FARKLI BARINDIRMA ve AYDINLATMA ŞARTLARINDA KAYA KEKLİKLERİNİN (A. graeca) BAZI VERİM ÖZELLİKLERİ

Vet. Hil. Ocr!:. (1999),15,1: 15·22

FARKLI BARINDIRMA ve AYDINLATMA $ARTLARINDA KAYA

KEKLiKLERiNiN (A. graeca)

BAZI VERiM 6ZELLiKLERi

Kemal

Klnk

y

,1

Cafer Tepeli

1

Orhan <;etin

1

Aytekin

GOnl01

Alper Yllmaz'

So

me Produ

ction

C

ha

racte

rislic

s

of n

oc

k Partrid

ges

(A

. graec

ae)

in

Differ

ent

Management a

nd Li

ghtin

g Conditions.

Summary: This study has been carried out for delermining egg production. hatchability and growing characteristics in dillerenl housing and light conditions 01 the Rock partridges. Adult Rock partridges were divided into two groups. In first group. there were 3 male and 9 females and Ihey were mated in cages and day light. In second group, there were 3 male and 9 female and they were mated in room and artificiallighl. Average number of egg production, percentage of egg production, egg weight, fertility, hatchability, and hatchability 01 fertilizing eggs of first and second groups were delermined as; 57.8a and 45.38, 43.84 % and 38.45 %, 20.38 g and 21.20 g, 81.82 % and 90.64 %, 75.92 % and 87.96 % and 97.05 % and 92.79 % respectively. There were significant dillerences between groups respects of hatc-hability (p<0.05); fertility (P<O.OI); egg production and egg weight (p<0.OO1). Bul there were no significant dif· ferences between groups respects of percentage egg production and hatchabilily of fertilizing eggs (p>0.05). Egg pro-duction period of first and second groups were determined as 132 and 118 days respectively. Average body weights of 4, 8. 12, 16 and 20 weeks age of Partridge chicks were found as 93.08. 236.14, 363,72. 418.95 and 468.00 g res-pectively. Feed consumption and leed conversion were calculalion as 4658.20 g and 10.27 at the end 01 this study. The researches on management and improvement of egg production characteristics and growing period must be car-ried out of Rock partridges. In addition, economic production of Rock partridges were found as around 12 weeks of ages.

Key words: Rock partridge, egg production, hatchability, growth rate.

chel: Bu yall~ma, Kaya Kekliklerinin farkil banndlrma ve aydlnlatma ~artlarlnda yumurta verimi, kUIUIJka ve civcivlerin bGyOme ozel1iklerini tespi! etmek amaclyla yaplldl. Kaya keklikleri 1. grupta 3 erkek:9 di~i olacak ~ekilde tabii gUn I~I' gmda. yarl aylk kumeste; 2. grupta ise 3 erkek:9 di~i olacak ~ekilde suni aydmlatma yapllarak kapall kumesle yilt·

le~lIrildiler. Sirinei ve 2. grupta bulunan kekliklerden elde edilen ortalama yumurta verimi, yumurta verimi (%), yumurta aglrllgl. dOliulUk oram, kuluyka randlmanl ve ylklm gucu degerleri slraslyla: 57.88 ve 45.38 adel, % 43.84 ve % 38.45. 20.38 ve 21.20 g. % 81.82 ve % 90.64, % 75.92 ve % 87.96 ve % 97.05 ve % 92.79 olarak geryekle~li. Gruplarda; ku· IUyka randlmanl degerleri arasmda P<0.05; fertilite degerleri araslnda P<O.OI; yumurta verimi ve yumurta aglrtlgl de-gerleri araslOda P<O.OOI duzeyinde farkhllk bulunurken; yumurta verimi (%) ve doliO yumurtalardan ylkan civciv oranl degerinde herhangi bir farkllilk bulunamadl (P>O.OS). Birinci ve 2. grup kekliklerde yumurtlama periyodu; 132 ve 118 gun devam elli. Keklik civcivlerinin 4. 8. 12. 16 ve 20 haftahk ya~taki ortalama canh aglrtlklan Slraslyla; 93,08, 236.14. 363.72, 418.95 ve 468.00 g olarak geryekJe~ti. Yirmi haftahk yeti~tirme sonunda hayvan ba~lna yem tuketimi 4658.20

9 ve yemden yararlanma 10.27 olarak hesaplandl .. Bu ara~tlrmamn sonucunda, Kaya keklikleri Gzerinde yumur1a ve-riminin artmlmaslna yOnelik ve civcivlerinin bUyGmeleriyle ilgili ara~tlrmalar yapllmaslOln bu tUrun yaygln yeti~tiriciliginin yapllmaslna faydah olabilecegi, aynca ekonomik bir yeti~liriciligin 12 haftahk ya~ civafl olabilecegi kanaatine varlldl. Anahtar kelimeler: Kaya kekligi, yumurta verimi, kuluyka ozellikleri. bClyume.

