Asurlu Tüccarların M.Ö. 2. Bin Yılın İlk Çeyreğinde Anadolu'da Faiz Uygulaması

(1)

TÜRK T AR ~ H KURUMU

BELLET EN

Cilt: LXD(

A~ustos 2005

Say~: 255

ASURLU TÜCCARLARIN

M. Ö. 2. B~N YILIN ~LK ÇEYRE~~NDE

ANADOLU'DA FAIZ UYGULAMASI

H. AL~~ ~AH~N. Giri~~

Asur Ticaret Kolonileri Ça~~~ ad~~ verilen dönem (M.Ö. 1975-1725) Ana-dolu'da tarihin ba~lad~~~~ zaman olup, bu devre ismini veren Asurlu tüccarlar Anadolu'ya gelerek yerle~mi~~ olduklar~~ ~ehirlerde iki as~r boyunca Anadolu halk~yla birlikte ya~am~~lard~r. Asurlu tüccarlar Anadolu'ya çivi yaz~s~n~~ da getirmi~ler ve böylece Anadolu tarihi devirlere girmi~tir.

Bu dönemle ilgili bilgilerimizin büyük k~sm~, Kayseri'nin 20 km.

kuze-yinde bulunan Kültepe eski Kani.V1Jr~~m ~ehri harabelerinde yap~lan

kaz~-larda ortaya ç~kar~lan çivi yaz~l~~ belgelerden gelmektedir. Bu belgeler, tüccar-lar~n mektuplar~, mahkeme zab~tlar~~ ve borç verdiklerinde yazd~ rm~~~ olduk-lar~~ senetlerden olu~maktad~r. Senetlere bakt~~~m~zda s~ras~yla; borç miktar~, borçlu, alacak'', tarihleme, vade tespiti kaydedilerek ödenmemesi halinde ilave edilecek faiz belirtilmektedir. Sonra o y~lda limum olan ~ahs~n ad~~ zikredilmekte ve en son ~ahitlerin ismi geçmektedir.

Eski Mezopotamya'da faizle ilgili ilk belgeler Sumerlere aittir. Sumerce

MAS. kelimesi III. Ur Devri (M.Ö. 2111-2003) belgelerinde faiz anlam~ na

gelmektedir. III. Ur Devri'nde, devlet vergilerinin bakiyelerini tespit etmek için yaz~lan borç vesikalarmdan anla~~ld~~~~ üzere, hem gecikmeden do~acak zarar~~ hem de borcun gecikmesini önlemek için faiz uygulanm~~t~r'. Kültepe

Erciyes Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü Ö~retim Üyesi, KAYSERI

(2)

426

H: AL~~ ~AHIN

metinleri aras~nda bulunan senetlerin hemen hepsinde faizden bahsedil-mektedir. Belgelerimizde, Asurca waW_~um_{"ilave etmek" fiilinden yap}

~lm~~~ bir isim olan ~ibtum terimi faiz anlam_{~ nda kullan~lmaktad~r.}

Asurlu tüccarlar~n çok iyi te_{~kilâtlanm~~~ olduklar~, iyi bir kredi usulü} tespit ettikleri ve sistemli olarak bir faiz kurumu olu

~turduklar~~ anla~~lmaktad~r. Ticaretin çok geli

~ti~i ve paran~n para kazand~~~~ bu toplumda faizin

de son derece önemli oldu_~_{u görülmektedir. Eski Asur'da hem bir haftal}

~ k

zamana hem de bu haftada görev yapan ki_~ilere_hamukum

ad~~ verilir ve bunlar~n isimleri senetlere yaz

~ l~rd~. Ayr~ca her y~l seçilen limumlarm da se- netlerde ismi zikredilirdi. Böylesine yerle_~mi~~_{bir ticari sistemleri bulunan bu} tüccarlar~n gerek yerli halka ve gerekse birbirlerine borç verdiklerinde mut-laka faiz uygulad~klar~~ görülmektedir.

Asurlular aralar~nda borç al~_{p-verirken kendi takvimlerini} kullanmakta-d~rlar. Hafta, ay ve y

~ l esas~na göre borç al~ p-vermektedirler. Yerli halka veri-len borçlarda ise, bayram günleri, hasat zaman

~~ veya baz~~_{mevsimler esas al~-} narak tarihleme yap

~lmaktad~r. Yerli halka satt~klann~n kar~~l~~~~ olan paray~ , ba~~ bozumunda ve hasat zaman_{~~ tahsil ediyorlard~.}

A. Faizin Tespiti

Asurlu tüccarlar~n kurmu~~ olduklar_{~~ 1<rum}_{dairesinin, ticaret odas} ~ , ti-caret mahkemesi ve belediye gibi hizmetler verdi

~i anla~~lmaktad~r. Bu ba~- lamda k"rum dairesi tüccarlar_{~ n mallar~ n~~}

depolamakta, ölçü taru ayar_~~ yapmakta, tüccarlar

~ n aralar~ndaki davalar~~ sonuçland~rmakta ve faiz oranla-r~n~~ belirlemektedir. I<run_{~~ dairesinin tespitine göre y}

~ll~k faiz oran~~ % 30 olup, senetlerde .Urum dairesinin tespitine göre y_~ll~_{k %30 faizin} uygulan-d~~~~ anla~~lmaktad~r. Bu oran yal_{~ n~ zca 1Jrum}_{dairesine ba~l~~ olan Asurlu} tüccarlar aras~ndaki al~~-veri~lerde geçerlidir. Yerli halka borç veren Asurlu tüccarlar~n farkl~~ ~ekilde faiz uygulad_{~ klar~~}_{görülür. Asurlu tüccarlar yerli} beylerle yapt~klar~~ anla~ma gere_{~ince ana ~ehrin (stadel ) ete}

~indeki mahal-leye yerle~erek ticaretini sürdürüyor, kraliyet saray

~ n~ n ihtiyaçlar~n~~ kar~~l~yor ve beylere vergi ödüyordu. Beyler de tüccarlar_{~n serbestçe ticaret} yapabilme-leri için imkan haz_~_{rlamakta idiler. Tüccarlar aras}

~ ndaki y~ ll~ k faiz oran~n~n

%30 olmas~na ra~men, bu oran_{~n her za~nan uygulanmad~~~~ ve bazen daha}

yüksek veya daha dü_{~ük olarak uyguland}

~~~~ da görülmektedir. Bu konuda y_{~ l} ve ay esas~na göre faizleri daha etrafl_{~~ anlataca~~z.}

B. Faizin Uygularust

Eski Asur kredi sistemine göre, borç verildi_{~inde faizi hesaplanarak}

borca ilave edilmekteydi. E

(3)

ANADOLU'DA FAIZ UYGULAMASI 427

bu defa ilk faizin ana paraya ilave edilerek ayl~k olarak faizin uyguland~~~~ yani faizin faizini ald~klar~~ görülür. Asurlu tüccarlar yerli halka mal satarken herhalde vade fark~n~~ göz önüne alarak bir fiyat tespit ediyorlard~. Söz ko-nusu vade geldi~inde ödenmeyen para için faiz uygulanmaya konuluyordu. Buna göre faizin ayl~k olarak uyguland~~~~ görülür. Senetlerde, günü doldu-~unda para ödenmez ise, ayl~k olarak faizin ilave edilece~i aç~ kça kaydedil-

mektedir.

Asurlu tüccarlar~n yerli halka borç verdiklerinde bazen Asur takvimini ve Asur ticari kredi sistemini kulland~klar~~ görülür. Buna örnek bir belgede2,

yerli Bulina ve han~m~~ Walawala 2/3 mana 5 kqel gümü~~ borçlanm~~lard~r.

A«ur-idi ve 55-1Star'~n hamukumlu~undan itibaren Mahh ur-ili ay~nda ve ~li-cUn'~n limumlu~unda borç verilmi~tir. Faiz ise Kani. 1Jrumunun hükmü ge-re~ince ödenecektir denilmektedir. Böylece yasal bir ~ekilde düzenlenen se-nette faizin de y~ll~k % 30 oldu~u görülür. Bu y~l~n di~er aylar~na tarihlenen senetlerde de faiz oranlar~n~n y~ll~k % 30 oldu~u anla~~l~r (Tablo 1).

Yerlilerin borçlu oldu~u bir senette3, 1/3 mana 11/2 geqe1 gümü~~

Takk~numan ile Hapuak~~ ve han~m~~ Manamana borçludurlar. ~na'alacald~

-d~r. Dört haftaya kadar borç ödenecek ödenmedi~i takdirde ayl~k 1 kqel bu

gümü~~ için ilave edilecek denilmektedir ki, 221/2 eqele 1 kqel ayl~k faiz üzerinden y~ll~k olarak % 56 oran~n~~ bulmaktad~r. Bu senette Tinkum ay~ ,

Kapada isimli ~ahs~n limum/u~una tarihlenmi~tir ki, Naram-Suen'in krall~-

~~n~n 15. y~l~na tekabül eder.

Yerli bir ~ahs~n borçlu oldu~u bir senede', y~ll~k faizin % 120 oldu~u görülmektedir. Bir di~er belgede ise", y~ll~k faizin % 40 oldu~u anla~~l~r. Bu

belgede verilen tarih Asur kral~~ arru-kr~~ 'in 36. y~l~~ olup limum Tb-

ALUr~ tum ay~nda faizin % 40 olmas~ na ra~men Qarlitum ay~nda % 30 oldu~u görülüyor.

Asurlu tüccarlardan baz~lar~n~n sürekli dü~ük faizle borç verdikleri

anla-~~lmaktad~r. Bunlar~ n ba~~nda gelen DAM.GAR isimli ~ahs~n yerli

Ha-puak~'ya verdi~i 1 mana gümü~~ borcun günü doldu~unda ödenmemesi ha-linde al~nacak faiz ayl~k 1 manaya 2 .eqe1 üzerinden y~ll~k olarak % 40 yap-

2 Kt. n/k 1716. 3 ICK II, 43.

4 ICK II, 49.

(4)

428

H. AL,~~ ~AHIN

maktad~r6. Bu Asurlu tüccar_~_{n % 20 faizle borç verdi}

~i pek çok belgede gö-rülür (Tablo 1). Burada ise, bir yerliye verdi_{~i borcun faizi % 40 olup, Asurlu} tüccarlar~n yerli halka borç verirken yüksek faiz uygulad

~ klar~~ anla-~~ lmaktad~r.

Koloni Devri'nde faiz olarak para yerine yakacak odun verildi

~i de

görü-lür. Buna örnek bir belgede 7, _{~ligtikal ve k~-Anum'un hamugtumlu~undan}

itibaren 5 araba odun eldeyecek, paray

~~ Parka (bayram~nda) ödeyecek

de-nilmektedir. Bir di~er Kültepe metnindes, _{"4 çim] bu~day, 4 çuval arpa, 2}

araba yükü odun faiz olarak ödenecek ve 1/ 2 _{mana gümü~ü Anna bayra-}

m~nda tartacak" _~_{eklinde ifade edilmektedir ki, borcun faizinin tah}

~ l ve odun ile ödendi~i görülür (Tablo 3).

Borç ödenmedi~i zaman zarar~n] telafi edecek9 ~eklinde geçen bir kay_{~ t-} tan, tüccarlar~n ellerindeki paray

~~ çal~~ urm~~~ olmalar~ndan dolay~~ mutlaka faiz ald~klar~~ anla~~lmaktad~ r.

Kültepe metinlerinde verilen borca faiz olarak koyun ödendi

~i de gö-rülmektedir. Bir belgede I° 2 _{manal0 gegel}_{gümü~~ borçla birlikte 6 adet} ko-yunun da iki ay içerisinde faiz olarak ödenece

~i, ~ayet ödenmezse y~lda 1

mana'ya 1/2 mana _{gümü~~ ilave edilece~i kaydedilmi}

~tir. Böylece faizin ba~-tan borca ilave edildi~ini gördü~ümüz gibi, faizin y~ll~k olarak da hesapla

~~ - d~~~n~~ ö~renmi~~ bulunuyoruz. Belgede geçen y

~ ll~ k faiz oran~n~n ise, % 50 oldu~u anla~~lmaktad~r.

Asurlu tüccarlar gibi yerli halk_~_{n da borç verirken faiz ald}

~ klar~~ anla~~

l-maktad~r. Buna örnek bir belgedeu _Kaluwa_{ve o~ullar~~}

akriuman'dan ta-r~ma haz~r tarlay~~ 15 kqe/ _{gümü~~ kar~~l~~~nda}_{Haranig ve Hudada}

isimli ~a-h~slar alm~~lard~r. Tarlay_{~~ be~~ y~l ekeceklerdir. Tarla sahipleri 5 y}

~ la kadar 15 gümü~ü onlara ödeyerek tarlalar_{~n~~ geri alacaklard~ r. itiraz} duru-munda 2 mana _{gümü~~ ödenecektir. Buna göre, ihtiyac}

~~ olan bir kimsenin bir miktar para kar~~l~~~~ tarlay~~ rehin olarak verdi_{~i ve para veren ki~inin de faiz} olarak paray~~ geri alana kadar o tarlay_~~_{ekerek mahsulünü ald}

