Başlık: Buzağılarda maternal BOV-! antikor düzeylerinin belirlenmesiYazar(lar):BİLGE DAĞALP, Seval;YILDIRIM, Yakup;ALKAN, FerayCilt: 48 Sayı: 2 DOI: 10.1501/Vetfak_0000001599 Yayın Tarihi: 2001 PDF

Ankdra Üniv Vet Fak Derg. 48, 117-122.2001

Buzağılarda maternal BOV-! antikor düzeylerinin belirlenmesi

Seval BİLGE-DAGALp

1,

Yakup YıLDıRıMı,

Feray ALKAN

l

iAnbra Üniversitesi. Veteriner Fakültesi. Vıroloji Anabilim Dalı. Ankara; , KafKas Üniversitesi. Veteriner Fakııiıesi. Viroloji Bilim Dalı. Kars

Özet: Bu çalı~mada. matem al antikorların kan senımunda kalımı süresi ve düzeyinin belirlenmesi amacıyla. 346 adedı i yaşıııdan biçıik ve 1041 adedi i yaşından büyük (12 ay ve sonrası) toplam 1387 sıgırdan sağlanan kan senımları mıkronötr,ıiızasyon ıestı ile BHV - i spesifik antikorlar yönünden test edildi. Bir yaşından küçük ve büyük sığırlar için seropozitiflik oranları sırasıyla %60. i ve %7(1.7 olar,ık helirlendi. Ayrıca. serolojik veriler

ı-

i i aylık sığırlar için aylara göre ayrı ayrı değerlendirildi. Elde edi len veriler 3-6 aylık buzağılarda seropozitiflik oranı ve maternal antikor düzeyinin önemli ölçüde azaldıi,lını ortaya koydu. Buna göre. huzagılarda BIIV-I'e karşı ilk aşılama yaşına ilgili değerlendirmelerde bulunuldu.

Anahtar,elimeler: i\ntikor. BHV - I. huzağı, maternal bagışıklık. sığır

Detection of maternal antibody le ve Is against BHV -1 in calves

Summary: In this study. in order to deteet the Ievel and duraıion of the matema! antibodies against BHV -I. 1387 serum sampks eolleceed from 346 eaule <one year old and 1041 eatıle;::> one year old (;::>12 months) were tested for SJ-IV-

ı

antihodıes using mıeroneutralisation teehnique. Positivity rates were deteeted as 60.] % and 70.7% for eatıle < one year old and eaııle;:;' one year old. respectively. Additionally. serologieal data were evaluated for i -i i months eaulc in every months groups individually. As a resul!. it was deteeted that the seropositivity rates and the level of BHV -

ı

antibodies is reduced signifieaııtly in eall'es 3-6 months. Furthcrınore. rc:commendaıions to the rirst BHV -ivaeeination time in eatıle were presented.

Key words: Antibody. BHV -

ı.

cal1". eatılc. matemal immunity

Giriş

Herpesv: ruslann Alphaherpesvirinae alt grubunda yer alan bovine herpesvirus i (BHV -1) sığırlarda başta üst solunum yolu ile genital kanalolmak üzere yerleştiği dokuya göre mastitis, dermatitis, konjunktivitis, fötal sis-temik enfeksıyonlar, abort gibi farklı klinik tablolara neden olabilmektc (9,16.17) ve bu klinik tahlolar sonu-cunda ergin hayvanlarda ağırlık kaybı. süt veriminde azalma. abortiar; genç hayvanlarda yemden yararlanma gücünün azalması ve sistemik enfeksiyonlar sonucu ge-lişen ölümler nedeniyle önemli ekonomik kayıplara yol açahilmektedir 0,9,14). Yeni doğanlarda görülen fatal sistemik enfeksiyonların özellikle erken dönemde yeterli düzeyde kolostrum alınmadığı durumlarda oluştuğu hil-dirilmektedir (5,6,10,12).

Herpesvirusların en önemli özelliği primer en-feksiyonun ardından hölgesel ganglion hücrelerinde la-tent durumda kalabilmeleridir. Latent enfeksiyon, enfekte hireylerde virus bulunmamasına karşın, etkeni n vücuda giriş yoluna gare değişen ganglionlarda viralDNA'nın varlığı olarak tanımlanabilir. Çeşitli stres faktörleri etkisi ilc (atent virus reaktive olarak sinir yoluyla replikasyonun gerçekleşeceği mukozal yüzeylere ulaşmakta ve buradan saçılmaya devam etmektedir. Enfeksiyonu hir kez geçiren hayvan klinik ıahlo göstermeksizin de yaşam boyu virus

taşıyıcısı ve saçıcısı olarak sürüde enfeksiyon kaynağı rolü oynayabilmektedir (1,16.17).

