YENTDEN YAPILANMA TiLEMLERTNDE YONETICTLERTN
HUKUKI SORUMLULUGU
Yrd. Do9. Dr. Ash E. GURBUZ USLUEL*
OZET
T~irk Ticaret Kanununda (TTK), birleme, bdlifnme ve tir degi~tirme
i~lemlerinde yneticilerin gtrev ve yetkileri ayrintili olarak d~izenlenmi~tir.
Yneticilerin sSz konusu gtrev ve yetkilerden dogan sorumluluklari TTK m. 193'te
hfikme baglanmitir. Bu 9ahmada genel olarak ydneticilerin yeniden yapilanma
i~lemlerinde
sorumluluguna yol aqabilecek gtrev
ve
yetkileri tespit edilmeye
9ahlilm,
TTK m.
193
hfikmfi, TTK'ni ilgili diger hiikiimleri ile kar~ila~tirma
yapmak suretiyle incelenmi tir.
Anahtar Kelimeler: Yneticiler, birleme, bdlfinme, tWir degi~tirme,
yneticilerin sorumlulugu.
ABSTRACT
The duties and powers of the directors regarding mergers, divisions and
conversion transactions are elaborately regulated in the Turkish Commercial Code
(TCC). Civil liabilities that arise as a result of such duties and powers are governed
by Article 193 of TCC. This article aims to determine the duties and powers which
may cause liability of the directors and to analyze Article 193 by comparing it with
related provisions of the TCC.
Keywords: Directors, merger, division, conversion, liability of the
directors.
GiRi
Yeniden yapilanma, yeni bir §irketin kurulmasi, sermayenin
artirilmasi, sermayenin azaltilmasi, malvarhlii yapismin deki~mesi, bir
§irketin ba~ka bir tfirde §irket olarak yeniden yapilanmasi gibi birqok
(*) Bilkent Iniversitesi Hukuk Fakflltesi Ticaret Hukuku Anabilim Dali Ogretim
BATIDER/GURBUZ USLUEL
degi~ikligi beraberinde getirmektedir
1. Tfirk Ticaret Kanunu (TTK)
hilkilmleri incelendiginde bu degi~im silrecinde ytneticilerin aktif rol
oynadigi gtriilmektedir. Dolayislyla, yeniden yapilanma i§lemlerine
katilan ytneticilerin sorumluluklari ayri bir hilkilmle dfizenlenmi~tir.
Be-lirtmek gerekir ki, TTK'nin tzellikle birle~me, bililnme, tir deki~tirme
i~lemlerinde, i~lem denetqisinin denetimine ili~kin hilkilmlerinin sonradan
kaldirilmasi, bu i§lemlere katilan ytneticilerin sorumluluguyla ilgili
hiikimlerin 6nemini artirml~tlr.
Bu qahimanin konusunu tzellikle yeniden yapilanma i~lemlerinde
sorumlulugu dilzenleyen TTK m. 193 hilkmil oluturmaktadir. SSz
ko-nusu kapsamda, tncelikle ydneticilerin yeniden yapilanma i§lemlerinde
sorumluluguna yol aqabilecek gtrev ve yetkileri TTK hifkilmleri
qerqevesinde degerlendirilmi§, TTK m. 193 hilkmilnde tngtrfilen tzel
sorumluluk davasinin §artlar, davali ve davaci sifatlari incelenmi~tir. Bunun
yanisira, TTK'nin ilgili diker hilkilmleri ie TTK m. 193 hfikmfintin
kar~ilatlrmasi yapllmltlr. Ancak, usul hukukuna ili~kin yargilama
ko~ullari bu qahimanin kapsami dlminda biraklmltlr.
I. YENIDEN YAPILANMA TiLEMLERTNDE
YONETTCTLE-RiN SORUMLULUGUNA
YOL A ABILECEK GOREV VE
YETKILERT
TTK'nin yeniden yapilanmaya ili~kin diizenlemelerinden
kaynak-lanan sorumluluk halleri her hilkilm bakimindan farklilik gdstermektedir.
Ytneticilerin hangi durumlarda sorumlulugunun dogabilecegini
belirle-mek bakimindan, dncelikle ytneticilerin yeniden
yapilanma
i~lemlerindeki gtrev ve yetkilerini kisaca aqiklamakta ve bu ilemler
so-nucu ortaya 9ikabilecek sorumluluk hallerini incelemekte fayda vardir.
1. Sermayenin Kaybi veya Borca Batiklik Halinde Birle~meye
Katilmada (TTK m. 139)
TTK m. 139 hfikmfinde, sermayesini belli oranda yitirmi§ veya
borca batik §irketlerin, kaybolan sermayeyi ya da borca batiklik
duru-(1) Qogran, H.: Tijrk Ticaret Kanunu Tasarlsl Hflkflmlerine Gdre Anonim $irketin Birle~me, Bdlfinme ve Tfir Degi~tirme Yoluyla Yeniden Yapilanmasinda Alacaklinin Korunmasi, Ankara 2009, s. 2.
munu karxlayacak oranda serbestqe tasarruf edilebilen 6zvarlxia
2sahip
bulunan §irketlerle birle~ebilecegi dtizenlenmektedir. Hfikmfin
ge-rekqesinde bu tir birle~melerin iyile~tirici birle~me olarak
nitelendirilme-sinin ardindan, anonim §irketlerde meydana gelebilecek sermayenin
kaybi ya da borca batiklik durumlarinda, y6netim kurulunun qagri ve
bildirim ytiktimltiliUtinti dfizenleyen TTK m. 376 hfikmi ile TTK m.
139 hfikmfiniin uyum iqerisinde olduku belirtilmekte, sermaye
§irketlerinde y6netim organinin qarl ve bildirim ytiktimfilfigtinden
kur-tulamayacaki ifade edilmektedir
3. TTK m. 376/I hfikmfine g6re, son yillik
bilanqodan, sermaye ile kanuni yedek akqeler toplaminin yarisinin zarar
sonucu karxlxlksiz kaldiginxn anlaxlmasi halinde, y6netim kurulu genel
ku-rulu hemen toplantiya qagirmak ve gerekli 6nlemleri kurula sunmak
zo-rundadir. Birle~meye katilan §irketlerin sermaye kaybi veya borca batiklik
durumunun belirlenmesinde, TTK m. 376/I hfikmtinde belirtilen son
yillik bilanqonun degil, birle~me bilanqosunun dtizenlendigi an esas
alxnmalxdlr
4.
TTK m. 376 hfikmti qerqevesinde y6netim kurulunun, sermaye ile
kanuni yedek akqeler toplaminin yarisinin zarar sonucu karxlxlksiz kalmasi
halinde, genel kurulu toplantiya qagxrmasi, §irketin finansal y6nden k6ti
durumda oldugunu aqxklamasi, bu konuda bir rapor vermesi ve s6z
ko-nusu durumun giderilmesi bakimindan q6ztim 6nerilerini ve alinabilecek
qe~itli 6nlemleri genel kurula sunmasi gereklidir. Aksi takdirde, y6netim
kurulunun sorumlulugu dogacaktir
5. Bu bakimdan y6netim kurulunun
sermayenin kaybi halinde genel kurula sunacaki 6nlemler arasinda,
ser-maye artirlml, bazi tiretim birimlerinin veya b6timlerin kapatilmasi ya da
ktiglllttilmesi, i~tiraklerin sati~i, pazarlama sisteminin deki~tirilmesi vb. yer
alabilir
6.
(2) Kanunun diger maddelerinde 6zkaynak ifadesine yer verilmesi nedeniyle, TTK m. 139'da kullanilan 6zvarlik ifadesinin isabetli olmadil y6nfinde bkz. Qogyan, s. 119 dn. 383.
(3) Bkz. TTK m. 139, madde gerekqesi. (4) Qotan, s. 122.