~~~~ anla~~lmak-tad~r. Böylece Koloni Devri'nde faiz olarak, koyun, arpa, bu

~day ve odun ve-rildi~i gibi tarla ekilmek suretiyle mahsulü faiz olarak al

~ n~yordu (Tablo 3). Kt. ~~/k 809. 7 _{Donbaz 1998, s. 51, Ki v/k 165.} 8 _{Donbaz 1998, s. 53, n. 8. Ki} ~~ /k 1884. 9 _{Donbaz 1998, s. 55, n. 14; Ki v/k 172.} 1_{° Donbaz 1998, s. 54,11. 9; EL 65.} 11 _{Bayram- Veenhof, 1991-1992, s. 92.}

(5)

Asurlu tüccarlar~n faiz uygulamas~~ konusunda her zaman kkum daire-sinin tespitine uymad~klar~~ anla~~lmaktad~r. Buna örnek olarak, DIM-Will isimli ~ahs~n verdi~i borçlarda daha dü~ük faiz uygulam~~~ oldu~u görülür. Naram-Suen'in 5. y~l~nda Kuzallu ay~na tarihlenen iki senetten birinde y~l~k faiz oran~n~n % 30, di~erinde ise, % 20 oldu~u gözlenir. Ayn~~ y~l~n Ab-<arr-ani ay~na tarihlenen bir senette y~ll~k faiz oran~~ % 30 iken di~erinde %

20 oldu~u ve yine alacakl~n~n Enlil-W~~i oldu~u görülür. Ertesi y~l Tinkum ve a sarratim aylar~nda Enlil-bM~i y~ll~k % 30 faizle borç verirken, Qarrkum ve Kan warta aylar~nda % 20 orarnyla borç verdi~i anla~~lmaktad~r (Tablo 1). Bundan sonraki y~l~n ‹.a sarratim ay~nda y~ll~k % 16 ile borç verirken, Qarrkum'da % 20 ile borç verdi~i görülür. Böylece baz~~ ~ah~slar~n istedikle-rinde bu ~ekilde dü~ük faiz oramyla borç verdikleri anla~~lmaktad~r.

Asurlu tüccarlardan DAM.GAR unvamyla senetlerde geçen ~ahs~n Enlil-Mni gibi dü~ük faizle borç para da~~tt~~~~ gözlenmektedir. Puzur-A«ur'~n~~ 3. y~l~nda Qarrkum ay~na tarihlenen 4 senetten üçünde y~ll~k faiz oran~~ % 30'dur. Birinde ise % 20 olup, alacakl~~ DAM.GAR 'd~r. Ayn~~ ~ah~s, Naram-Suen'in 1. y~l~nda ga kintim ay~nda % 15 faizle borç verirken Hubur ay~nda % 30 faizle borç vermektedir. Ertesi y~l TInkum ve Qarrkum aylar~nda % 30, bir y~l sonra ‹a sarratim ve Kuzallu aylar~nda % 30 faizle borç vermekte-dir. Bundan sonraki y~l~n Hubur ay~nda ise % 2,5 gibi dü~ük bir faizle borç verilmi~tir. Naram-Suen'in 7. y~l~n~n Hubur ay~nda % 20 faizle ve iki y~l sonra Mahhur- ili ay~nda y~ll~k % 13 faizle borç verdi~i görülür. Buna göre yaz aylar~nda kervanlar~n gelip gitti~ini, k~~~ mevsiminde ise, Asur-Anadolu aras~nda kervan gelip gitmedi~inden bu sezonda k~sa vadeli ve dü~ük faizli borç verilmek suretiyle kazanç sa~land~~~~ görülür. Asurlu tüccarlar

ve DAM.GAR ile ayn~~ dönemde ticaret yapan di~er önemli ~ah~slardan ABur-GAL, Putu-ken, Imdilum, Adad- ~ululi, ~ftar-bffi~i'nin y~ll~k olarak % 30 faizden a~a~~~ bir oranla borç vermedikleri anla~~lmaktad~r (Tablo 1).

Asurlu tüccarlar~n birbirlerine borç verdiklerinde senetlerde iimum ismi geçmedi~i halde faiz oranlar~n~n de~i~meden y~ll~k % 30 olarak devam etti~i görülmektedir (Tablo 2).

C. Faiz Oranlar~n~n Y~llara ve Aylara Göre Durumu 1. Kral arnl-kEn Dönemi (M.Ö. 1920-1881)

Kültepe'de ortaya ç~kan ve yeni yay~nlanm~~~ olan limum listelerine göre", bu güne kadar yay~nlanm~~~ veya okunmu~~ olan senetlerde geçen limum lar~n yakla~~k olarak arru-lc6~~ 'in 5. y~l~ndan itibaren ba~lad~~~, Puzur-

(6)

430

H. ALI ~AHIN

Aggurla _{birlikte Naram-Suedin 27. y}

~ l~ na kadar olanlar~n isimlerinin geçti~i

anla~~lmaktad~r. Kültepe'de bulunan /Imum listeleri denilen belgeler

Na-ram-Suen 'in _{27. limumu ile sonlanmaktad}

~ r. Senederde II. ~rigum 'un birkaç /Imumu geçmekte ve sonra &_{~nfi-Adad ve igme-Dagan}_{dönemine ait} /Imumlar~n varl~~~~ bilinmekle birlikte onlar

~ n hangi y~lda görevli olduklar~ n~~ bilemedi~imizden buraya almad_{~ k. Burada yaln~zca Sarru-kn 'in}

5. y~l~ndan itibaren Puzur-Aggur ve Naram-Suen'in 31. y_{~ l~na kadar olan dönem (yakla}

~~ k 75 y~l) ele al~nm~~~ bulunuyor. I. 'Mum ve ~künum döneminde Asurlu tüccar-lar~n Anadolu'da oturduklar_~~_{kesin olmakla birlikte, elimde bulunan} senet-lerde bu krallar~n limumlar_{~ n~n isimlerine rastlan~lmad~. Bu dönemde} senet-lerde ilmumlarm ad_{~ n~ n belirtilmesi gelene~inin ba~lamad~~~n~~ farz} edebi-lece~imiz gibi, Kültepe'de yap_{~ lan kaz~}_{larda bu döneme ait mahallenin} or-taya ç~kar~lmam~~~ olaca_{~~ n~~ da hesaba katmal~pz. Zira ~u ana kadar icrum} yerle~mesinin bir bölümü kaz

~ lm~~~ olup henüz ~ehrin merkezi de buluna-mam~~t~r.

arru-kEn 'in _{Kültepe limum listelerinde 40 adet limumu say}

~lmakta olup, 40 y~l hüküm sürmü_~~_{oldu~u anla~~lmaktad~r. Bilhassa 5. y}

~l~ndan itiba-ren ilmumlarn_{~~ isimleri senederde geçti}

~inden bu dönemde Asurlu tüccar-

lar~n çok yo~un ticari faaliyetlerinin bulundu_{~unu söyleyebiliriz. Burada y} ~l-lara göre faiz oranlar_{~~ ~u ~ekildedir:}

.arru-icn 'in _{5. y~l~ nda Sabazia'n}

~ n o~lu _{Puzur-igtar hmum olup}

Qarrtum _{ay~na tarihlenen iki senetten birinde y}

~ll~k faiz oran~ n~ n % 25 ol-du~u görülür (Tablo 1).

