Sahîf 3 2
*“• T*- Î6İ|C'^^
- --- --- --- - ... — — — ---•-
---
Şeceresine £bir trakış
Y azan : TAM A T O R O S
I
-[ Parti Müfettişimiz ve kıymetii hemşehrimiz » Haşan Menemencioğlu Dede yurduna gelmiş bulunuyor. B. Dedeleri Mustafa Tevfik Paşa bundan tanı bir asır evvel küçük bir çocuk olduğu halde Karaisalıdan ayrılmıştır. Muhitimizin tanınmış bir Türk oymağından olan [ Meneınencioğuliarı j nın aile silsilesi hakkında bu vesile ile kaillerimize esaslı surette malûmat vermek istedik. Bu maksatla muhitimizin tarihine dair neşriyatiyle tanınmış olan arkadaşımız Taha Torosdan istediğimiz bu tetkik makalesini karilerimize sunuyoruz. ]
* * *
( Menemenci A şireti) muhitimizde iki asırdan fazla yaşamış bir Türk oymağıdır. 1667 - 1688 tarihlerinde menemenden gelip (Göğeren) dağı eteklerinde yurd kuran bu aşiıet gittikçe nufuz mıntakasını genişletmiş Adanadan Ulukışlaya, Tarsusun Solaklı köyünden, Karsantı dağlarına kadar çerçivelenen sahada hüküm sürmeğe başlamıştır .
Menemencilerin kat’iyetle hangi tarihte Karaisah mıntakasına geldiklerine dair tarihî bir vesikaya tesadüf edilmemekle beraber bu aşiret hakkında bir vukuatname yazmış bulunan son aşiret Reisi Hacı Ahmet beyin hatıraîmda, iki yüz yıldan evvel bu ci vara geldikleri tahminler meyanında zikrolunmaktadır.
Bazı yazma ve basma kitabların istianesiyle ve eski şer’iye sicillerinin tetkikiyle Menemencioğullarınm “Çeceli,, civarında hicri 1100 tarihinde oturmakta bulunduklarını öğreniyoruz.
Bu oymak Çukurova ve Toroslarda ilk zamanlarda yurd edin- meyip seyyar vaziyette bulunmuştur. Bilâhare Çeceliyi kendilerine merkez ittihaz etmişlerdir.
Toroslarda ve Çukurovada mahallî tarih ve folklor tetkikleri yaparken bu meyaııda Menemenci aşiretine dair küçük bir monoğ- rafi hazırlamıştım. Bu etüdü o sıralarda Adanaya konferans vermek üzere gelmiş bulunan Hocamız Profesör Ethem Menemencioğlu’na vermiştim. Bu küçük broşürü Ethem Menemencioğlu Üstadımız mütalâa buyurmak üzere Ankaraya götürmüşlerdi.
Muhterem Profesörün bu küçük broşürden Menemenci ailesi efradına bahsettiklerine ve kitabta unutulan bir noktayı da ilâve eylediklerine dair kıymetli mektuplarını almıştım. Fakat bu etüdüm, den sonra Menemencioğulları hakkında o kadar fazla doküman buldum ve malûmat elde ettim ki vaktiyle yazdığım bu monog rafiyi esaslı surette genişletmek mecburiyeti karşısında bulunuyorum. Bunu münasip bir fırsatta hazırlıyacağım.
* * *
Şimdi yeni Parti Müfettişimizin eski âile yurduna ilk defe gel miş bulunmaları hesabiyle (Yeni Adana) gazetesi benden Mene menci ailesinin zamanımıza kadar küçük bir şeceresini istedi. Burada Menemenci oğullarının muharebeleri, menkıbeleri, adetleri ve an’aneleri hakkında uzun İzahat vermek mümkün olamıyacaktır. Sîzlere yalınız Toroslarm bu mercf oymağının silsilesinden ve tes hil edebildiğim aile şeceresinden bir kısmım kısaca anlatacağım:
Hicri 1078 yılında ölen ( Habip Çelebi )nin (Nabi) isminde bir oğlu ve onun da (Habip Çelebi) namındaki oğlu (Gürbey Beyi) adında bir torunu ile Menemencioğullarınm ilk beylerini tanıyoruz.
Gürbey beyinin dört erkek çocuğu olmuştur:
Gürboy Beyi
Osman Bey (1776 da İdam »dildi.) Mustafa B»y Ahm»t B»y « V afatr 1776 » Nabi Bay «Bilâ valad ölmüştür.»Gürbey beyinin en kıymetli oğlu ve aşiret halkının hayranlı ğını üzerinde topladığı yegâne bey namzedi Osman beydi. Bu Osman Bey Menemencioğullarma düşman olan bazılarının haksız şikâyeti ve hatta devrin Valisi olan Çelik Nehmet Paşaya verilen büyük rüşvetlerin karşılığı olarak genç yaşta idam edildi. (Boz Osman) namlyle maruf olan bu gencin ölümü bütün aşireti ağlat- mlştı !