(5) Bkz. TTK m. 376, madde gerekqesi. Htikmtin gerekqesinde, y6netim kurulunun iyile~tirici 6nlemler almasinin ratio legis geregi oldugu, y6netim kurulunun genel kurulu toplantlya qaglrmamasi halinde, bu kurulu azligin toplantlya qaglrabilecegi belirtil-mektedir.
BATIDER/GURBUZ USLUEL
TTK m. 376/III htikmtinde ise, borca batik olma durumu
dtizenlenmi~tir. Htikme gore, §irketin borca batik olmasi durumunda
ytinetim kurulu, aktiflerin hem iletmenin devami esasina gore hem de
muhtemel sati fiyatlari tizerinden bir ara bilanqo 9ikarmakla
ytiktim-ltidtir. Aktiflerin, §irket alacaklilarinin alacaklarini karpilamaya
yetmedi-Ainin anla~llmasi halinde ytinetim kurulu, bu durumu §irketin merkezinin
bulunduku yer asliye ticaret mahkemesine bildirerek §irketin iflasini
iste-yecektir.
TTK m. 136 htikmtintin kaynagini te~kil eden isviqre Birle~me
Ka-nunu (IBirK) m. 6 ile ilgili tne stirtilen dgretideki gtirtiler
7ve isviqre
Federal Mahkemesi'nin karar1
8i l inda, iyile~tirici bir birle§me stiz
ko-nusu oldugunda, §irketin iyile~me ihtimali ytiksekse ve finansal durumu
daha da ktittiye gitmiyorsa ytinetim organi mahkemeye bildirim
ytiktimltiltiktintinden kurtulacaktir. Gerqekten TTK m. 376/III
bakimin-dan da ara bilanconun clkarilmasinin ardinbakimin-dan, TTK m. 139 kapsaminda
gerqekle~tirilmesi planlanan birle~me sonucunda §irket borca batiklik
durumundan kurtulacaksa, bu durumda ydnetim kurulunun mahkemeye
bildirimde bulunmamasi ve iflas talep etmemesi, ydnetim kurulunun
sorumlulugunu dogurmamalidir. Ytinetim kurulunca bildirim
gerqekle~ti-rilmi§ ise, stiz konusu birle~me mahkemeye iyile~tirme projesi olarak
sunulabilecektir. Mahkeme bu birle~meyi iyile~tirme projesi olarak kabul
ederse iflasi erteleyerek, kayylm atayabilecektir (TTK m. 377).
Birle~meye katilan ve TTK m. 139 htikmti bakimindan yeterli
tizvarlia sahip §irket aisindan ise, stiz konusu §irketin ytineticilerinin
6izen ytiktimltiltikleri 6inem tapiyacaktir. Zira, finansal durumu iyi olan bir
§irketin borca batik bir §irketle birle~mesi, asil alacakli finansal durumu iyi
olan §irket olmadii stirece, stiz konusu §irketin malvarliinda azalma
meydana getirir. Bu nedenle, yeterli tizvarlia sahip §irketin ytineticileri,
iyile~tirici birle~me tincesinde §irketin malvarliinin hukuka aykiri olarak
azalma tehlikesi altinda olup olmadiini incelemekle ytiktimltidtirler
9.
(7) Frey, M.: Komimentar zu Art. 6, Stdimpflis Handkomimentar zun Fusiongesetz (Her: Baker&McKenzie), Bern 2003, Art. 6 N. 8; Albrecht, A.: Kommentar zu Art. 6, Ztircher Kommentar zum Fusiongesetz (Her: Frank Vischer), Zurich 2004, Art. 6 N. 3.
(8) BGE, 116 II 533, s. 541.
(9) Forstmoser, P./Meier-Hayoz, A./Nobel, P.: Schweizerisches Aktienrecht, Bern 1996, §57 N. 66a.
Dolayisiyla, sermaye §irketlerinin y6netim organlari bakimindan s6z
konusu olan qa~ri ve bildirim yfikimlfilfiklerinin yerine getirilmemesi ve
iyile~tirici birle~mede yeterli 6zvarlia sahip §irket y6netim organlarinin
6zen yiktimlfiliklerine aykiri davranmasi hallerinde, s6z konusu y6netim
organlarinin TTK m. 193 hfikmfine g6re sorumluluklari dogabilecektir.
2. Ortaklik Payinin ve Haklarinin Korunmasinda (TTK m.
140, 183)
iBirK m. 7'den alinan TTK m. 140 hfikmfinde, birle~mede ortaklik
payinin ve haklarinin korunmasi ilkesi dtizenlenmektedir
1 °. Bu ilke
dev-rolunan §irketin her bir ortainin, devdev-rolunan §irketteki payinin degerini
kar~xlayacak ve §imdiye kadarki payinin verdigi haklara e~it haklari iqeren
bir devralan §irket payini talep etmeye hakki olduku anlamina
gelmekte-dir
1 1. Hfikmfin gerekqesinde, devrolunan §irketteki §imdiye kadar sahip
olunan payin, bir degi~im (degi§-toku§) oranina g6re hesaplanan, bir
dev-ralan §irket payi ile devdev-ralan §irkette devam edecegi ifade edilmektedir.
Yine hfikmfin birinci fikrasinda, degi~im oraninin hesaplanmasinda
mal-varliklarinin degerinin, oy hakkinin dakiliminin ve 6nem ta~xyan diker
hu-suslarin dikkate alinacaki belirtilmektedir. Hfikmfin diker fikralarinda ise,
degiim oranlarinin belirlenmesi sirasinda, devrolunan §irketin ortaklarina
tahsis olunan ortaklik payinin gerqek degerinin onda birini armamasi
§artxyla denkle~tirme akqesinin 6denebilmesi (TTK m. 140/II),
devrolu-nan §irketin oydan yoksun paylarina sahip ortaklarina ayni degerde,
oy-dan yoksun veya oy hakkini haiz paylarin verilmesi (TTK m. 140/Ill),
devrolunan §irkette mevcut bulunan paylara bagli imtiyaz haklari
kar~xlxlxnda, devralan §irkette e§ degerde haklar veya uygun bir kar~xlxk
verilmesi (TTK m. 140/IV), devralan §irketin, devrolunan §irketin intifa
senedi sahiplerine, e§ degerli haklar tanima ytiktimlftilfigi veya intifa
se-netlerini, birle~me s6zle~mesinin yapildiAi tarihteki gerqek dekeriyle satin
alma zorunluluku (TTK m.140/V) dtizenlenmektedir.
(10) TTK m. 161 hiikmin inn, TTK m. 140 hiikmine yaptil atlf nedeniyle, bu htiktfim tam ve kismi b6ltinmelerde de uygulanir. Gte yandan, ttir degi~tirme i~lemlerine ili~kin TTK m. 183 htikmtfinde de, §irket payinin ve haklarinin korunmasi ilkesi benimsenmi§ ancak, birle~me ve b6lflnmeye ili~kin htikiLmlerden farkli olarak bu maddede, denkle~tirme 6denmesine ili~kin bir dtfizenleme yer almamltir.