BHV -1 enfeksiyonunun sığır populasyonunda ol-dukça yaygın olarak varlığı, latentlik özelliği ve yeni do-ğanlarda fatal sistemik enfeksiyonlar nedeniyle yol açtığı önemli ekon6mik kayıpların hoyutu hastalığın kontrolü ve eradikasyonu için ciddi önlemlerin alınması gereğini ortaya koymaktadır. Bu noktada özellikle yeni doğan bu-zağıların enfeksiyondan korunması önemli bir değer ta-~ımaktadır. Birçok işletmede yeni doğanların izolasyonu ve enfeksiyon etkenine maruz kalmalarının önlenmesi, iş-letmenin fiziki yapısı ve bakım koşulları nedeniyle mlim-kün olamamaktadır. Bu nedenle de. yeni doğanların pasif ya da aktif bağışıklığı çoğu zaman enfeksiyonun kontrolli için uygulanacak stratejilerin temelini oluşturmaktadır (l2, 13, 15).

Sığırlarda syndesmochorial yapıda olan plasenta ne-deniyle, prenatal yaşamda yavruya antikor aktarımı müm-kün değildir. Bu nedenle, yaşamın erken dönemlerinde enfeksiyonlardan komnmada kolostrum yoluyla alınan maternal antikorlar büyük önem taşımaktadır. Ancak. an-nenin antikor düzeyi, kolostrumun erken dönemde ve ye-terli düzeyde alınması veya alınmaması gihi faklÖrlcre hağlı olarak, kolostral immunitenin düzeyi ve dolayısıyla maternal antikorlara bağlı pasif bağışıklığın süresi ve et-kinliği de değişkenlik göstermektedir (5.1 2,11)

iLS Seval Bilge Da~aıp - Yakup Yıldırım - Feray Alkan

Yeni doğanların kolostrumdaki antikorlardan ye-terince yararlanabilmeleri için, hem kolostrumun IgG ha-kıımndan daha zengin olduğu ve hem de intestinal ah-sorpsiyonun yüksek düzeyde bulunduğu, doğum sonra-sından haşlayarak 12-24 saate kadar uzayan sürede ko-lostrlım almaları büyük değer taşımaktadır. lntestinal ab-sorbsiyonun doğumdan sonraki ilk 6 saat içinde mak-sin1lun düzeyde olduğu ve sonra hızla dü~tüğü helir-tilmektedir (9,16).

Annenin antikor düzeyi kolostral immunite üzerinde etkili en önemli faktörlerdendir. Birçok çalışmada (10,15, 17), annede yeterli antikor bulunmadığı durumlarda yav-nıya pasif olarak aktarılan antikorların yavrulan BHV-l enfeksiyonuna karşı koruyamadığı ortaya konulmuştur.

BHV - i enfeksiyonlarının patogenezi nedeniyle yav-rularda koruyucu bir antikor titresinden söz etmek müm-kün olamamakta. ancak yüksek maternal antikor titresine sahip yavruların enfeksiyonu alma riskinin düşük olduğu helirtilmektedir (i 1,16,17). Marshall ve Letchworth (11) huzağılarda tespit edilen maternal antikorlann 1:64 - i:128 gibi yüksek titrede olmasına rağmen, yavruları enfeksi-yondan korumada yetersiz olahileceğini öne sürmüşler-dir.

Maternal antikor seviyesi. yeni doğanın pasif ha-ğı şık lığa bağlı olarak enfeksiyondan korunma süresinin yamsıra maternal hağışıklığın aktif hağışıklığın oluş-masını bloke etmesi nedeniyle (i O, i3) huzağılarda ilk aşı-lama yaşının helirlenmesi yönünden de araştırıcıların ko-nusu olmuştur.