Gcli~ Tnrihi : 03.10.1998

K[R[K~I, TEPELI, <;ETIN, CONLO, YILMAZ Giri$

Keklik, Sulungiller (Phasinidae) lamilyaslnln

Alecloris ve Perdrix cinslerine dahil olan kU91ann

ortak adldlf (Ozcelik, 1995; Turan, 1990). TOr· kiye'de keklik Irklanndan Klnall keklik (A. chukar),

Kaya kekli{Ji (A. r:raeca), Cil keklik (Perdix perdix) ve Kum kekli{Ji (Ammoperdix griseogularis) bu·

lunmaktadlr (Kiziroglu, 1983). Bunlardan en fazla

yayllma alam bulmu$ olanl Klnah Kekliktir.

Keklikler gOnOmOzde av lurizmine materyal 01-malanndan dolayl ekonomik onem ta$lmaktadlrlar, irelilen ve ozel avlaklara salman kektiklerden

onemli miklarda ekonomik gelir elde edilmektedir.

Boyle avlaklar TOrkiye'de de kurulmaya ba$laml$tlr

(~ipal, 1998). TOrkiye'deki avlaklarda uretilen kek·

lik, Kaya kekligidir (A. graeca). Iretimde bu kekligin s99iminin bazl onemli sebepleri vardlr. Su keklikler Klnah Keklikter gibi monogamik de{Jilierdir. Aynca

verimlerinin artmimasl iCin, Ozerlerinde cok saylda ara$tlfma da yapllml$tlf (Hermes ve ark., 1984;

Woodard ve ark., 1982; Yannakopoulos, 1992).

Yumurta verimi: Cetin ve ark. (1997) Klnall

kekliklerden ilk yumurta verimini yakla$lk 34 hal· tallk ya$la alml$lardlr. Meyer ve Millam (1986) yu· murta verimi yanunden seleksiyona labi tUlulmu$ ve lululmaml$ Kmall kekliklerin yumurta verimini 65 ve 49.96 ade! olarak bildirmi~lerdir. Cetin ve ark. (1997) ise kales ve surD halinde tutulan KIn~ll kek·

liklerdeki yumurta verimini 11.20 va 38.40 adel ola· rak balirlemi~lerdir. Yannakopoulos (1992) tabii ay· dmlalma $artlannda lulu Ian Kaya kekliklerinde bu

verimi 50.36 adel, Woodard va ark. (1981)'da de· gi$ik ya~ gruplanndaki kava kekliklerinde.n

21.7-67.1 ade! yumurta alml~lardlf.

Yumurtlama Pariyodu: Kakliklerin ciltle~me za·

manlan bahar aylandlf. Su pedyol suni aydmlalna

ile yaz sonlanna kadar uzaillabilmektedir (Embury, 1997). Celin ve ark. (1997) bu periyodu Klnall kek·

liklerde 68-83 gOn, Yannakopoulos (1992) ise Kaya

kekliklerinde 120 gun olarak bildirmi~tir.

Yumurta aQlrllgl: Woodard ve ark (1982) Kaya

kekliklerinin yumurta aglrllgI0l. 19.8-22.5 g, Van·

nakopoulos (1992) 20.84 g, Kmall kekliklerde ise

16

18.99-19.31 g olarak bildirilmi$lir (Cetin ve ark.

1997).

KuluCka randlmanl: Kaya kekliklerinin kuluCka randlmanml Woodard ve Morzenli (1975) % 62.5

Woodard ve ark. (1982) % 65.3-79, Woodard ve

ark. (1981) % 61.5-77.8, Yannakopoulos (1992) %

85.31 olarak bildirirlerken; Celin ve ark. (1997) KI-nail kekliklerin kulucka randlmanml % 53.57-81.25 olarak belirlemi$lerdir. Woodard ve Morzenli (1975) 1-7,8-14.15'21 ve 22-28 gOn depolanan keklik yu-murtalanndan slfaslyla; % 60.2, 62.8, 62.1 ve 56.3 olarak ve depolama esnasmda cevirme i~lemi uy·

gulanan yumurtalardan ise aym slfayla; % 57.1,

74.4. 62.1 ve 56.3 oranmda kuluc;:ka randlmanl

bit-dirmi$lerdir. Embury (1997)'de keklik yumurtalaflnln

15 gOn depo edilmesini tavsiye etmi$lir.