BATJDER/GURBUZ USLUEL
Birle~me ve biltinmede degi~im orani, birle~me ve btltinmeye
katilan §irketlerin ytneticileri arasindaki mtizakereler sirasinda
1 2, pek 9ok
unsurun yaninda 6zellikle i§1etme degerinin gtztntine alinmasi yoluyla
belirlenir. TTK m. 140/I'de paylarin degi~im oranlarinin hesaplanmasinda
dikkate alinacak 61qitler bakimindan malvarliklarinin degeri, oy hakkinin
da llimi ve "tnem taplyan diner hususlar" ifadesi kullanilmi,
inem
ta~lyan diker hususlarin neler olduku alkqa belirtilmemi~tir. Kaynak
me-tin iBirK'nin gerekqesinde, degi~im oraninin belirlenmesinde, birle~me ve
btltinme sonucu ortaya 9lkacak olan sinerji
1 3ile §irketlerin geli~me
ola-naklarinin dikkate alinmasi gerektigi belirtilmi§, birle~me ve btltinmeye
katilan §irketler arasindaki mtizakereler sirasinda degi~im orani
belirlenir-ken oldukqa stibjektif ve zor 6delerle karilapllabileceki, ancak degi~im
oraninin keyfilikten uzak bir §ekilde belirlenmesi gerektigi ifade
edilmi§tir
4 .(12) Glanzmann, L.: Kommentar zu Art. 7, Sttimpflis Handkommentar zum Fusionsgesetz (Her: Baker&McKenzie), Bern 2003, Art. 7 N. 10; Burckhardt, S.: Kommentar zu Art. 7, Ztircher Kommentar zum Fusiongesetz (Her: Frank Vischer), Zurich 2004, Art. 7 N. 17. Isviqre hukukunda birle~meye katilan §irketlerin belirledikleri degi~im oranlarinin farklilik gdstermesi halinde, IBirK m. 15'e gdre i~lem denetqisinin degi~im oranini tespit edecegi belirtilmektedir. Bkz. Botschaft zum Bundesgesetz fiber Fusion, Spaltung, Umwandlung und Vermdgensfibertragung [Fusionsgesetz (FusG)] vom 13 Juni 2000, s. 4401 (http://www.admin.ch/ch/d/ff/2000/4337.pdf, 31.01.2013). 6335 sayili Kanunla i~lem denetqisi, TTK hilkitmlerinden timityle qakarildigi iqin, bdyle bir farkliligin gindeme gelmesi halinde, uygun degi~im oraninin tespitinin ticaret sicil miditrbi tarafindan gerqekle~tirilecegi dbitintilebilir. Ancak bu qiztim hukuken mtimktin degildir. Zira, yeniden yapilanmanin tescili i§lemine kadar degi~im orani tizerinde anla~alma§ olmasi gerekir. Dolayisiyla taraflarin degi~im orani tizerinde anla~amamasi halinde sdz konusu oranin ne §ekilde tespit edilecegi aqisindan bir bo§luk olu~mu~tur. Gte yandan, Ticaret Sicili Ydnetmeligi'nde (RG, 27.01.2013) yeniden yapilanma i~lemlerinin tescili sirasinda sunulacak belgeler arasinda, yeniden yapilanmaya katilan §irketlerin malvarliginin gerqege uygun degerinin tespitine ili§kin, denetime tabi §irketlerde denetqinin, diger §irketler bakimindan yeminli mali mfiavir veya serbest muhasebeci mali mfilavir tarafindan dizenlenecek bir raporun bulunmasi gerektigi hikme baglanmitir (in. 126/I/c, 128/I/a/3, 128/II/b/3, 130/l/e). Dolayisiyla, yeniden yapilanma i§lemlerinde, taraflar arasinda degi~im oranlarinin hesaplanmasinda farklilik meydana geldiginde, degi~im oranini, denetime tabi §irketlerde denetqiler, diger §irketler bakamindan yeminli mali miavirler veya serbest muhasebeci mali miavirler belirleyebilecektir.
(13) Sinerji gfiqlerin karpalikli olarak birlikte daha etkili olmasi anlamina gelmektedir. Bu konuya ili~kin bkz. Pul@a'h, H.: $irket Satin Alma ve Birle~melerinde IJletme Degerlemesi ve Due Diligence, Batider 2007, C. XXIV, S. 2, s. 204.
(14) Botschaft, s. 4401.
Yukarida aqxklanan hiikijmler, yeniden yapilanmaya katilan
§irketlerin y6neticilerinin degiim oraninin belirlenmesinde takdir yetkisi
bulundugunu
g6stermektedir
1 5. Sz konusu takdir yetkisinin
kul-lanilmasi yoluyla uygun, ba§ka bir ifade ile ortaklik paylarini
ve
haklarini
kar~xlayacak degerde bir degi~im oraninin tespit edilmesi 6nem
tapxmaktadir. Degiim oraninin uygun olarak nitelendirilebilmesi
iqin
so-mut 6delere dayanmasi
ve
kanitlanabilir olmasi gereklidir
1 6. Bunun
yanisira, belirlenen degiim orani birle~meye katilan §irketlerin
ortak-larinin durumunu, birle§meyle birlikte eskisinden daha k6tii bir hale
ge-tirmemelidir.
Yeniden yapilanma i§lemlerinde ortaklik payi
ve
haklarinin
geregince korunmamx§ veya ayrilma kar§xlxlxnxn uygun belirlenmemi§
ol-masi halinde her bir ortak TTK m. 191 uyarinca ortaklik payinin veya
ortaklik haklarinin korunmasini inceleme davasi aqabilecegi gibi, yine her
bir ortakin TTK m. 193 hijkmijne g6re sorumluluk davasi aqma yoluna
ba~vurmasi da mtimkiindtir.
3. Sermaye Artiriminda (TTK m. 142, 163)
TTK m. 142'de devralma yoluyla birle~mede, devralan §irketin
sermayesini, devrolunan §irketin ortaklarinin korunabilmesi iqin gerekli
olan dijzeyde artirmasi zorunluluku diizenlenmektedir. Benzer bir
dtizenleme TTK m. 163'te b6iinmeler aqxsindan getirilmektedir. iki
htiktim arasindaki temel fark, b6lijnme nedeniyle yapilacak sermaye
artiriminda kayitli sermaye sisteminde tavan degi~tirilmeden sermayenin
artirilabilecegi dijzenlenmi~ken, birle~me aqxsindan b6yle
bir imkanin
ge-tirilmemi§ olmasidir. Birle§meler aqxsindan benzer bir ihtiyacin dogacagi
aqxk
oldugundan
1 7,
s6z konusu i~lemler bakimindan yapilacak sermaye
artiriminda da, TTK m. 163/II htikmtintin kiyasen uygulanmasi isabetli
olacaktir. Bununla birlikte,
s6z
konusu htiktimlerin sadece sermaye
§irketleri bakimindan uygulama alani bulacaki belirtilmelidir.
Birle~me
ve b6lijnmelerde yapilacak sermaye artiriminin kapsami
her zaman paylarin degi~im oranina g6re belirlenmez. TTK m. 142'nin
gerekqesinde bu konu §u §ekilde aqxklanmaktadir: " irketler kendi
pay-(15) Burckhardt, Art. 7 N. 16.
(16) Gozzi, N.: Schutz der Aktiontire bei Fusion und Spaltung gemtiss Fusionsgesetz, Zurich/St. Gallen 2009, s. 91.
(17) Kendigelen, A.: Yeni Tuirk Ticaret Kanunu, Degi~iklikler, Yenilikler ve ilk Tespitler, Istanbul 2012, s. 140.
BATIDER/GURBUZ USLUEL
larni iktisap etmi~lerse, bu olgu sermaye artiriminin miktarini etkiler.
Devralan irket kendi paylarini/hisse senetlerini iktisap etmi~se gereksinim
duyulan paylar siz konusu paylardan karptlanabilecei ifin, mezkflr
paylarin miktari yapilacak sermaye artrimindan diiiiliir. Ayni
ekilde
devrolunan anonim irketin iktisap ettii kendi paylarinin devralan
5irkette karpllhg, bulunmayacagi, yani devralinan anonim irket
devra-landa ortak olmayacai
i n bunlar da hesaplamaya katilmayacaktirl
8."
Birle~me ve btltinmede TTK'nin sermaye artirimina ili~kin
htikimleri uygulanir. Buna gire, sermaye artirimina esas sermaye
siste-minde genel kurul, kayith sermaye sistesiste-minde
1 9ise ytnetim kurulu
yet-kilidir (TTK m. 456/II). Bunun yanisira ytnetim kurulunun, sermaye
artirimina ili~kin hazirlayacaki beyan (TTK m. 457) ile esas stzleemenin
uygun duruma getirilmesi gdrevleri stz konusudur (TTK m. 470).
Ser-maye artirimina ili~kin kanundan dogan bu gdrevleri yerine getirmeyen
ytnetim organin TTK m. 193 htikmi cercevesinde sorumlulugu
dogabilecektir.
4. Ara Bilan~o C ikarilmasinda (TTK m. 144, 165, 184)
Yeniden yapilanma stzleemesinin imzalandi i tarih ile bilanqo gtinti
arasinda alti aydan fazla zaman geqmi~se veya son bilanqonun
9ikarilmasindan sonra, yeniden yapilanmaya katilan §irketlerin
mal-varliklarinda tnemli degi~iklikler meydana gelmi~se, birle~meye katilan
§irketler bir ara bilanqo 9lkarmak zorundadir (TTK m. 144, 165, 184).
Ara bilanqonun hazirlanmasini gerekli kilan unsurlar meydana geldikinde,
sUz konusu bilanqo yeniden yapilanma i§lemlerine katilan §irketlerin
ytnetim organlari tarafindan hazirlanir.
Dolayislyla ytnetim organinca ara bilanqo 9lkarilmasini gerekli kilan
iki durum stz konusudur. Bunlardan ilki yeniden yapilanma stzleemesi
ile bilanqo gfinti arasinda alti aydan fazla zaman geqmi§ olmasi, bir dikeri
ise yeniden yapilanmaya katilan §irketlerin malvarliklarinda tnemli
degi-§iklikler meydana gelmesidir. Htikmtin gerekqesinde tnemli
degi~iklik-lere trnek olarak bir kooperatifte 9ok sayida ortakin 9ikmasi, §irketin
fa-(18) Bkz. TTK m. 142, madde gerek~esi.
(19) 6362 Sayili Sermaye Piyasasi Kanunu (SerPK) (RG, 30.12.2012, S. 28513) m. 18'e gdre, kaylth sermaye sistemini benimseyen halka aqlk anonim §irketler (HAA$) bakimindan ydnetim kurulu, 6102 sayili Kanun'un esas sermayenin artirilmasina ili~kin hfikfimlerine bagli kalmaksizin esas sdzle~melerinde tespit edilen kaylth sermaye tavanina kadar sermayelerini artirmaya yetkilidir.
aliyet
yih
zararinin anormal artmasi, btiytik bir tesisin satilmasi hususlarl
verilmektedir
20. Gerekqede, malvarliinda meydana gelen 6nemli
degi~ikliklerin neler olduku yeterince aqxk degildir. Kaynak htiktim
iBirK m. 1 'e ili~kin yapilan bir degerlendirmede, "birle~meye katilan
§irketlerin malvarliindaki 6nemli degi~iklikler" ifadesinin, iBirK m.
17'de yer alan "aktif ve pasif malvarliinda meydana gelen
degi~ik-likler" ie birlikte yorumlanmasi ve hesaplarin ortaya koyulmasi sistemine
ili~kin esasa uygunluk prensibinin bu htiktim aqxsxndan da uygulanmasi
gerektigi ileri sfirfilmfi~tfir
2 1 .B6ylece y6neticilerin, degi~im oranx ya da
sermayenin korunmasina ili~kin ilkelerde esasli degi~iklikler meydana
geldiginde ara bilanqo dfizenleme ytiktimltilfigti dogacak, daha 6nemsiz
etkiler bakimindan bir ara bilanqo hazirlanmasi gerekmeyecektir. Tfirk
hukukunda TTK m. 144 hfikmti bakimindan da benzer bir yaklalmln
kabul edilmesi mfimkfindfir.
Sonuq olarak, y6netim organinin ara bilanqo qlkartmasini gerekli
kilan durumlarda, ara bilanqoyu dtizenlememesi, TTK m. 193 hfikmfine
g6re sorumlulugunun dogmasina neden olabilecektir.
5. Yeniden Yapilanma Sizle~mesinde ve Yeniden Yapilanma
Planinda (TTK m. 145, 166, 185)
Yeniden yapilanmalarda, y6neticilerin en etkin rol oynadili
i~lemlerden bir dikeri de yeniden yapilanmanin hem maddi hem de §ekli
kapsamini ortaya koyan yeniden yapilanma s6zle~mesidir. Bu
s6zle~menin §ekil §arti ve s6zle~meyi imzalamaya yetkili organ, TTK m.
145 ve m. 166'da dtizenlenmektedir. Buna g6re, yeniden yapilanma
s6zle~mesi yazili §ekilde yapilir ve bu bir geqerlilik §artidir
2 2. S6zle~meyi
akdetme yetkisi minhasiran y6netim organina ait olup, y6netim organi
bu yetkisini ba~kasina 6rnegin anonim §irketlerde mfidfirlere hatta
y6netim i§levini TTK m. 367'ye g6re devralan y6netime de
devrede-mez
23. Bu durum yalnlzca anonim §irket y6netim kurulu aqlslndan degil,
tfrm ticaret §irketlerinin y6neticileri aqlslndan geqerlidir. TTK m. 145 ve
m. 166'da yer alan §artlara uygun olarak imzalanmayan yeniden
yapilanma s6zle~mesi geqerli olmayacak ve yeniden yapilanma i§lemi
ti-(20) Bkz. TTK m. 144, madde gerek~esi.
(21) Schneller, Y.: Die Organe der Aktiengesellschaft bei einer ordentlichen Fusion, St. Gallen 2006, s. 145.
(22) TTK m. 145 ve TTK m. 162, madde gerekqeleri. (23) TTK m. 145, madde gerekqesi.
BATIDER/GURBUZ USLUEL
caret siciline tescil edilemeyecektir. BSyle bir durumda, TTK m. 193
kapsaminda sorumluluk davasi aqilmasi gtindeme gelecektir
24.
Btltinme i~lemleri alsindan, bir §irket btltinerek, malvarliki
biltimlerini varolan §irketlere devredecekse, taraflar arasinda iki ya da
9ok tarafli biltinme sSzle~mesi dtizenlenmesi mtimktindtir. Ote yandan,
b1inen §irket malvarliki bilimlerini bltinme sfirecinde kurulacak
§irketlere devredecekse, kurulacak §irketler biltinmenin dtizenlenmesi
sirasinda hentiz var olmadiklari iqin sSzle~me yapilmasi siz konusu
ol-maz
2 5. Dolayisiyla btltinen §irket bir btliinme plant hazirlar. Benzer bir
§ekilde, ttir degi~tirme i~lemleri alsindan da bir ttir degi~tirme plant
hazirlanir (TTK m. 185).
Yeniden
yapilanma
plant
iqin
de
yeniden
yapilanma
sSzle~melerinde siz konusu §ekil §artlari geqerli olup, bu plan ytnetim
organinca hazirlanir.
Diker taraftan ytnetim organi, birle~me gtSrfiimeleri sirasinda
gerqekle~tirilmesi gereken diker i~lemleri yerine getirmekle de ayrica
yiikijmliidijr
2 6. Ytnetim organi yeniden yapilanma gdrfi~meleri
sirasindaki hazirlik i§lemlerine ili~kin gtrevlerini ifa ederken izen ve
bu-nun bir sonucu olarak sadakat ytiktimltilfigii 9erqevesinde davranmali,
sSzle~me tncesi hazirlik ilemlerini MK m. 2 uyarinca dtirtistltik kurali
9erqevesinde yfirfitmelidir
2 7. Aksi takdirde sSzle~me gSrii~melerinden
dogan sorumluluku (culpa in contrahendo) stz konusu olur.
Bunun yaninda, tzellikle anonim §irketlerin ydnetim kurulu
tiyelerinin tzen ytiktimliilikii
kapsaminda,
yeniden yapilanma
sSzle~mesinin tamamlanmasindan
ince, planlanan yeniden yapilanma
ilemi hakkinda ytnetim organindan temel bir analiz yapilmasi
istenebile-cektir. SSz konusu analiz tzellikle, yeniden yapilanma i§lemine katilan
ta-raflarin malvarliki durumunun incelenmesini ve gerekli gSrtildfigii
tak-dirde due diligence
2 8denetimini kapsar
2 9. Ote yandan, ytnetim
or-(24) Luginbiihl, J. A.: Kommentar zu Art. 12, Ztircher Kommentar zum Fusionsgesetz (Her: Frank Vischer), Zurich 2004, Art. 12 N. 19.
(25) TTK m. 166, madde gerekqesi.
(26) Forstmoser/Meier-Hayoz/Nobel, § 57 N. 83. (27) Schneller, s. 58.
(28) Finansal aqadan due diligence incelemesi, planlama analizi, planlama sfireci ve iq kontrol sisteminin analiz edilebilmesini saglamakta, devrahnacak i§etmenin mevcut malvarligi ve gelir durumunu ortaya koyan, sonuqlara, dzellikle i§etmenin [Y11 2013
ganinin sadakat ytiktimltiltiti geregince insider i~lemlerinde bulunmasi
da yasaktir
3 °.
Dolayisiyla y6netim organinin, yeniden yapilanma s6zle~mesini/
planini hazirlama g6rev ve yetkisini devretmesi, s6z konusu s6zle~meyi/
plani kanunda tng6rtilen §artlar dahilinde hazirlamamasi sorumlulukunu
doguracaktir.
6. Yeniden Yapilanma Raporunda (TTK m. 147, 169, 186)
Yeniden yapilanma i§lemlerinin en 6nemli unsurlarindan olan
ye-niden yapilanma raporu birle§me ve b6tinmelerde, birle~meye veya
b61tinmeye katilan §irketlerin y6netim organlarinca ayri ayri ya da
bir-likte, tir deki~tirmede ise ttir deki~tiren §irketin y6netim organi tarafindan
hazirlanir. Birle§me ve b6tinmeler aqisindan, birle~me ve b61tinmeye
katilan §irketlerin s6z konusu raporu birlikte hazirlamalari, raporda yer
alan bilgilerin 6zde§ olmasi, raporun daha hizli hazirlanmasi ve maliyetin
azaltilmasi bakimindan daha elveri§lidir
31. Ote yandan, yeniden yapilanma
raporunun §irketlerin y6netim organlarinca birlikte hazirlanmasi,
sorum-luluk dogurucu i~lem ve fiiller bakimindan hangi y6netim organinin
so-rumlu olacaki konusunda kariiklika yol aqabilir
3 2. Zira yeniden
yapilanma raporu paylarin deki~im oranlari, ayrilma ve denkle~tirme
akqeleri gibi yeniden yapilanmaya katilan §irketler ile ortaklarin menfaat
qati§malarina yol aqabilecek birqok bilgiyi iqermektedir. Dolayisiyla,
y6netim organlari, raporun hazirlanmasi sirasinda ortaklarin menfaatlerini
koruyucu tedbirler almak zorundadir.
Yeniden yapilanma raporu ile amaqlanan yeniden yapilanmaya
katilan §irketlerin ortaklarina bilgi vermek olup, s6z konusu rapor,
aydinlatici, gerekqeli ve tatmin edici aqxklamalari iqermelidir
33. Yeniden
yapilanma s6zlemeleri daha teknik bir yapiya sahiptir. Ancak, yeniden
gelecekteki finansman ve gelir durumuna etki edebilecek riskleri iqermektedir. Bkz. Pula h, Due Diligence, s. 218; ayrica bkz. Pula h, H.: 6102 Sayili Tuirk Ticaret Kanununa G6re $irketler Hukuku $erhi, C. I, Ankara 2011, s. 130.(29) Maurenbrechner, B.: Kommentar zu Art. 108, Basler Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht Fusionsgesetz (Her: Watter/Vogt/Tschni/Daeniker), Basel 2005, Art. 108 N. 37.
(30) BMckli, P.: Schweizer Aktienrecht, Zfirich-Basel-Genf 2009, § 13 N. 614 vd. (31) Comboeuf, A.: Kommentar zu Art. 14, Sttmpflis Handkommentar zum Fusionsgesetz (Her: Baker&McKenzie), Bern 2003, Art. 14 N. 9.
(32) Schneller, s. 151.
BATIDER/GURBUZ USLUEL
yapilanma raporu, yeniden yapilanma stzleemesinden farkll olarak,
ortak-larin yeniden yapilanmayla ilgili yeterli bilgiyi saglayabilecekleri sade bir
iqerikte olmalidir
3 4.
Burada cevaplanmasi gereken tnemli sorulardan birisi de, anonim
§irketler alslndan ytnetim kurulu tiyelerinin yeniden yapilanma
rapo-runu kurul olarak birlikte imzalamalarinin gerekli olup olmadill
ydntindedir. Ba~ka bir ifadeyle ytnetim yetkisinin TTK m. 367'ye gore
devralinmasi halinde, raporda yalnlzca ytnetimi devralanlarin imzasinin
bulunmasi yeterli olacak midir? TTK m.
375'te
yllik faaliyet raporunun
hazirlanmasi gtrevinin ytnetim kurulunun devredilemez ve vazgeqilemez
yetkileri arasinda sayllmasindan yola qlkllarak benzer bir §ekilde yeniden
yapilanma raporu da ytnetim kurulunda bulunan tfrm ytnetim kurulu
Uiyeleri tarafindan hazirlanmalidir
35. Ytnetim kurulunun rapora ili~kin bir
onay karari mevcutsa, raporda ytnetim kurulu Uyelerinden bir
temsilci-nin imzasitemsilci-nin bulunmasi yeterlidir
3 6.
Sonu9 itibariyle, yeniden yapilanma raporunun hazirlanmasi
ytnetim organinin gtrev ve yetkileri arasinda olup, bu raporun
hazirlanmasinda siz konusu organ ortaklarin menfaatlerini koruyucu
tedbirleri almalidir. Bunun yaninda yeniden yapilanma raporu, aydinlatici
ve gerekqeli bilgileri iqermelidir. Aksi takdirde yinetim organinin
sorum-uuu dogacaktir.
Kthiik ve orta t1lekli §irketler tirm ortaklarinin onaylamasi sonucu
birle~me raporunun dtizenlenmesinden vazgeqebileceklerdir (TTK m.
147/IV).
7. Inceleme Hakkinin Saglanmasinda (TTK m. 149, 171, 188)
Yeniden yapilanmaya ili~kin genel kurul kararindan tnce, yeniden
yapilanma plani/szlemesi, rapor vb. belgelerin ilgililerin incelemesine
sunulmasi ytnetim organi tarafindan gerqekle~tirilir. Htikmtin amacl,
or-taklara, intifa senedi hamilleri ile menkul deter veya menfaat sahiplerine
ve diker ilgililere bilgi vermek, bu yolla haksiz menfaat saglanmasini
tnlemek, §effaflii saklamak ve oy hakkini haiz olanlara bu haklarini
bi-(34) Comboeuf, Art. 14 N. 10.
(35) Isviqre hukukuna ili~kin olarak bkz. Gelzer, T.: Kommentar zu Art. 14, Ztircher Kommentar zum Fusiongesetz (Her: Frank Vischer), Zurich 2004, Art. 14 N. 3; Schneller, s. 150.
(36) Gelzer, Art. 14 N. 3; Gozzi, s. 144.
linqli olarak kullanmalarina yardimci olmak §eklinde belirlenmi~tir
37.
Kaynak htiktimler iBirK m. 16, m. 41, m. 63 olmakla birlikte, TTK'nin
inceleme hakkina ilikin htiktimleri birqok noktada kaynaktan
ayrllmltlr
38.
Ozellikle anonim §irketler aqxsindan y6netim kurulu bu g6revini bir
y6netim kurulu uyesine devredebilir. B6yle bir durumda, isviqre
huku-kunda inceleme hakkinin geregi gibi saglanmamasi s6z konusu
oldukunda, y6netim kurulunun organ olarak sorumlulugunun devam
edecegi ileri stirtilmti§ttir
3 9. Ancak TTK m. 553/11 htiktimti karpxsinda,
y6netim kurulunun ancak bu g6revi devralan ki~inin seqiminde makul
derecede 6zen g6stermedigi takdirde sorumlulugunun dogacaki kabul
edilmelidir.