,*_{arru-k&a 'in}6. y~l~ nda Pigal~gh limum olup, Kuzallu ay

~na tarihlenen

senette 4 mana 15 kqe/ gümü_~~_{borç olarak verilmi~tir, günü doldu}

~unda

ödenmemesi durumunda y_~ll~_{k olarak % 25 faiz uygulanaca}

~~~ belirtilmi~tir. arru-ki‘n'in _{10. y~l~nda, Susaa ilmumdur. Kuzallu ay}

~ na tarihlenen bir senette 22 ~eqel gümü~~ borç verilmi_~~_{olup, faiz oran~~ ve vade belirtilmemi}

~-tir.

.arru-ken'in _{11. y~l~nda Amaca limum olup, Kuzallu ay}

~na tarihlenen bir senette y~ll~k faiz oran~n~n da % 20 oldu_{~u anla~~l~r.}

Sarru-k&I'in _{12. y~l~nda ~phurum 'un hmumlu}

~unda Hubur ay~na

tarih-lenen bir senette 23 kqel gümü_~~_{borç verilmekte ve borcun zaman}

~ nda

ödenmemesi durumunda y_{~ll~k % 30 faiz uygulanaca}

(7)

ANADOLU'DA FA~Z UYGULAMASI 431

arru-.W.n'in 14. y~l~ nda ~künum 'un o~lu limumdur. Kan warta ay~na tarihlenen senetten anla~~ld~~~na göre, 23 ''eqe1 gümü~~ borç olarak ve-rilmekte ve zaman~nda ödenmemesi durumunda y~ll~k faiz oran~~ % 20, di~er bir senette ise, 15 .'eqe1 borç verilmi~~ ancak, faiz oran~~ belirtilmemi~tir. Bu senetlerden, S'allim-Ahum isimli tüccar~ n dü~ük faizle borçlar verdi~i anla~~-l~r.

S'arru-kE.n'in 15. y~l~ nda, 5-Kübum limumluk yapm~~~ olup, S'a sarradm ay~na tarihlenen bir senette 23 kqel borç verilmi~~ ve faiz oran~~ y~ll~k olarak % 20'dir. Ayn~~ y~l~n B-C•Iti-ekallim ay~na tarihlenen bir di~er senette ise, 4 ay vade ile borç verildi~i görülür.

Sarru-kn'in 16. y~l~nda Quqadi limum olup, ga Id~~ -tim ay~na tarihlenen bir senette 30 ,eqe1 Amurru gümü~ü borç olarak verilmi~tir. Kervan~n Kanig'e dönü~ünde borcun ödenece~i belirtilmi~ür (Tablo 1).

Sarru-ken 'in 18. y~l~ nda 5-Kittim'in o~lu Sü-~gtar limum olup, onun is-minin geçti~i senetlerde, Kan warta ay~nda verilen borcun faizi % 10, WIti ekallim ay~nda ise, faiz oran~n~n % 30 oldu~u görülür. Borcu veren ayn~~ ki~i-dir (Tablo 1).

Sarru-kE'n'in 21. y~l~ nda SI71-Dagan>~n o~lu Abia limumdur. T'intum ay~nda verilen borcun y~ll~k faiz oran~~ % 30'dur. . a sarradm ay~nda ise, faizsiz olarak borç verildi~i görülmektedir.

arru-kn'in 23. y~l~nda Baqanum 'un o~lu ~bni-Adad limumdur. Onun isminin geçti~i birkaç senet bulunmaktad~r. (Tablo 1).

Sarru-ken'in 24. y~l~ nda Ahmarü limum olup, bu y~l~ n Mahhur-ili ay~na tarihlenen bir senette y~ll~k faiz oran~~ % 30 olarak belirlenmi~tir.

S'arru-kE.n'in 25. y~l~nda Mennanim'in o~lu Sukkalia limum olup, senet-lerde geçen ifadesenet-lerden y~ll~k faiz oranlar~n~n % 30 olaca~~~ görülür. Alacakl~, borçlu, borç miktar~~ ve vade farkl~~ olmas~na ra~men y~ll~k faiz Itrum daire-sinin tespitine göre % 30 oran~ndad~r.

Sarru-kn'in 26. y~l~ nda Kubidi'nin o~lu Id~~ -A,«ur limumdur. Bu y~la tarihlenen senetlerde y~ll~k olarak % 30 faiz uyguland~~~~ göze çarpmaktad~r.

Sarru-kn'in 27. y~l~ nda Ennanim'in o~lu Süda limum olup, iibum ay~nda verilen borcun faiz oran~~ % 40 olarak belirtilmi~tir. Qarrtum ay~nda ise % 60 olarak görülür. Ertesi y~l Pilah-A§A~run o~lu Al-W3 limum olup

(8)

432 _{H. AL~~ ~AH~N}

ribum _{ay~nda faiz oran~~ y~ll~k % 120 olarak belirtilmi}

~tir. Ayn~~ y~ l~n Tinkum, Allk~kum, ga kintim, Mahhur-ill ve Hubur aylar_{~ nda y~ll~k faiz oran~ n~n %} 30 oldu~u görülmektedir. Böylece faiz oranlar_{~ n~}_{n normal seyrine döndü~ü} anla~~lmaktad~r (Tablol).

Sarru-kn'in _{29. y~l~nda Abarsisim'in o~lu Aggur-damiq limumdur. ga} kInkim _{ay~nda y~l~k faiz oran~n~n % 30 oldu}

~u görülmektedir. _Ab-garrk~i

ay~na tarihlenen bir senette geçen faiz oran

~~ % 40'd~r. Sibum ay~nda y~ll~ k faiz oran~~ % 30'dur. Kanwarta ay_{~ na tarihlenen senette y~ll~ k faiz oran~~ % 20} olarak belirtilmi~tir. Kuzallu ay~ nda % 20, _{Allk~kum ay~nda ise, % 25'dir.} Böylece y~l boyunca faiz oranlar_{~n~ n yükselip dü~tü~ü görülmektedir (Tablo} 1). Bu yüzden ekonomik durumun bu y

~ lda pek istikrarl~~ olmad~~~~ anla~~labi-lir.

Sarru-ki•n'in _{30. y~l~nda Puzur-Nirah limum olarak gözükmektedir.} ~ibum, 13.(.1ti ekallim, ga sarratim, ga kintirn, Mahhur-ill, aylar~ nda verilen borçlar~n y~ll~ k faizi % 30'dur. Alacakl_{~~ ve borçlular farkl~~ ki~iler olup, borç} miktar~~ de~i~mekte ve vade ise, 15 haftadan 1 y_{~ la kadar farkl~~ süreleri} kap-samaktad~r (Tablo 1).

Sarrt~-ki.n 'in 31. y~l~nda Karria 'n~n o~lu Am ur-Aggur II mumdur. Qarrkum ve Kan warta aylar~na tarihlenen senetlerde y_{~ll~k faiz oran~ n~n %} 20 oldu~u görülür. Alacakl_{~~ Alahum}_{borçlu ise Usur-~a-Aggur'dur. Ayn}

~~ aya tarihlenen bir di~er senette ise, faiz oran_~~_{% 30'dur. Ancak, alacakl}

~~ ve borçlu farkl~~ olup, baz~~ ~ah~slar~n kkum dairesinin belirledi_{~i % 30'1uk} orandan daha a~a~~~ faizle borç verdikleri anla_{~~ lmaktad~r (Tablo 1).}

Sarru-kn'in _{32. y~l~nda ~bbi-Suen'in o~lu Buzuzu limumdur. Y}

~ l~ n farkl~~ aylar~nda verilen borçlar_{~ n faiz oranlar~~ % 30'dur.}

Sarru-kn 'in _{33. y~l~nda, //mum olan S5-H}

~~~ burun ad~ n~ n geçti~i senet-

ler, 7 farkl~~ aya tarihlenmi~lerdir. _{Ab-garrk~i ayla-}

r~nda verilen borçlar_{~ n y~ ll~ k faiz oranlar~~ kk-um}

dairesinin belirledi~i % 30'u geçmez. Bu senetlerde alacakl_{~~ olarak}_{Puzur-Aggur ismi geçmektedir.} Küçük miktarda verilen borçlar_{~ n süresi 20 haftay~~ geçme~nektedir.}

Sarru-kn'in _{34. y~l~nda Bazia'n~n o~lu ~ligu-rabi lImumdur. Faiz oranlar} ~~ ise, bütün senetlerde y~ll~k % 30 olarak geçmektedir (Tablo 1).

(9)

ANADOLU'DA FA~ Z UYGULAMASI 433

arr~~-kn'in 35. y~l~nda, ~nah-ili'nin o~lu Alahum limum olup, la kintim ay~na tarihlenen bir senette faiz oran~~ % 20'dir. Di~er aylarda y~ll~ k % 30'1uk faiz oran~~ de~i~mez (Tablo 1).

Sarr~~-kn'in 36. y~l~nda limum fihardn'in o~lu 7W)-ASS'~lr'dur. A15..t~~m ay~na tarihlenen bir senette, y~ll~ k faiz oran~~ % 40 olup, di~er ay-larda sürekli % 30 olarak belirtilmi~tir.

Sarr~~-k -e-n'in 37. y~l~nda ~künum'un o~lu Elli limumdur. la sarratim, Ab4ani-ni, Mahhur-ili , Qarrtum ve Kuzallu aylar~ nda verilen borçlar~ n faizi % 30'dur (Tablo1).

Sarru-kn'in 38. y~l~ nda Narbitim'in o~lu ~di-abum limum olup, bu y~la ait aylarda verilen borçlar~n ödenmemesi durumunda uygulanacak olan y~l-l~k faiz oran~n~n % 30 oldu~u görülür. (Tablol).

Sarru-kl'in 39. y~l~nda limum ~di-Mgur'un o~lu Adad-Mni'dir. la san-a-tim ay~nda y~ll~k faiz oran~~ % 10 olarak borç verilmi~tir. Di~er aylarda ise, bu oran % 30'dur.

Sarru-ken'in son y~l~nda limum Süli'nin o~lu ASSnr-idi'dir. Bu y~lda veri-len borçlar~n y~ll~k faiz oran~~ % 30 olarak gözükmektedir.

.S'arr~~-kE•n'in krall~k yapt~~~~ 40 y~l zarf~nda Asurlu tüccarlar~n Anadolu'da çok canl~~ bir ticari hayatlar~n~n bulundu~unu ele geçen senetlerden ö~ren-mekteyiz. 5. y~l~ndan itibaren bütün limumlarm adlar~~ senetlerde geçmekte-dir. Her y~l~n en az 6 ay~na ait senetler düzenlenmi~tir. Yaln~zca birkaç y~lda faiz oranlar~n~n de~i~mi~~ olmas~na ra~men genelde y~ll~k faiz oran~n~ n k:rumun tespitinden farkl~~ olmad~~~~ anla~~lmaktad~r. Faiz oranlar~ndaki

de-~i~melerin baz~~ ~ah~slar~n dü~ük faizle borç vermelerinden kaynaklanm~~~

olaca~~n~~ da göz önüne almam~z gerekir. Özellikle, DAM.GAR unvanl~~ ~ah~s ile Enlil-d'nin dü~ük faizle borç vermi~~ olduklar~~ görülür. DAM.GAR un-van~yla geçen iki ki~i bulunmaktad~ r. Bunlardan biri Naram-Suen'in 26. Ihnumu olan Abu4allim di~eri ise, Ib tabakas~~ ilmumlar~ndan Ahugar'~n ba-bas~d~r. Limumluk yapan tüccarlar~n her ~eyden evvel Asurun soylu ailele-rinden geldikleri bilinir. Böylesine geli~mi~~ bir ticaretin oldu~u toplumda yaln~zca faizli para vermek suretiyle i~~ gören bankerin varl~~~~ görülecektir. Ayr~ca, bu dönemde alacakl~~ olarak, A«ur-emuqi, A.<gur-t:13, ~mdi-ilum gibi isimler de göze çarpmaktad~r.

(10)

434 _{H. AL~~ ~AHIN}

2. Kral PumrAlfur II Dönemi (M.Ö. 1880-1873 )

Eski Asur kral listesinde onun ne kadar krall_{~ k yapt~~~~ belirtilmez iken,} Kültepe'de bulunmu~~ olan /imum listelerinde 8 adet limumu geçmektedir". Bu yüzden onun 8 y~l hüküm sürmü~~ oldu~u kesindir. Puzur-A.g.gur'un 1. y_~

-l~nda Puzur-Ana'n~n o~lu A~ ur-ndi limumdur. Bu y~la tarihlenen birkaç

senette, y~ll~k faiz oran~~ % 30 olarak belirlenmi~tir. Ennum-A.«ur ile

DAM.GAR isimli ~ah~slar~n alacalch olduklar~~ görülür.

Puzur-Ai.gur'un 2. y~hnda, Karia'nn~~ o~lu Kubia limum olup, Ab-garrInu ay~na tarihlenen bir senette y_{~ll~k faiz oran~~ % 40'd~r. Puzur-AMur'un}_3.

y~-l~nda Elili'nin o~lu ~li-dal~~ limum dur. Senederde Puk~-ken, Dan-AMur,

A.«ur-Uni ve DAlk.GAR alacakl_{~~ olarak görünmektedirler.}

Puzur-A«u~~ un 4. _{y~l~nda Uku'nun o~lu ~ilulu limun~dur. Onun}

zama-n~na tarihlenen senetlerde y_{~l~k faiz oran~~ % 30'u geçmez.}

Puzur-Afk~run 5. y~l~nda ~libinanni'nin o_{~lu Afk~r-nd limum olup,}

faiz oranlar~nda farkl~~ bir durum gözükmemektedir. Puzur-_{~kar'~n 6. y~l~nda} Ikua'n~n o~lu ~ldipi-~kar limum olup, Mahhur-ill ay_{~nda y~lhk faiz oran~~ %}

20 olarak görülür. Enlil-bni alacald_{~, Pilah-Suen}_{borçludur. Ancak, borç}

miktar~~ farkl~d~r. Hubur ay~nda ise, faiz oran~~ % 50 olup, A.Our-malik alacak- l~d~r.

Puzur-Aaur'un 7. y~l~nda Kuzallu ay~na tarihlenen üç senetten ikisinde faizsiz borç verilmi~~ birinde ise, y~ll~k faiz oran~~ % 30'dur. Asur takviminin 2. ay~ndan 5. ay~na kadar verilen borcun faiz oran_{~~ y~lbk % 26 kadard~r. 3. ayda} verilen borcun faizi yine % 30'dur. Alacald_{~~ ve borçlularm hepsi Asurlu} tüc-carlar oldu~undan y~ll~k normal faiz uygulanmaktad_~r.

Puzur-A«un~n krall~~~~ zaman~nda Anadolu'da Asurlu tüccrlar_~n

ticaret-lerini yo~un olarak sürdürdükleri anla_{~~lmaktad~r. Onun limumlan}

zama-n~na tarihlenen senetlerin bolca ele geçmesi kolonistlerin faaliyetlerinin bir göstergesi olmaktad~r. Y~ll~k faiz oranlar~ndaki de~i~menin borcu veren ki ~i-lere ba~l~~ oldu~unu zannediyoruz (Tablol).

3. Kral Naram-Suen Dönemi (M.Ö. 1872-1828/18)

Asur Kral Listelerinde Naram-Suen için verilen say_{~~ 4 rakam~yla son}

bulmaktad~t. Bu yüzden onun 44 veya 54 y_{~l hüküm sürmü~~ olaca~~~ belirdi-}

(11)

mi~tir". Kültepe'de bulunan limum listelerinde ise, 28. y~l~na kadar onun limumlann~n isimleri yaz~lm~~t~r 15. Bu y~lda II. tabakan~n son buldu~u yani Asurlu tüccarlar~n Kani< kkumunu terk ettikleri ve yakla~~k 35 y~ll~k bir ara-dan sonra tekrarara-dan gelerek Kan&te ticari faaliyetlerine ba~lad~klan bilin-mektedir. Nara~n-Suen babas~n~n erken ölümü üzerine kral olmu~~ ve zan-nedildi~inden çok fazla süre tahtta kalm~~t~r. Naram-Suen 'in limumlarn~a ta-rihlenen pek çok say~da senedin Kültepe'de bulunmas~~ iki ülke aras~ndaki ticari ili~kilerin devam etti~ini göstermektedir. Pek çok tüccar~ n bu dö-nemde Anadolu'da ticaretle u~ra~m~~~ oldu~u anla~~lmaktad~r.

Naram-Suen'in 1. y~l~ nda Papilum'in o~lu S'5-Suen limumdur. kInkim ay~ nda verilen borcun y~ll~k faizi % 15, Hubur ay~nda ise % 30'dur, alacald~~ ayn~~ ~ah~s olup, borçlu farkl~d~r. Qarrkum ay~nda ise, yine faiz oran~~ % 30'dur (Tablol).

Naram-Suen'in 2. y~l~nda limum Alahum'un o~lu ABur-malik'tir. Ab-s'arr -~~i ay~nda faiz oran~~ y~l~k % 16,6'd~r. libum, Qarr-a-tum, Kuzallu, Th~kum aylar~nda ise, % 30'dur.

Naram-Suen'in 3. y~l~nda o~lu A<<ur-imitti limum olup, Ab- .<arr ~~i ay~nda y~ll~k faiz oran~~ % 10'dur. Qarrkum, Kuzallu, Tinkum

ayla-r~nda ise, faiz oran~~ % 30'dur.

Naram-Suen'in 4. y~l~nda S.5-A<<ur'~n~~ o~lu Enna-Suen limumdur. MIti-ekallim ay~nda y~ ll~k faiz oran~~ % 20 olup, 'a sarratim ay~ nda % 15, Ab-.s'arini ay~nda bu rakam % 40'a ç~km~~t~r. Alljnkum, S'a sarratim, Kuzallu ay-lar~nda ise % 30'dur.

Naram-Suen'in 5. y~l~nda Alahum'un o~lu Akutum limumdur. Blti-ekallim ay~nda y~ll~ k faiz oran~~ % 10'dur. ~a sarratim ay~nda, % 20, <a kinkim ay~nda % 30, Kan warta ay~nda % 20, Kuzallu ay~ nda % 20, All ~ kum ay~nda ise % 10'dur. Y~l boyunca faiz oranlar~nda dalgalan~na vard~r. Ancak alacald~lann ço~u Enlil-Mni isimli ~ah~st~r (Tablol ).

Naram-Suen'in 6. y~l~nda ~rik~m'un o~lu, limumdur. Y~ll~k faiz oranlar~~ 13lti-ekallim ve a sarratim aylar~nda % 20, Ab-~arrani'de % 30, Karratu, Kan warta, aylar~nda % 20, Tinkum ay~nda % 15, Hubur ay~nda ise, % 16 olarak geçmektedir. Alacakl~lann hemen hepsi Enlil-Mni olup, bu

II Veenhof 2003, s. 45. 15 Veenhof 2003, s. 640.

(12)

436 _{H. AL~~ ~AH~N}

~ahs~ n y~ll~ k % 15 ve % 20 oran~ nda faizle borç verdi~i aç~ kça belli olmakta-d~r (Tablo 1).

Naram-Suen'in _{7. y~l~nda Kuda~~im'in o~lu ~di-abum limumdur. ga} sar-ratim _{ay~nda Enlil-Uni y~ll~k % 15 faizle borç vermektedir. Bild-ekallim} ay~nda % 30, Hubur ay~nda ise, DAM.GAR 'In y~ll~k % 20 faizle borç vermi~~ oldu~u görülüyor (Tablo 1).

Naram-Suen'in _{8. y~l~nda, ,.(i-Blum'un o~lu Sama limumdur. ~ibum} ay~nda verilen borcun faizi % 30, Qarrtum ay~nda ise, y~ll~k faiz oran~n~n % 20 oldu~u görülür.

Naram-Suen 'in _{9. y~l~nda limum Sukkalia'n~n o~lu ~li-alim'dir.} kintim _{ve Hubur aylar~nda verilen borcun y~ll~k faizi % 30, Mahhur-ill} ay~nda ise, % 13 oran~nda olup, alacakl~~ DAM.GAR isimli ~ah~st~r.

Naram-Suen'in _{10. y~l~nda ABur-malik'in o~lu Ern~amanim ll~numdur.} Mahhur-ili _{ay~nda verilen borcun faizi % 15, Kuzallu ay~nda % 20} oran~nda-d~r.

Naram-Suen'in _{11. y~l~nda limum Dunia'n~n o~lu Ennam-A.«ur'dur.} ~ibum ay~ nda verilen borcun faiz oran~~ % 16, QarrO-turn, Mahhur-ili, kintim AlMntum aylar~nda ise, % 30'dur (Tablol).

Naram-Suen'in _{12. y~l~nda limum Sü-~ftar'~n o~lu Enna-Suen'dir.} BEld-ekallim _{ay~nda verilen borcun faizi % 30, .s'a kil~ tin~~ ay~nda % 15,} Ab-garrk~i'de % 20, Qarrkum'da % 15'dir. Ab4arrO-ni ay~na tarihlenen iki bel-gede % 30 oran~nda faiz uyguland~~~~ görülür. Kan warta ay~nda % 5 faizle borç verilmi~tir. Enlil-Mni isimli ~ahs~n, Ab-.s'ar~~~i'de % 30, QarrOtum ay~nda ise % 15 faizle bu defa k -O-rurna borç verdi~i görülmektedir. Bu y~l içe-r~sinde faizlerdeki dalgalanmadan hareketle ekonomide bir istikrars_{~zl~~~ n} oldu~u söylenebilir (Tablol).

Naram-Suen'in _{13. y~l~nda Hannanarum limum olup, Hubur ay~na} ta-rihlenen senette faiz oran~~ belli de~ildir.

Naram-Suen'in _{14. y~l~nda ~di-Suen'in o~lu Dadia limum olup,} AffinO-tum _{ay~na tarihlenen senette ba~ka bilgi bulunmamaktad~r. (Tablol).}

Naram-Suen'in _{15. y~l~nda Kapada n~n= olup, Th~ tum ay~nda verilen} borcun faizi y~ll~k % 20'dir.

(13)

ANADOLU'DA FA~Z UYGULAMASI 437

Naram-Suen'in 16. y~l~nda ~~me-ASSur limum olup, ~ibum ay~nda verilen borcun faizi % 30 oran~ndad~r.

Naram-Suen 'in 20. y~l~nda ~di-abum limumdur. Ab-Sarrffi~i ay~ nda veri-len borcun faizi % 40 oran~ndad~r (Tablol).

Naram-Suen'in 28. y~l~nda Uzua'nun o~lu ~ü-Rama limum dur. Kültepe-'den Kuzallu ay~na tarihlenen bir senette geçer.

Naram-Suen 'in 29. y~l~nda, ~ddin-Suen DUMU ~ddin-Abum limum 'dur. Kültepe'den a sarratim ay~na tarihlenen bir senette geçer.

Nararn-Suen 'in 30. y~l~ nda, Suen-i~meanni limumdur. Mahhur-ili ay~na tarihlenen bir senette, 5 günlük vadeyle verilen borcun y~ll~k faizi % 20'dir. Bir ba~ka senette ise, borç ~a sarratim ay~nda verildi~inden, yeni limum he-nüz belirlenmedi~i için S'a qati ifadesi yer al~r, iki ay vadeyle verilen borcun faizi y~ll~k % 30'dur (Tablo 1).

Naram-Suen'in 31. y~l~nda, 1W3-ASSur D. Uzua limumdur. Tintum ay~na tarihlenen bir senette borcun Asur'dan dönü~te ödenece~i vurgulanm~~~ an-cak, faiz oran~~ kay~tl~~ de~ildir (Tablo).

Sonuç

Kuzey Mezopotamya'da Dicle nehri üzerinde önemli ticari yollar~n kav-~a~~nda bulunan Asur ~ehrinde ticaretin geli~mesine ba~l~~ olarak, likitidenin önemli oldu~u bir ortamda Asurlu tüccarlar faizli kredi sistemi uygulam~~-lard~r. Borç verilirken ba~tan faiz ilâve edilmekte ve borcun ödenmemesi du-rumunda, ayl~k olarak yeniden faiz ba~lat~lmaktad~r. Böylece ödenmeyen borçlardan do~acak zarar önlenmi~~ oluyordu. Asurlu tüccarlardan kalan tüm senetlerde faizden bahsedilmektedir. Asurlu tüccarlar~n kurduklar~~ Icrum dairesi faiz oran~n~~ belirlemektedir. Böylece yasal olarak faiz oran~n~n y~ll~k % 30 oldu~u biliniyor. lUrum dairesi tüccarlar~n her türlü menfaatlerini ko-ruyan bir kurum olarak borçlanmalarda da onlar~n yüksek faiz alt~nda ezil-memelerini sa~lamaktayd~. Ancak, yerli halka verilen borçlarda, herhangi bir s~n~rlama getirilmedi~inden, Asurlu tüccarlar, y~ll~k % 30'dan % 140'a kadar faizle borç vermi~lerdir. Yerli halk~n menfaatlerini koruyacak tek oto-rite olan ~ehir beylerinin, tüccarlara saraylar~n ihtiyac~~ olan mallar~~ sa~lama-lar~~ ve vergi ödemeleri ~art~yla ticarette her türlü serbestlik tan~masa~lama-lar~~ sonu-cunda, Asurlu tüccarlar yerlilerin aleyhine çok fazla kazanm~~lard~r. Yerlile-

(14)

438 _{H. AL~~ ~AH~ N}

rin haklar~ n~~ koruyan ba~ka bir müessese de bulunmad~~~ndan, Asurlu titc-carlar lehine sürekli sömürülmeleri söz konusu olmu~tur diyebiliriz.

Koloni Ça~~~ ad~~ verilen M.Ö. II. bin y~l~ n ilk çeyre~inde ticaretin bu ka-dar geli~mesiyle birlikte, toplumda elbetteki baz~~ banker ve tefecilerin or-taya ç~ kaca~~~ muhakkakur. Belgelerimizde sürekli alacakl~~ görünen ~ah~sla-r~n, k~sa vadeli ve dü~ük faizli borçlar veren bankerler oldu~u anla~~lmakta-d~r.

(15)

KISALTMALAR LISTESI

AKT 1 E. Bilgiç-H. Sever-C. Günbatu-S. Bayram, Ankara Kültepe

Tabletleri 1, Ankara1990.

AKT 2 E. Bilgiç-S. Bayram, Ankara Kültepe Tabletle~-i II, Ankara

1995.

AKT 3 E. Bilgiç-C. Günbatu, Ankaraner Kültepetafeln, (FAOS B-3)

Stutgart 1995.

ATHE B. Kienast, Die Altassyrischen Texte des Orientalischen

Seminars der Universitat Heidelberg und der Samml~~ng Erlenmeyer-Basel, Bei-lin 1960.

Bayram-Veenhof 1991-1992, S. Bayram-K. R. Veenhof, "Unpublised Kültepe Texts on Real Estate" JNES Ex °dente Lux, No: 32, 1991-1992, s. 92; Belge No: Kt. 84/k 169.

Bilgiç 1951 E. Bilgiç, "Çivi Yaz~l~~ iktisadi Metinlerde Faiz Meselesi", Belleten, C. XV. S. 59, (1951), s. 339-347.

BIN IV A.T. Clay, Letters and Transacdo~~s fro~n Capp.adocia,

Babylonian h~scriptions in the Collection of J.B. Nies /V, New Haven 1927.

BIN VI F.J. Stephens, Old Assiyrian Letters and Business

Documents, Babylonian h~scriptions in the Collection of J.B. Nies VI, New Haven 1944.

CCT Cuneiform Texts from Cappadocian Tablets in the British Museum.

Donbaz 1998 V. Donbaz, "Busines A.§ed an Anatolien Merchant", Afo XXXV, (1988) s. 48-58.

Edinburg S. Dalley, A Catalogue of the Akkadian Cuneiform Tablets

in the Collecdons of the Royal Scottisl~~ M~~set~m Edinburg with Copies of the Texts, Royal Scottisl~~ Musetun h~ formation Seri es, Art and Archaeology, 2. Edinburg, 1979.

EL G. Eisser-J. Lewy, Die altassyrichen Recl~ tsurkt~nden vom

Kültepe, Mitteilt~ngen der Vorderasiatisch-Aegptischen Gesellschaft 33. und 35. Leipzig 1930-35 (EL 1 und 2, wenn nach Sieten zitiert).

(16)

440 _{H. AL~~ ~AH~N} ICK I

ICK II

B. Hrozny, _{h~scriptions Cuneiformes dt~~ Kültepe 1,}_Praha 1952.

L. Matot~S, Inscripdons Cuneiformes du Killtepe II, _Praha

1962.

KTB 1 J. Lewy, _{Die Kültepetexte der Sammlung Rudolf Blanekertz,}

Berlin, 1929.

KTS I _{J. Lewy,}

Keilsclirifttexte in dell Antiken-Museen z~t Stanbul,

~stanbul 1926.

KTS II _{V. Donbaz,}_{Keilschrifttexte in den Antiken-Museen zu}

Stanbul, Stutgart 1989.

KUG _{K. Hecker,}_{Die Keilschrifttexte der Universitatsbibliothek}

Giessenunter Ben etzung nachgelanesser vorarbeiten von _J.

Lewy, Giessen 1966.

OIP 27 _{I. J. Gelb,}_{Inscriptions from Alishar and Vicinity, Oriental}

Institu Publications 27, _{Chicago 1935.}

POAT _{W.C. Gwaltney,}_{Jr. The Pennsylvania Old Assyrian Text,}

HUCA, Supplement _{3. Cincinnati 1983.}

PRAG I _{K. Hecker- G. Kryszat-L.MatoW,}

Prager Kiiltepe-Texte Kappadokische Keilschrift Tafeh~~ aus der SammIt~ngen der Karlsuniverstat Prag Praha, 1998.

RA _{Revue d'Assyriolog~e et d'Archeologie Orientale.}

TC II _{Fr. Tl~~~reau-Dangin,}_{Tablettes Cappadociennes, deuxieme}

sene Musee de Louvre, Paris 1928.

TC III _{J. Lewy,}_{Tablettes Cappadociennes troisieme sene Musee de}

Louvre, Paris 1935.

TMH 1 _{J. Lewy,} _{Die Keilschrifttexte aus Kleinasien, Texte t}

~ncl Materialien der Frat~, Leipzig 1932.

Veenhof 2003 K.R. Veenhof, _{The Old Assyrian List of Yem- Eponyms Irom}

Kart~m Kanish and its Chronological Implications, _Türk

Tarih Kurumu Yay~ n~, Ankara 2003, s. 6-10.

VS 26 _{K. Veenhof-E. K. Brandt,}

Vorderasiatiscl~e Schriftdenkn~aler der Staatlichen Museen zu Berlin, Heft XXVI, Altassyriche Tontafeln aus Kültepe Texte und Siegelabrollungen, _1992.

(17)

ANADOLU'DA FAIZ UYGULAMASI 441

Tablo I

Asur Krallar' garru-ki'n, Puzur-AMur ve Naram-Suen Zaman~nda Y~llara ve Aylara Göre Faiz Oranlar~~

&al~n Y~l~~ Umm Ad~~ Ay Ad~~ Faiz Alacald~~ Borçlu

Borç miluan Vade Belge No Sarru-Un'in 5. y~l~~ Puzur-~itar D. Sabazia Qarr'kum.rt '" 25 Ennu Dag~u~~ AS.4ur-1.71- awatim 40 mana temiz bak~r ICK 1. 143 arr~l-kn'in 6. y~l~~ PiSah-ill D. MM Kuzallu % 25 - Laban Brne-ABur 4 mana 15 Scqe1 gümü~~ ICK II 104 arr~~-kEn'in

10. y~l~~ Susaa Kuzallt~~

Amum~- bini DUMU Dad7~~ . 904 2/3 mana 2 Seqe1 m ~~ güü Ki. b/k arr~~-l~Z~l'in

11. y~l~~ Ammaea Kuzallu % 20

~lcilpi- AMur Enna-Mur ICK Il, 18 arr~~-k.En'in 12. y~l~~ ipl~urum D. ~li-elimi Hubur % 30 Ki. _{l~/k 44} arr~t-IcE~l'in 14. y~l~~ ~ll-tani D. ikfinum % 20 Puzur-~Star D. Pudadi~n. 1/3 mana 3 Seqel gil~n~ q ART 3, 20. arr~~-Un'in y~l~~ ill-lx;ini D. ikünu~n Kanwar~a % 20 Sallint • Aln~n~~ Puzur-Btar D. Pudadim 15 k-gel giunii~~ ART 3, 6ll arru-k~7m'in y~l~~ 5-Kiibum D. Susaal Sa sarratim % 20 Sanl~ - Ak~m Puzur-~Star D. Pudadim 1/3 mana 3 Sele' gümils ART 3, 60 Sarru-khl'in

15. y~l~~ (ahu _Uzinnum)

Bat~- ekallim ~7~-Kribur~~ 2 1/3 Seqe1 K~. gümü~~ 4 ay aik 507 arr~~-Un'in 16. y~l~~ Q~~qadi D. la kinlim Amur-A4Sur 20 1 /2 mana A n~um~~ gil~nüsii ART 3 ~an~~-k~7m'in 18. y~l~~ $5-~itar D.

gr~-Kittun~~ Kanwarta % 50 Zikir-ili

Pilah-Mtar D. S'mna Il 1/2 Seqe1 gümü~~ KI. ~~~/k 128 arr~~-l~kn'in y~l~~ r~-~l~ar D. r~-Kittun~~ BEIM ekallim % 30 Zikir-ili Puzur-AM~~r Butichn I 1/3 mana gümü~~ K~~ inik 113 arr~~-kEn'in y~l~~ Bazia D. $cp-alim KI. l~/k 259 arrt~-l~.2t~•i~~~ 19. y~l~~ Bazia D. ~ep-alim Ilabati D. Alia 2 mana gU~~~iis AKT 3, 38 Sam~-Un'in 19. y~l~~ Ilazia D. ~ep-alim ASSurm~alik CUM Ahu I mana 10 seqel ART 3, 38 $arr~l-k ~~'in 20. y~l~~ SB-Btar D. ~kr~num kakkabarm~n KI. b/l~~ Ilki

(18)

442 _{H. AL~~ ~AH~N}

&ak~l Y~l~~ Limum Ad~~ Ay Adi Faiz Alacal~ll Borçlu

Borç

miktan Vade Belge

No garru-kn'in

21. y~l~~ Abla D. gii-Dagan Tlnütum %30 gü-Adad Puzur-~Itar 2 1/3 mana 4 kqe1 gümü~~ 2 ay CCT 1 5a garru-k2n'in 21. y~l~~ la qati Abia

D. gü-Dagan la sarratim % 10 Zikir-ili Irrü _gümü~~11 §eqe1 Kt.~n/ _{k 119} garru-kün'in

22. y~l~~

Salia D.

gabakurani idim 1/3 mana

Kt. c/k 453 garru-k2n'in

23. y~l~~ ~bui-Adad D. Baqu~lint Kanwana TC 1 ₂₁

garru-kn'in

23. y~l~~ ~bni-Adad D. Baqunim Kanwarta KUG ₄₈

garru-kk~f in

23. y~l~~ ~bni-Adad D. Baqunim Kuzallt~~ %30 Puzur- _Suen Kunü _gümü~~Il mana 40 _hafta AKT 3, _Il

Sarr~~-kn'in

24. y~l~~ Al~madi D. Malktun-dar Qarratim PRAG

427 garru-kal'in 24. y~l~~ Alunarii D. Malkum-ar d AM~lütum Alahum gallim- Agur 2/3 ~nana 8 k qel gümü~~ 45 hafta PRAG 427 garru-k6l'in

24. y~l~~ Ahmadi D. Malkurn-dar All~lnütum

10 2/3 mana 8 kqel 45 hafta PRAG 427 Sarru-karl'in

24. y~l~~ Ahmadi D. Malkum-dar Mahhur-ill % 30

Kt.

~~/k

1817 garru-kn'in

25. y~l~~ Sukkallia Kanwana % 30 St~dada Alal~um 1/2 mana 13

hafta ATIIE 3 garru-ki.,n'in 25. y~l~~ Sukkallia D.

Menanim Qarratim ik5num Alabi~n _{saf gümü~~}12 mana 1 y~l Ki ~n/It 106 Sarru-kEn'ill 25. y~l~~ _Menanim la qati Sukkallia D. Mahlmr-ili % 30 TC 3 248 garru-k&l'in

y~l~~ Sukkallia D. Menanim AUl~ tu~n % 30 Miur- _hulul iküntun

23 mana 1/2 kqel gümü~~ 40 hafta AKT 1 3 garn~-n'in

25. y~l~~ _{Menani m}Sukkallia D. ia "ii la k:114nm Mqud~un

5/6 mana 2 kqel gümü~~ 22 hafta PRAG 427 Sarru-ktnfin

y~l~~ IdEna-A.I.It~rl D. Kubidi Tint~~~n gü-ilabrat

15 mana 9 1/2 kqel gil~nil~~ 40 hafta PRAG 427 garru-kEn'in

26. y~l~~ ila qati idi-MI t~~ r Zikir-ill % 40 CCT 5 _{18 A}

garn~-k6l'in 26. y~l~~ • ~dl-MIur Alfür~ t~nn Ennum-Mur, UTU §bülli 14 mana gümü~~ PRAG 591

(19)

ANADOLU'DA FA~ Z UYGULAMAS~~ 443

Kral~!' Y~l~~ Llmum Ad~~ Ay Ad~~ Faiz Alacak!' Borçlu

Borç miktar~~ Vade

Belge No

~arn~-kn'in

26. y~l~~ Icli-Allur Alldatu~n

bunun - Allur UTU- btit~i 14 mana gümü~~ Ki. c/k 512 ~arru-kn'in 26. y~l~~ ,

Idi-Allur Thr;~tum % 30 Pulukn Allur-t~ l- _awati~n _bak~rI talent 8 _hafta ATHE ₁ ~arru4cFn'int

26. y~l~~ Idi-M.411r Affintum

En~~~~m- Allur UTU -b.:~ni 14 mana gümü~~ KI. e/k 839 ~arru-kn'in 26. y~l~~ ~ dna-Allur D. Kubidi Kanwar~a 2/3 mana gümü~~ KI. ~ n/k 68 ~arru-kn'in 26. y~l~~ L~~~ qati ~dna - Allur D. Kubidi ~ibum BIN 4 207 a ~arru4ckn'in 26. y~l~~ idna-Allur D. Kubidi Th~kun~~ ICK 3 30B S arru-k ~l'in y~l~~ la qati !dna- Allur D. Kubidi All%~~ tu~n % 30 _{k/k 65}Ki ~arru-kn'in y~l~~ ~r~da D.

Ennanim ~ibun~~ % 40 Puzur-iltar

1 1/2 mana gümü~~ Ki. ~~/k. 1429 ~arru-kn'in 27. y~l~~ ~üda D. Ennanim Qarr'atun~~ % 60 KTB 1 4 ~arrmk61'in 27. y~l~~ Süda D. Ennanim Kuzallu BIN 4 61 ~arru-kIn'in 27. y~l~~ la qati ~üda D. Ennanim Belti-ekallim % 30 Allur-Umi D. Allur- ba-awatim 13 lege' gümü~~ Ki. nik. 1429 arru-k- n'i~~~ 27. y~l~~ la qati ~üda D. En La kin5iim % 30 61 nanim 1 1/2 mana gümü~~ BIN 4 ~arru-Un'in 27. y~l~~ la qati ~üda D. Ennanim ~a kintim % 30 Adima-t~un ~illia 3 mana temiz gümü~~ 1 y~l PRAG ₅₄₄ ~arr~~-Un'in 27. y~l~~ ~üda D. Ennanim Mahlu~r-ili % 20 n/k 1429 ~arr~~4can'in 27. y~l~~ Sada D. Ennanim 3 BIN 6 ~arru4tn'in 27. l'imumu ~i7~da D. Ennani~ n ~ibum %120 k/k 103 ~arru-kn'in 28. y~l~~ Al-%b D. Pilal~-A.Uur Ennama Mm 9 mana gümü~~ AKT 3, 61 ~arr~~-kEn'in 28. y~l~~ A14.113 D. Pilai~-M~ur Kuzallu % 30 Alabim ~a-~ltar 2 mana gümü~~ ~~ y~l Ki. c~k. 839 ~arr~~-k ~l'in 28. y~l~~ Al-tb D.

Pilal~~ Allur Hubur

KI. c/k 532

(20)

444 _{H. AL~~ ~AHIN}

Kral~nY~h Ll~num Ach Ay Ad~~ Faiz Alacakl~~ Borçlu

Borç

miktar~~ Vade Belge

No

Sarru-kkf in

28. y~l~~ Al-tüb D. Pilah-Atkr

Allünütum P~gu-kk~~ ~likutabbil 15 mana gümü~~ CCT 1 5B Sarn~-kk~'in 28. y~l~~ Pilah-Atkr Al-tüb D. _Allünütum % 30 ~~i-Btar 1 1/2 mana 2 kqel gümü~~ 20 hafta AKT 2 6 ~arr~~-"n'in

28. y~l~~ Al-tüb D. Pilah-Aikr Th~ütum % 30 ~ mlik-Ea 11 kqel _gümü~~

1429 Ki. n/k ~arru-k61'1n

28. y~l~~ Al-tüb D. Pilah-Aikr Tinütum KT. _{n/k 87}

~arni-Un'in

y~l~~ Al-tüb D. Pilah-Atiur Mahhur-ili % 30 A.Bur-tüb Sr~-Kr~bum 1 mana gümü~~ 1 ay 90/k _{254 a} Sarru-kn'in

y~l~~ Mkr-darniq D. Abarsisim ~ibum % 30 Ahu-qa

Enum- Atkr D. K~~rkur 10 kqel gümü~~ 15 hafta AKT 1 5 ~arn~-kn'in

29. y~l~~ ABur-damiq ' D. Abarsisim Kanwarta % 20

Ennum- Akr D. Hannanin~~ 10 kqe1 gümü~~ Ki. n/k 1429 ~arru-kn'in 29. y~l~~ Akkr-damiq

D. Abarsisim Kanwarta % 20 ~iimabia 19 1/2kqe1 gümü~~ Ki. ~~/k 1429 ~arru-kn'in 29. y~l~~ Aikr-damiq D. Abarsisim

Kanwana % 30 Amuru- _{ABur D. 111-} >Ani 1 mana 8 1/2 kqel gümü~~ KI_ c/k 839 ~arru-k2n'in 29. y~l~~ Mtur-damiq D. Abarsisim Sibum Atkr-~nalik D. Puzur-'kar 3 mana gümü~~ ATHE 55 ~arr~~-Un'in 29. y~l~~ Atkr-damiq

D. Abarsisim Kuzallu % O U~ur4a- Bur Atkr- ~R> X ~~ a gümü~~ AKT 2 6 Sarru-kn'in 29. y~l~~ Atkr-damiq D. Abarsisim A1.4arfani % 40 U~urta-~4tar Atkr- x X mana gümü~~ AKT 2 6 ~arru-"n'in

29. y~l~~ Atkr-darniq D. Abarsisim .rin .tum

~al~na-Adad D. &J- Hubur 3 mana 15 teqe1 gümüs 1 y~l 839 Ki. c/k ~arru-kn'in

29. y~l~~ Atkr-damiq D. Abarsisim Tinütum

Km.

cik

129 Sarru-Un'in

29. y~l~~ Atkr-damiq D. Abarsisim f.-„,“rr,a.tum 'c

Tml~~

110 B ~arru-Ickn'in

29. y~l~~ Atkr-clamiq D. Abarsisim Kuzallu _o~luZuba ve

14 1/2 kqel w~lmüs Ki. c/k 125 ~arru-kkl'in

29. y~l~~ D. Abarsisim Allünkum Mkr-damiq % 25 Amur-UTU Aisur- be-I-awatim Aikr-tüb 10 mana gümü~~ KI. c/k 33 antl4(211.in

29. y~l~~ A"ur-damici D. Abarsisim Allnkum % 30 ~li-bini D. Puzur-ABur 14 mana gümü~~ 5.5 l~afta Ki. c/k 39

(21)

ANADOLU'DA FA~Z UYGULAMAS~~ 445

Krahn VIII Lim= Ad~~ Ay Adi Faiz Alacald~~ Borçlu

Borç miktar~~ Vade Belge No arr~~-kn'in 29. y~l~~ Allur-damiq D. Abarsisim Afftl~ ttl~n % 30 Allur- darniq 9 lege' gümü~~ 5 hafta Kt c/k 839 arru-kn'ili 29. y~l~~ Allur-damiq D. Abarsisim AllIi~ittun Kt. c/k 512 Sw-ru-k ~~'in 29. y~l~~ Allur-damiq D. Abarsisim Ab-larrIini Ki. ~~ /k. 87; n/k. 1429 8arru-k6n'in 29. y~l~~ All~~ ~r-damig D. Abarsisim la kinttim % 30 ~n~di- ilum Allur-tib D. Kana 12 ma~la saf gümü~~ 53 hafta KTS Il 42 arrt~-Un'in 29. y~l~~ Allur-damig

D. Abarsisim la ki~rfttim Zikir-ili Ennanim

15 leciel gümü~~ Ki. tu/k 118 arru-kC'n'it~~ y~l~~ Allur-damiq D. Abarsisim Silma-libbi- Allt~r Suhari~n 2 2/3 mana gümü~~ 1 mana 5 legel 26 haf, Kt. c/lt 739 arn~-kZ~t'in

y~l~~ Puzur-Nirah ~ibum % 30

VS 26

91 B

Sarru-kF~n'in

30. y~l~~ Puzur-Nirah Qarratum % 30 Aumr-iltar

5 mana gümü~~ 20 hafta AKT 2 6 Sarru-k2n'in

30. y~l~~ Puzur-Nirah Qarratum % 57

ICK 3 16 a arru-l~kn'in

30. y~l~~ Puzur-Nirah Kanwarta

Ki. c/k 261 ~arru-k2n'in 30. y~l~~ la qati Puzur-Nirah Elti ekallim % 30 idi - Kiibum r.t~l~abia 2 mana gümü~~ 10 hafta Ki. m/k 147 ~arn~-IcEMin

30. y~l~~ Puzur-Nirah la sarratim % 30

~dna D. Ataa 5 mana gümü~~ I y~l KI. c/k 839 arrt~-Ice'n' in 30. y~l~~ ila qati _, Puzur-Nirah KI. c/k 635 arr~~-k ~~'in _Puzur-Nirah

3. y~l~~ 0 narmak Attur % 30 ~~ ncti- ilum Enlil-b5ni 60 D. ~ll-bni hafta 10 ~nana temiz Omil~~ ccr 6 9 a arru-kk~~~ 'in 30. y~l~~ ia qati Puzur-Nirah ta Icintim % 30 Puzur- ~ttar D - Laban Pilah-~ttar ikna 3 ~nal~a tamir bak~ r 15 hafta PRAG 684 30. y~l~~ arrt~-lik'n'in % Puzur-Nirah Mahhur-ili 30 Ennum- Attur Amur-Attur D. ~~ndilum 15 mana gümü~~ 66 l~afta PRAG 743 arn~-kn'in 31. y~l~~ Arnur-Attur D. Karla Qarratum % 20 Alahum Utur-ta- Attur D. Attur-malik 9 mana 14 teqe1 gümü~~ KI. c/k 839

(22)

446 _{H. AL~~ ~AHIN}

Kral~n Y~l~~ Limun~~ Ad~~ Ay Ad~~ Faiz Alacald~~ Borçlu

Borç

miktar~~ Vade Belge

No arn~-k(n~'ll~~

31. y~l~~ A~nur-A~Sur D. Karia Ka~rwarta KI. _{e/k 80}

.arr~~-k ~~'in

31. y~l~~ Arru~r-Aur D. Kana Kanwarta % 30

« _U~ur-k~- 'Star ri.stic~~~ 1 1/2 mana 1/2 fiegel gümü~~ Ki. n/k 1837 garru-k ~~'in

31. y~l~~ Anu~r-AVA~r D. Kana Ka~lwarta % 20 Atal~k un U~ur4a- _Ak~~~r _gümü~~1 ma~ la

Ki. c/Ic 41;c/k 839 S'sur~~-k211'in

31. y~l~~ D. Km-1a Am~~r-MSur Th~atum % 30 A.S.Sur-tab _{D. Usaria} 14 mana c/k gümü~~ 45 hafta41; Ki. KL e/k 80; arn~- ~~'in 31. y~l~~ fa qati Punur - A4§ur D. ICaria Mahlu~r-ill Ki. c~k 789 arr~~-kn'ill

31. y~l~~ Amur-A.§Sur D. Karla Mahl~ur-ili % 30 ~li-alum D.Amur- ~Star 1/2 mana 6 ~egel gümü~~ 6 hafta Kt.c/k 839 Sarru-kn'in 31. y~l~~ Amur-A.Uur

D. Kana Kanwarta % 30 Anu~r.ikar _gümü~~1/2 mana 6 _hafta AKT 2 ₆ arr~~-kn'in, 31. y~l~~ Amor-M.411r D. Karia Ab-Sarrani % 30 Ak4ur-tab D. Puzur- A.4.4ur 1 mana gümü~~ f hata 20 Ki. _c/k 839 Sarru-k.k~'in y~l~~ Amur-Mur

D. Karla Hubur % 30 a-Suen _gümü~~1/2 mana 6 _hafta ₆AKT 2 Sarn~-kk~ k~~ y~l~~ Buzuzu D. ~bbiSuen ~ibu~ n % 30 Pilah - A4.4~~r Eddin- Ak4ur 10 mana Taritar bak~n 13 hafta Ki. n/k 1831 arr~~-kn'in 32. y~l~~ Buzuzu D. ~bbi-Suen Qarratim % 30 - - _- PRAG 838 arr~~-kk~'in 32. y~l~~ Buzuzu D.

~bbi-Sue n Kuzallu % 30 A~nur-~kar

2/3 mana gümü~~ 15 hafta AKT 2, 6 arrt~-Ickn'in 32. y~l~~ Buzuzu D. ~bbi-Suen Kuzallu - htar.bni 18 §eqe1 gianCLI ATI IE 55 Sarru-kn'in 32. y~l~~ Buzuzu D.

~bbi-Suen Allanatum % 30 Ahatim S-ü-Ki-Ibm'

1/2 mana saf gümü~~ 1 ay

TC 3 228

Sarru-n'in

32. y~l~~ ~bbiSn Buz~rzu D. ue Allanatum -Adad-

Ida D bani 1/3 mana 5 kqe1 gümü~~ TC 3 258 arr~~-kn'in

32. y~l~~ Buzuzu D. ~bbi-Suen Ab4arr`mi -

BIN 4

27

Sarru-kk'n'in

33. y~l~~ Elki it.-Hula~r D. I lubur - IM.GAL

2/3 mana 5 kqel gümü~~ Ki. cik 270 arrl~-kkn'in

33. y~l~~ Elall r~-Hubl~r D. T-Inat= mc Mut- Puzur-

Qatatum ii-Anu~n 1/2 mana bak~r ICK 2 45

(23)

ANADOLU'DA FA~ Z UYGULAMASI 447

&al~n Y~l~~ Umum Ad~~ Ay M~~ Faiz Alacald~~ Borçlu

Borç miktar~~ Vade Belge No arri~-kal'in 33. y~l~~ F~-Hul~~~r D. Elli la sarratim - 30 5/6 mana gümü~~ 15 hafta K~. k/k 124 33. y~l~~ la qati i'l - flubt~r D. EI:t11 Bati-

ekalin~~ % 30 Uzua Alili

8 mana temiz bak~ r Ki ~~ /lc 1827 arn~-lc ~~'in 33. y~l~~ ~F~-Hubur D.

E1.7111 la ki~~ tim % 30 Puz~~r- ~l~ar X 20 hafta TC 3 212 Sarn~-In'in 33. y~l~~ Sil-Hubur D. EI.11 Al~-larr';~ni % 30 Kal~r- Aklur Huras.num D. ii-Anitn 15 legel gümü~~ 20 hafta TC 3 212 ~arru-k2n'in 33. y~l~~ il-Hubur D.

EU.11 Mal~hur-ili ~iit-Ea Lamassium

12 legel gümü~~ ART 1 I. S'arr~~-Un'in 34. y~l~~ ~li-lu-rabi D. Bazia All;k~~tun~~ DAM. GAR gal~n .- Allur 3 mana iz , gümü~~ 6 hafta TC 3 232 Sarru-kEn'in 34. y~l~~ ~li-lu-rabi D. Bazia Alt7~nkum - Ki. c~k 512 arru-k ~~ 'il~~ 34. y~l~~ ga qati ~li-§~~~ - rabi D. Bazia sarratim idi- Kübu~n Qatatim D. Malaba X mana gümü~~ 10 hafta Ki. tn/k 147 arru-kii~~'in

34. y~l~~ ~li-lu-rabi D.Bazia Al~-larr'a-~~i

Puzur-~l~ar ‘X6 Panaka D. Z~7~-b5ni 14 legel gümü~~ K~~ t~/k 1833 arr~~-ke'll'in 34. y~l~~ ~li-ki-t-abi D. Bazia Ab-larr5.ni % 30 BIN 4 174 arru-lc.En'in 34. y~l~~ ~ li-lu-rabi D. Bazia Ab-larlini Ki. I~~k 151 S arru-Un'in 35. y~l~~ Alal~um D. inah-ill Kanwarta % 30 Allur- emt~gi Ennum- Ah ~r 30 mana temiz bak~r 4 y~l ART 1 54 ~arru-kn'in 35. y~l~~ Alahum D. ~nah-ili Kanwarta ART 3, 59 arr~~-kEn'in 35. y~l~~ Alahum D. 'nah-ili Kuzallt~~ % 30 'Indi- atm, Kuzia 1/3 mana 1 legel palallum alt~n~~ 13 hafta ccr 6, 9 a ~arn~-Ital'in 35. y~l~~ Alahum D.

~ nah-ili Mal~hur ili - % 30 imdi- ilum ~da D. alc.lim Uzua 2 1/2 mana gümü~~ 4 hafta ART 1, 19 arrt~-kn'in 35. y~l~~ Alahum D. ~nah-ill % 50 Ennutn- Allur 2 1/2 mana gümü~~ Kt.c/k 780 arr~~-k&I'in 35. y~l~~ Alahum D. inah-ili - Abu-lallin~~ 1 mana gümü~~ Km. c/k 789 ~arru-ka l'in 35. y~l~~ Alal~um D. ~nah-ili la kinatim % 20 ur-~uuli Alll D. - baban 6 1/3 mana 8 legel gümü~~ Ki. c~k 839

(24)

448 _{H. AL~~ ~AHIN}

Krahn Y~l~~ Uzunu Ad~~ Ay Arl~~ Faiz _Alacakl~~ Borçlu

Borç miktar~~ Vade Belge No Sarr~~-kn'in 35. y~l~~ Alahum D. ~nah-ili Hubur % 30 Eddin-Ea ~salia Kurara 6 mana 15 gün~ii~~ keqel 1 y~l KI. e/k 839 arr~~-Ickn'in 35. y~l~~ Alahu~n D. ~nah-ili IMIti ekallim % 30 -1{ittu~~~~ 15 mana 18 keyel gümü~~ Ki. c/k 839 arn~-lz.n'in 36. y~l~~ T-ab-Akkur D.

17zharim Qar~kun~~ KUG ₁₆

arr~~-Ickn'in 36. y~l~~ Tk~-Alh~r D. r~l~arim Kanwarta 30 % _Lasuta ~dna-Akfur Saha 1 mana temiz gfuldi~~ 14 hafta Ki. 90/k 240 arri~-IcEn'in 36. y~l~~ Tr~b-ABur D. Süharim Tidtum PRAG 438 arr~t-lz.n'in 36. y~l~~ Ub-A.4.4ur D.

fil~arim Allk~ tum % 40 Btar- lamassl adia 1 ~nana gümü~~ ICK Il, 1 I • ~ rn.~-lt ~~ 'in 36. y~l~~ la qati T53- AtAt~r D. l'~harim 4a sarratizn Lagepu~ll Puzur-~ktar D. PUZ111- Akkur 1 ma~la gümü~~ KTS 2 47 ~arr~~-In'in 36. y~l~~ iT~b-Akkur D. ~.illarim Mahhur-ili % 30 DAM. GAR EunitmAs;ur Ve Bcradi 16 4egel gümü~~ 2 ay TM11 13 B arr~~-Iten'in 36. y~l~~ l5b-Ak4ur D. i'll~arim Abkar~ ni Ki. c/k 839 arr~~-k&I'in 36. y~l~~ ral~-Aktur D. 8l~arim Qarrkum _. Kt.90/ k 231 arr~~-kn'in 36. y~l~~ T-ah-Akkur D. Süharim Abkarrkni % 30 Baltukar Akul~i~n 1 /2 mana giunü~~ 1 y~l Ki. c/k 839 arr~~-k&I'in 36. y~l~~ Ub-Akkur D. iil~ari~~~~ Ab-garr.k~i % 30 Akkur-f;~b D. Ennan~ani~n I mana gümü~~ K~.c/k 839 arru-kk~'in 36. y~l~~ Tal~-Attur D. 17~l~arim Hubur Ki c/k 512 arr~~-k.n'i~~~ 37. y~l~~ Elki D. ikr~num Qar~itum Ki. e/k 80 arru-"n'il~~ 37. y~l~~ Elki D. ~kn~~tn Qarrtu~n % 30 ABur- i~nitti D. Alahum 17 mana gümü~~ 20 hafta K~. c/k 839 .çarr~~-it ~~~ 'in

37. y~l~~ ~kilnum Tin. .tun~~

Elki D. ₁ Akkur-tl~b /2 .tegel alt~n Ki c/k 442 Aarr~~-1( ~~'in 37. y~l~~ Elki D.

~kr~num Allk~titu~n A.Bur-tb

IT~b-A44ur Nur-Suen 1/2 mana gümü~~ 6 ay KI. cilt. 442

(25)

Kralm Y~l~~ Lim= Ad~~ Ay Ad~~ Faiz Alacalill Borçlu

Borç miktar~~ Vade Belge No ~arr~~-k ~ l'in 37. y~l~~ E1511

( Sangt~m) All5n5turn % 30 A.Ssurt5b- 6

Nubar-Sarri D. Kuzia 1 1/2 mana 2 1/2 ~eqe1 gümü~~ ay Ki. c/k 440 ~arru-kEn'in 37. y~l~~ ~ldinu~ n

E1511 D. _{la sarratim} _{% 30} Zuba D.

~~~ar-palil 12 mana gümü~~ 30 hafta Km. c/k 839 ~arru-kWin 37. y~l~~ Elf~ll D. ~künu~ n ks kin~Titim KI. c/k 512 ~arru-kn'in 37. y~l~~ E1511 D. ~künum Als-arri:tni. KTB 1 11 ~arru-k2n'in

37. y~l~~ El:B.1D.Mahhur-ill Birm~nn % 30

Pilah-Btar D. ~li-alim Assur-~nalik D. Unu Abla 30 ~na~ n~~ bak~ r 1/3 mana gümü ~~ 2 2/3 mana gümü~~ 1 y~l Kt. cik 839 Sar~l~-kül ~ 'in 37. y~l~~ Ekili D. ~künum

Sibu~n Eddin-ea _Kurara Alahum _AsSur-n5c15 12 1 /2 mana gümü~~ Ki_ c/k 680 ~arn~-kn'i~~~ 37. y~l~~ La qati E1511

D. ~kFum~n Mahhur-ili % 30 At4"~ r- t5k.15k~~~ Puzur-~star 2 1/2 talem 3 mana temiz bak~r 6 hafta AKT 1 47 Sarn~-Un'in 37. y~l~~ E1511 D. ~ldim~na Ilubur Km. n/k 1838 ~arn~4iFn'in y~l~~ EI511 D. ~kfinum Kuzall~~~

% 30 Kukula _IIIIII1 Ag~~ la _o~luVC 2/3 mana _gümü~~ 26 _hafta TM11 _{13 a} ~arn~-k2u'in

y~l~~

~ dl-abum D.

Narbitim Kanwarta % 30 All~~ niar

Eddi~~ - Msur 1 mana 10 seqel gümü~~ VS 26 120 ~arru-k&I'il~~ 38. y~l~~ ~aqad idi- abum D. Narhitim kt sarratim % 10 DAM. GAR Exklin - Msu r 1/3 mana temiz gümü~~ VS 26 120 ~arru-kn'in. 38. y~l~~ ~ di-abu~n D. NarbItirn Qarr5t~~~~~~ % 30 hindi-

ilmi An~ur-~star _{D. ~dna} 3 mana _gündi~~ 13 _hafta KTS 2 ₄₂ ~arn~-lin'in 38. y~l~~ ~di-abu~ n D. Narbilim Kanwarta ~~ndi- ilum A.S.Sur-fül) 20 mana gümü~~ 4 hafta KTS 2 42 ~arn~-kn'i~~~ 38. y~l~~ Idi-ab~l~n D. Narlüti~n Ilubur M4~~r- allisu • Isar-7.5 Il seqel günüls KI. c/k 442 ~arru-kiin'in 38. y~l~~ la qati idi - abu~n D. Narbitim Mahlu~r-ili % 30 Dalley _7; ~arru-k2n'in 38. y~l~~ ~ cli-abu~ n D. Narbi~tin~~ Plubur Ki c/k 440 BeIleten C. LXIX, 29

(26)

H. AL~~ ~AHIN

Kralu~~ Y~l~~ Lin~tun M~~ Ay M~~ Faiz Alacakl~~ Borçlu

Borç

miktar~~ Vade Belge No

~arru-k ~~'in 38. y~l~~ idi-abum D. Narbitim Hubur - - - - Ki. m/it 92 ~arn~-k2n'in 38. y~l~~ 1c11-abum D.

Narbitim % 30 X.X.Algur _gümü~~4 mana 40 _hafta AKT 2 ₆

~arn~-In'in

y~l~~

idi-abum D.

Narbitim Alabum D. Latarak

1/2 mana gümü~~ AKT 3, 37 ~arn~-Un'in y~l~~ Adad-büni D.

idi-A.4511r ~ibum Al~ur-tüb Al~ur-GAL 2/3 mana

gümü~~ TMH 18 E ~arru-kkn'in 39. y~l~~ Adad-büni D.

idi-Algur Tinütum % 30 Ahatum Mani- bak~m- Algur 2/3 mana temiz gümü~~ 3 ay KTS 1 45 B ~arn~~tEn'in 39. y~l~~ _Allur la qati Adad-

bini D. idi- D la saratim Algur-tüls Elali ve 'dala 5 leqe1 gümü~~ Ki. c/k. 440 garru-k&~' in 39. y~l~~ Aclad-büni D. idi-Ai~ur la kinütim 01P _{27, 29} ~arru-kEn'in 39. y~l~~ Adad-büni D.

icti-Allur Hubur % 26 ~li-alim Sukkalia D. _~di-Sue_n 3 1/2 mana saf bak~r 1 ay AKT 1, 43 ~arru-Ickn'in 39. y~l~~ Adad-bürli D.

idi-A.43w _{mana kalay}10 2/3

Ki. e/k 133

~arn~-Un'in

40. y~l~~ Alit~r-idi D Süli Kuzallu RA 59 _{36, 13}

~arru-itn'in

40. y~l~~ Allur-idi D ~fili Kl~zallu % 30 DAM. GAR

ikiippi- Algur 6 1/2 mana gümü~~ 23 hafta KTS 1, 44 c 5,arru-k2n'in 40. y~l~~ Allur-idi D ~üli Kuzallu - KTH 32 ~arru-kAn'in ~~ 40. y~ l~~ Algur-idi D

Sfili Kuzallu % 30 Adad- _~ululi Pusanim

1 mana 15 lege! gümü~~ AKT 1 . 40 ~arrt~-Ickn'in 40. y~l~~ Allur-idi D üli la sarratim - Alsur-ta~~ •

Elüli ve Idim 6 le gel alt~n

Ki.

c/it 442 Sarru-Un'in

40. y~l~~ la qati A~gur- idi D $üli la

sarratim % 30 k g- Kübum Sultkalii

50 mana bak~r 5 hafta Ki. ~n/k 147 Sarru-kAn'in 40. y~l~~ Aggur-idi D

Süli Mal~hur-ili % 30 Hamam _rum

Puzur-Algur, Agur- malik, Adad-~ululi 121/2 mana 6 geqel gümü~~ 7 hafta Ki. a/k 468 Sarru-kEn'in 40. y~l~~ Allur-idi D ~illi Ab-garrl~ni DAM.

GAR ~ata ~illi - Nar

4 mana 6 geqel gümü~~ 3 ay CCT 5 21 B Puzur-Allur'un 1. y~l~~ Algur-nüdü D. Puzur- Ana ~ibum % 30 POAT 23

(27)

ANADOLU'DA FAIZ UYGULAMASI 451

Krabn Y~l~~ Llmum M~~ Ay Ad~~ Faiz Alacakl Borçlu

Borç

miktan Vade BellIe No Puzur-A.Bur'un

1. y~l~~

ABur-u5d5 D. Puzur- Ana

All5n5tum ~ryiltar Ak~ur-malik _{D. Zuba} 1/3 mana

gümü~~ I ay KI. c/k 440 Puzur-Atiur'un 1. y~l~~ A.Bur-nicill D. Kinir- Ana Ab-§arr5ni % 30 Ennum- ABur Agur-resi 1 mana gümü~~ 3 hafta Ki. k/k 44 Puzur-MAur'un I. y~l~~ ABur-n5d5 D. Puzur- Ana

Hubur % 15 _GARDAM. - ABur-GAL _{D. Aguza} I 1 /2 mana 1/4 iec~el gümü~~ TMH 9c Puzur-A.Bur'un 1. y~l~~ Attur-r~kU D. P~rtur • Ana ~ib~un % 30 BIN 4 196 Puzur-A.Bur'un 1. y~l~~ Ak(ur-nWil D. Puzur- Ana ~ib~un % 30 bunun- A.Bur AL4t~r-mas~~i 1/2 mana 7 §eqe1 gümü~~ Ki. k/k 44 Puzur-A.Bur'un 1. y~l~~ ABur-~-f5d5, D. Puzur- Ana Tinkum KI. n/1( 1822 P~rzur-ABur'un 1. y~l~~ La qad A.Bur-_ A.Bur-_ nada D. Puzur-Ana Bati- ekallim % 30 Anad.

~ulu5 ~illi -Adad

40 mana temiz bak~r 3 ay

AKT 1 42

1. y~l~~

Puzur-A. Bur'un A.Bur-u5d5 D. Puzur- Ana

B elti

ekallim % 30 ~ii-131um Puzur-Ana 2 5/6 mana gümü~~ 10 hafta CCT 5 21 c Puzur-ABur'un y~l~~ A.Bur-n5d5 D. Puzur- Ana Abkarrmi % 30 AKT I, 56 Puzur-A.Bur'un y~l~~ Kubia D.

Karla ~ibum Putur-ill Adad-blini

5 teciel gi ~ . ~ nt_~l TC 3 234 Puzur-A_Bur'un 2. y~l~~ Kubia D. Karla ~ibum % 30 ~ur- GAL Mannu- l~zMum-AUL« X teqe1 gfut~f~~~ lav TMH I 9 A Puzur-Adur'un 2. y~l~~ Kubia D. Karla Qam-num Km. n/k. 1991 Puzur-A.Bur'~m 2. y~l~~ Kubia D.

Karla Km-~yi-arta ~cti~Suen D. Alalm~n 2 mana gümü~~ ICK 2 128 Puzur-A.Bur'un 2. y~l~~ Kubia D. Karla Tin5tum Saklia D. . ~7~-Ki-~b~un 3 1/3 mana ICK 2,125 Puzur-ABur'un 2. y~l~~ Kubia D. Karla Tirikt~m ABur- 15 ) T5b-Ai~ur D. (izi 1 1/2 kmel K~.J.G1

1 yil cik Ki. 440 Puzur-A.Bur'un

2. y~l~~

Kubia D.

Karla Tinkum Altur-t:ib

12 teqe1 gümü~~ Km. e/k 442 Puzur-Ai~ur'un 2. y~l~~ Kubia D. Karla k~~ kin5tim ICK 2. 125 Puzur-ABur'un 2. y~l~~ Kubia D. Karla 3a ki~~5um 90/k 193