Fertilite: Kekliklerde yapllan ara$llfmalarda

bil-dirilen fertilile oranl %14.4-88.05 arasmda

de-gi$mekledir (Woodard va ark., 1981; Woodard ve

ark .• 1982; Yannakopoulos. 1992). KlOall kek·

liklerde bu deger % 57.14-89.06 olarak bildirilmi$tir (~elin ve ark. 1997).

~Iklm Oram: Kaya kekliklerinde deltO

yu-murtalardan C1kan civciv oranl % 88.04 (Woodard ve ark. 1975), Kmah kekliklerde ise % 91.11 ve

93.75 olarak be1irlenmi~lir (Celin ve ark, 1997). Canll Aglrllk: Celin ve ark. (1997) Kmah kek·

liklerin Clklm aglrllgml 13.74 g bulmu$lardlf. Su de-gerle ilgili Kaya kekliklerinde bir bildiri$e

rasl-lanmaml~llr. Aynl ara$llflCllar, Klnall kekliklerin 4, 8,

12,16 va 20. hafla canh aglrllklannl slfaslyla; 58.21,

161.25. 272.36. 383.86 ve 431.32 9 olarak be-lirlemi$lerdir. Hermes va ark. (1984) ise degi~ik

ras-yonlarla baslenen Kaya kekliklerinin 4, 8, 16 ve 20.

hafla canh aglrllklaflm slfaslyla; 147-153, 332-356.

452-593 ve 480-630 9 arasmda de{Ji$tigini bil·

dirmi$lerdir. Embury (1997), kekliklerin 18 haftallk yeli~lirme sonucu 3600 9 yem IOketerek 600 9 canll

agl(llga eri~liklerini ve yemden yararlanma

de-gerinin 6.0 oldu{Junu ilade elmj~lir.

Su call$ma, Kaya kekliklerinin larkll banndlrma

ve aydmlatma $artlannda yumurta verimleri ile

ku-lucka ve bOyOme OzellikJerini lespil elmek amaclyla

Farkh Uanndlrma "~Aydmlillma f)urllannda Kaya ...

Materyal ve Metot

Ara~lIrmada materyal olarak 18 adet di~i ve 9 adat ergin Kaya kekligi kullanlldl. Ara~hrma, Selyuk

Universitesi Veteriner FakOltesi Oeneme ve U

y-gulama <;iftliginde yurululdu.

Ara~tlrma materyali olan Kaya Keklikleri her

bir grupla 3 erkek 9 di~i olaeak ~ekilde 2 guruba

aynldl. Birinci guruplaki hayvanlar 4x3.5x3 m bo-yutlanndaki bir odaya, ikinei guruplaki hayvanlar ise aylk havada yaplmlan 1.2xl.2x6 m bo

-yutlarmdaki a';:lk alanl ve 1.2x1.2x1.2 m kapah alanl

bulunan kalese konuldular. Odada alllik olarak lala~ ve kum kullanlldl.

Strinei gruplaki kekliklere suni aydcnlatma 21 Mart'lan itibaren 12 saal aydmllk-12 saal karanhk olacak ~ekilde ba~latlldl ve ilk yumurtanm

ahn-masmdan i!ibaran, aydmlalmamn sOrest haftada 1 saat artlfllarak 17 saatle sabltlendi. Ikinci gruptaki kekliklere ise gun uzunluguna ilave olarak herhangi

bir aydcnlalma yapllmadl. Kekliklere % 24.28 Ham Protein i~eren bir rasyon haZlrlanarak verildi (Mo· nelli ve ark., 1990). Rasyonun bile~imi Tabla l'de

gOnJlmekledir.

Kekliklerden elde edilen yumurtalar 15 gun

(Woodard ve Morzenli, 1975; Embury, 1997) 15· 20 C'hk blr ortamda muhafaza edilerek kulUC;ka ma -kinasma konuldu. Kuluykadan alman keklik eiv-civleflne, once % 5'lik ~ekerli su verildl. Civcivler

32~C slcakhkta ve althk olarak aga~ lala~1 serjlmi~ alan odalarda buyOtOldOler. ISIlma i~leminde tOplO

radyanlardan yararianlldl. Oda slcakllgl haftada 2°C du~unJk:lO ve keklik eivcivlerine 6. haltadan itibaren

herhangl bir ISllma uygulanmadl. Keklik eivcivlerine Ilk 4 halta 24 saat, 4-6. haftalar arasl 22 saal ve 6. haftadan soma normal gOn I~lgl haricinda herhangi bir aydmlalma yapllmadl. Civcivler % 27.36 Ham

Protein iceren bir rasyonla beslendiler (Tablo 2)

(Embury, 1997). Su rasyonun verilmesine, $eker1i su verildiklen 4 saat soma ba~landl.

Deneme gruplarlndan elde edilen ortalama

yu-murta ve kuluyka verimlennin belirlenmesi Aksoy (1991),un bildirdigi metoUa belirlenmj~ olup; grup·

lann yumurta verimlerinin. istalisliki

de-gerlendirmeleri Khi kare (X2), kuluyka Ozelfikleriyle 17

ilgili diger verimler ise t tesliyle (Kulsal ve ark., 1990), SPSS-6.0 programl kullanllarak yaplldl.

Tablo 1. Ana9 Kekliklere ve Keklik Civcivlerine Verilen

RasyonlaM Bile~imleri, %. Hammadde Ana, Mlslr 31.6 Soya Kuspesi 34 Bugday 10 Kepek 2 Balik Unu 5 Et·Kemik Unu 4 Kire9Ta~1 8.9 Bitkisel Ye~ 3

DCP

Premilc-Mineral 0.5 Tuz HP, %' 24.28 ME, kcallkg' 2682 ':Hesap yoluyla bulunmu~tur.

Bulgular 43.9 45.8 6 1.3 2.5 0.3 0.2 27.36 2931

Sirinei gruptaki kekliklerden ilk yumurta, ay·

dinJalmanin ba~latlldtgl 21 Man'tan 24 gun sonra, Ikinei gruplaki kekliklerden ise 24 Nisan'da aim· ml~llr. Sinnei ve ikinci gruptaki kekliklerin yumurta

verimleri slraslyla; 132 ve 118 gOn devam etmi~lir.

Keklik gruplanndan alman yumurta saYlsI, yu-murta aglrhgl ve kuluyka Ozellikleri ile ilgili degerJer

Tablo 2'de va hailallk yumurta verimleri (%). ku· lu~ka randlmanlan fertilite oranlan ve ylklm oranlan

Tablo 3 ile ~ekil l, 2. 3 ve 4'Ie gOslerilmi~lir.

Oenemeye alman guruplar arasmda yumurta

aglrll~1 baklmmdan 2. grup lehine farkhhk (P<O.OOI)

bulunmu~lur. Ozellikla yumurta verimi baklmlndan

1. grup kekliklerinden allnan keklik ba~ma ortalama

57.38 adal olan yumurta verimi, 2. grup kek· liklerinden elde edilen 45.38 adat yumurta ve' riminden yOksek bulunmu~tur (P<O.OOt). Ferti1ile ve

kuluyka randlmanl gibi Ozelliklerde 2. grup lehine larkllflk bulunurken (P<O.05 ve P<O.Ol), lertil yu· murtalardan tr1kan civeiv oranl yOnOnden gruplar

KIRIK(:I. TEPELI. CETIN. GONLO. YILMAZ

Tabla 2. Oeneme Gruplannln Yumurta Verimleri ve KulUIJka Ozellikleri (n=9).

1. GAUP 2. GAUP

'i:tSx 'X±Sx 6nemlilik

Yumurta verimi (Adal) 57.88 45.38

Yumurta verimi (%) 43.84 38.45 Yumurta a91rll91 (g) 20.38±1.93 21.20±1.61 Kulu~ka Randlmanl (%) 75.92 87.96 Fertilite (%) 81.82 90.64 <;:Iklm Oranl (%) 97.05 92.79 . P<0.05. ,. P<O.OI, ... P<O.OOI

Tablo 3. Oeneme Gruplannln Haftallk Yumurta Verimleri (%), Kulu~ka Aandlmanl (%), Fertilite (%) ve <;:Iklm Oranlan (%).