Bu araştırmada. BHV -1 ilc doğal enfekte sürülerde i yaşından küçük sığırlarda yaşa (ayolarak) göre se-ropozitillik oranlarının ve antikor titrelerinin dağılımının belirlenmesi ilc anne-yavrunun antikor ~ ilişkileri in-celenerek, yeni doğan buzağılarda maternal antikorların bulunma süreleri ve düzeylerinin tespiti amaçlanmıştır. Ayrıca. elde edilen verilere göre sığırlarda BHV - i aşısı ilc ilk aşılama zamanına ilgili değerlendirmeler ya-pılmıştır.

Materyal

ve Metot

Materyal

Hiicre kültürü: BHV - i 'in üretilmesi, titrasyonu ve

mikronötralizasyon testinde madin darby bovine kidney (MDBK) hücre kültürü kullanıldı. Hücrelerin

üretilme-sinde % 10 dana serumu içeren Dulbecco's modified mi-nimal essential medium ( DMEM) kullanıldı.

Virus: Araştırmada BHV - i 'in Colorada rekrenz

suşu (DKIDsol O. i ml= 10-6) kullanıldı.

Kan örnekleri: Bu çalışmada 4 adet süt sığırcılığı

iş-letmesinde bulunan i 04 i adedi i ya~ından büyük (12 ay ve sonrası), 346 adedi i yaşından küçük (I - i 1 aylık) olan toplam 1387 sığırdan sağlanan kan serumu örnekleri kul-lanıldı (Tablo 1).

Bir yaşından küçük 346 sığırın, ino'lu işletmede 4.3. II no'lu işletmede 40, III no'lu işletmede i3S ve LV no' lu işletmede 49 adet olmak üzere toplam 270 adedinin an-nesinden de kan örneği sağlandı. Diğer 76 adet bir ya-şından küçük sığırın annesi sürüde bulunmadığından (re-forme olması, satış, vh nedenler ilc sürüden çıkartılmış-lar) örneklenemedi.

Materyal sağlanan işletmelerin yetkililerinden ~;öz konusu sığırlara BHV - i a~ılaması yapılmadığı öğrenildi.

Metot

Kan örneklerinin 11lIzırlwllşı: Steril kaolin katkılı

polystren tüplere (Grciner, Germany) alınan kan örnekler 3000 rpm'de, 10 dakika santrifüj edilerek kan serumları aynldı. Serum örnekleri, 56°Cde :10 'dakika inak-tivasyonun ardından kullanılıncaya kadar -20°Clik derin dondurucuda saklandı.

Mikronötmlizasyon testi: Kan senımu örneklerinin

BHV -i spesifik antikarları yönünden kontrolü amacıyla Frey ve Liess (S) tarafından bildirilen yöntemden yararla-nıldı. Testle, sulandırılmamı~ kan scrumu örneklerinde antikor varlığı pozitif sonuç olarak değerlendirildi.

BHV - i spesifik antikor varlığı saptanan kan se-rumiarının ~erum nötralizasyon değeri (SN5(1). serum ör-neklerinin 2 katlı (1/2, 1/4, I/S , 1/256) sulandırmaları-na uygulanan mikronötralizasyon testi sonucunda be-lirlendi.

Bulgular

Mikronötralil.asyon testi ile kontrol edilen 1387 kan serumu örneğinin 944 adedinde (Ck6S.0) BHV -1 spc:;ifik antikorları varlığı saptandı. Kontrol edilen işletl11ekrdc ise scropozitiflik oranları %55.1- 95.8 olarak belirlendi (Tahlo 2).

Tahlo i.i~lctmclere göre materyal sayıları.

Tahlc i. The number of matcrials according to the farms. Hayvan sayısı

l~letme kodu iya~ından küçük sığırlar i ya~ından büyük sığırlar Toplam

i (Ankara) 63 176 239

II (Sakarya) 50 IS4 234

III (Aksaray) 171 446 617

\\1 (Kırıdareli) 62 235 2'>7

Ankara Üniv Vet Fak Derg, 48, 2001 119

Bir yaşından küçük ve ı yaşından hüyük sığırlardaki scropozitiflik oranları ise sırasıyla %60.ı (208/346) ve

u1070.7 (736/1041) olarak tespit edildi. İşletmeler hazında yaş gruplarına göre helirlenen seropozitiflik oranları Tablo 2'de hildirildi.

Maternal immunİtenin süresinin değerlendirilebil-mesi amacıyla, ı ya~ından küçük sığırlarda belirlenen BHV -ı antikarlarının dağılımı yaşa (ayalarak) ve iş-letmelere göre Tahlo 3' de gösterildi.

