Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 2. Sayı 1, 1999
FARKLI TİP FİLMLERİN, FARKLI BANYO ŞARTLARINDA
ÇÜRÜK TESBİTİNDEKİ ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI
Dr. Rüştü GEDİK* Dt. Nevin TUFAN** Dt. Defne YALÇIN**ÖZET
Su çalışmada değişik tip filmler, değişik banyo ortamların-da, çürüklerin tesbiti açısından değerlendirildi. Çalışmada Agfa E Speed ve Kodak D speed filmleri otomatik ve el banyosunda gözleme alındı. Çalışmaya yaş ve cinsiyet ayrımı yapılmaksızın toplam 30 hasta dahil edildi.
Anahtar kelimeler: Çürük tesbiti - Agfa E ve Kodak D
speed filmleri -otomatik banyo - el banyosu
SUMMARY
This study compares the diagnostic accuracy of caries detection using different film types under varying processing conditions. Agfa E speed and Kodak D speed film were proces-sed under manuel and automatic conditions. A total of 30 patı-ents were examined without age and sex separation.
Key Words: Caries detection - Agfa E speed and Kodak
D speed films - Automatic and manuel procession GİRİŞ
Dişhekiminin, özellikle teşhis bakımından en çok faydalandığı aparey röntgen cihazdır1 .Klinik muayene ile teşhisi mümkün olmayan çürük dişle-rin, konjenital ve patolojik bir çok durumların ortaya çıkarılmasında, alınan radyografiler önemli rol oy-nar. Bu nedenle radyografi çekilirken düşünülen ilk amaç görüntünün net ve aslına uygun büyüklükte elde edilmesidir. Elde edilen görüntünün netliği ise focal spotun büyüklüğüne, film ile cisim arasındaki ve ışın kaynağı ile cisim arasındaki mesafelere bağlıdır.1,4
Bir radyograma gelen ışın ünitesinin o rad-yogramdan geçen ışın ünitesine oranının 10 taba-nına göre logaritmik ifadesine densite denir. Densi-te büyüdükçe koyuluk artar, kVp, mA, ekspoz za-manı, filmin hızı, banyo süresi ve obje kalınlığı densiteyi etkileyen faktörlerdir.1-5
Bir filmin muhtelif kısımları arasındaki densi-te farkına kontrast denir. Eğer siyah ve beyaz kı-sımlar arasında geçiş tonlar yoksa yüksek, ara tonlar varsa buna da düşük kontrast denir. Kont-rastı etkileyen iki temel faktörden biri kVp, diğeri ise birinci banyo solüsyonun sıcaklığıdır.6-8
Bu bağlamda dişhekimleri tarafından kullanı-lan ve değişik firmalar tarafından üretilen filmlerin duyarlılıkları değişkenlik arzetmektedir.7-10
MATERYAL VE METOD
Çalışmaya yaş ve cinsiyet ayrımı yapılmak-sızın toplam 30 hasta dahil edildi. Çalışmada kısa konili Evolution microtime, 64 kVp ve 8 mA'lık peri-
apikal röntgen cihazı kullanıldı Ekspoz süresi 0,3 sn olarak sabit tutuldu. Çalışmada 3x4 cm'lik Agfa E - Kodak D speed filmleri ve How x-ray firmasının ürettiği bitewing şelf adhessive loopları kullanıldı. Filmlerin banyoları Hacettepe tarafından üretilen banyo solüsyonu ile el banyosunda ve Dur-Dental otomatik banyo cihazında yapıldı..
BULGULAR
Elde edilen filmler çürükleri daha iyi göster-mesi açısından bölüm hekimleri tarafından incele-nerek değerlendirildi (Tablo 1).
TABLO : 1
FİLM Kontrast Densite Detay
AgfaE Speed Yüksek Yüksek Foglu
Kodak D Speed Düşük Düşük İyi
El ve otomatik banyo cihazında banyosu ya-pılmış 2 tip filmin değerlendirilmesi Tablo 2 de gös-terilmektedir.
TABLO 2:
FİLM Detay Densite Kontrast
Agfa el İyi Yüksek Yüksek
Agfa otomatik İyi değil Düşük Düşük
Kodak el İyi değil ^üşük Düşük
Kodak otomatik İyi Yüksek Yüksek
" C.Ü. Dişhekimliği Fakültesi Öğretim Üyesi " C Ü. Dişhekimliği Fakültesi Araştırma Görevlisi
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 1999 TARTIŞMA
Klinik muayene ile teşhisi mümkün olmayan çürük dişler, gömülü dişler, konjenital ve patolojik bir çok durumların ortaya çıkarılmasında alınan radyografiler önemli rol oynar.1,3
Diagnostik amaçla çürük teşhisinde kullanı-lan intra oral filmler standardize edilmiş ve sık kul-lanılan bir yöntemdir. Buna rağmen aproksimal çü-rüklerin teşhisinde kullanılan bitewing metodu ile ancak çürüklerin %65'i teşhis edilebilmektedir. Buna ilaveten çürük lezyonları özellikle okluzal lez-yonlar radyografik olarak dentin seviyesinde ki tes-biti klinik ve radyografik olarak minedeki seviye-sinden daha önce belirlenir. Ancak unutulmamalı-dır ki diagnostik amaçla çürük teşhisinde kullanılan intra oral filmlerin bir çok nedene bağlı olarak en az yarısından fazlasının kabul edilebilecek kalitede olmadığı açıklanmıştır.6,9
Bir filmin diagnostik değeri o filmin densite, kontrast ve detayına bağlıdır. Bu değerler filmlerin duyarlığına kVp, mA, banyo solüsyonunun yapısı-na göre değişiklik arzeder.8-10
Yaptığımız çalışmada, Agfa E Speed yük-sek: Kodak D Speed düşük kontrast gösterdi.