S: hift 2
lenemencıo;
ı
——
Şeceresine bir bakış
M
Yazan : TAHA TOROS
-
2
-O devrin halk şairlerinden biri bu vak’ayı şu samimî türkü süyle anlatmaktadır. (X )
Sana derim sana ey Çelik Paşa Aman verdim Boz Osmanı öldürme! Şadeyleyip nice düşmanlarınki Ara yerde acı haber bildirme!
* *
*
Arap Ata binip oflas sallanan Demir zırhlar giyip taşlar urunan
Düşmanına çatal matal görünen Şahin yıllı Boz Osmanı öldürmel
* **
Ağan arslanlar gibi göğüs gerdi oturdu Hangi hizmetinde kusur getirdi
Çok yüklere omuz verdi götürdü Serdar yüklü Boz Osmanı öldürme!
Budur sana kul Musanın sözleri Güne değdi günden nazik yüzleri Zemheri ettin ilkbaharda yazları Yeni açılmış tomur gülü soldurma!
*
¥ ¥
(Gürboy beyi)nin diğer oğlu Mustafa beydir ki İki kızınden başka erkek evlâdı olmamıştır. Diğer oğlu Nabi bey de bir aşiret kavgasında yaralanmış ve tedavi altında iken Niğdede ölmüştür. Menemencioğullarının en fazla intişar eden, çoğalan nesli Gürboy beyinin 1776 tarihinde ölen oğlu Ahmet beydendir. Bunun da oğlu Ahmet bey olup 1799 da vefat etmiş ve 12 çocuk bırakmıştır. Bunlardan Hamide hanım 1826 tarihinde vebaya yakalanarak, diğer çocukları Osman bey, Çopur Ahmet bey, Mustafa bey, Fatma hanım da eceli mevtlerile bilâ veled vefat etmişlerdir.
Ahmet beyin aşireti içerisinde büyük şöhret sahibi üç oğlu vardı ki bunlar da (Hacı Habip bey) (Hacı Nabi bey) ve (Hacı Ahmet bey) namlarını taşıyorlardı.
1841 tarihinde Tarsusta ölen Hacı Habip beyin erkek çocuğu yoktu. Kızı Hamide hanım ise amca zadesi Mehmet Tevfik Paşa ile evlenmişti.
Ahmet beyin ikinci büyük oğlu Hacı Nabi beydir. Bir çok şiirlerine rastladığım Nabi bey aynı zamanda bir halk şairi idi. Dört erkek ve iki kız evlâdı vardı . Bunlardan Mustafa Tevfik Mısırda tahsil etmiş ve bilâhare Müşir olmuştur. Mısırlı İbrahim Paşa Adanayı işgalinden sonra Mısıra dönerken Menemencioğlu Hacı Ahmet beyin kendisine yaptığı hizmetlere mukabele olmak üzere ve aralarında teessüs eden hukuka binaen Mısır sarayında tahsil v« terbiye edilmek üzere bir çocuğunu istemişti. Hacı Ah met bey nedense İbrahim Paşanın bu talebinden bir hile sezmiş, i kendi çocuklarından birini vermiyerek yiğenini göndermiştir . İşte bu çocuk bilâhare Ferik ve Müşir olan Kırım muharebesini müte akip Svastapolda büyük yaralıklar , ve kahramanlıklar gösteren
Vlustata Paşadır. Bunun dört çocuğu olmuştur :
Mustafa Paşa
Sait Paşa
(Erkek çocuğu yoktur)
Osman Bey
•\
Ethem Manamencioğiu (Hariciye Vekâleti Hukuk M ü
şaviri ve Profesör) Nabi bay (Bilâ veled vefat etmiştir. Eski hariciye nazırlarından^
Mustafa Hasan (xx)
(Hasan Menemencioğlu)
—Sonu yarın—
(X) Bu hususta "Yeni Adana,, gazetesinde neşredilen (Mazide Adana V a lileri) adlı tetkik yazımdaki Çelik Mehmet Paşa kısmında ve 19 uncu asrin saz şairlerinden (Dadaloğlu) adiyle intişar eden kitapta fazla tafsilât verilmiştir.
Oadaloğlu—Yazan : Taha Toros—Sahife : 4—5—6 1940 : Yeni Adana Basımevi
(xx) Mardin Mebusu ve mintakamiz Parti Müfetişi Haşan Manemancioğludur.
I