Yumurta Verimi Kulu~ka Aandlmanl Fertilite <;:Iklm Oranl

Haftalar 1. Grup 2. Grup 1. Grup 2. Grup 1. Grup 2. Grup 1. Grup 2. Grup

I 16.07 21.43 2 25.00 37.50 45.00 77.78 45.00 88.89 100.00 87.50 3 32.14 37.50 4 33.93 55.36 60.53 88.89 86.84 100.00 69.70 88.89 5 51.79 57.14 6 66.07 53.57 63.33 94.12 70.00 94.12 90.48 100.00 7 48.21 62.50 8 53.57 41.07 60.00 94.29 70.00 97.14 85.71 97.06 9 62.50 48.21 10. 64.29 46.43 65.52 84.85 72.49 93.94 90.48 90.32 11 57.14 44.64 12 69.64 30.36 86.1 I 96.15 78.79 100.00 88.46 96.15 13 57.14 30.36 14 53.57 30.36 93.75 96.55 88.89 96.55 96.88 100.00 15 42.86 19.64 16 28.57 14.29 94.44 91.30 94.44 91.30 100.00 100.00 17 33.93 19.64 18 19.64 82.16 92.59 82.16 92.59 100.00 100.00 19 14.29 84.21 84.21 100.00 80 70

l

80

E

50

....

..

_>

...,

_...

.

'

~

30

.

E 20

E

~

,

> ₁₀ 0 ... 2. Grup 2 3

•

5

,

7

•

9 10 11 12 13 ,. 15 16 17 18 19

...

..

~ekill. Oeneme gruplannln yumurla venmi.

Farkh Haruuhrma n Aydmlatma $arllarmda Kaya ... 100,00

l

90,00

eo

,

oo

~ 70,00

...

..

I

:::

:

~

,

""OO

L

i

30,00 ::J 20.00 ~ 10.00 0,00 2 • •

•

~ekiI2. Deneme gruplanntn kulu~ka randlmanl.

~

~

'00,00

J

...

" ... " .... '

--/

"

'.-.'

""~

80.00 60,00 ~ 40,00 20,00 0,00 , 2 4 6 8 10 12 1-4 16 18 19 Hilttalar

~ekiJ 3. Oeneme grupJannJn fenllliesi.

100,00

.

" _{. "}

...

90,00

..

'

eo

,

oo

~

70.00

•

60,00

S

50,00

~

"',00 <> 30,00 20,00 10,00 0,00 2

•

,

•

10 12

,.

"

...

~ekll 4. Deneme gruplanntn ~Iklm oranlan.

g - I.GNp

'

g

1 " " " 2.GNp

-"Qu

_{...••• ~ Gru}

p

_p

j

,.

"

F

• •••• '2

'-

. GNp I

Keklik civcivlerinin C;:lklm aglchgl, haUalara gOre

canlt aglrllk artl~lan, birikmeli yem tOkelimleri ve

yemden yararlanma oranlan Tablo 4'10, bOyume ego

rileri de ~ekjl 5'te gOslerilmi~lir.

KIRIK<:1. TEPELI. <:ETIN. GONLO. YILMAZ

Tablo 4. Keklik Civcivlennln ylklm Agullklan va HaftaJara Gore Canh AglrllkJarl, Canh Aglrhk Artlila(l (CM), Eklemeh Yem Tukelimleri (EYT) ve Yemden Yararlanma Oranlan (YYO).

Hallalar n <:Iklm 125 1. 11O 2. 101 3. 95 4. 87 5. 85 6. 82 7. 82 8. 80 9. 79 1O. 79 11. 79 12. 78 13. 77 16. 77 20. 75 Canh Aglrhk (g) x±Sx 14.22±O.11 22.15±O.21 39.30±0.45 62.62±0.85 93.08tl.68 126.06t2.19 162.83t2.37 207.90t2.84 236.14t3.82 270.63±5.00 307.29t5.28 335.58t4.79 363.72±5.98 408. 13t8.38 418.95t8.18 468.00t9.60

""

'50 '00 ~ 350 ~ 300

:&

_•

250

- 200 •

3

150

I

100 50

%V CAA (91 EYT (91 yyo

14.28 13.75 7.93 41.76 5.27 13.23 17.15 105.17 4.19 11.27 23.32 200.11 4.13 10.20 30.46 333.00 4.22 9.80 32.98 474.67 4.24 10.86 36.77 658.45 4.43 10.77 45.07 828.31 4.28 8.77 28.24 973.14 4.39 7.28 34.49 1136.00 4.43 7.14 36.66 1302.67 4.44 8.25 28.29 1470.67 4.58 7.07 28.15 1640.37 4.69 5.57 44.40 1875.56 4.76 6.08 10.82 3025.32 7.47 6.63 40.05 4658.20 10.27

"

- ,

-

.,~~--.---.-

...-

, -

--

-N ... • . . . - . . ~J::~DII2

$ekil 5. Kaya Kakliklerinin 20 Haftahk Buyume Egrisi. HAFTALAR

Tablo 4 ve $ekil 5'te gOrUidOgO gibi Kaya kek· ligi civcivlerindo haltallk canll aglrllk artl~1 13. hal· laya kadar arlan bir ~ekildedir. Fakat bu haftadan sonra artl~ azalml~llr. Kekliklerin 4., a., 12. ve 20 hafta canll aglrllklan slraslyla; 93.0a, 236.14, 363.72 ve 468.00 9 olarak belirlenmi~lir. Keklik civ· civlerinde 20 haftallk yeti~lirme sonucu yemden yararlanma degeri 10.27 olarak hesap edilmi~tir. Hayvan ba~ma dO~en ortalama yem tOkelimi 20 hafta i~in 4658.20 9 olarak belirlenmi~tir. CIOm oranl % 25 duzeyinde geryekle~mi~ va bu 610mler

kanibalismus ve koksidiyozdan kaynaklanml~llr.

Tart.~ma ve Sonu~

Deneme guruplanndan 1. g.rupta aydlnlatma program. ba~latlkhktan 24 gOn sonra ilk yumurta elde edilmi~ ve bu sOre Meyer ve Millam (1986)'10

20

yumurta verimi y6nOnden seleksiyona labi tululmu~ ve IUlulmaml~ Klnall kektiklerden ilk yumurtaYI elde edene kadar gel1en 25 va 28 gOnlOk sOre ve vine <;etin ve ark. (1997)'nm Klnah keklikler il1in bildirdigi 24 gOnlOk sOre ile benzerdir. TabU aydlnlalma Va· pI Ian 2. grup kekliklerden ise 24 Nisan'da ilk yu-murta allnm.~ ve bu zaman Orta Anadolu ~art· lannda kekliklerin ilk yumurtaiarini verme zamam olarak dO~OnOlabilir. lki grup araslndaki ilk yumurta veri$ zamam a~lslndan gruplann farkhllgl diger l1evre laktonerinden kaynaklanml~ olabilir.

Yumurta verimi:Yumurta verimi 1. ve 2. grupta di$i ba$lna 57.88 va 45.38 adel olarak ger· l1ekle~mi~ ve gruplar araslnda islatislfki olarak P<O.OOI dOzeyinde farkllilk belirlenmj~lir. Elde edi· len yumurta verimi <;etin ve ark. (1997)'mn Klnali keklikler i~in bildirdigi deQerlerden yOksek; Meyer ve Millam (1986)'10 yumurta verimi yonOnden se·

F'arkh IJllrllldirma VC! AydUllutma !;iurllarUlda Kaya ...

leksiyona labi lululmu~ Kmall keklikler i~in elde

el-tigl 65 adet yumurta saYlslndan dCr~Crk, lakat 1. grup kekliklerin yumurta verimleri bu ara~llrlcllann

yumurta verimi yonOnden seleksiyona labi

lu-tulmaml~ kekliklerden elde elligi 49.96 adellen

yOksek, 2. grup keklikler ise du~CrktOr.

Yan-nakopouJos (1992)'un Kaya keklikleri ~in bildirdigi

degerden ise 1. grup yOksek, 2. grup du~uktOr.

Yumurtlama Periyodu: Oenemede kullanllan

guruplann yumurtlama periyodu 1. ve 2. grup

kek-likterde 132 ve 118 gun devam etmi~ ve yumurta

verimi (%) aynl slrayla: % 43.34 ve 38.45 olarak

be1irlenmi~lir. Su degerler yelin ve ark. (1997)'nlO Kmall keklikler iein bildirdikleri periyol

uzun-lugundan yOksek, yumurta verimi (%) baklmmdan

ise du~OktOr. Yannakopoulos (1992)'un Kaya

kek-likler. iein bildirdigi 120 gOnlOk sOre ile ise

ben-zerdir. Iki grup araslnda 1. grup lehine olan saYlsal

ustOnlGk ilk yumurtlama ya~lOa ve 6ky:Olemeyen

di{jer eevre !akl6rlerina ba{llanabllir.

Yumurta a{llrh{ll: Gruplardan elde edilen

yu-murta a{llrilklan 1. va 2. grup kekliklerde 20.38 ve

21.20 g'dlr ve farkhllk Onemlidir (P<O.OOI).

Fark-1IIl{lIO sebebi konusunda herhangi bir veri ortaya

konamamakla birlikte 6ky:Olameyen ~evre fak

-16rlerindan kaynaklanlyor olabilir. Yumurta aglrh91 Kaya keklikleri it;in bildirilen de{jerlarle benzer

(Woodard ve ark., 1982; Yannakopoulos. 1992):

KlOall keklikler i~in bildirilen (yet in ve ark., 1997)

de{lerden ise yOkseklir.

