
formance of laying hens and fally acid compoSition of egg
yolk lipids. Agribiol. Res., 51, 3, 237-243.
Maier, D.A., KirChgessner, M. (1995). Feeding of full·fal flax seed abd sunflower seed to lallening chickens. Arc·
hiv lur Geflugelkunde 59, 6, 319·322.
Ortiz, L.T., Rebole, A., Rodriguez, M.l., Trevino, J .. AI· zuela, C., Isabel. B. (1998). Effect of chicken age on the nutritive value 01 diets wilh graded additions 01 lull·fat sunflower seed. Poultry Science, 77,9,1364·1370
. SPSS lor Windows, Release 6.0, 1995.
Uweyjan, M.G .. Azar, E.J., Daghl(, N.J. (1983). Sunflower seed in laying hen ralions. Poultry Science, 62, 1247·