Den-site açısından da Agfa E Speed yüksek, Kodak D Speed düşük densite gösterdi. Detay açısından ise Kodak'da Agfa E Speed'e göre daha iyi detay göz-lendi. Agfa E speed filmlerinde ise foglu görüntü mevcuttu.
Her iki tip filmin (Agfa E Speed ve Kodak D speed) elde ve otomatik cihazlarda banyoları ya-pıldı. Görüntü açısından Agfa E Speed'in el ban-yosunda daha iyi olduğu gözlenirken, Kodak D Speed'in otomatik banyoda daha iyi olduğu göz-lendi.
Buna benzer bir çalışma Ludlow9 ve arka-daşları tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma-da Koçalışma-dak Ektaspeed, Koçalışma-dak Ektaspeed Plus ve Kodak Ultra Speed filmlerini farklı banyo solüsyon-larında kullanmışlardır. Çalışma sonunda Kodak Ekta Speed filmlerinin diğer filmlere nazaran çürük tesbitinde kontrast ve görüntü (image) açısından büyük üstünlük gösterdiğini açıklamışlardır. Rapor-da ayrıca KoRapor-dak Ekta Speed Plus filmlerin diğer filmlere nazaran daha duyarlı olduğu, daha az ek-pose zamanı ve daha az radyasyona maruz kalın-makta olduğu bildirilmiştir.
Bir diğer çalışmada Syriopoulos10 ve arka-daşlar1 tarafından yapılmıştır. Bu çalışmada 4 tip filmin (Kodak Ekta Speed plus, Kodak ultra Speed, Agfa dentus M2 ve Agfa New Dentus M2 ) 5 faklı banyo solüsyonunda karşılaştırılması yapılmıştır. Sonuç olarak New Agfa Dentus M2 filmi Kodak Ek-ta Speed Plus'a alternatif oiarak dikkate alınabile-
CİLT:2. SAYI: 1 ceği, ve her ikisininde doz azaltmasına katkıda bulunabileceğinden tavsiye edilebileceği rapor edilmiştir.
SONUÇ
Kodak D Speed'in otomatik banyoda diğer filmlerden detay açısından üstün olduğu gözlendi. Fog olayı ise Agfa E speed filmlerinde daha belir-gin olarak gözlendi.
KAYNAKLAR
1. Bayırlı ŞG.: Dişhekimliği Radyolojisi İ.Ü. Diş Hek. Fak. Yay.S: 12-15, 30, 72 İstanbul, 1982
2.Goaz PW, White CS: OraI Radiology. The CV Mosb) company, St Louis, Toronto-London pp. 86-94 1994
3.Harorlı, A.: Dişhekimliği Radyolojisi. E Ü. Z.F. Ofset Tesisi Erzurum, 1982
4.Turgut E.. Periapikal radyografların çekimindeki teknik hatalar. 8(1): 45-50 1984
5.Turgut E.: Film banyosu ve banyo hataları. H.Ü. Diş hek. Fak. Derg. 7(4): 277-283. 1983
6Tyndall AD, Ludiow BJ. Platin E and Nair M : A corr-parison of Kodak Ektaspeed plus film and the Siemens Sidexis Digital imaging system tor caries detection using receiver operating charactenstic analysis . Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod. 85: 113-8, 1998
7.Hauge. JO. Slack LG.: A Study of Intra Examination Error Associated Recording of Radiographic Caries at Difference Diagnostic Levels. Br. Dent. J. 151: 377-379. 1981
B.Kaffe I. Gordon, M. Lauler B. Litner MM.: Detection of Proximal Carious Lesions- Two film Versus Four film Bitewing Radiography. Oral Sur. Med. Path., 57(5): 567-571. 1984
9.Ludlow BJ. Platin E. Delano.O. Clifton L: The efficacy of caries detection using three intraoral films under different processing conditions. JADA, 128: 1401-1407. 1997
10.Syriopoulos K. Sanderink GCh. Ginkel FC and Stelt PF.: Sansitometric evoluation of four dental x-ray films using fi- ve processing solutions. Dentomaxillofac. Radiol 28:73-73 1999
Yazışma Adresi:
Yrd. Doç. Dr. Rüştü GEDİK C.Ü. Diş Hekimliği Fakültesi Tel: (0.346)219 10 10/2771