BHV -I antikom saptanan ı yaşından büyük ve i ya-şından küçük sığırlarda en yüksek antikor titreleri sı-rasıyla 1/ 256 ve 1/64 olarak belirlendi (Şekil ı, Tablo 4). Bir yaşından büyük sığırlarda antikor titreleri incelendiği

zaman. ino'lu işletmedeki antikor titrelerinİn 1/16-1/128 arasında (seropozitif olguların %64'ü) yoğunluk gösterdi-ği görüldü. II, III ve IV no'ıu i~letmclerde ise antikor tit-relerinin sırasıyla 112-1/8 (seropozitif olguların %57'si),

1/8-1/32 (seropozitif olguların %50'si) ve saf-1/16 (se-ropozitif olguların %8ı 'i) arasında daha yoğun dağılım gösterdiği saptandı (Tablo 4).

i yaşından büyük sığırlara aİt örneklerin SNsfJ

da-ğılımları Tablo 4'de, i yaşından küçük sığırlara aiı ör-neklerin SNso dağılımları ise işletmelere göre Şekil I' de gösterildi.

Bir yaşından küçük sığırlarda saptanan antikorların

maternal immunite ile ilgili olup olmadığının

de-Tablo 2. Işletmelere ve yaş gruplarına göre BIIV-I enfeksiyonunun seroprevalansı. Tablc 2. Seropr~valance of BHV - i infection according to the farms and age groups.

Scropozitiflik (%) Işletme kodu II /LI IV Toplam Sürü bazında 95.8 (229/239) 55.1 (I 29/234) 68.9 (315/617) 91.2 (271/297) 68.0 (94411387)

i yaşından büyük sı~ırlar bazında 96.5 (1701176) 61.4 (1131184) 53.5 (239/446) 91.0 (214/235) 70.7 (73611041)

i yaşından küçük sığırlar bazında 93.6 (59/63) 320 ( 16/50) 44.4 (76/17 i) 91.9 (57/62) 60.1 (208/346)

Tablo 3.Bir yaşından küçük sı~ırlara ait serum örneklerinin scropozitiflik oranları. Tablo 3.Seropo:iitivity rates of sera samples from catlle <one year old.

Yaş (Ay) lşlctme 2 3 4 5 6 7 8 9 LO i i Toplam

6"n"

23/24 1O/I i 11114 5/6 2/2 III 011 i/ i 59/63 %85.7 %95.8 %90.9 %78.5 %83.3 %100 %100 %100 %93.6 II 6/6 4/5 6/9 0/4 0/4 0/4 0/4 0/9 0/5 16/50 %100 %80 %66.6 %320 /LI 28/65 14/23 10117 6/9 8/15 7/18 1/2 011 1/8 1113 76117ı %43.0 0.k;(ıO.8 _{%58.8 %66.6 %53.3 %38.8 %50 %12.5 %7.6 °"'.>44.4} IV 6/6 4/4 2/2 2/2 5/8 4/5 11112 2/2 i III

ı

lo/i (J 57/62

%I(J(J %100 %i00 %I(JO %62.5 %80 %91.6 %100 - %1o(J 'yeiO{) °k91.9

a. BHV -I antikoru (+) serum sayısı b. Test edilen serıım sayısı

Tablo 4. Bir ya~1ı ve büyük sı~ırlara ait serum örneklerinin SNso degerleri.

Table 4. Thc di~;tribution of NDso values of positive sera samples from catlle ~ one year old.

Işletme Toplam Pozitif SNso degerleri

kodu senını sayısı serum sayısı III 1/2 1/4 118 1116 1/32 1/64 11128 1/256

I 176 170 7 2 2 12 26 41 44 29 7

II 184 113 8 16 23 26 5 5 6 9 15

III 446 239 60 10 16 36 49 36 15 14 3

IV 235 214 65 34 42 42 18 LO 2 i

12() Seval Bilge Dağalp - Yakup Yıldırım - Peray Alkan

No.l

No. II

a)

b)

LJ2!' LJ2!' Ilm LI 1164

•

1164 l13Z

.,.

.,.

~

l13Z

• • •

~

~ lll'

••

•

Z 111'

••

111

_•

i~ •

•

III

•

Li.

:.

_~

ii.

•

112

••

112

_tı

•

.$•••

.~

.