8. Malvarligi Degi~ikligiyle Ilgili Bilgilerin Incelenmesinde ve
Ilgili $irketlere Bildirilmesinde (TTK m. 150, 172)
Birle~me ve b6tinme yoluyla §irketlerin yeniden yapilanmasinda,
yeniden yapilanmaya katilan §irketlerden birinin aktif veya pasif
varliklarinda, yeniden yapilanma s6zle~mesinin imzalanmasi tarihiyle, bu
s6zle~menin genel kurulda onaya sunulacaki tarih arasinda 6nemli bir
degi~iklik meydana gelmesi halinde, y6netim organi bu durumu kendi
genel kuruluna ve yeniden yapilanmaya katilan §irketlerin y6netim
or-ganlarina yazill olarak bildirir (TTK m. 150)40. Sz sonusu htiktimler
y6netim organina bildirim borcu ytiklemektedir
41. Bildirim borcu iq
ili~kide y6netim organi tarafindan bir ba§ka ki~iye devredilebilmekle
bir-likte, dl ili~kide, ba~ka bir ifadeyle yeniden yapilanmaya katilan diker
§irketlerin bilgilendirilmesi bakimindan, her zaman y6netim organi
ta-rafindan yerine getirilmelidir
4 2. Bildirim, malvarliklarinda 6nemli
(37) TTK m. 149, madde gerekqesi.
(38) TTK m. 149 htikmtintin gerekqesinde, s6z konusu farklilik 6yle ifade edilmektedir: 1) inceleme hakki sadece ortaklara degil, daha geni§ bir menfaat qevresine taninma~tar. 2) S6z konusu belgelerin (varsa) basili §ekillerinin ayni menfaat sahiplerine verilmesi 6ng6rdlmUi~ttir. Bu htiktim belgelerin basilmasini isteme hakkini kimseye vermez.
(39) Schneller, s. 180.
(40) TTK m. 172 htikmtide, b6ltinmeye katilan §irketlerin malvarliklarinda meydana gelen degi~ikliklere, TTK m. 150'nin kiyas yoluyla uygulanacagi dtizen-lenmi~tir.
(41) TTK m. 150, madde gerekqesi. (42) Gozzi, s. 204.
BATIDER/GURBUZ USLUEL
degi~iklikler meydana gelen §irketin ydnetim organinca kendi genel
ku-ruluna ve yeniden yapilanmaya katilan §irketlerin ytnetim organlarina
yapilir. Kanun htikmti ortaklara yapilacak bir bildirimden bahsetmediki
iqin, ortaklara karl1 ydnetim organinin bir bildirim borcu
bulunmamak-tadir
4 3.
Sz konusu bildirimin ne zaman yapilmasi gerektigine ilikin bir
dtizenleme htiktimde yer almamaktadir. TTK m. 150 htikmtintin
ge-rekqesinde bildirimin, incelemenin yapilmasina ve gerekli tnlemin
alinmasina olanak saglayacak §ekil ve zamanda yapilmasinin dtirtistltik
kurall geregi olduku belirtilmi~tir. Dolayislyla ytnetim organi bildirimini
mtimktin olan en kisa stirede yapmakla ytiktimltidtir
44.
TTK m. 150 htikmtintin ikinci fikrasinda, malvarliinda meydana
gelen tnemli degi~ikliklere ili~kin bildirimi alan yeniden yapilanmaya
katilan tfrm §irketlerin ydnetim organlarinin, yeniden yapilanma
suzle~mesinin degi~tirilmesine veya yeniden yapilanmadan
vazgeqilme-sine gerek olup olmadiini inceleyecekleri dfizenlenmi§, bdyle bir sonuca
varmalarl halinde, onaya sunma dnerisinin geri 9ekilmesi gerektiki
htikme baglanmltlr. Aksi halde ytnetim organi genel kurulda, yeniden
yapilanma sdzle~mesinin uyarlanmasina neden ihtiyaq duyulmadiinin
ge-rekqesini aqlklayacaktir.
Dolayislyla, malvarliinda meydana gelen tnemli degi~iklikleri
in-celeme ytiktimltiltigti ytnetim organindadir. Anonim §irketler alslndan,
stz konusu inceleme TTK m. 375 kapsaminda ytnetim kurulunun
dev-redilemez g6rev ve yetkileri arasinda yet alir. Y6netim kurulunun
mal-varliginda meydana gelen dnemli degi~iklikleri inceleme gdrevi, bu
or-ganin tzen ve baglilik ytiktimltiltiktinti (TTK m. 369) de
somutla~tlr-maktadir
4 5.
Ytnetim organi malvarliinda meydana gelen tnemli
degi~iklikle-rin yeniden yapilanma stzle~mesinde belirlenen, degi~im orani,
denkle§-tirme ve ayrilma akqesi gibi unsurlarl nasil etkiledigini tespit etmeli,
ser-(43) Comboeuf, A.: Kommentar zu Art. 17, Sttimpflis Handkommentar zum Fusiongesetz (Her: Baker&McKenzie), Bern 2003, Art. 17 N. 15; Hirsiger, C.: Der Schutz der Gesellschafter, Gltiubiger und Arbeitnehmer bei der Fusion von Kapitalgesellschaften nach schweizerischem und europtiischem Fusionsrecht, Zfirich-Basel-Genf 2006, s. 166; Schneller, s. 190.(44) Gozzi, s. 205. (45) Gozzi, s. 206.
mayeyi olumsuz §ekilde etkileyecek bir degi~ikligin var olup olmadii
konusunda inceleme yapmalidir
4 6. Sz konusu inceleme sonucunda
y6netim organi, §irketin
ve
ortaklarin menfaatlarini zedeleyecek
deki~ik-likler meydana geldigini tespit ederse, bu durumda yeniden yapilanma
s6zle~mesinin degi~tirilmesi ya da yeniden yapilanmadan vazgeqme
gun-deme gelebilecektir. Sz konusu inceleme sonucunda y6netim organx,
yeniden yapilanma s6zle~mesinde uyarlama yapilmasina gerek olmadii
sonucuna da varabilecektir. Y6netim organinin her iki karari da
sorumlu-lugunu dogurabilecektir
4 7 .9. Bijifinmede Sermaye Azaltiminda (TTK m. 162)
TTK m. 162 kapsaminda, b61inme i~lemlerinde sermaye azaltimi
s6z
konusu oldugunda, y6netim organinin 6nemli g6revleri olduku
g6tirilmektedir. Oncelikle belirtmek gerekir ki,
s6z
konusu hilkilm
6zellikle kismi b6lilnmeler aqxsxndan 6nem te~kil eden sermaye azaltimini
diizenlemektedir. Zira tam b6lfinmede, b61inen §irket sona
erip
ticaret
sicilinden silindigi iqin, sermaye azaltimi da
s6z
konusu olmayacaktir.
Kismi b61inmeler bakimindan, b61inmenin gerekli olup olmadiina
karar verecek olan y6netim organidir. TTK m. 162 hfikmfinfin
ge-rekqesinde bu husus §u §ekilde aqxklanmi~tir: "Ybnetim organlarinin,
6zellikle bbliinen irketin ybnetim organinin, bbliinen irketin devredilen
malvarliki bbuiimiintin devrinden sonra kalan net malvarliinin bbliinen
irketin alacaklilarinin alacaklarini karplayacak diizeyde olup
ol-madigini aratirmalarl
ve
bunu raporlarinda belirtmeleri zorunludur. Bu
gorev balaminda, sermaye
azalmasina
gerek olup
olmadigini
ve
gerekli
ise, bunun miktarini
ve
azaltma sonucunda sermayenin asgari tutarin
altina inip inmeyecegini de vurgulamalarl arttir. Aksi halde sorumlu
olurlar."
