Dalan'a sert tepki

t

î

M -

th

"P -CauSS

Kent Oyuncuları İzmir'de

•

K E N T O yu n cu ları, N eca ti C um alı’nın N a lın la r oyununu, 17-19 Ocak’ta İz m ir A ta tü rk K ü ltü r M e rk e z i’nde

sahneleyecek. M a h ir C an ova’mn yönettiği oyunda başrolü Y ıld ız K e n te r’le M ü ş fik K e n te r oynuyor. Oyun, 24- 31 Ocak’ta

tekrarlanacak.

Atat

•

RÖ kor izleneb: toplant etkinliğ

Dalana sert tepki

Dolmabahçe ve

Garabeti Usta

•

ARAŞTIRM ACI

ve yazar Prof. Dr. Pars Tuğlacı,

geçen yıl Yeni Çığır Kitabevince

yayınlanan

"Osmanlı Mimarlığı'nda Balyan Ailesi'nin Rolü" adını taşıyan kitabında,

imparatorluğun son yıllarına damgasını j vuran bu ünlü

mimar aileyi ve yapıtlarını anlatıyor. Dolm abahçe Sarayı'nı inşa eden mimar Garabed Amira Balyan için ise şu satırlara yer veriyor:

O

t u z

YILDA YEDİ SARAY

"Garabed Amira, Sultan İkinci Mahmut tarafından, babasının yerine hassa m imarlığa atandı. Yaklaşık 30 yıl süren meslek yaşamında yedi saray veya kasır, dört fabrika, bir kışla, bir cami, yedi kilise, iki hastane, üç okul, iki su bendi, bir sebil, bir türbe tasarlayıp inşa etmiştir. Bu yapıların büyük bir bölümü bugün ayaktadır ve çoğunluğu sağlam olup özgün durumunu korumaktadır. Hemen tümü birinci dereceden tarihi eser sayılıp, koruma altına alınmıştır. Garabed Kalfa, ailenin en usta mimarlarından biridir.

OSMANLI'NIN YENİ DÖNEMİ

En ünlü yapıtı da 1856'da

tamamlanan Dolmabahçe Sarayı'dır. İstanbul'un en görkemli ve güzel yapılarından biri olan bu sarayın özellikle süsleme elemanları ve motifleri muhteşemdir. İmparatorluğun son büyük konstrüksiyon denemesi olan Saray, İstanbul için kentse! ölçekte belirleyici olan karar ve tercihleri

görselleştirmektedir. Sarayın yüzyıllar boyunca yerleşmiş olduğu tarihi yarımadadan ayrılması ve Galata-Pera yarımadasına taşınması, Osmanlı yönetiminin yeni yönelişlerini ifade etmektedir.

E

r

MENİ USTANIN ESERLERİ

Garabed'in tasarımı, kentsel boyutu ile önemlidir. Ö zellik ve özgünlük taşıyan bir tasarımdır. Yapılar

arasındaki geometrik ilişkilere dayanan klasik bir konumlandırma yoktur. Denizle ilişkiyi esas almıştır.

Kirkor Amira Balyan'ın oğlu Ermeni

Garabet Balyan'ın önem li eserleri arasında Dolm abahçe Sarayı (1842- 1853), Çırağan Sarayı, Fındıklı Cem ile ve M ünire Sultan sahil sarayları, Yeşilköy Hünkâr Köşkü, İzm it Hünkâr Kasrı, eski Y ıld ız Köşkü, Ortaköy Cam ii, Beykoz Deri ve Kösele Fabrikası, Harbiye O kulu, İkinci Mahmut Türbesi, Bahçeköy Valide Bendi, Bakırköy Dokum a Fabrikası var.

BEDRETTİN Dalan'ın, Dolmabahçe Sarayinın mimarisi ve mimarı

hakkındaki sözlerine, mimarlar ve sanatçılar çok sert tepki gösterdi

Kültür ve sanat mirasımız politik alanda polemik konusu olacak

şeyler değildir. Biz İstanbul Belediye Başkanı adaylarının, İstanbul gibi

dünya kültür mirasına malolmuş bir kentin tarihi dokusunu nasıl

koruyacaklarına dair programlarını duymak istiyoruz.

Metin Sözen

Dolmabahçe Sarayı

İstanbul kültürüdür

•

TBM M Kültür ve

Sanat Danışmanı Metin Sözen, şu açıklamayı yaptı: “ Büyük yanlışlara, kültürel kimliğin acımasızca, hızla zorlanmasına karşın İstanbul’da yaşamak gene de bir kültürdür. Dolmabahçe Sarayı gibi yapılar ise, Boğaziçi kültürü, İstanbul kültürü, dünya kültürü için bir simgedir. Rica ediyorum bu kadar büyüklükler için artık olumsuz tartışmalar yapmayalım. Kültürümüzü inceltmeye, yaymaya bakalım. A.H. Tanpınar’ın şu düşüncelerinin bugün de geçerli olduğunu kanıtlamaya çalışalım: “ İşte İstanbul... Bu devam lı şekilde m uhayyilem izi işletm e sihriyle bize tesir eder. Doğduğu yaşadığı şehri iy i kötü bilm ek gibi tabiî b ir iş, İstanbul’da b ir n evi zevk inceliği, b ir nevi sanatkârca yaşayış tarzı, hatta kendi nev’inde sağlam bir kültür olur.”

