Burası Zeyrek; yeni İstanbul’un eski semti... Tarih kokan sokaklar, evler, kemerler eski güzelliklerine kavuşacakları günü heyecanla bekliyor.. (Fotoğraflar: Garbis ÖZATAY)
İ
stanbul’un eskisi, fetihle yaşıt her şeyi... Enkaza
dönmüş ahşap evler; cumbalar kopmuş, çatı
lar çökmüş... Ama şimdi... Bir umut ışıldadı
koca semtte... Geriye sayıyor zaman Zeyrek’te
BİR yaşlı kadın fesleğenlerini suluyor. Bir başkası cumbadan cumbaya muhabbette. Çocuklar, çığlık çığlık kapı önlerinde. Kimi seksek, kimi kaydırak oynuyor. Tombul olanı topaç çeviriyor dönemeçte. Çukur çeşmeden aptes alıyor mahallenin eskicisi. Bakkal Yusuf Amca gazoz açıyor buzlu kovadan. Ah, o yoğurtçunun sesi: “Silivri kaymak...”
Akşam çabuk oldu.
Babalar koltuk altlarında
dönüyor ekmekle. Mis gibi kokuyor uzaktan. Belli ki has fırından. Turşucu bağırıyor, çoçuklar lahanasına bayılıyor. Müezzin yine aceleci. Anne oğlunu çağırıyor: “Ezan okunmadan gel.”
İstanbul’un
İstanbulluluğunda böyleydi zaman. Üsküdar, Beşiktaş, Ortaköy, Aksaray, Fatih’te, konaklar, ahşap evlerdi herkese mekan. Bir tiyatro dekoru gibiydi kentin silueti. Bir tek mimar mı yapmıştı hepsini? Yoksa bir başka kültür, bir başka zevk miydi?
Zeyrek’teydik. Film eski ya, kopuverdi aniden. Zaman
Tantan, Zeyrek’i kurtaracak projeden hayli ümitli
ötesinden düşüverdik yine tükenmişliğe. İstanbul’un en eski yerleşim semti. Fetihle yaşıt her şeyi. Ağlıyordu sanki hepsi. Cumbalar kopmuş, çatılar çökmüş.
Koca semt bir enkaz yığını gibi. Ya şimdi? Bir umut ışıldadı, İstanbul aşıkları için. Zeyrek’te eskiye dönüyor mekan, geriye sayıyor zaman. Fatih Belediyesi, İstanbul
Mimarlar Odası’yla bir grup oluşturarak Zeyrek’i zaman tünelinden getirecek projeleri başlattı.
İlk olarak Zembilli Ali Efendi’nin konağı geri geldi. Bir örnek Zeyrek evi olarak yükselen konağın
yandaşındakiler de eski güzelliklerine kavuşacakları günü bekliyor. Belediye Başkanı Sadettin Tantan, Zeyrek evlerinden
bahsederken titriyor. Proje için bir hayli ümitli. Birçok işadamı, evlerini ’
onaramayacak durumda olanlardan satın almak için başvurmuş.
Başkan Tantan şöyle
konuşuyor:
“Bugüne kadar ihmal
edilen geleneksel ahşap mimarimizin en değerli ve seçkin örneklerinin sergilendiği Zeyrek bölgemizde, yıllardır tozlu raflarda bekleyen Zeyrek’i Kurtarma Projesi’ni hayata geçirme çabasmdayız. Eski eser tescilli 80 ev hakkında arşiv araştırması yapılmış, sahipleri ve tarihçeleri tespit edilmiştir.”
Zeyrek artık gülüyor.
İstanbul Sultanahmet’teki Acıçeşme Sokağı gibi tarihin canlandığı bir mekana kavuşacak. Semtteki eski Bizans kilisesi, şimdiki Zeyrek Camii’yle Çukurçeşme de restore edilecek. Ressamlar için sokaklar ayrılacak. 1883 ve 1908’de çıkan iki yangınla kül olan Zeyrek’te zaman eskiye dönüyor, mekanlar da.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