• •

111

•

-

••

~~ii ••

•

111

••

A o ı

•

l' 11 ı s AYLAR AYLAR 10 11

c)

No.ID

d)

No.IV

11ZS6

-

•

112S6 IIUII 1/1111 ı/64 1164 ım & l13Z &lıl1' &l z

•

~ 111,

~

111

•

&

-

ıli

•

11. _&

:ır

11.

•

•

•

•

•

ı12

a •

_•

112

•

•

•

•

-:

•

..

•

.-111

-«ı ..

:;,-,c ~

t.

111

•••

••

•

.-

e._ ...

'.

•

•

•

••

•• •• •

•

• • • •• e •• ı

•

s

,

•

LO ii 7 LO 11 AYLAR AYLAR

Şekil i. 1~letmelere göre (No: ı,lI.IıI.IV) bir yaşından küçük sığırlanı ait senım örneklerinin S;\I5(' değerlerı

Fıgure i. The distrihution of ND5tl values of posiüve sera samples from cattle <one year old accordıng to the herds (:"0 1.11.111.1\').

ğerlendirilebilmesi amacıyla, örneklenen 270 anne-yavru çiftinin antikor statüleri karşılaştırmalı olarak incelendi. İşletmeler ve buzağıların yaşlarına göre BHV -1 seropozi-tilliği yönünden anne-yavru ilişkisi Tablo 5' de gösterildi.

Tartışma ve Sonuç

Dünyada yaygın olarak görülen ve ekonomik açıdan hüyük kayıplara neden olan BHV -I enfeksiyonunun ül-kemizde de oldukça yüksek oranda varlığı bilinmektedir (2.4.7).

Bu çalışmada. örneklenen populasyon için %6R.0; işletmeler bazında %55.1-95.R arasında bulunan BHV-l seroprevalansı, son yıllarda Türkiye' de BHV -1 enfeksi-yonu üzerine yapılan çalışmalarda (2,4,7) saptanan sero-pozitil1ik oranlarına benzer bulunmuş ve dolayısıyla en-feksiyonun sığır populasyonunda yaygınlığı bir kez daha ortaya konulmuştur.

B HV -1 enfeksiyonundan her yaş grubundaki sığırlar etkilenmesine rağmen en çok etkilenen hayvanlar yeni

doğan buzağılardır. Yaşamın ilk günlerinde patojenlc kar-şılaşan, kalastrum almamış buzağılarda şiddetli klinik he-Iirtilerin ardından ölüm oluşabilmektedir (9, 12.1 7).

Bu araştırmada, BHV - i ile doğal enfekte sürülerde maternal antikorların varlığı ve seviyesinın araştırılınası için, 1 yaşından küçük ve 1 yaşından büyük sığırlara ait veriler ayrı ayrı incelenmiş ve bu iki grup için se-ropozitillik değerleri sırasıyla %60.1 ve %70.7 olarak be-lirlenmiştir. Her iki gruha ait seropozititlik değerlerinin işletmelere göre karşılaştırmalı olarak incelenmesinde ise işletmeden işletmeye değişen farklılıklar güze \~arp-maktadır.

Bir yaşından küçük sığırların antikor dağılıınları iş-letmeler bazında ve aylara göre değerlendirildiğinde (Şekiıı), ive III no'lu işletmede 6-7 aya, LI no'lu iş-letmede 3. aya kadar antikor varlığı saptanmıştır. Ancak, II no' lu işletmede 4-5. aylarda örneklenen buzağı bu-lunmamaktadır. Söz konusu işletmede örneklenen 6 aylık buzağılarda ise antikor tespit edilmemiştir. Bu nedenle,

Ankara Üni\ Vet Fak Derg. 48. 2001

'Lıblo 5. Anne-yavru çiftlerınin BHV-

ı

spesifik 'Intikal' dıınıınları.

Tahıl' 5. The pasilion of the <ııııibody agaiııst BHV -laf the pairs of morhers and rheir calves.