Son dönem

S & ly a ıt'Ja ım a ş a ri

•

PSD üyesi ressam Handan Börüteçene, “ Gelenekte bir deyiş vardır. Zevkler ve renkler tartışılmaz diye, ama bu deyiş tarihe malolmuş sanat eserleri için geçerli değildir. Dolmabahçe Sarayı, Ihlamur Kasrı, Çırağan Sarayı, Aksaray Valide Camii gibi yapılar OsmanlI’nın son döneminde inşa edilmiş ve Avrupa’da moda olan bir mimari tarzın ürünleridir ve sanat tarihi terminolojisinde “ piç” dönem diye de anılır. Birçok üslubun birarada kullanıldığı bir tarzdır. O dönemin dünya görüşünün ürünüdür.

Balyan Ailesi Osmanlı’nm

sermimarıdır ve sayısız ürün vermiş bir ailedir. Bugün Balyan Aüesi’nin inşa ettiği yapılan kaldırsanız OsmanlI'nın son dönemine ait İstanbul’da, ortada yapı kalmaz. Bütün bunlar bugün tarih olmuştur ve artık bu yapılar bizim kültür mirasımızdır” dedi.

MİMARLAR ODASI

COK ÖFKELİ

D

Y P Büyükşehir Belediye Başkan adayı B ed rettin D alan ile m imarlar arasında yeni bir tartışma başladı. M im arlar Odası Büyükşehir Şube Başkanı O k tay E kinci, D alan’ın “ Dolmabahçe Sarayı sanat adına b ir re za le ttir. T a r ih i üslubu y o k tu r v e m im a rı E rm en i Balyan u stadır” sözlerine büyük tepki göstererek, “ E le k tr ik m ühendisi Dalan bu sarayın m im a rî üslubunu anlayam az. B a ro k stild ek i D olm abahçe S a ra yı’nı m im a rın ın m illiy e tiy le ölçen Dalan, Bosna’da M im ar Sinan’ın köprüsünü y ık a n S ırp va h ş e tiy le a y n ı çizg iy e g e lm iş tir” dedi.

B ed rettin D alan ’ın cevabı, m imarlar ve tarihçiler arasında büyük tepki topladı. D alan ’m sözlerini “ B ü yü k g a f ’ olarak değerlendiren O k tay E kin ci, sarayın dünya m im arlık tarihinde yeri olan v e İstanbul’un kültür mozaiğini yansıtan eşsiz bir eser olduğunu vurgulayarak, şunları söyledi:

“ Dalan, m im a rın ın E rm en i olduğunu sö y le y e re k hem eski h a ta la rım örtm ek , hem de seçim k a za n a b ilm ek iç in h a lk m şovenist d u y g u la rın ı söm ürm ek istiy o r. İstan b u l’un ta rih i b ir bahçesi yağm alan d ı. Bahçenin

ya ğm alan m asın ı y e rin e ya p ıla n bin an ın gü zel ya da ç ir k in liğ iy le ö rtm ey e k a lk m a k boşunadır.”

M im ar Y ü c e l G ü rsel de, Osmanlı İmparatorluğu’nun bir döneminin simgesi olan sarayın, tarihsel

değerinden soyutlanarak sadece mimari açıdan değerlendirilemeyeceğini söyledi. Sarayın bahçesinin dünya bahçecilik tarihine geçtiğini belirten G ürsel, “ Dalan’ın bu d eğerlen d irm esin in arkasın da, h u ku k d ışı b ir o te li savunm a am acı y a tıy o r ” dedi.

D A L A N : KON UYU

SAPTIRIYORLAR

B ed rettin D alan konuyu saptırıp seçim havasmda olayı tartışmaya dökmek isteyenler olduğunu söyledi. Dalan, kendisini şöyle savundu:

“ D olm abahçe S a ra yı’n m m im a ri b ir üslubu o lm a d ığ ın ı bana sanat ta r ih ç ile r i söyled i. Ben sanat ta rih çisi d eğ ilim . Doğrusunu ö ğren m ek is tiy o rs a n ız gid in sanat ta r ih ç ile r iy le m ünakaşa edin.

E rm en ilerin y a p tığ ın ı söylerk en de E rm e n ile ri küçüm sem edim . L o u v re S a rayı’n ın için e cam dan p ra m it ya p ılm ış tır. Bu m anada gid ersen iz bütün B eşiktaş’ı k a ld ıra lım D olm abahçe S a rayı k a ls ın g ib i b ir m a n tık d oğa r k i bu da terstir. Sonuç itir a b iy le Dolm abahçe S ara yı ta rih i eser olsa da olm asa da Atatürk’ün v e fa t e ttiğ i y e r olm ası n ed en iyle ta rih i b ir e serd ir.”

Esin DALAY/Buket OKTULMU

İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi