TÜBİTAK Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi Kriterlerinin Girişimci Üniversitelerde Öne Çıkan Faaliyetler Açısından Değerlendirilmesi

(1)

TÜB‹TAK Giriﬂimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi

Kriterlerinin Giriﬂimci Üniversitelerde Öne Ç›kan

Faaliyetler Aç›s›ndan De¤erlendirilmesi

Evaluating the Criteria of TÜB‹TAK Entrepreneurial and Innovative University Index in Terms of the Prominent Operations of the Entrepreneurial University

Bar›ﬂ Uslu1 _{, Alper Çal›ko¤lu}2 _{, Fatma Nevra Seggie}3 _{, Steven H. Seggie}4

1_{Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, E¤itim Fakültesi, E¤itim Bilimleri Bölümü, Çanakkale} 2_{Çanakkale ‹MKB Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Çanakkale}

3_{Bo¤aziçi Üniversitesi, E¤itim Fakültesi, E¤itim Bilimleri Bölümü, ‹stanbul} 4_{ESSEC ‹ﬂletme Okulu, Cergy, Fransa}

İD İD

Bu çal›flman›n amac›; TÜB‹TAK Giriflimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi (TÜB‹TAK-GYÜE) gösterge setindeki kriterlerin, yüksekö¤retim dergile-rindeki makalelerde öne ç›kan giriflimci üniversite faaliyet alanlar› kapsam›n-da, teorik aç›dan de¤erlendirilmesidir. Bu amaç do¤rultusunkapsam›n-da, alanyaz›n te-melli teorik karfl›laflt›rma yap›lm›flt›r. Öncelikle, TÜB‹TAK-GYÜE ile ilgi-li bilgiler derlenmifl ve görsellefltirilmifltir. Ard›ndan, önde gelen yüksekö¤-retim dergilerindeki makalelere dayal› bir meta-sentez çal›flmas›n›n giriflim-ci üniversite faaliyet alanlar› konusundaki sonuçlar› görsellefltirilmifltir. Ana-liz aflamas›nda ise, oluflturulan flekillerden hareketle TÜB‹TAK-GYÜE gösterge seti ile seçili yay›nlarda öne ç›kan giriflimci üniversite faaliyet alan-lar› tablolaflt›r›larak karfl›laflt›r›lm›flt›r. Yap›lan teorik karfl›laflt›rmada, TÜB‹-TAK-GYÜE’deki befl kategorinin üniversiteler için öne ç›kan giriflimcilik faaliyetlerinden fazlas›n› içerdi¤i belirlenmifltir. TÜB‹TAK-GYÜE göster-ge setindeki bilgi/teknoloji üretimi, kurum d›fl› ortaklarla iflbirli¤i, araflt›rma fonu edinme miktar› ve fikri mülkiyet haklar›n›n edinimi gibi birçok kriter, temele al›nan meta-sentez çal›flmas› kapsam›nda, üniversitelerde öne ç›kan giriflimci faaliyetlerle do¤rudan örtüflmesine ra¤men baz› kriterlerin ise giri-flimci üniversite yap›s›na katk›s›n› ilk bak›flta anlamland›rmak hayli zor gö-rünmektedir. Ayr›ca; TÜB‹TAK-GYÜE kriterlerinin baz›lar› birden fazla giriflimci üniversite faaliyet alan›nda karfl›l›k bulurken, üniversitelerde yürü-tülen giriflimcilik ve yenilikçilik konusundaki ders say›s› ile dolafl›mdaki ö¤-retim eleman› ve ö¤rencilerin say›s›na iliflkin kriterlerin giriflimci üniversite faaliyet alanlar› kapsam›nda de¤erlendirilmesi tart›flmaya aç›kt›r. TÜB‹-TAK-GYÜE’ye yönelik bir baflka önemli nokta ise üniversitelerin fon ve kaynak havuzlar›n› çeflitlendiren faaliyetlerden elde ettikleri gelir miktar›n›n gösterge setine kriter olarak eklenerek ilgili endeksin kapsam›n›n geniflleti-lebilece¤idir. Sonuç olarak, TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setindeki kriterle-rin hangilekriterle-rinin teorik aç›dan yüksekö¤retim alan›nda karfl›l›k buldu¤unun ve bu kriterlerin hangi kategori alt›nda yer almas› gerekti¤inin ilgili uzman-lar ve karar vericiler taraf›ndan gözden geçirilmesi yerinde olacakt›r. Giri-flimci üniversite konusunda farkl› teorik çerçeveler ortaya koyan çal›flmalar-dan yararlan›larak yap›lacak benzer karfl›laflt›rmalar ise TÜB‹TAK-GYÜE kriterlerinin kapsam geçerli¤ini de¤erlendirmeye katk› sa¤layacakt›r.

Anahtar sözcükler:Giriflimci üniversite, giriflimci üniversite faaliyetleri, giriflimcilik gösterge seti, TÜB‹TAK endeksi, yüksekö¤retim makaleleri.

The purpose of this study is to theoretically examine the criteria of the TÜB‹TAK Entrepreneurial and Innovative University Index (TÜB‹TAK-EIUI) in terms of the prominent operational areas of the entrepreneurial university as reported by the relevant articles in higher education journals. For this purpose, a literature-based theoretical comparison was carried out. Firstly, the details related to the criteria of the TÜB‹TAK-EIUI were gathered and visualised. The results of a meta-synthesis study, which ana-lyzes articles from top higher education journals, on the operational areas of the entrepreneurial university were then visualised. In the analysis stage, drawing on this visualization, the criteria in TÜB‹TAK-EIUI and the operational areas of the entrepreneurial university were compared by cross-tabulation. The results of this comparison revealed that five cate-gories in the TÜB‹TAK-EIUI included more content than the prominent operational areas of the entrepreneurial university. Although many crite-ria in the TÜB‹TAK-EIUI (e.g. knowledge/technology production, col-laboration with external actors, obtaining research funds, and acquiring intellectual property rights) directly matched with universities’ prominent entrepreneurial operations outlined in the meta-synthesis study, the con-tribution of other criteria to the entrepreneurial university structure was difficult to observe at first sight. Moreover, some of the criteria in the TÜB‹TAK-EIUI fell into more than one operational area of the entrepre-neurial university, while linking two of them, the number of entrepreneur-ship and innovation courses in a university and the number of staff and students in mobility, to the entrepreneurial university operations was somewhat difficult. Another key point is that the indicator set of the TÜB‹TAK-EIUI could be enhanced by adding the amount of income from activities which diversify fund and resource pools in universities. To sum up, having experts and decision-makers evaluate the criteria of the TÜB‹TAK-EIUI with reference to the higher education literature, and identifying the appropriate categories for these criteria would be benefi-cial. Further studies examining the TÜB‹TAK-EIUI through different theoretical entrepreneurial university frameworks can contribute to the efforts toward measuring the content validity of the TÜB‹TAK-EIUI.

Keywords:Entrepreneurial university, entrepreneurial university operations, entrepreneurship indicator set, higher education articles, TÜB‹TAK index.

‹letiﬂim / Correspondence:

Doç. Dr. Bar›ﬂ Uslu

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Anafartalar Kampüsü, A2-2-11,

Bu makalenin at›f künyesi / Please cite this article as: Uslu, B., Çal›ko¤lu, A., Seggie, F. N., & Seggie, S. H. (2020). TÜB‹TAK giriﬂimci ve yenilikçi üniversite endeksi kriterlerinin giriﬂimci üniversitelerde öne ç›kan faaliyetler aç›s›ndan de¤erlendirilmesi.

Yüksekö¤retim Dergisi, 10(1), 1–11. doi:10.2399/yod.19.011

Bu makale oluﬂturuldu¤unda son y›l TÜB‹TAK-GYÜE’ye ait 2017 gösterge seti temele al›nm›ﬂt›r. TÜB‹TAK (2019) taraf›ndan

(2)

G

ünümüz dünyas›n›n rekabetçi yap›s›, üniversiteleri daha fazla say›da baflar›l› ö¤renciyi çekme, potansi-yeli yüksek akademisyenleri bünyesine katma ve farkl› kaynaklar› edinme konular›nda di¤er üniversiteler ile mücadele etmeye yönlendirmektedir. Bu mücadelede üniver-site yöneticileri di¤er üniverüniver-sitelerden daha nitelikli olduklar› iddialar›n› destekleyerek, yüksekö¤retim pazar›nda üstünlük elde etmek için genellikle kurumlar›n›n farkl› üniversite s›ra-lamalar›ndaki yerlerini kullanmaktad›r. Ço¤unlu¤u ticari olan birçok kuruluflun, üniversitelerin farkl› özelliklerini ölçmek üzere gerçeklefltirdi¤i bu tür s›ralamalar ise hem teorik temel-leri hem de kullan›lan veri toplama ve analiz yöntemtemel-leri üze-rinden fazlaca elefltirilmektedir.