121

Ya~ (ay)

l~Jeııne kodu BHV-I amikoru 2 3 4 5 6 7 8 9 LO ii TopLun

B (+) A(+) 4 17 6 9 2 B(+) A (-)

ı

.n

B (-) A(+) B (-) A (-) B(+) A(+) 6 3 5 B (+) A (-) .;lO ii B (-) A(+) ₃ 4 3 4

:;

3 B (-) A(-) _:2 B(+) /\ (+) 23 6 5 4 5 4 B(+) A (-) i 6 3 2 i 13~ III B (-) A(+) 12 i 2 5 6 6

x

B (-) Ai) 17 7 5 i 2 i i B(+) A(+)

:;

2 2 2 3 3

ı

i 7 8 B(+) A (-) 4<) LV B (-) A(+) 2 2 B (-) A(-) Toplam

no

/\ . anne B buıagı (+). BHV -I anı:ıkor pozitif (-) : BHV -I amikor negatif

muhtemelen II no'lu i~letmede de en fazla 5 aya kadar uzayan mate::nal immuniteden söz edilehilmektedir. IV no'lu işleımede ise antikor varlığı diğer i~letmelerden farklı olarak 1-11 ayarası genç hayvanlarda benzer oran-da oran-dağılım gö~;(ermi~ıir.

Bir ya~lIldan büyük sığırlarda belirlenen antikor tit-re lerinin düşük olması (Tablo 4) ve 1 yaşından küçük sı-gırlarda seropozitilliğin IV no'lu işletme dışında ancak 6-7. aya kadar saptanmış olması; bazı araştırıcılar (9,12) ıarafıııdan bildirildiği gihi maternal antikorların 6. aya kadar uzayabilen bir sürede varlığım koruyahildiklerini ortaya koyımıktadır. Bundan başka, söz konusu iş-letmelerde anlıkor titrelerinin, daha önceki aylarda da çok yüksek olmamakla birlikte, özellikle 3. aydan sonra be-lirgin ~ekiıde azaldığı görülmektedir. I3u durumda, muh-temelen etkl'ne maruz kalan yavruların enfeksiyona ya-kalanma riskinin 6. aydan önce olahileceği düşünülmek-tedir. Başka bir ifade ilc, söz konusu .1 i~lctmede elde edi-len veriler maternal antikorların 3-6. aya kadar tespit edi-!childiğini, buna karşın antikor tİtrelerinin özellikle 3. aydan sonra buzağıları I3HV -I enfeksiyonundan ko-nıyamayacak kadar düşük düzeyde olduğunu ortaya koy-maktadır.

IV no'lu i~Jetmede ise, i ya~ından küçük sığırlarda aylara göre benzer seropozitillik oranlarınm tespiti (Tablo 3), keza söz konusu işletmede hir ya~ından büyük ve küçük sığırlarda benzer seropozitiflik oranlarının sap-tanmış olması (Tablo 2) ve 1 yaşından büyük hay-vanlarda helirlenen antikor tİtrelerinin çok düşük olduğu (Tablo 4) dikkate alınarak, muhtemelen örnekleme ta-rihinc yakın bir dönemde sürüde virus sirkülasyonu

var-lığını ve dolayısıyla söz konusu I-LL aylık sığırların en azından bir kısmının doğal enfekte olduklarını dli~lindlir-mü~tür. Buna karşın, 1 yaşından hiçlik sığırlarda sap-tanan antikorların aylara göre oranları ve titrekrine giire yapılan değerlendirmenin (Şekil i) yanısıra Tahlo S'dc sunulan, örneklenen anne-yavru çiftlerinin antikor sla-tüleri ile ilgili veriler de, LII ve III no'lu i~leııneler için. 1-6 ayarasında saptanan antikarların ınaternal antikor olduğunu ortaya koymaktadır.

Yeni doğanların enfeksiyondan konmınasında önem. li roloynayan maternal antikarların süresi \'e etkinliği. annenin antikor düzeyi, yavrunun kolostnıınu uygun

i.~i-manda ve yeterince alıp almadığı. vh. hirçok faktör ıle ili'ikilidir. Dolayısıyla, tüın bu faktör!Cr yenİ doğanların aşılanmasına dayalı BHV -1 enfeksiyonu kontml prog-ramlarının en önemli konularından olan "ilk :ışılaına yaşı ne olmalıdır '!" sorusunun yanıtını da helirleyici fak-!Örlerdir.

Menanteau-Horta ve ark. (13) 84 günlük ve 1:1(i'dan düşük antikor seviyesine sahip buzağıların canlı enfeksi-yöz hovine rhinotracheiıis (lER) aşısı ile a'iılanınasını ta kiben, maternal antikorların aktif bağışıklık oluşumunu bloke etmesi nedeniyle antikor yanıtı olu~Il1adığınl: ancak

i96. gün yapılan aşılamada aktif bağışıklık olu~tuğunu bildirmişlerdir.