Bunun yaninda y6netim organi, sermaye azaltimi gerekli ise bunun
miktarini belirlemekle de g6revlidir. Aksi takdirde y6netim organinin
so-rumlulugu
dogacaktir.
(46) Schneller, s. 199.
BATIDER/GUBUZ USLUEL
10.
Yeniden Yapilanma Tileminin Tescilinde (TTK m. 152, 179,
189)
Yeniden yapilanma i§leminin geqerlilik kazanabilmesi iqin
yapilmasi gereken en tnemli ilemlerden biri de yeniden yapilanmanin
tescilidir. Yeniden yapilanma karari alinir alinmaz, ytnetim organlari
ye-niden yapilanmanin tescili iqin ticaret siciline ba~vurmakla ytiktimli
tu-tulmulardir (TTK m. 152/I, 179/I, 189/II). Bununla birlikte, tzellikle
birle~me ve btltinmelerin tescilinde ticaret siciline ba~vurmak iqin ortak
bir gfin bulunmasi gijql~ik arz edebilir. Dolayislyla, yeniden yapilanma
kararini tnceden alan §irketin ytnetim organlarl tescil iqin diker
§irketlerin yeniden yapilanma i§lemini ticaret siciline tescil ettirmesini
beklemelidirler
4 8. Btylece, malvarliinin geqini ve degiim konusunda
9lkabilecek sorunlarin da iniine geqilmi§ olur.
Yeniden yapilanma ilemlerine ilikin gerekli olan tim belgelerin
ticaret siciline sunulmamasi ve tescilin gerekli sfireler iqinde yapilmamasi
ytnetim organin sorumlulugunu doguran nedenler arasinda yer alir.
II. TTK M. 193 KAPSAMINDA YONETiCTLERN HUKUKi
SORUMLULUGU
1. Genel Olarak
TTK m. 193'te tzel bir sorumluluk davasi dijzenlenmektedir. Sz
konusu htikmtin kaynakini iBirK m. 108 olu~turmakla birlikte, TTK m.
193 htikmUi bazi konularda iBirK 108'e gtre farkliliklar gtstermektedir.
Esasen TTK m. 549 vd. hiiktimlerinde anonim §irketler hukukuna ili~kin
olarak genel sorumluluk hiiktimleri bulunmakla birlikte, yeniden
yapilanma i§lemlerinin tnemi giz 6nine alinarak, tzel bir sorumluluk
davasi 6ngtrtilmijtir
4 9.
(48) TTK m. 152, madde gerekqesi.
(49) SerPK m. 23 htikmtinde, HAA$'lerin dnemli nitelikteki i~lemleri sayllml ve sdz konusu i~lemlerde uyulacak usul ve esaslarl belirleme yetkisi Sermaye Piyasasi Kurulu'na verilmi~tir. Sdz konusu htiktimde, HAA$'lerin birle~me, bdliinme i~lemlerine taraf olmasi, tfir degi~tirme veya sona erme karara almasi, nemli nitelikteki i~lemler arasinda sayalma~tar. Diger taraftan, dnemli nitelikteki i~lemler gerqekle~tirilirken Kurulca belirlenen esaslara uyulmamasi durumunda Kurul'a idari para cezasinin yanisira i~lemin iptalini isteme ve telafi edici tedbirler alma yetkileri verilmi~tir. Dolayisiyla HAA$'lerde, TTK m. 553 ve TTK m. 193 htiktimlerinin yanisira, SerPK m. 23 htikmti de uygulama alani bulacaktir.
TTK m. 193'te dizenlenen sorumluluk davasi ile yeniden
yapilanma ilemlerinde yeknesak ve b6ylece bu ilemler aqxsindan genel
sorumluluk hfikfimlerini a~an kurallar olu~turulmaya qall~llmlxtlr
5 0. Ozel
sorumluluk davasi yeniden yapilanma i§lemlerinin kanuna uygun
yapilmamasindan kaynaklanmakta
51, bu dava ile kanuna aykiri yapilan
i~lemler sonucu ortaya qxkan zararin giderilmesi hedeflenmekte ve bu
dava eda davasi olarak nitelendirilmektedir
5 2.
TTK m. 193'te dfizenlenen sorumluluk davasinin amaci, yeniden
yapilanma i~lemlerinin kanuna uygun olarak, alacaklilari ve ortaklari
ko-ruyan htikimlere uyularak yapilmasini saglamak ve ihlale neden olanlarin
sorumluluguna gitmektir
5 3.
2. TTK m. 193'e Giire Sorumlulugun $artlari
A- Yeniden Yapilanma Tilemlerine Herhangi Bir $ekilde
Katilmak
TTK m. 193/I'e g6re; "Birleqme, bliinme veya tifir deigirme
i4lemlerine herhangi bir ekilde katilmq bulunan biitiin kiiler irketlere,
ortaklara ve alacaklilara karat kusurlar ile verdikleri zararlardan
sorum-ludurlar. Kurucularin sorumluluklarl saklidir." Dolayisiyla s6z konusu
hfiktim, yeniden yapilanma i§lemlerine katilan bfitfin ki~ilerin kusurlariyla
verdikleri zararlar nedeniyle sorumluluklarini dizenlerken, kurucularin
sorumluluklarini sakli tutmu§tur.
Htikimde kurucularin sorumluluklari sakli tutuldugundan, anonim
§irketlerin kurulu~unda, kurucularin sorumlulugu bakimindan TTK m.
553 vd.nda yer alan htikimler uygulama alani bulacaktir. Limited
§irketler aqxsindan TTK m. 644/I/a ve sermayesi paylara b61linmfi§
ko-mandit §irketler bakimindan TTK m. 565/II hfiktimlerinin anonim
§irketlere ilikin hfikfimlere yaptii atiflar nedeniyle, TTK m. 553 vd.
hfikfimleri s6z konusu §irketler aqxsindan da uygulanacaktir. TTK m.
193/I'de kurucularin sorumluluguna ilikin hiktimlerin sakli tutulmasinin
en 6nemli nedeni, yeniden yapilanma i§lemlerinin tarafi olabilecek ahis
§irketleri aqxsindan sermaye §irketlerinde olduku gibi, kurucularin
sorum-(50) Maurenbrechner, Art. 108 N. 1.
(51) Tekinalp, U.: Yeni Anonim ve Limited Ortakhklar Hukuku ile Tek Kiwi Ortakliginin Esaslarl, Istanbul 2012, N. 15-42.
(52) Gozzi, s. 297. (53) Tekinalp, N. 15-42.
BATIDER/GURBUZ USLUEL
luluguyla ilgili benzer hiktimlerin bulunmamasidir
54. Bunun yaninda,
TTK m. 193/I'de yer alan kurulu~tan dogan sorumlulugun sakh
tutul-masina ili~kin htikim, sermaye artirimi yoluyla gerqekle~en yeniden
yapilanmalar aqlslndan da geqerli olmalidir
5 5.