Örne¤in; Times Higher Education (THE), Quacquarelli Symonds (QS), Shanghai Ranking (ARWU), Center for World University Rankings (CWUR), Consejo Superior de Investigaciones Científicas (Webometrics), US News, uni-Rank gibi flirketler taraf›ndan yap›lan uluslararas› üniversite s›ralamalar›n›n kulland›¤› kriterlerin, teorik aç›dan dünya öl-çe¤inde üniversite (world-class university) tan›mlamalar›nda öne ç›kan özelliklerle uyuflmad›¤› fleklinde elefltiriler söz ko-nusudur (Altbach ve Salmi, 2011; Shin ve Khem, 2013; Uslu, 2017a). Benzeri elefltiriler akademik birimler (Hollanda’dan Leiden Üniversitesi, Tayvan’dan Wageningen Üniversitesi gibi) taraf›ndan yap›lan uluslararas› üniversite s›ralamalar›na da yöneltilmektedir. Tüm bu kurulufllar ve akademik birim-lerce yap›lan s›ralamalar en çok ‘ö¤retim kalitesini yeteri ka-dar yans›tmad›¤›’ ve ‘mezunlar›n (özellikle mezuniyetleri son-ras› ilk y›l) ifle yerleflme oranlar› gibi önemli bilgileri içerme-di¤i’ elefltirileri ile karfl› karfl›ya kalmaktad›r (Shin, Toutkous-hian ve Teichler, 2011; Uslu, 2017b). Bu üniversite s›ralama-lar› ayr›ca ‘kriterlerin biniflikli¤i ve a¤›rl›kland›rma orans›ralama-lar›’, ‘akademik ün konusunda akademisyen ve iflveren anketlerinin güvenirli¤i/yanl›l›¤›/temsil gücü’ ve ‘kullan›lan istatistiklerin ifllemsel sorunlar›’ gibi yöntemsel yönlerden de s›kça elefltiril-mektedir (Bougnol ve Dula, 2015; Saka ve Yaman, 2011). Uluslararas› üniversite s›ralamalar› konusunda gerçeklefltirdi-¤i birçok farkl› çal›flmas›n›n sonuçlar›n› birlikte ele ald›¤› ma-kalesinde Soh (2017), bu tür s›ralamalarla ilgili öne ç›kan so-runlar›/hatalar› yedi bafll›kta özetlemifltir. Bu bafll›klar; sahte hassasl›k (spurious precision), a¤›rl›k uyumsuzluklar› (weight

dis-crepancies), varsay›msal karﬂ›l›kl› dengeleme (assumed mutual compensation), gösterge fazlal›¤› (indicator redundancy),

sis-temler aras› tutars›zl›k (inter-system discrepancy), gösterge pu-anlar›n›n özensizli¤i (negligence of indicator scores) ve s›ralama-larla toplam puanlardaki de¤iﬂiklikler aras›nda tutars›zl›k

(in-consistency between changes in ranking and overall) ﬂeklindedir.

Ülkemizde en kapsaml› (hem ulusal hem de uluslararas›) üniversite s›ralamas›n› yapan University Ranking by Academic

Performance (URAP) Laboratuvar›n›n yaln›zca akademik ç›kt›-lar› kullanarak akademik performansa dayal› s›ralamalar üret-mesi, URAP s›ralamalar›n›n teorik elefltirilerden uzak durmas›-n› sa¤lasa da bu s›ralamalar da benzerleri gibi birçok teknik elefl-tiri ile karfl› karfl›yad›r. URAP üniversite s›ralamalar›na geelefl-tirilen teknik elefltirilerin bafl›nda ise uluslararas› üniversite s›ralamas› için di¤er bilinen uluslararas› üniversite s›ralamalar›ndaki so-nuçlar ile önemli oranda gözlenen örtüflmezlik (Arkal›-Olcay ve Bulu, 2017), ulusal üniversite s›ralamas› için kullan›lan befl kate-gorideki puanlar›n (Makale, Toplam At›f, Toplam Bilimsel Do-küman, Doktora Mezun Ö¤renci Say›s› ve Ö¤renci/Ö¤retim Üyesi puanlar›) a¤›rl›kland›r›lmadan toplanmas› (Özbafl› ve Us-lu, 2018) ve URAP uluslararas› ve ulusal üniversite s›ralamala-r›nda kullan›lan kriterlerdeki farkl›laflmalar (Çak›r, Acartürk, Alaflehir ve Çilingir, 2015) gelmektedir. Yine Türk üniversitele-ri için strateji öneüniversitele-rileüniversitele-ri sunmak amac›yla URAP taraf›ndan yap›-lan s›ralama dahil farkl› uluslararas› üniversite s›ralama sistemle-rini inceleyen çal›flmalarda da (Arkal›-Olcay ve Bulu, 2016; Ko-nan ve Y›lmaz, 2017) yukar›da yer alan elefltirilerin benzerleri yer almaktad›r.

Alanyaz›ndaki tüm bu elefltiriler, uluslararas› üniversite s›ra-lamalar›n›n yan› s›ra; ö¤renciler, aileler, akademisyenler, üni-versite yöneticileri ve iflverenler gibi farkl› paydafllar›n›n üniver-sitelerin de¤iflik konularda baflar›lar›n› karfl›laflt›ran alternatif s›-ralama sistemlerini de dikkate almaya bafllamas›na neden ol-mufltur. Alternatif s›ralama sistemlerinin bafl›nda ise üniversite-leri giriflimcilik faaliyetüniversite-leri ve yenilikçi yaklafl›mlar aç›s›ndan de-¤erlendiren üniversite s›ralamalar› gelmektedir. Bu konuda p›lan en kapsaml› s›ralama ise Thomson Reuters taraf›ndan ya-p›lan “The World’s Most Innovative Universities [Dünyan›n En Yenilikçi Üniversiteleri]” s›ralamas›d›r. Reuters, üniversite-leri yenilikçilik özelliküniversite-leri bak›m›ndan Patent Baflvurusu (Patent

Volume), Patent Baﬂar›s› (Patent Success), Küresel Patentler (Glo-bal Patents), Patent At›flar› (Patent Citations), Patent At›f Etkisi (Patent Citation Impact), At›f Alan Patent Yüzdesi (Percent of Pa-tents Cited), Patentten Makaleye At›f Etkisi (Patent to Article Ci-tation Impact), Endüstri Makale At›f Etkisi (Industry Article Cita-tion Impact), Endüstri ‹ﬂbirlikli Makale Yüzdesi (Percent of In-dustry Collaborative Articles) ve WoS Ana Koleksiyonundaki

Toplam Makale Say›s› (Total Web of Science [WoS] Core

Collecti-on Papers) kriterlerini kullanarak Toplam Patent Baﬂvurular› (Total Patents Filed), Tescil Edilen Patent (Patents Granted) ve

Ticari Etki (Commercial Impact) kategorilerinde yapt›¤› puanla-maya dayal› olarak s›ralamaktad›r (Reuters, 2018). US News ta-raf›ndan da üst düzey üniversite yöneticilerine (college presidents

and provosts) ve ö¤renci kabul birimi dekanlar›na (admissions de-ans) yap›lan anket ile Amerika Birleﬂik Devletleri’ndeki

üniver-siteler “Most Innovative Schools [En Yenilikçi Okullar]” ﬂek-linde s›ralanmaktad›r (US News, 2018). Üniversiteleri

(3)

giriflim-cilik faaliyetleri ve yenilikçi yaklafl›mlar aç›s›ndan de¤erlendiren üniversite s›ralamalar›, uluslararas› üniversite s›ralamalar›na k›-yasla oldukça k›sa bir geçmifle sahiptir. Bu nedenle yap›lan kay-nak taramas›nda bu s›ralamalar› konu edinen yaln›zca gazete ve dergi haberleri ile karfl›lafl›lm›fl, fakat eriflilebilen kaynaklar çer-çevesinde herhangi bir akademik çal›flma tespit edilememifltir.

Ülkemizde ise üniversiteleri giriflimcilik ve yenilikçilik özellikleri bak›m›ndan TÜB‹TAK s›ralamaktad›r. Yaln›zca ilk 50 üniversiteye yer verilen Giriflimci ve Yenilikçi Üniver-site Endeksi kapsam›nda TÜB‹TAK, Türk üniverÜniver-sitelerini (i) Bilimsel ve Teknolojik Araflt›rma Yetkinli¤i, (ii) Ekonomik Katk› ve Ticarileflme, (iii) Fikri Mülkiyet Havuzu, (iv) ‹flbirli-¤i ve Etkileflim ile (v) Giriflimcilik ve Yenilikçilik Kültürü ka-tegorileri kapsam›nda toplam 100 puan üzerinden s›ralamak-tad›r (TÜB‹TAK, 2017). Resmi bir kurum olan TÜB‹-TAK’›n Giriflimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi’ndeki (TÜB‹TAK-GYÜE) yerlerine Türk üniversiteleri (örn. Bil-kent, Bo¤aziçi, Erciyes, Gebze Teknik, ‹stanbul fiehir, Mar-mara, Sabanc› ve Y›ld›z Teknik üniversiteleri) taraf›ndan bir övünç kayna¤› ve kurumsal baflar› göstergesi olarak birçok ha-ber içeri¤inde yer verilmifltir. Hatta TÜB‹TAK-GYÜE’de yer almay› stratejik bir amaç olarak benimseyen ve bu konuda TÜB‹TAK’›n gösterge setindeki faaliyetlere yönelen ve ön-celik veren üniversiteler de (örn. Ac›badem Mehmet Ali Ay-d›nlar, Çanakkale Onsekiz Mart, Düzce, ‹stanbul Kültür ve Trakya) mevcuttur.

Hem üniversitelerimiz hem de ö¤renciler baflta olmak üzere toplumsal kesimler için oldukça önemli olan TÜB‹-TAK-GYÜE kapsam›nda yaln›zca 50 üniversiteye ait toplam puanlar›n verilmesi bu s›ralaman›n metodolojik ve istatistiksel olarak incelenmesine olanak vermemektedir. Di¤er taraftan, TÜB‹TAK-GYÜE’de kullan›lan gösterge setindeki faaliyet alanlar›n›n teorik temelleri de¤erlendirmeye aç›k görünmek-tedir. Bu kapsamda eriflilebilen alanyaz›n çerçevesinde yap›lan taramada, TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setini do¤rudan konu alan bir çal›flmaya rastlanmam›fl olup, Türk üniversitelerinde-ki giriflimcilik faaliyetlerini de¤erlendiren (Bulut ve Aslan, 2014a), ‘Giriflimci Üniversiteler Endeksi’ bafll›kl› ölçme arac›-n›n kapsam geçerli¤ini analiz eden (Tekin, Geçkil ve Koyun-cuo¤lu, 2017), araflt›rma performans› ölçüm kriterlerini ince-leyen (Tamtekin-Ayd›n, 2017) ve üniversitelerin kalitesini be-lirlemeye yönelik bir yaklafl›m ortaya koyan (A¤›ralio¤lu, 2012) çal›flmalara rastlanm›flt›r.

Di¤er taraftan giriﬂimci üniversite kavram›, Clark’›n (1998) “Creating entrepreneurial universities: Organizational

pathways of transformation [Giriﬂimci üniversiteleri yaratma: Dö-nüﬂümün örgütsel yollar›]” kitab› ile birlikte günümüz

üniversi-telerini konu edinen çal›ﬂmalarda s›kça kullan›lan bir terim

halini alm›flt›r. Clark (1998) giriflimci üniversiteleri k›saca, hem kurumsal özerkliklerini ve finansal ba¤›ms›zl›klar›n› güç-lendirmek için öz-gelir/kaynak üretimine yönelen hem de ulusal ve uluslararas› boyutta ekonomik ve toplumsal geliflime katk›da bulunan üniversiteler olarak tan›mlamaktad›r. Ayr›ca, üniversite giriflimcili¤i ve akademik giriflimcilik ifadeleri de giriflimci üniversite kavram›n›n özünü anlamada önemli ipuç-lar› sunmaktad›r. Üniversite giriflimcili¤i, üniversitelerin ku-rumsal kimli¤i ile kurulmas›na öncülük etti¤i veya ortak ola-rak katk› sa¤lad›¤› (ço¤unlukla araflt›rma gelifltirme [AR-GE] odakl›) firmalar› ifade ederken, akademik giriflimcilik ise hem üniversite firmalar›n› hem de akademisyenler taraf›ndan ger-çeklefltirilen giriflimcilik kapsam›ndaki flirket kurma, dan›fl-manl›k hizmeti verme, sanayiye/ifl dünyas›na kontratl› ifl yap-ma, d›flsal araflt›rma fonlar›n› edinme gibi faaliyetleri ifade et-mektedir (Bulut ve Aslan, 2014a; De Silva, 2016; Mars ve Ri-os-Aguilar, 2010; Uslu ve Çal›ko¤lu, 2017). Giriflimci üniver-site kavram› da, giriflimcilik kapsam›nda de¤erlendirilen faali-yetlerin hem ilgili kurum hem de bu kurumda görevli akade-misyenlerce yüksek düzeyde gerçeklefltirildi¤i üniversiteleri tan›mlamak için kullan›lmaktad›r. Giriflimci üniversitelere iliflkin bu tan›mlarda yer alan özellikler do¤rultusunda, politi-ka, ekonomi ve yönetim alanlar›ndaki araflt›rmac›lar›n genel-likle giriflimcilik stratejileri ve refah oluflturma (Hitt, Ireland, Camp ve Sexton, 2001), flirketleflmifl giriflimcilik (Sharma ve Chrisman, 2007) ve iflletme temelli kuluçka merkezlerinin gi-riflimcili¤i destekleme rolleri (Mian, 1996) gibi konular üze-rinde durdu¤u görülmektedir.

Giriflimci üniversite, akademik giriflimcilik, üniversitelerde giriflimci faaliyetler gibi konular ise daha çok yüksekö¤retim alan›ndaki araflt›rmac›lar taraf›ndan ele al›nm›flt›r. Do¤al ola-rak da giriflimci üniversite kavram›n› derinlemesine inceleyen bu çal›flmalar›n önemli bir bölümü, alan› yüksekö¤retim olan dergilerde yay›nlanm›flt›r (Uslu, Çal›ko¤lu, Seggie ve Seggie, 2019). Sahip olduklar› etki de¤erleri (impact factor) ile yükse-kö¤retim alan›na yön veren dergilerdeki yay›nlarda öne ç›kan giriflimci üniversite boyutlar›n›n ise TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setinde yer alan faaliyetlerin teorik aç›dan de¤erlen-dirilmesine iyi bir temel sa¤lad›¤› söylenebilir. Böylesi bir kar-fl›laflt›rma, TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setinde yer alan faali-yetlerin giriflimci üniversite yap›s›na katk›lar›n›n en az›ndan teorik aç›dan gözden geçirilmesine yard›mc› olacakt›r. Bu ba¤-lamda, TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setindeki faaliyet alanlar›-n›n önde gelen yüksekö¤retim dergilerindeki yay›nlarda belir-tilen giriflimci üniversite faaliyet alanlar› ile karfl›laflt›r›larak teorik aç›dan de¤erlendirilmesi bu çal›flman›n amac›n› olufltur-makt›r.

(4)

Yöntem

Bu çal›flmada, TÜB‹TAK-GYÜE kriterlerini giriflimci üniversite faaliyet alanlar› ba¤lam›nda de¤erlendirebilmek için alanyaz›n temelli teorik karfl›laflt›rma yap›lm›flt›r. Öncelikle, in-ternet üzerinde duyurusu yap›lan TÜB‹TAK-GYÜE ile ilgili bilgiler derlenmifltir. Yüksekö¤retim dergilerinde öne ç›kan gi-riflimci üniversite faaliyet alanlar› konusunda ise daha önce ya-p›lm›fl olan bir meta-sentez çal›flmas› (Uslu vd., 2019) sonuçla-r›ndan yararlan›lm›flt›r.

Veri Kaynaklar› ve Analizi

TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setinde yer alan faaliyetler ile ilgili bilgilere TÜB‹TAK’›n web sayfas› üzerinden eriflilmifltir (TÜB‹TAK, 2017). Yüksekö¤retim alan›n›n önde gelen dergi-lerindeki giriflimci üniversite kavram›n› konu edinen makalele-rin sentezlendi¤i çal›flma ise, Uslu ve di¤erleri (2019) taraf›n-dan 25 makale üzerinden gerçeklefltirilmifltir. Uslu ve di¤erleri (2019, s. 5) taraf›ndan gerçeklefltirilen incelemeye dahil edilen 25 makalenin dergilere da¤›l›m›; Higher Education (13), Hig-her Education Research and Development (3), Research in Higher Education (2), Studies in Higher Education (2), Jour-nal of Higher Education Policy and Management (2), Higher Education Quarterly (2) ve Journal of Higher Education (1) fleklindedir.

Bu araflt›rmadaki analiz aflamas›n›n bafl›nda ise TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setindeki ana bafll›klar ve bu bafll›klar alt›nda yer alan faaliyetleri içeren bütünsel bir flekil oluflturulmufltur (TTTfiekil 1). Benzer flekilde, Uslu ve di¤erleri (2019, s. 291) ta-raf›ndan belirlenen giriflimci üniversite faaliyet alanlar› ve bu alanlar alt›nda yer alan faaliyetler de bütünsel bir flekle dönüfl-türülmüfltür (TTTfiekil 2). Sonras›nda ise oluflturulan flekiller te-mele al›narak, TÜB‹TAK-GYÜE gösterge seti ile yüksekö¤re-tim dergilerindeki yay›nlarda öne ç›kan giriflimci üniversite fa-aliyet alanlar› tablolaflt›r›larak karfl›laflt›r›lm›flt›r (TTTTablo 1). Yap›lan karfl›laflt›rmada; TÜB‹TAK-GYÜE’deki faaliyetler yo-rumsamac› yaklafl›m kullan›larak (Serrell, 2015), Uslu ve di¤er-leri (2019) taraf›ndan nitel sentezleme ile oluflturulmufl giriflim-ci üniversite faaliyet alanlar›na iliflkin teorik çerçeve kapsam›n-da de¤erlendirilmifltir.

Bulgular

TÜB‹TAK-GYÜE incelendi¤inde, üniversitelerin befl farkl› bafll›k alt›nda ald›klar› puanlar üzerinden s›raland›¤› gö-rülmektedir. Bu kategorik bafll›klar alt›nda yer alan faaliyetler-den üniversitelerin elde etti¤i puanlar a¤›rl›kland›r›larak topla-m› 100 puan olacak flekilde bir araya getirilmektedir. TÜB‹-TAK-GYÜE gösterge setinde yer alan kategoriler, bu

katego-rilerdeki faaliyet türleri ve her bir kategorinin 100 üzerinden a¤›rl›klar› TTTﬁekil 1’de özetlenmiﬂtir.

Uslu ve di¤erleri (2019) taraf›ndan, gerçeklefltirdikleri me-ta-sentez çal›flmas›nda, önde gelen yüksekö¤retim dergilerinde-ki yay›nlarda genel olarak belirtilen giriflimci üniversite faaliyet alanlar› ise dört bafll›k alt›nda toplanm›flt›r. Meta-sentez yakla-fl›m›na uygun olarak, Uslu ve di¤erleri (2019) taraf›ndan bu alanlara iliflkin herhangi bir a¤›rl›kland›rma amac› güdülmemifl-tir. Giriflimci üniversite yap›lanmas›na iliflkin bu dört faaliyet alan› ve bu alanlar alt›nda yer alan faaliyet türleri TTTfiekil 2’de belirtilmifltir.

TTTfiekil 2’de özetlenmifl olan alanlar alt›ndaki faaliyetler ile TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setinde yer alan faaliyet alanlar› karfl›laflt›rmal› olarakTTTTablo 1’e aktar›lm›flt›r. TTTfiekil 2’de yer alan faaliyetlerin bir bölümüTTTTablo 1 içerisinde birleflti-rilerek verilmifltir. TÜB‹TAK-GYÜE kapsam›ndaki faaliyetler ise giriflimci üniversite yap›s›na yapt›klar› katk›n›n belirginli¤ine dayal› olarak farkl› rakamlar ileTTTTablo 1’e yerlefltirilmifltir.

TTTTablo 1’e bak›ld›¤›nda ilk olarak, yüksekö¤retim dergi-lerindeki makalelerde s›kl›kla vurgulanan üniversitelerdeki giri-flimci faaliyetlerin büyük bir bölümünün birbiri ile iliflkili (hatta birço¤unun birbirlerinin tamamlay›c›s›) oldu¤u ve bu nedenle ilgili faaliyet alan› alt›nda rahatl›kla birlefltirilebildi¤i görülmek-tedir. Yine TTT Tablo 1’e göre, TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setindeki temel kategori bafll›klar› ile yüksekö¤retim alan›ndaki yay›nlarda öne ç›kan giriflimci üniversite faaliyet alanlar›n›n tam bir uyum sergilemedi¤i görülmektedir. Di¤er taraftan TTT Tab-lo 1, TÜB‹TAK-GYÜE’deki kategoriler alt›nda yer alan faali-yetlerin tamam›na yak›n›n›n yüksekö¤retim alan›nda öne ç›kan giriflimci üniversite faaliyetleri aras›nda karfl›l›k buldu¤unu be-lirtmektedir. TTTTablo 1’deki bir di¤er bulgu ise, TÜB‹TAK-GYÜE kapsam›ndaki faaliyetlerin önemli bir bölümünün, yüksekö¤retim dergilerindeki çal›flmalarda öne ç›kan faaliyet alanlar› temele al›nd›¤›nda, üniversitelerin giriflimcilik per-formans›na katk›lar› konusunda daha fazla aç›klamaya ihtiyaç oldu¤udur.

Tart›ﬂma, Sonuç ve Öneriler

Bu çal›flmada, Türkiye’deki üniversitelerin giriflimcilik ve yenilikçilik kapsam›ndaki baflar› düzeylerine göre TÜB‹TAK taraf›ndan yap›lan s›ralamada puan karfl›l›¤› olan faaliyetlerin teorik de¤erlendirilmesi yap›lm›flt›r. TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setindeki faaliyetlerin teorik olarak de¤erlendirmesin-de, etki de¤eri bak›m›ndan üst s›ralarda olan yüksekö¤retim dergilerindeki makaleleri birlikte inceleyerek giriflimci üniver-site faaliyet alanlar›n› belirleyen bir meta-sentez çal›flmas› te-mel al›nm›flt›r. Bu kapsamda, TÜB‹TAK-GYÜE gösterge seti

(5)

TTTﬁekil 1.TÜB‹TAK-GYÜE gösterge seti (Kaynak: TÜB‹TAK, 2017).

(6)

TTTTablo 1.TÜB‹TAK-GYÜE gösterge seti ile giriflimci üniversite faaliyet alanlar›n›n karfl›laflt›r›lmas›.

Giriﬂimci Üniversite Faaliyet Alanlar› TÜB‹TAK Giriﬂimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi Gösterge Seti Bilgi/Teknoloji Üretimi/Transferi

Kullan›ﬂl› bilgi üretimi ve bilgi/teknoloji transferi faaliyetleri •Faydal› model/endüstriyel tasar›m belge say›s› (FMH)1

•Lisanslanan patent/faydal› model/endüstriyel tasar›m say›s› (EKT)2

•Bilimsel yay›n say›s› (BTAY)3

•At›f say›s› (BTAY)3

•Ulusal ve uluslararas› bilim ödülü say›s› (BTAY)3

•Doktoral› mezun say›s› (BTAY)3

Akademik araﬂt›rma ve bilgi üretim merkezleri, kuluçka merkezi •Akademisyenlerin teknoparklarda, kuluçka merkezlerinde, TEKMER’lerde ortak veya hizmetleri ve yenilikçilik/giriﬂimcilik merkezleri ile bilim sahip oldu¤u faal firma say›s› (EKT)2

parklar› (Teknopark vb.) •Üniversite ö¤rencilerinin ya da son beﬂ y›l içinde mezun olanlar›n teknoparklarda, kuluçka merkezlerinde, TEKMER’lerde ortak veya sahip oldu¤u faal firma say›s› (EKT)2

•Akademisyenlerin teknoparklarda, kuluçka merkezlerinde, TEKMER’lerde ortak veya sahip oldu¤u firmalarda istihdam edilen kiﬂi say›s› (EKT)4

•Teknoloji Transfer Ofisi, teknopark, kuluçka merkezleri ve TEKMER’lerin yönetiminde çal›ﬂan tam zaman kiﬂi say›s› (GYK)4

D›ﬂsal Örgütlerle ‹ﬂbirli¤i

Endüstri, ifl dünyas›, özel sektör ve di¤er d›fl paydafllarla •Üniversite d›fl›na yönelik düzenlenen giriflimcilik, teknoloji yönetimi ve inovasyon iliflkiler ve araflt›rma iflbirlikleri/ortakl›klar› yönetimi e¤itimi/sertifika program› say›s› (GYK)1

•Üniversite-sanayi iﬂbirli¤inde yap›lan AR-GE ve yenilik projeleri say›s› (‹E)1

•Uluslararas› iﬂbirli¤i ile yap›lan AR-GE ve yenilik proje say›s› (‹E)1 Alternatif Gelir/Kaynak Üretme

Araflt›rman›n/bilginin ticarilefltirilmesi amac›yla •Akademisyenlerin teknoparklarda, kuluçka merkezlerinde, TEKMER’lerde ortak veya flirketler/teflebbüsler/küçük iflletmeler kurma sahip oldu¤u faal firma say›s› (EKT)2

•Üniversite ö¤rencilerinin ya da son beﬂ y›l içinde mezun olanlar›n teknoparklarda, kuluçka merkezlerinde, TEKMER’lerde ortak veya sahip oldu¤u faal firma say›s› (EKT)2

•Akademisyenlerin teknoparklarda, kuluçka merkezlerinde, TEKMER’lerde ortak veya sahip oldu¤u firmalarda istihdam edilen kiﬂi say›s› (EKT)4

•Teknoloji Transfer Ofisi, teknopark, kuluçka merkezleri ve TEKMER’lerin yönetiminde çal›ﬂan tam zaman kiﬂi say›s› (GYK)4

D›ﬂar›dan araﬂt›rma fonlar›n›n edinimi •AR-GE ve yenilik destek programlar›ndan al›nan proje say›s› (BTAY)1

•AR-GE ve yenilik destek programlar›ndan al›nan fon tutar› (BTAY)1

•Üniversite-sanayi iﬂbirli¤inde yap›lan AR-GE ve yenilik projelerinden al›nan fon tutar› (‹E)1

•Uluslararas› AR-GE ve yenilik iﬂbirliklerinden elde edilen fon tutar› (‹E)1 Fon ve gelir havuzunun çeﬂitlendirilmesi (e¤itim faaliyetlerinden

gelir elde etme, dan›flmanl›k sa¤lama, mezunlardan ve ba¤›flç›lardan gelir edinimi, yay›n ve etkinlik organizasyonlar›, üniversite hizmetlerinin ve ürünlerinin sat›fl› vb.)

Yenilikçi/Yarat›c› Mülkiyet Edinimi

Teknoloji transferi/lisanslama ofisleri •Teknoloji Transfer Ofisi yap›lanmas›n›n varl›¤› (GYK)1 Ticari markalar, patentler ve lisanslar arac›l›¤›yla •Patent baﬂvuru say›s› (FMH)1

fikri mülkiyet haklar›n›n edinimi/korunmas› •Patent belge say›s› (FMH)1

•Uluslararas› patent baﬂvuru say›s› (FMH)1

•Lisanslanan patent/faydal› model/endüstriyel tasar›m say›s› (EKT)2 Kategorilere Yerleﬂtirilemeyen TÜB‹TAK Endeks Göstergeleri

•Lisans ve lisansüstü seviyesinde giriﬂimcilik, teknoloji yönetimi ve inovasyon yönetimi ders say›s› (GYK)5

•Dolaﬂ›mdaki ö¤retim eleman›/ö¤renci say›s› (‹E)5

BTAY: Bilimsel ve Teknolojik Araflt›rma Yetkinli¤i; EKT: Ekonomik Katk› ve Ticarileflme; FMH: Fikri Mülkiyet Havuzu; GYK: Giriflimcilik ve Yenilikçilik Kültürü; ‹E: ‹flbirli¤i ve Etkileflim. 1_{Bir giriflimci üniversite faaliyet alan› içerisinde do¤rudan karfl›l›k bulan faaliyet}

2_{Birden fazla giriflimci üniversite faaliyet alan› içerisinde do¤rudan karfl›l›k bulan faaliyet} 3_{Bir giriflimci üniversite faaliyet alan› kapsam›nda katk›s› olan faaliyet}

4_{Birden fazla giriﬂimci üniversite faaliyet alan› kapsam›nda katk›s› olan faaliyet}

(7)

ile yüksekö¤retim dergilerindeki çal›flmalar›n meta-sentezi ile oluflan giriflimci üniversite faaliyet alanlar› karfl›laflt›r›lm›flt›r.

Yap›lan teorik karfl›laflt›rmada ilk olarak, hem yüksekö¤re-tim alan›ndaki yay›nlarda öne ç›kan giriflimci üniversite faaliyet alanlar›n›n hem de TÜB‹TAK-GYÜE’deki kategorilerin ken-di içlerinde birbirlerinin tamamlay›c›lar› oldu¤u görülmekte-dir. Araflt›rma temelli bilgi/teknoloji üretimi ve bu amaçla ku-rum d›fl› ortaklarla yap›lan iflbirli¤inin her iki teorik çerçevede de üniversitelerdeki giriflimcilik faaliyetlerinin ilk halkas›n› oluflturdu¤u söylenebilir. Ek olarak, yenilikçi bilgi ve teknolo-jilerin üretime aktar›lmas› sürecinde edinilen fikri mülkiyet haklar› ve öz-gelir üretimine yönelik di¤er faaliyetler, her iki teorik çerçevede de üniversitelerin giriflimci yap›lar›n›n ta-mamlay›c›s› konumundad›r.

Di¤er taraftan, TÜB‹TAK-GYÜE’de, temele al›nan teorik çerçevedeki giriflimci üniversite faaliyet alanlar›ndan farkl› ola-rak, Giriflimcilik ve Yenilikçilik Kültürü’nün de yer ald›¤› gö-rülmektedir. Bununla birlikte, üniversitelerde giriflimci yakla-fl›mlar›n yayg›nlaflt›r›lmas›, akademisyenlerin giriflimcilik f›rsat-lar› konusunda bilinçlendirilmesi ve ö¤rencilerin giriflimci özelliklerinin gelifltirilmesi gibi konular ise yüksekö¤retim ça-l›flmalar›nda (Bulut ve Aslan, 2014b; Eser ve Y›ld›z, 2015; Rus-sell, Atchison ve Brooks, 2008; Schulte, 2004; Walsh, Hargrea-ves, Hillemann-Delaney ve Li, 2015; Yaz›c›, 2015) daha çok gi-riflimcilik e¤itimi ve teflviki kapsam›nda de¤erlendirilmektedir. Bu kapsamdaki yay›nlarda öne ç›kan vurgu ise üniversitelerde-ki giriflimcilik e¤itimi ve teflviüniversitelerde-ki uygulamalar›n›n genellikle aka-demisyenlere ve ö¤rencilere giriflimcilik konusunda temel bilgi ve becerilerin kazand›r›lmas›n› amaç edindi¤idir. Bu anlamda, her ne kadar Clark (1998) taraf›ndan ‘giriflimcilik kültürünün entegrasyonu’ üniversitelerin giriflimci üniversite yap›s›na dö-nüflümünde tamamlay›c› boyut olarak ifade edilmifl olsa da, Gi-riflimcilik ve Yenilikçilik Kültürü boyutundaki faaliyetlerin üni-versitelerin giriflimcilik performans›na katk›lar› bak›m›ndan TÜB‹TAK-GYÜE kapsam›na dahil edilmesine iliflkin (teorik, metodolojik ve ba¤lamsal) gerekçelendirmenin sa¤lanmas›na ihtiyaç oldu¤u söylenebilir.

Ayr›ca, yüksekö¤retim alan›ndaki çal›flmalarda vurgulanan üniversitelerdeki giriflimci faaliyetlere göre TÜB‹TAK-GYÜE gösterge seti daha fazla say›da faaliyet türü içermekte-dir. Bu durumun, yüksekö¤retim dergilerindeki makalelerin büyük bölümünün k›s›tl› say›da üniversite örne¤i veya kat›-l›mc› gruplar üzerinden gerçeklefltirilirken TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setinin oluflturulmas›nda TÜB‹TAK taraf›n-dan YÖK, TÜ‹K gibi resmi kurumlar, farkl› bakanl›klar ve ifl dünyas›n› temsilen farkl› sendikalar›n temsilcileri ile rektör yard›mc›lar› (Trakya Üniversitesi, 2018) gibi üniversite içi ve d›fl› paydafllar›n görüfllerinin genifl bir yelpazede bir araya

ge-tirilmesinden kaynakland›¤› söylenebilir. Her ne kadar TÜ-B‹TAK’›n kulland›¤› kriterler için genifl bir kat›l›mc› grubun-dan görüfl al›nsa da, bu durumun TÜB‹TAK-GYÜE göster-ge setinde yer alan faaliyetlerin önemli bir bölümünün yükse-kö¤retim çal›flmalar›nda öne ç›kan giriflimci üniversite faaliyet alanlar›ndan ayn› anda birkaç›nda (ve ço¤unlukla benzeflme-yen kategori ve alanlar alt›nda) karfl›l›k bulmas›na neden ol-du¤u görülmektedir. TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setindeki bilgi/teknoloji üretimi, kurum d›fl› ortaklarla iflbirli¤i, araflt›r-ma fonu edinme miktar› ve fikri mülkiyet haklar›n›n edinimi gibi birçok gösterge, incelemeye temel al›nan yüksekö¤retim çal›flmalar›na dayal› teorik çerçevedeki giriflimci üniversite fa-aliyet alanlar› kapsam›nda aç›kça karfl›l›k bulmaktad›r. Di¤er taraftan, üniversitelerde yürütülen kurum içi giriflimcilik ve yenilikçilik konusundaki ders say›s› ile dolafl›mdaki ö¤retim elaman› ve ö¤rencilerin say›s› gibi baz› göstergelerin ise giri-flimci üniversite yap›lanmas›na potansiyel katk›lar› söz konu-su olsa da, bu tür göstergelerin temele al›nan çerçevedeki gi-riflimci üniversite faaliyet alanlar›n›n kapsam›yla tam olarak örtüflmedi¤i görülmektedir.

Yüksekö¤retim dergilerindeki çal›flmalara dayal› teorik çerçevede öne ç›kan giriflimci üniversite faaliyet alanlar›ndan ‘Bilgi/Teknoloji Üretimi/Transferi’ kapsam›nda TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setindeki (üç farkl› kategoriden puanlamaya dahil olan) befl faaliyetin de¤erlendirilebilece¤i görülmekte-dir. Bu befl puanlama alan›ndan faydal› modeller ve endüstri-yel tasar›mlar›n say›s›n› belirten belgeler do¤rudan kullan›l›fl-l› bilgi üretimin göstergesi olarak kabul edilebilir. Yine TÜ-B‹TAK-GYÜE kapsam›nda de¤erlendirilen patenti veya li-sans› al›nan endüstriyel modellerin ve tasar›mlar›n say›s›, üre-tim aflamas›na tafl›nan yenilikçi teknolojilerin ifadesi olarak giriflimci üniversitelerin ‘teknoloji transferi’ faaliyet alan› kap-sam›nda yer almaktad›r. Ayr›ca, TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setinde yer bulan akademisyenlerin, ö¤rencilerin ve mezunla-r›n üniversite merkezli teknoparklarda ve benzeri araflt›rma temelli üretim yap›lanmalar›nda sahip olduklar› firmalar›n sa-y›s›n›n da, üretilen bilgi ve teknolojinin transferi kapsam›nda üniversitelerin giriflimcilik hizmetlerinin güçlü bir iflareti ol-du¤u söylenebilir. Benzer flekilde; Reuters’in (2018) En Yeni-likçi Üniversiteler S›ralamas›’nda, Tamtekin-Ayd›n’›n (2017) üniversitelerin araflt›rma performans› ölçmede ve A¤›ralio¤-lu’nun (2012) üniversite kalitesini belirleme yaklafl›m›nda pa-tent baflvuru say›s› ile tescillenen papa-tent ve edinilen endüstri-yel lisans say›lar›n, Tekin ve di¤erlerinin (2017) kapsam ge-çerli¤ini inceledikleri giriflimcilik endeksinde ise hem patent ve lisans ediniminin hem de kuluçka merkezlerindeki üniver-site paydafllar›na ait AR-GE odakl› firmalar›n varl›¤›n›n önemli kriterler oldu¤u görülmektedir.

(8)

Ek olarak, TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setindeki puan karfl›l›¤› olan bilimsel yay›nlar›n, at›flar›n, bilimsel ödüllerin ve doktora mezunlar›n›n say›lar›n›n üniversitelerdeki bil-gi/teknoloji üretimi ile iliflkisi oldu¤u söylenebilir. Benzer fle-kilde, patent iliflkili at›flar›n, endüstri ortakl› makalelerin ve WoS kapsam›ndaki yay›nlar›n Reuters (2018) taraf›ndan ye-nilikçi üniversiteler için kriter olarak kullan›lmas›, etki de¤eri yüksek olan bilgi ve teknoloji transferi odakl› yay›nlar›n, ‘Bil-gi/Teknoloji Üretimi/Transferi’ faaliyet alan› kapsam›nda, giriflimci üniversite yap›s›n›n bir göstergesi olarak kabul edi-lebilece¤ini göstermektedir. Ayr›ca; at›f oranlar›yla birlikte yay›n say›lar›n›n üniversitelerin kalitesi (A¤›ralio¤lu, 2012), yay›n ve at›f say›lar›na ek olarak doktora mezunlar›nca üreti-len bilgi miktar›n›n ve bilimsel ödüllerin hem üniversitelerin araflt›rma performans›n› (Tamtekin-Ayd›n, 2017) hem de gi-riflimci üniversiteleri belirlemek (Tekin vd., 2017) için kriter olarak kullanan farkl› çal›flmalar›n varl›¤›, bu faaliyetlerin gi-riflimci üniversite s›ralamalar› kapsam›nda puanlanabilece¤ini do¤rular niteliktedir. Ayn› flekilde; Tekin ve di¤erlerinin (2017) uzman görüfllerine göre de¤erlendirme yapt›klar› Gi-riflimci Üniversiteler Endeksi kapsam›nda giGi-riflimcilik ile ilgi-li üniversite birimlerinde görevilgi-li personel say›s› ile akademis-yenlerin, ö¤rencilerin ve mezunlar›n sahibi veya orta¤› olduk-lar› firmalardaki çal›flan say›s›na bilimsel üretim merkezlerin-deki yo¤unlu¤un göstergesi olarak yer vermifl olmalar›, bu kriterlerin de üniversitelerin gerçeklefltirdikleri bilgi ve tek-noloji transferi miktar›n›n dolayl› göstergeleri olarak TÜB‹-TAK-GYÜE kapsam›nda puanlanabilece¤ini belirtmektedir.

‘D›flsal Örgütlerle ‹flbirli¤i’ kapsam›nda ise, temele al›nan yüksekö¤retim çal›flmalar›na dayal› teorik çerçevede öne ç›-kan faaliyetler ile TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setinde yer alan üniversite-sanayi iflbirli¤i veya uluslararas› iflbirlikleri ile gerçeklefltirilen AR-GE ve proje çal›flmalar›na iliflkin kriterler hem kategorik olarak hem de giriflimci üniversite yap›s›na katk› konusunda belirgin flekilde eflleflmektedir. Ayr›ca, TÜ-B‹TAK-GYÜE gösterge setindeki kategorilerden Giriflimci-lik ve YeniGiriflimci-likçiGiriflimci-lik Kültürü alt›nda yer alan, üniversite d›fl›na yönelik giriflimcilik ve inovasyon temal› e¤itimlerin de giri-flimci üniversitelerin ‘D›flsal Örgütlerle ‹flbirli¤i’ faaliyet alan› kapsam›nda de¤erlendirilebilece¤i görülmektedir. Üniversi-telerin devlet, endüstri ve ifl kurulufllar› ile sivil toplum örgüt-lerine giriflimcilik ve yenilikçilik e¤itimleri sunmas›, birçok çal›flmada (Bienkowska ve Klofsten, 2012; Dill, 1995; Duber-ley, Cohen ve Leeson, 2007; Hansson ve Mønsted, 2008; Mars ve Rios-Aguilar, 2010; Wardale ve Lord, 2016) bu ku-rum d›fl› [ve ço¤unlukla ücretli (De Silva, 2016; Provasi, Squ-azzoni ve Tosio, 2012)] e¤itimleri gerçeklefltiren akademis-yenlerin giriflimcili¤inin do¤rudan bir göstergesi olarak

gö-rülmektedir. Akademisyenlerin gerçeklefltirdi¤i bu tür e¤i-timlerin üniversiteler için kurum d›fl› potansiyel ortaklar ile tan›flma ve iflbirli¤i diyalo¤u gelifltirme f›rsatlar› sa¤lad›¤› da bir di¤er gerçektir. Bu anlay›fl do¤rultusunda, Tekin ve di¤er-lerinin (2017) oluflturduklar› Giriflimci Üniversiteler Endeksi kapsam›nda da üniversite d›fl›na yönelik giriflimcilik/yenilikçi-lik e¤itim sertifika programlar›n› bir kriter olarak kulland›kla-r› görülmektedir.

Uslu ve di¤erleri (2019) taraf›ndan oluflturulan teorik çer-çevedeki giriflimci üniversite faaliyet alanlar›ndan en kapsam-l› olan› ‘Alternatif Gelir/Kaynak Üretme’ olup, üniversiteler taraf›ndan üretilen kullan›fll› bilgi ve yenilikçi teknolojilerin ticarilefltirilmesi giriflimci üniversitelerdeki en önemli faali-yetlerden biri konumundad›r. Yukar›da bilgi ve teknoloji üre-timi kapsam›nda karfl›l›k bulan TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setindeki üniversitelerin giriflimcilik birimlerindeki personel say›lar›n›n, teknoloji merkezlerindeki akademisyen, ö¤renci ve de mezunlar›n sahip oldu¤u AR-GE firmalar›n say›lar› ile bu firmalardaki çal›flan say›lar›n›n, araflt›rma temelli ticari ifl-letmelerin kurulmas› ba¤lam›nda da giriflimci üniversite yap›-s›n›n bir göstergesi oldu¤u söylenebilir. Ek olarak; TÜB‹-TAK-GYÜE kapsam›nda puanlanan üniversite d›fl› araflt›rma destek kurulufllar›ndan, endüstriyel örgütlerden ve uluslarara-s› kaynaklardan edinilen proje fon tutarlar›, temele al›nan teo-rik çerçevedeki giriflimci üniversite faaliyetlerinden d›flar›dan fon edinme ile bire bir örtüflmektedir. Araflt›rma fonu edini-mini ayr›ca, A¤›ralio¤lu (2012) üniversite kalitesini ve Tamte-kin-Ayd›n (2017) araflt›rma performans›n› belirlemede kriter olarak de¤erlendirirken Tekin ve di¤erleri de (2017) Giriflim-ci Üniversiteler Endeksi kapsam›nda temel belirleyiGiriflim-cilerden biri olarak kullanm›flt›r.

Di¤er taraftan, d›flar›dan edinilen araflt›rma/proje fonla-r›ndan ayr› olarak, yüksekö¤retim alan›nda vurgulanan gelir havuzunun çeflitlendirilmesi kapsam›ndaki e¤itim faaliyetle-rinden, mezunlardan ve ba¤›flç›lardan, yay›n bas›m› ve etkin-lik organizasyonlar›ndan elde edilen gelir miktar›na TÜB‹-TAK-GYÜE gösterge setinde yer verilmemifl olmas›n›n, giri-flimci üniversitelerin belirlenmesinde eksik kalan bir nokta ol-du¤u söylenebilir. Bu konuda, genellikle her y›l üniversiteler taraf›ndan akademisyenlerin gerçeklefltirdikleri dan›flmanl›k hizmetlerine dair bilgilerin toplanarak bu bilgilerin üniversi-te gelirleri ve d›flar›dan edinilen fon miktarlar› ile birliküniversi-te farkl› birimlere (YÖK, TÜB‹TAK, TÜ‹K vb.) raporland›¤›-n› göz önünde bulundurmak ise ayr›ca önemli görünmekte-dir. Fakat, Tekin ve di¤erleri (2017) taraf›ndan kapsam geçer-li¤ini sorgulad›klar› Giriflimci Üniversiteler Endeksi çal›flma-s› ile Bulut ve Aslan’›n (2014a) oluflturduklar› akademik giri-flimcilik konusundaki teorik çerçevede yaln›zca dan›flmanl›k

(9)

hizmetlerine yer verilmifl olmas›n›n, gelir getirici alternatif faaliyetlerin giriflimci üniversite yap›s›na katk›lar›n›n ulusal alanyaz›nda yeteri kadar karfl›l›k bulmad›¤›n› göstermektedir. Bu ba¤lamda, TÜB‹TAK-GYÜE gösterge seti içerisinde ha-li haz›rda yer alan üniversitelerin resmi araflt›rma kurumlar›n-dan (TÜB‹TAK, Kalk›nma Ajanslar› vb.), uluslararas› kuru-lufllardan, sanayi ortakl›klar›ndan elde ettikleri gelirlerin yan› s›ra, third-stream/third-party income (üçüncül ak›m gelir) anla-y›fl›na paralel olarak (Estermann ve Pruvot, 2011; Prince, 2007), üniversitelerin ürettikleri alternatif gelir miktar›na ilifl-kin ek bir kritere daha yer verilmesi yetkililer taraf›ndan de-¤erlendirilebilir.

Önde gelen yüksekö¤retim dergilerindeki yay›nlarda vur-gulanan giriflimci üniversite faaliyet alanlar›ndan bir di¤eri de ‘Yenilikçi/Yarat›c› Mülkiyet Edinimi’ olup, fikri mülkiyet edi-nimi konusunda temel üniversite birimi olan teknoloji trans-fer ofislerinin (TTO’lar) varl›¤› TÜB‹TAK-GYÜE kapsa-m›nda de¤erlendirilmektedir. TÜB‹TAK-GYÜE ile büyük oranda benzerlik gösteren Tekin ve di¤erleri (2017) taraf›n-dan uzman görüfllerine dayal› olarak gelifltirilen Giriflimci Üniversiteler Endeksi’nde de TTO’lar›n yer edindi¤i görül-mektedir. Fikri mülkiyet haklar›n› garanti alt›na alma anlam›-na gelen patent ve lisans say›lar›anlam›-na da TÜB‹TAK-GYÜE’de yer veriliyor olmas›, üniversitelerin giriflimcilik performansla-r›n›n de¤erlendirilmesi ad›na ayr›ca önemlidir. Patent ve li-sans edinimi benzer flekilde hem Reuters’in (2018) Yenilikçi Üniversite kriterleri hem de araflt›rma performans›, giriflimci üniversite endeksi ve üniversite kalitesi ölçütleri (A¤›ralio¤lu, 2012; Tamtekin-Ayd›n, 2017; Tekin vd., 2017) aras›nda da yer almaktad›r. Her ne kadar patent edinimi daha düflük oran-da olsa oran-da, ulusal ve uluslararas› patent baflvurular›n›n say›, patent kapsam›nda de¤erlendirilebilecek çal›flmalar›n miktar› hakk›nda bilgi vermektedir. Bu bak›mdan, hem TÜB‹TAK-GYÜE hem de ulusal ve uluslararas› alternatif çal›flmalarda (Reuters, 2018; Tekin vd., 2017) patent baflvurular› giriflimci üniversite yap›s›n›n önemli bir göstergesi olarak kullan›lmak-tad›r.

Lisans ve lisansüstü düzeyde verilen giriflimcilik ve yeni-likçilik konusundaki ders say›s› ile dolafl›mdaki ö¤retim ela-man› ve ö¤rencilerin say›s› kriterleri ise TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setinin tamam›na yak›n›n› içeren Tekin ve di¤erleri-nin (2017) oluflturduklar› Giriflimci Üniversiteler Endeksi kapsam›nda da yer bulmas›na ra¤men yüksekö¤retim alan›n-da öne ç›kan giriflimci üniversite faaliyet alanlar› ile do¤rualan›n-dan ba¤daflmamaktad›r. Üniversiteler taraf›ndan verilen giriflim-cilik ve yenilikçilik dersleri ö¤rencilerin bu konuda bilgi ve beceri edinimine katk› sa¤lasa da bu tür derslerin giriflimci üniversite faaliyet alanlar› kapsam›nda herhangi bir faaliyete

do¤rudan ne kadar katk› sa¤lad›¤›n›n tart›fl›lmas›na ihtiyaç bulunmaktad›r. Bulut ve Aslan (2014a) taraf›ndan da gelifltir-dikleri Üniversite Giriflimcili¤i bafll›kl› teorik çerçevede lisans ve lisansüstü programlara Giriflimci Üniversite k›sm›nda de-¤il, Giriflimcilik E¤itimi k›sm›nda yer verildi¤i görülmekte-dir. Dolafl›mda olan akademisyenlerin ve ö¤rencilerin ise araflt›rma ve ö¤retim konular›nda üniversitelerin hem ulusal hem de uluslararas› paydafllarla (özellikle de yurtd›fl›ndan üni-versitelerle) ortak çal›flmalar ve programlar›n gelifltirilmesi ad›na önemli bir etken oldu¤u bilinmektedir (Çetinsaya, 2014). Di¤er taraftan, yurtd›fl› araflt›rma ziyareti ve uluslara-ras› ortakl› proje desteklerinin ülkemizde oldukça s›n›rl› oldu-¤u (Atila, Özeken ve Sözbilir, 2015; Çal›ko¤lu, 2017) ve aka-demisyenlerin/ö¤rencilerin Türkiye d›fl›na-içine hareketlili-¤in büyük bölümün Avrupa Birli¤i destekli Erasmus(+) De¤i-flim Program› kapsam›nda e¤itim vermek veya almak amac›y-la gerçeklefltirildi¤i birçok çal›flmada (Erdo¤an, 2014; O¤uz, 2013; Ya¤c›, Çetin ve Turhan, 2013) ifade edilmifltir. Bu ne-denle, dolafl›mda yer alan akademisyenlerin ve ö¤rencilerin do¤rudan üniversitelerdeki giriflimcilik faaliyetlerine kat›ld›-¤›n› iddia etmek oldukça zordur.

Yukar›da dile getirilen noktalar bir bütün olarak incelen-di¤inde; TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setinde yer alan kriter-lerin tamam›na yak›n›n yüksekö¤retim dergikriter-lerindeki yay›n-larda öne ç›kan giriflimci üniversite faaliyet alanlar› ile örtüfl-tü¤ü görülmektedir. Di¤er taraftan, TÜB‹TAK-GYÜE’deki birçok faaliyet, TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setinde yer ald›-¤› kategorilere denk gelen giriflimci üniversite faaliyet alanla-r› yerine farkl› alanlar alt›nda karfl›l›k bulmaktad›r. Bu neden-le, TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setindeki kriterlerin hangi kategori alt›nda yer almas› gerekti¤inin ilgili uzmanlar ve ka-rar vericiler taraf›ndan gözden geçirilmesi yerinde olacakt›r. TÜB‹TAK-GYÜE’ye yönelik bir baflka önemli nokta ise üni-versitelerin fon ve kaynak havuzlar›n› çeflitlendiren faaliyet-lerden elde ettikleri gelir miktar›n›n gösterge setine kriter olarak eklenerek ilgili endeksin kapsam›n›n geniflletilebilece-¤idir. Ayr›ca, giriflimcilik e¤itimi ve teflviki kapsam›ndaki ders ve seminer türü faaliyetler ile dolafl›mdaki akademisyen/ö¤-renci kriterlerinin TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setindeki ye-rinin gözden geçirilmesi de önemli görünmektedir.

TÜB‹TAK-GYÜE kapsam›ndaki faaliyetlerin teorik de-¤erlendirmesinin yap›ld›¤› bu çal›flmada ise önde gelen yükse-kö¤retim dergilerindeki yay›nlarda s›kl›kla vurgulanan üniver-sitelerdeki giriflimci faaliyetler temele al›nm›flt›r. Bu durum; söz konusu yay›nlar›n çal›flma gruplar›n›n s›n›rl› say›da örne¤e ve-ya k›s›tl› örneklemlere dave-yal› olmas›n›n, giriflimci üniversite fa-aliyet alanlar›na iliflkin temele al›nan teorik çerçevenin de k›s›t-l›l›klar tafl›yabilece¤ini göstermektedir. Farkl› çal›flmalarda

(10)

oluflturulan giriflimci üniversite konulu teorik çerçeveler ile TÜB‹TAK-GYÜE gösterge setinin benzer flekilde karfl›laflt›r›-larak gözden geçirilmesi, böylesi bir k›s›tl›l›¤› azaltacakt›r. TÜ-B‹TAK-GYÜE gösterge setindeki faaliyetlere iliflkin yap›lacak bu tür teorik karfl›laflt›rmalar için OECD (2012) taraf›ndan ge-lifltirilen “A Guiding Framework for Entrepreneurial Universi-ties” veya Gómez-Gras, Pastor-Ciurana, Galiana-Lapera, Mi-ra-Solves ve Verdú-Jover (n.d.) taraf›ndan (Avrupa Birli¤i Pro-jesi kapsam›nda inceledikleri) farkl› kaynaklardaki kriterleri bir araya getirerek oluflturulan akademik giriflimcilik göstergeleri kullan›labilir. Ayr›ca; TÜB‹TAK-GYÜE kapsam›nda üniversi-telerin farkl› kategorilerden ve bu kategoriler alt›ndaki faaliyet-lerden al›nan puanlar araflt›rmac›lar ile paylafl›l›rsa, TÜB‹-TAK-GYÜE’nin istatistiksel aç›dan da yap› geçerli¤ini ve gü-venirli¤ini destekleyici çal›flmalar yap›labilir.

Kaynaklar

A¤›ralio¤lu, N. (2012). Türkiye’de üniversitelerin kalitesini belirlemek için bir yaklaﬂ›m. Yüksekö¤retim ve Bilim Dergisi, 2(3), 147–165.

Altbach, P. G., & Salmi, J. (Eds.). (2011). The road to academic excellence: The

making of worldclass research universities. Washington, DC: The World

Bank.

Arkal›-Olcay, G., & Bulu, M. (2016). Uluslararas› üniversite s›ralama endekslerinde Türk üniversitelerinin yeri. Yüksekö¤retim Dergisi, 6(2), 95–103.

Arkal›-Olcay, G., & Bulu, M. (2017). Is measuring the knowledge creation of universities possible? A review of university rankings. Technological

Forecasting & Social Change, 123, 153–160.

Atila, M. E., Özeken, Ö. F., & Sözbilir, M. (2015). Akademisyenlerin yurt d›ﬂ› burs ve destek programlar› hakk›ndaki görüﬂleri. Yüksekö¤retim ve

Bilim Dergisi, 5(1), 68–79.

Bienkowska, D., & Klofsten, M. (2012). Creating entrepreneurial net-works: Academic entrepreneurship, mobility and collaboration during PhD education. Higher Education, 64(2), 207–222.

Bougnol, M.-L., & Dula, J. H. (2015). Technical pitfalls in university rank-ings. Higher Education, 69(5), 859–866.

Bulut, Ç., & Aslan, G. (2014a). Üniversitelerde gerçekleflen giriflimcilik faaliyetlerinin de¤erlendirilmesi. Uluslararas› Yönetim ‹ktisat ve ‹flletme

Dergisi, 10(22), 119–120.

Bulut, Ç., & Aslan, G. (2014b). Üniversitelerde giriﬂimcilik e¤itimi. Sosyal

ve Ekonomik Araﬂt›rmalar Dergisi, 14(27), 1–20.

Clark, B. R. (1998). Creating entrepreneurial universities: Organizational

path-ways of transformation. Oxford: Pergamon.

Çak›r, M. P., Acartürk, C., Alaﬂehir, O., & Çilingir, C. (2015). A compara-tive analysis of global and national university ranking systems.

Scientometrics, 103(3), 813–848.

Çal›ko¤lu, A. (2017). Factors influencing faculty involvement in

internationaliza-tion: A mixed methods study on rationales, incentives and barriers.

Unpublished doctoral dissertation, Çanakkale Onsekiz Mart University, Çanakkale.

Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslararas›laﬂma: Türkiye

Yüksekö¤reti-mi için bir yol haritas›. Eskiﬂehir: Anadolu Üniversitesi Bas›mevi.

De Silva, M. (2016). Academic entrepreneurship and traditional academic duties: Synergy or rivalry? Studies in Higher Education, 41(12), 2169– 2183.

Dill, D. D. (1995). University–industry entrepreneurship: The organiza-tion and the management of American university technology transfer units. Higher Education, 29(4), 369–384.

Duberley, J., Cohen, L., & Leeson, E. (2007). Entrepreneurial academics: Developing scientific careers in changing university settings. Higher

Education Quarterly, 61(4), 479–497.

Erdo¤an, A. (2014). Türkiye’de yüksekö¤retimin gündemi için politika önerisi. Yüksekö¤retim ve Bilim Dergisi, 4(1), 1–17.

Eser, G., & Y›ld›z, M. L. (2015). Türkiye’de giriﬂimcilik araﬂt›rmalar›n›n oda¤› nedir? Yaz›n üzerine bir inceleme. Marmara Üniversitesi Öneri

Dergisi, 11(43), 91–117.

Estermann, T., & Pruvot, E. B. (2011). Financially sustainable universities II:

European universities diversifying income streams. Brussels: European

University Association Asbl.

Gómez-Gras, J. M., Pastor-Ciurana, J. T., Galiana-Lapera, D., Mira-Solves, I., & Verdú-Jover, A. J. (n.d.). Indicators of academic

entrepreneur-ship: Monitoring determinants, start-up activity and wealth creation. 12

Mart 2019 tarihinde <https://studylib.net/doc/18499301/indicators-of-academic-entrepreneurship> adresinden eriﬂildi.

Hansson, F., & Mønsted, M. (2008). Research leadership as entrepreneur-ial organizing for research. Higher Education, 55(6), 651–670. Hitt, M. A., Ireland, R. D., Camp, S. M., & Sexton, D. L. (2001). Strategic

entrepreneurship: Entrepreneurial strategies for wealth creation.

Strategic Management Journal, 22(6–7), 479–491.

Konan, N., & Y›lmaz, S. (2017). Üniversitelerin s›ralanma ölçütleri ve Türkiye üniversiteleri için öneriler. Yüksekö¤retim ve Bilim Dergisi, 7(2), 200–210.

Mars, M. M., & Rios-Aguilar, C. (2010). Academic entrepreneurship (re)defined: Significance and implications for the scholarship of higher education. Higher Education, 59(4), 441–460.

Mian, S. A. (1996). Assessing the value-added contributions of university technology business incubators to tenant firms. Research Policy, 25(3), 325–335.

OECD (2012). A guiding framework for entrepreneurial universities. 12 Mart 2019 tarihinde <https://www.oecd.org/site/cfecpr/EC-OECD%20 Entrepreneurial%20Universities%20Framework.pdf> adresinden eriﬂildi.

O¤uz, G. (2013). Academic mobility between European Union countries and Turkey. Yüksekö¤retim Dergisi, 3(3), 151–164.

Özbaﬂ›, D., & Uslu, B. (2018). Türk üniversiteleri s›ralama göstergelerinin a¤›rl›kland›r›lmas›: University Ranking by Academic Performance (URAP) Türkiye Genel S›ralamas› örne¤i. Üniversite Araﬂt›rmalar›

Dergisi, 1(2), 62–70.

Prince, C. (2007). Strategies for developing third stream activity in new university business schools. Journal of European Industrial Training,

31(9), 742–757.

Provasi, G., Squazzoni, F., & Tosio, B. (2012). Did they sell their soul to the devil? Some comparative case-studies on academic entrepreneurs in the life sciences in Europe. Higher Education, 64(6), 805–829. Reuters (2018). Methodology: Top 100 innovative universities & compare:

World’s most innovative universities. 12 Mart 2019 tarihinde <https://

www.reuters.com/innovative-universities-2018/methodology> adresin-den eriﬂildi.

(11)

Russell, R., Atchison, M., & Brooks, R. (2008). Business plancompetitions in tertiary institutions: Encouraging entrepreneurship education.

Journal of Higher Education Policy and Management, 30(2), 123–138.

Saka, Y., & Yaman, S. (2011). Üniversite s›ralama sistemleri; Kriterler ve yap›lan eleﬂtiriler. Yüksekö¤retim ve Bilim Dergisi, 1(2), 72–79. Schulte, P. (2004). The entrepreneurial university: A strategy for

institu-tional development. Higher Education in Europe, 29(2), 187–191. Serrell, B. (2015). Exhibit labels: An interpretive approach (2nd ed.). London:

Rowman & Littlefield.

Sharma P., & Chrisman, S. J. J. (2007). Toward a reconciliation of the def-initional issues in the field of corporate entrepreneurship. In A. Cuervo, D. Ribeiro, & S. Roig (Eds.), Entrepreneurship (pp. 83–103). Heidelberg: Springer.

Shin, J. C., & Khem, B. M. (Eds.). (2013). Institutionalization of world-class

university in global competition. Dordrecht: Springer.

Shin, J. C., Toutkoushian, R. K., & Teichler, U. (Eds.). (2011). University

rankings: Theoretical basis, methodology and impacts on global higher educa-tion. Dordrecht: Springer.

Soh, K. (2017). The seven deadly sins of world university ranking: A sum-mary from several papers. Journal of Higher Education Policy and

Management, 39(1), 104–115.

Tamtekin-Ayd›n, O. (2017). Research performance of higher education institutions: A review on the measurements and affecting factors of research performance. Yüksekö¤retim ve Bilim Dergisi, 7(2), 312–320. Tekin, M, Geçkil, T., & Koyuncuo¤lu, Ö. (2017). Entrepreneurial

University Index: A scale development study. Business and Economic

Research, 7(2), 70–81.

Trakya Üniversitesi (2018). Giriﬂimcilik: Giriﬂimci ve Yenilikçi Üniversite

Endeksi nedir? 12 Mart 2019 tarihinde <https://ttm.trakya.edu.tr/pages/

girisimcilik> adresinden eriﬂildi.

TÜB‹TAK (2017). Giriﬂimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi Gösterge Seti. 11 May›s 2017 tarihinde <http://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/ gyue_gosterge_seti.pdf> adresinden eriﬂildi.

TÜB‹TAK (2019). Giriﬂimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi Gösterge Seti. 22 Haziran 2019 tarihinde <http://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/ 18842/gyue_gosterge_seti_2018.pdf> adresinden eriﬂildi.

Uslu, B. (2017a). The influence of organisational features in high-ranked universities: The case of Australia. Journal of Higher Education Policy and

Management, 39(5), 471–486.

Uslu, B. (2017b). Appearing in international rankings: How do academics from high-ranked universities comment? The II International Higher

Education Studies Conference [II. Uluslararas› Yüksekö¤retim Çal›ﬂmalar› Konferans›], 12–14 Ekim, Antalya.

Uslu, B., & Çal›ko¤lu, A. (2017). Bilgi toplumunda giriﬂimci akademisyen-ler ve üniversiteakademisyen-lere katk›lar›. 12. E¤itim Yönetimi Kongresi, 11–13 May›s, Ankara.

Uslu, B., Calikoglu, A., Seggie, F. N., & Seggie, S. H. (2019). The entre-preneurial university and academic discourses: The meta-synthesis of higher education articles. Higher Education Quarterly, 73(3), 285–311. US News (2018). Most innovative schools methodology. 12 Mart 2019 tarihinde

<https://www.usnews.com/education/best-colleges/articles/most-innovative-schools-methodology> adresinden eriﬂildi.

Walsh, E., Hargreaves, C., Hillemann-Delaney, U., & Li, J. (2015). Doctoral researchers’ views on entrepreneurship: Ranging from ‘a responsibilityto improve the future’ to ‘a dirty word’. Studies in Higher Education, 40(5), 775–790.

Wardale, D., & Lord, L. (2016). Bridging the gap: The challenges of employing entrepreneurial processes within university settings. Higher

Education Research & Development, 35(5), 1068–1082.

Ya¤c›, E., Çetin, S., & Turhan, B. (2013). Erasmus program› ile Türkiye’ye gelen ö¤rencilerin karﬂ›laﬂt›klar› akademik güçlükler. Hacettepe

Üniver-sitesi E¤itim Fakültesi Dergisi, 44, 341–350.

Yaz›c›, S. (2015). Akademik ve idari personelin iç giriﬂimcilik alg›lar›n›n ölçülmesi üzerine bir araﬂt›rma. Yüksekö¤retim Dergisi, 5(3), 118– 132.

Bu makalenin kullan›m izni Creative Commons Attribution-NoCommercial-NoDerivs 3.0 Unported (CC BY-NC-ND3.0) lisans› arac›l›¤›yla bedelsiz sunulmak-tad›r. / This work is licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported (CC BY-NC-ND3.0) License. To view a copy of this license, visit http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/ or send a letter to Creative Commons, PO Box 1866, Mountain View, CA 94042, USA.