Kulueka randlmanl: Gruplardan elde edilen

kuluvka randlmanlan araSlOda P<0.05 dOzeyinde

2. grup lehine bir farkhhk belirlenmi~ ve elde edilen

degerler genel olarak Kaya keklikleri ivin bildirilen

de{jerlerden baztlanyta benzer (Woodard ve ark.,

1981: Woodard va ark., 1982; Yannakopoulos,

1992) va bazllarlOdan yOksek (Woodard ve

Mor-zenti, 1975) bulunmu~lur. yelin ve ark. (1997)'nl

Kmah keklikler ~in bildirdikleri degerlerden de

yOk-sek bulunmu~lur. Oegerlerdeki farkhltklar de{ji~ik

menenjmenl, kul~ka va Irk lakt6rOne baglanabilir.

Fertilite: Su ara~llrfnada gercekle~en !ertilile

de{lerleri Kaya kekligi icin bUdirilen degerlerle

fYVo-odard ve ark., 1981; Woodard ve ark., 1982;

Yan-nakopoulos, 1992) benzer olmakla beraber, 2.

gruptan elde edilen fertilile daha yOksek bir

de-21

gerdir. yetin ve ark. (1997)'nm Kmall kekliklerden elde ellikleri fertiliteden isa 1. grup dO~Ok, 2. grup

ise yOkseklir. Su call~mada 2. grubun OSlOnl090nOn

aClk hava ~rtlanndan kaynaklandlgl s6y1enebilir.

~ekil 2 ve 3 incelendiginde, 1. grup

kek-liklerden elda editen ilk 2 ha!lallk yumurtalann

ku-luyka randlmant ve fertilite oranlannln % 40 gibi

de-{jerler gOsterdikleri; buna kar~lhk 2. gruptaki

kekliklarden elde edilen aynl zamanl. yumurtalarm

kulu~ka randlmanlan va fertilile oranlannln % 80-90

gibi de{jerlere sahip olduklan g6rOlmekledir. Su

bul-gudan suni aydlOlatma uygulanan di~ilerin

er-keklerden daha erken; labii aydlnlalma uygulanan

grupla jse erkek ve di~i keklikler e~ zamanda clnsel

aktivite gOsterdikleri s6ylenebilir.

ylklm oraOl: Daneme gruplanndan elde editen

~Iklm oranl de{Jerieri Woodard ve ark. (1975)'nlO

Kaya kekHkleri iein bildirdikleri de{lerden yOksek.

C;elin ve ark. (1997),nlO Ktnah keklikJerin Clklm oranl

olarak bildirdikJari % 91.11 ve 93.75'lik degerlerle

ise benzer bulunmu~lur.

Canh a{Jlrllk: Kaya kekJikJerinin elk1m aglrlildan

14.22 9 olarak belirlenmi~ va bu aglrllk Ktnah keklik

civcivleri ~in bildirilen aglrllktan yOksektir (yetin ve

ark, 1997). Civcivlerin bOyOmeleri incelendiginde

(Tablo 4 ve $ekit 5) civcivlerin 13. haftaya kadar

hlzh bir bCryOma gOsterdiklari ve bu haftadan sonra

canh a{jlrllk artl~lnda bir yava~lama gOrOlmektedir.

OolaYlslyla el Oretimine yOnelik Kaya kekligi

ye-ti~tiricili{Jinde kesim ya~IOIn 12-13. halta olabilecegi

soylenebilir. Civcivlerin 4, 8, 16 ve 20. hafta canll

aglrhklan Klnah keklikler ile ka~lla~llnldlglnda (Cetin

ve ark., 1997) daha yOksek oldugu gorOlmektedir.

Fakat Hermes va ark. (1984)'nlO Kaya keklikleri iein

bildirdikJeri canh a{jlrllklardan isa dO~OkIOr.

DO-~OkIO!)Crn sebebi canll materyal ile baklm ve

bes-Ierne farkhhklanna ba{jlanabilir. Kaya kekligi

civ-civlerinin Klnah kekliklerden daha fazla canh aglrllga

sahip olmalan ve daha hlzh bCryOmeleri ise, Kaya

kekJiklerinin anlansif ~artlara daha iyi adaple

01-duklannt ve kOltOr ortamtnda daha Once

ye-li~tirimeye allOdlklanmn g6z OnOne ahnmasl

ge-rekmekledir.

