- t ı - j3 . 2 - T S T
142 Yıllık G eçm işi Var.._____________________________
İLK ASKERİ MÜZE DEN GÜNÜMÜZE
■■■
Askeri Müze'nin giriş kapısı (en üstte) ve Çanakkale'de kullanılan Alman Krupp yapısı toplardan biri.
OsmanlIlardan beri devam eden gelenek: Mehter takımı müzede saat 15.00'te konser veriyor...
Türk toplumunda
müzecilik
bir gelenektir..
Yüzyıllar önce
silah ve harp
araçlanndan
oluşan aile müzeleri
belki de bu geleneğin
bir başlangıcı
olarak
kabul edilebilir..
Yazan: Hakim Bnb. Dr. Ilhan AKBULUT Fotoğraflar: Aziz BOZKIRM Ü ZELER, b ir to p lu m u n k ü ltü r ve sanat b ir ik im i ile ta rih i zen g in lik le r in in ta n ıtılm a s ın d a b ü y ü k önem ta ş ır. T ü rk to p lu m u n da m ü z e c ilik b ir g e le n e k tir. Y üz y ılla r önce s ila h ve harp a ra ç la rından oluşan a ile m üze le ri b e lk i de bu gele n eğ in b ir b a şlangıcı o la ra k kabul e d ile b ilir.
İs ta n b u l'u n fe th in d e n sonra Fa tih S u lta n M eh m e t, Aya İrin i K i- lis e s i'n i b ir s ila h deposu g ö rü n ü m üne ç e v ird i ve «Cebehane» a dını v e rd i. Bu depoda eski T ü rk s ila h la rıy la sa vaşlar sırasında yabancı m ille tle rd e n g a n im e t o la ra k alınan s ila h la r to p la n d ı. Bu depo b ir sü re sonra zengin s ila h k o le k s iy o n la rıy la d o ld u ve 1 7 2 6 y ılın d a «D ar-ül Esliha» a- dını a ld ı. A n c a k III. S e lim ve II. M a h m u t d ö n e m le rin d e k i y e n iç e ri a ya kla n m a la rı sırasında b u ra sı yağm a e d ild i. 1 8 2 6 yılın d a y e n iç e rilik k a ld ırılırk e n b u ra d a ki m alzem e le rin o n lara a it o ld u ğu s a n ıld ı. Bu yüzden d e ğ e rli b ir ço k m alzem e y o k e d ild i.
İLK ASKERİ MÜZE
A b d ü lm e c id d e v rin d e T ophane M ü ş iri Dam ad A h m e d F ethi Pa şa b ir a skeri müze k u ru lm a sı g ö rüşünü o rtaya a ttı. Bu g ö rü şünü 1 8 4 7 y ılın d a g e rç e k le ş tir d i. D ar-ül E s lih a 'd a k i e se rle ri a y ırta ra k ilk a skeri m üzeyi bu binada k u rd u . M üze, « M e cm a -i
ik in c i b ir sila h h a n e o la ra k k u l la n ılm a ya b aşlandı.
M a h m u t Ş evket Paşa, H a rbiye N azırı o lu n ca 1 9 0 9 y ılın d a Fe r ik M u h ta r Paşa'yı «E sliha-ı A tî- ka M üzesi» m ü d ü rlü ğ ü n e g e tir d i. Bunun sonucu o la ra k da A s ke ri M üze yi k e s in lik le k u rd u . MÜZEDEKİ DEĞİŞİKLİKLER M üze k u ru ld u k ta n sonra ç a lış m aların ı s ü rd ü re n A h m e t M u h ta r Paşa bazı d e ğ iş ik lik le r ve y e n ilik le r y a p tı. M üze n in is m in i « M üze-i A s k e r'î H üm âyun» o la rak d e ğ iş tird i. B ir kü tü ph a n e k u rd u . A tış p o lig o n u y a p tırd ı.
17. yüzyılın ikinci yarısına ait eşsiz güzellikte bir otağ...
Harbiye nazırı Mahmut Şevket Paşa 1911 yılında arka camı kırık olan bu araba içinde vurulmuştu.
A y rıc a m üzede b ir sin e m a yı h iz m ete a ç tı. A h m e t M u h ta r Paşa daha sonra a ske ri b a n d o la rın te m e li o lan Y e n iç e ri M e h te rh a n e s in i « M e h te ıh a n e -i Hâkâni» is m i ile fa a liy e te g e ç ird i. 1 9 2 3 y ılın a ka d a r gö re vd e kalan A h m et M u h ta r Paşa, A s k e ri M iiz e '- y i İs ta n b u l'u n g ö rü lm e y e de ğ er b ir köşesi h a lin e g e tird i. M üze y i h ergün ç o k sayıda İs ta n b u llu g e ziyo rd u .
BAŞTAN BAŞA ONARILDI
C u m h u riy e t'in ilâ n ın d a n sonra A s k e ri M üze binası baştan başa o n a rıld ı. İk in c i Dünya S a va şı'n ın b a şla m a sıyla b ir lik te A s k e ri M ü- ze 'de b u lu n an ço k k ıy m e tli s i lah ve harp a ra ç la rı N iğ d e 'y e ta ş ın d ı. 1 9 4 9 y ılın d a te k ra r İs ta n b u l'a g e tirild i. S a in t-ire n e b i nası bakım sız o ld u ğ u iç in M a ç k a 'd a k i S ila h h a n e 'd e d e p olan a n eşya la rın b ir b ö lü m ü s e rg ile n d i.
E s lih a i- Atîka» ve «M ecrııa-i A- sâr-ı A tîka » o lm a k üzere ik i b ö lü m de n o lu ş u y o rd u . B irin c i bö lü m de harp sila h ve g e re ç le ri.
ik in c i b ö lü m d e ise, a rk e o lo jik ese rle r yer a lıy o rd u . «M e cm a -i A sâr-ı A tîka» b ö lü m ü daha son ra O sm an H a in d i Bey ta ra fın d a n
Ç in ili K ö ş k 'e ta ş ın d ı. Eski s ila h la r b ö lü m ü , yani A s k e ri Müze ka ld ı. 1 8 7 6 y ılın d a n itib a re n M a ç k a 'd a k i eski H a rbiye id a d is i
M üz e d e k i eşya la rın sayım ve en v a n te r k a y ıtla rın ın y e n ile n m e s i ç a lış m a la rı 1 9 4 9 -1 9 5 5 y ılla rı arasında y a p ıld ı. 1 9 5 5 y ılın d a bina T e k n ik Ü n iv e rs ite 'y e d e v re d ild i. Bu ne d en le m alzem e b u radan a lın a ra k eski H a rb iy e J im n a s tik h a n e s i'n e ta ş ın d ı. Bu ranın b ir m üzeye d ö n ü ş tü rü lm e si uzun s ü rd ü . Ç a lış m a la r 31 A - ğu stos 1 9 5 9 'd a ta m a m la n d ı.
ESKİ SİLAHLAR
M üzede halen eski savaş g iy s i le ri, s a n c a k la r, m ız ra k la r, k ılıç lar, k a lk a n la r ve ç e ş itli s ila h la r s e rg ile n iy o r. Binanın L ü tfi Kır- d a r S p o r S a lo n u 'n a bakan ce p h e sin in ö n ü nd e y ü z y ılla r ö n c e s i nin to p la rı d u ru y o r. A s k e ri M ü- z e 'n in zengin b ir k ita p lığ ı da va r. A y rıc a h a fta n ın b e lir li g ü n le rin d e m e h te r g ö s te rile ri de d ü z e n le n iy o r. 7
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