Bu çalışınada örneklenen işletmelerde doğal enfekte annelerden doğan huzağılarda maternal antiknrların 6. ay:ı kadar tespit edilmiş olmasına karşın, antikor titrelerinin 3. ayda bile çok düşük düzeyde (SNso: saf-

ı

:2) olduğu gO rülmektedir. Dolayısıyla, söz konusu hUl.ağılar için 3.

122 Scval Bilgc Da~alp - Yakup Yıldırım - Feray Alkan

aydan sonra maternal immuniteye bağlı olarak enfeksi-yondan korunmadan söz edilemeyeceği ve enfeksiyon riski değerlendirilerek 3. ay sonrasında başlayan aşılama programının uygulanmasının yararlı olac:ağı sonunma va-rılmı~tır.

Bununla birlikte, IBR enfeksiyonundan korunmada yc:ni doğanların aşılanması. annenin gebelikte aşılanması ilc maternal immun yanıtın süresinin uzatılması ve ilk a~ı1ama yaşının gec:iktirilmesi, izole işletmelerde aşılama yapılmaksızın yetiştirme. vb. gibi programların uygulana-bildiği ve aşılama yapılan kontrol programlarında farklı aşı1arın (U1I1lı ve inaktif konvansiyonel aşılar, canlı ve inaktif marker aşılar) kullanılabildiği de gözönünde bu-lundurulmalıdır.

Sonuç olarak, araştırmadan elde edilen veriler bu araşıırınada materyal sağlanan işletmelerde BHV -

ı

en-feksiyonunun oldukça yüksek düzeyde varlığını ve doğal enfekte annelerden doğan buzağılarda maternal anlikorla-rm muhtemelen 3. aydan sonra enfeksiyondan korunmada yeterli olamayauığını ortaya koymuştur.

Ülkemizde en azından kamuya ait birçok işletmede etken sirkülasyonunun uygun bakım koşulları sağlanarak (inüne geçilmesinin mümkün olamadığı bilinmektc ve bu nedenle de a~ılama programlarının uygulanması tercih edilmektedir. Bu ara~tırma aşılama yapılmamış, doğal enfekte annelerden doğan buzağılarda yürütülmüştür. i\~ılama yapdan sürülerde anlikorların düzeyinin kul-lanılan ticari aşı, aşının uygulama zamanı vb. faktörlere güre farklılıklar göstermesi mümkündür. Dolayısıyla, söz konusu faktörler ve hatta işletmenin hedefi (kontrol ya da cradikasyon) dikkate alınarak. her işletme için farklı aşı-lanıa programlarının uygulanmasının mümkün olabilece-ğini belirtmekte yarar görülmektedir.

Kaynaklar

i. Ackermann M. Wyler R (1984) Tht' DNA o/wı IPV

.Iımiıı of /){)\..iııl' herpesvirus-I iıı sacnd gwıg!ia duriııg

/a-/eliCI' afit'!' iııı/'(/mgiıı{// iıı/ec/iili ı. Vct MicrobioI. 9, 53-(i3

Alkan I;, Özkul A. Karaoğlu T, Bilge S, Akça Y. Burgu İ, Ycşilhağ K. Oğuzoğlu

ç

(i 997): Sı{[ır/arda "im/

Ilt'-deııli so!ıl1lwn si.l'1t'mi elıfi'ksiyolı/aI'llJIII st'!'oepidemi)'o-loi/si. Ankara L;niv Vet FakDcrg. 44. 73-80.

:1 Baker .lA. McEntee K, Gillespie JM (I960): EJti'cls of

iııfl'clious I)()viııe rhiııoll'{/cheiıis/iııji'c/ious pusıular vul-\'(}vagiııııis "ims oll Ilewh"m adves. Corncil Veı, 50. 156-

ı

70.

4. Bilge S (I 996) Kaıı 1'1'Sül Serum/{/rtlıda IBR-IPV

AIl-ıikorl{/mıııı Niiım/iw.ıyf!ll Tesıi ile Sapıwıması ve Sül Ör-ııekleri/ıden Virus holas."()Iıu. Doktora Tezi. AÜ Sağlık Bi-limleri Enstİtüsü. Ankara.