Yem tOkalimi ve yemden yararlanma: Kaya kekli{ji civcivlari 20 haltallk besi sonucunda 4658.20

KIRIK(:I. TEPELl. C;:ETiN. CO,NLU. YILMAZ

g yem tOketmi~ler ve yemden yararlanma degeri

10.27 olarak b€lirlenmi~tir. Bu degerler Embury

(1997)'nin bildirdigi yem tOketiminden yOksek ve

yemden yararlanma degerinden dO~OktOr. YalnJz 12. halla canll agHhgl ve yemden yararlanma de· geri goz onOne ahndlgmda bu ya~taki per·

formanslann 20. halta degerlerine gore daha eko·

nomik oldugu g6rOlmektedir. Oolaylslyta Kaya

kekligi civcivlerinin daha ekonomik yeti~ljriciligi

Ozerine farkh ara~tlrmalar yapllmalldlr.

Bu ara~tlrmada Kaya kekliklerinin, .gerek yu·

muna verimi ve gerekse kulu~ka 6zellikleri ve

bO-yOme baklmmdan Kmah kekliklere gore daha iyi 01

-duklan, aynca Kaya kekliklerinin hem kapall

barmaklarda, hem de a~lk alanlardaki yan a~lk ba -nnaklarda kolayllkla yeli~llfilebilecekleri

g6-rOlmO~IOr. Sonu~ olarak Kaya kekliklerinin Ozer·

lerinde yumurta verimini artlrmaya ve civcivlerinin

ekonomik beslenmesine yonelik ara~tlrmalar ya· pllmasl, geli~mekte olan av sektorOne ve et urelimi

yonlO yeti~lirmeye katkl saglayabilecegi; kasapllk

yeti~tirmede kesim ya~1n1n 12 hafla civannda ola·

bilecegi dO~Oncesine vanlml~tlr.

Kaynaklar

Aksoy, T. (1991). Tavuk Yeli~tiriciligi. $ahin

Malbaasl. Ankara.

Celin, 0., Klflk~l, K., GOI~en, N. (1997). Farkll Baklm $artlarmda Klnah Kekliklerin (A chukar) Bazl Verim Ozellikleri. Vel. Bir. Oerg. 13,2;5-10.

Embury, I. (1997). Raising Chukar Partridges.

HIlP :!www.agric.nsw.gov.au/mdil/pou I.try-pub! 061899.00015.html.

Hermes, J.C., Woodard, AE., Vohra, P.,

Snyder, RL (1984). The effect of light intensity,

temperature and diet on growth in Red-Legged

22

Partridge. Poultry Sci.. 63, 871-874.

Kiziroglu,

L

(1983). TOrkiye Ku~lan. T.O.K.B.

Tabii Hayatl Koruma Genel MOdOriOgO Yaymlan.

Kutsal, A., Alpan, 0., Arpaclk, R. (1990).

is-tatistik Uygulamalar. Bizim BOro Baslmevi. Ankara.

Meyer, WE, Millam, J.R. (1986). Primary fe·

ather molt and serum luteinizing hormone con-centration in chukar partridge (Alectoris chukar)

du-ring a photoperiodically induced moll with or without

fasting. Poultry Sci. 65.1615-1622.

Monetti, P.G., Benassi, M.C., Berardelii, C.,

GubeJlini. M. (1990). Effect of the amount of dietary protein on reproductive efficiency in the Gray Part-ridge. Anim. Breed. Abstr., 58, 2. 1217.

Oz~elik. M. (I 995). Ku~lar DOnyasl. BHim ve

Teknik. 328. 66- 73.

$ipal, F. (1998). Keklik Yeli~tiriciliginjn KHsal

Kalkmma ve Cevre Izerine Sosyo-Ekonomik Etkisi,

Alamut KoyO Ornegi (YOksek Lisans Tezi). A.i. Fen

Bilimleri EnslitOsO.

Turan, N. (1990). TOrkiye'nin av ve yaban

hay-vanlan:Ku~lar. Orman Gen. MOd. Egilim Dairesi

Ba~kanllgl YaYlnlan, Ankara.

Woodard , A.E., Morzenti, A. (1975). Effect of

Turning and Age of Egg on Hatchability in the Phe-asant, Chukar and Japanese Quail. Poultry Sci. 54.

1708-1711.

Woodard, AE., Snyder, RL, Abplanalp, H.

(1981). Reproductive Performance in Aged Part

-ridge. Poultry Sci. 60, 2006-2009.

Woodard, A.E., Abplanalp, H., Snyder, L

(1982). Inbreeding Depression in the Red-Legged

Partridge. Poultry Sci. 61, 1579-1584.

Yannakopoulos, AL. (1992). Greek ex·

periences with Gamebirds. Anim. Breed. Abstr., 60,