5. Hradshow B.lF, Edwards S (ı 995): Anıil)()d\' isotıpı, responses /o ex/,aimenwl infeetııın ıviıh horine

her-pesvirus i in c(/lve.1 H'iıh colosım!!." deril.l'd wıııhodr In-ternational Syıııposİum on !BR and Other Ruminanı Her-pcsvirus \nfections. Sart Tilımill. Licge.

6. Hryan LA, Fenton RA, ylısra V. Haines DM (1994): hilal. genemlized BHV i iııfi'clioıı ass",ialed wiıh u IJ70-dified /ive in/eetious hoviııe rhıııoırm.heiııs. I'umıııfhwn:u

3vacciııe (/dmiııisıered ıo ıwonawl colre'. Can Vet J. 35. 223-228.

7. Çabalar M (I 993) Faıilıit' proh/emli ınekl"rdl' "Ilfeksn'(}, hovine rhinoll'(lcheiııs/t'n/I'ksi)'i}, pusıular ı'ulv/)I'(ıgiııılls (lBR-IPV) I'ırus ımlas)'oııu ve seroeı)id"mi\'lılojisı Doktora Tczi. AL: Sa~lık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.

8. Frcy HR, Liess B(197 ı): Vennehrımj;skineıik uııd I't'i'-lI'endh(/rkeil eines swrk Zyıopoıogeneıı VD-MJ) virus-sl(/l11mes (ür diııgııoslische wlIersuc!ıUlıgen miı der mık-roıiıer-meıhode Zbl Vet Med B. ll!. 61-/1

9. Kahrs RF (1977): Iııf~dioı/.ı 1)(Jl'flıe rhi!lI!lm,hl'llIs A 1'1'-wiell' and updaıe. JA VMA. 163. 852-85-1

iO. Lemaire M, Meyer G. Ernst E, Vanherrewcghe V. Limhourg H. Pastnrct PP, Thirty E (1')95). uııenll'o-viııe hapesvirus iinfi'UIOII in ca/I'l's pl'(lll'ued h\' colosıml immuııiı)'. Vct Rce. 15.70-7 J.

i I. :\1arschall RL, Lctehworth G.I (ı98R): Pu.'S/vell' (/(/-miııis/ered ııewmlizıııg mIJlloc/(/IliIl (/IlIilım/ıt's do 1101Pl'o' leel (,({Iı'es agai/ısı BHV ii/ıfec/I(JIl. V<ıccıne. 6. 343-348. 12. Mechor LA. Pet ri e L (I987): Proıeeıion of I1l'whom

cul-ves againsı j(ıwl mıtlııs\'sıemic ıııfi'clious hoı'/ııe 1'/11-ııoımcheiıis hr ji'edinj; colosırlııl1 (rom mCCinoıed co"'s

Can J Vet Res. SI. 452-459.

13. Menanteau-Horla AM. Ames TR, Johnson DW, :vte-iske .lC (1985): I~t/~cı ot malemol wıııhodı' UpOIl ııac-ciııaıimı ıviıh in/i'clious horine rhiııolri,c!ıeiıis aııd 1)()\'/1It'

viml diarrhea I'(/(.cines. Can J Comp Med. 49. i1l-14.

14. Pierson RE, Yair CA (I965): The noııolJ7ic loss i1S-socialed wiıh in/~cıious hoviııl' rhınoll'(/(:heiııs iıı u dııın had JAVMA. 147. 350-352

ı

5. Pospisil Z, Krejci .I, Maehatko"a M. Zcndulko"a D. Lany P, Cihol P (ı 996): Tht' efliwC" 01011 inucıil',lıl'd ll3R vaccinI' iii ıht' prel'eJllion ol inlmulertııe inlecwl/ı i1nd iıs use iıı a disease coııırol pmgmıııl/w J Vet \1ed. 43. 15 21.

ı

6. Straub OC (1990): Iıı/eetinus HOl'iııe Rlwıoımchl'ııi.\.

71-108. In: Z Dinter and B Morcin (Eds). Vin!s Illfectıons of Ruminants. EIse\ier of Puhlishcrs. Aııı'.[erL1<1Ill.

17. Slraub OC (199 I): BHV-I infecıioııs' relnuııce and sprl'-ad in l::ul'Ope. Comp Illllııun Microbiol Infect Dis. 14. 175

186.

Yazışma adresi:

Dr.Seval Bilge-Dai!alp

Ankal'(l Üniı'asiıe.ıi Veıeriııl'l' Fakii/ıt'.\1 Vir%ıi Aııahilim J)uh