TTK m. 193 hikmtinde yeniden yapilanma i§lemlerine katilan
"brutun
ki~ilerin" sorumlulugu dizenlenmi~tir. Hikmin gerekqesinde
ise, TTK m. 193'tin TTK m. 553'e benzer bir §ekilde sorumlulugu tizel
olarak dizenlediki belirtilmektedir
5 6. TTK m. 553'te ise "kurucularin,
ytinetim kurulu tiyelerinin, ytineticilerin
ve tasfiye memurlarinin"
ka-nundan
ve esas stzle~meden dogan ytiktimliltiklerini ihial etmeleri
ha-linde sorumlu olacaklarl hikme baglanmaktadir. Gtrildtiti izere, TTK
m. 193 hikmti ile TTK m. 553 hikmti arasinda sorumlulugun stijesi
bakimindan fark bulunmaktadir. TTK m. 553 hikmtintin kaynaini
isvire Borqlar Kanunu (iBK) m. 754 olu~turmakta olup, bu hiktimde
"ytinetim kurulu tiyeleri ile ytinetim
ve
tasfiye i§1eri ile ukra~an
ki~ilerin" sorumlulugu dtizenlenmektedir. Bu maddede, hem ydnetim
kurulu gibi §ekli organlar hem midtir gibi maddi organlar hem de
ytinetime midahalede bulunan btiytik pay sahiplerinin yanisira, ytinetim
kuruluna talimat veren gizli ytineticiler
ve §irketle ilgili tinemli kararlarl
alan tim ki~iler, gtrevli olmasalar dahi ytinetim
ve
tasfiyeyle ukra~an
ki~iler olarak kabul edilmi§tir
5 7. TTK m. 553'Uin gerekqesinde kurucular,
ytinetim kurulu tiyeleri, ytineticiler
ve
tasfiye memurlarl denilerek,
gtirevlilerin
alkqa belirtildigi, kaynakta yer alan "ugra~an" stzcUiAi ile
gtrevli olmadii halde ytinetime
ve tasfiyeye karlan, talimat veren,
ydnetimi
ve tasfiyeyi ydnlendiren, bir bakima arkadan ytineten btiytik
pay sahipleri ba~ta olmak izere, gizli ytineticilerin
ve
tasfiye
memur-larinin (6dretideki deyimle, "fiili organ"larin) kastedildiki, bu geni§
kap-samll ibarenin hukukumuza aktarilmasi halinde ibarenin amaci ve
(54) Tekinalp, N. 15-42.
(55) Beretta, P.: Kommentar zu Art. 108, Zfircher Kommertar zum Fusionsgesetz (Her: Vischer), Zbrich 2004, Art. 108 N. 107. Bunun yaninda Isviqre hukukunda, biqim degi~tirici tfir degi~tirmede yeni kurulu~un sdz konusu olmayacagi gerekqesiyle, tfir degi~tirmede kurucularin sorumluluguna ili§kin dava aqalamayacagi ileri sfirfilmektedir. Bkz. Gericke, D.: Komimentar zu Art. 58, Basler Komimentar zun Schweizerischen Privatrecht Fusionsgesetz (Her: Watter/Vogt/Tschini/Daeniker), Basel 2005, Art 58, N. 27. TTK m. 193 hfikmfinde bu ydnde bir istisnaya yer verilmemi§ olmasi gerekqesiyle Tuirk hukukunda bu gdrfiUfin kabul edilemeyecegi ydnfinde bkz. Qogran, s. 258, 259.
(56) Bkz. TTK m. 193, madde gerekqesi.
(57) Botschaft fiber die Revision des Aktienrechts vom 23 Februar 1983, s. 191. [Y11 2013
isviqre'deki anlayxlx a~an bir anlam ve boyut kazanacagindan endive
edildigi belirtilmi~tir
5 8 .Ancak ayni endive TTK m. 553'e benzer §ekilde TTK m. 193
hfikmfi kapsaminda duyulmamx~txr
5 9. Kanaatimizce bunun nedenini, TTK
m.
553
hfikmfinde dfizenlenen sorumluluk halinin sermaye §irketleri ile
sinirlandxrxlmx§ olmasi, diker yandan TTK m. 193 hfikmfinfin yeniden
yapilanmaya katilan trim ticaret §irketlerine ili~kin sorumluluk halini
dizenlemesi oluturmaktadir. Dolayisxyla TTK m. 193 hfikmfinde
sorum-lulugun sfijeleri daha geni§ bir kapsamda degerlendirilmi~tir.
B- $irkete, Ortaklara ve Alacaklilara Kusurla Zarar Vermek
a- Yikiimlilik ihlali
TTK m. 193 htikmtinde, yeniden yapilanma i§lemlerine herhangi
bir §ekilde katxlmx§ bulunan bfitfin ki~ilerin kusurlarx ile verdikleri
zarar-dan sorumlu olduklarx dfizenlenmi~tir. Ote yanzarar-dan, kaynak hfikfim iBirK
m. 108/I'de "birleqme, b6liinme, tfir degigirme ve malvarliki devrine
katlan tiim ki~ilerin kasten ya da ihmal ile g6revlerini ihlal etmeleri
ne-deniyle sebep olduklarl zarardan dolayl sorumlu olduklarl"
ong6rUlmUi~tUr. G6rtildfigi fizere, iBirK m.108'de sorumlulukun §arti
olarak g6rev ihlali aranmakta iken, TTK m. 193'te bu y6nde bir ifade
yer almamaktadir.
Gerekqede TTK m. 193'Un benzer §ekilde
diizenlendigi belirtilen TTK m. 553'Uin kaynaini oluturan iBK m.
754'te ise "y6netim kurulu iiyeleri ile y6netim ve tasfiye ileri ile uraian
tiim ki~ilerin yiikiimliiliiklerini kasten veya ihmal suretiyle ihlal
etmelerin-den dogan sorumluluklarl" dfizenlenmi~tir. Bununla birlikte, TTK m.
553 hfikmfi, iBK m. 754'ten aynen alinmamx§, bunun yerine, "kanundan
ve esas s6zlemeden dogan yiikiimliliiklerin ihlali" ifadesine yer
ve-rilmi~tir. TTK m. 553 hfikmfinfin gerekqesinde de, iBK m. 754'te
"yiikiimliiliiklerin ihlali" ibaresinin kullanilmasinin belirsizlike yol aqtxgx,
"kanun ve esas s6zlemeden dogan yiikiimliliiklerin" ihlali ifadesi ile
so-rumlulugu doguran sebeplerin somutla~txrxldxgx ifade edilmi~tir
60.
Gerqekten, isviqre hukukunda iBirK m. 108 hfikmfinde yer alan
"g6revleri ihmal etme" ifadesi 6gretide farkli yorumlarin ortaya
(58) TTK m. 553, madde gerekqesi.
(59) Ttirk kanun koyucusunun TTK m. 553 bakimindan ileri stirdtigfti endi~elerin neden TTK m. 193 bakimindan geqerli olmadill sorusu iqin bkz. Qotan, s. 264.
BATIDER/GORBUZ USLUEL
9lkmasina neden olmu§tur. Bir gtrtie gore, kanunun ifadesi aqlk olup,
esas olarak yeniden yapilanma i§lemleriyle baglantill olan her trlii
yiikiimliiliik ihlali iBirK m. 108 kapsaminda sorumluluk doguracaktir
61.
Ba~ka bir gtrtie gore, iBirK m. 108'de diizenlenen sorumluluk hali
yalnlzca iBirK'da diizenlenen ytiktimltiltiklerle sinirlandirilmalidir
62.
Pa-ralel gtrtie gtre ise, iBirK'da diizenlenen ytiktimltilti~tin kanun koyucu
tarafindan getirilen tzel bir dtizenleme olmasi nedeniyle, iBirK m.
108'de yer alan gtrevleri ihmal etme ifadesi dogrudan iBirK'daki
yiikiimlilfiklerle ili~kilendirilmelidir
6 3 .Tuirk hukuku bakimindan TTK m. 193/I hiikmii
degerlendiril-diginde, hiikiimde geqen "yeniden yapilanma i§lemlerine katllml
bulu-nan tim ki~ilerin verdikleri zarardan sorumlu tutulmasi", yeniden
yapilanma i§lemlerinde yiikiimliiliik iistlenmeyen ki~ilerin kusurlarinin
varliki halinde sorumlu tutulup tutulamayacaki sorusunu giindeme
getir-mektedir. Ancak TTK m. 193 hiikmiinde yUkUmliilfiin ihlali §arti
ongtriilmemi§ olsa da, TTK 193'Un, TTK m. 553'e benzer §ekilde
diizenlenmi§ olmasi nedeniyle hiikiimde stz konusu olanin yiikiimliiliik
ihlali olduku sonucuna varilmalidir
6 4. Benzer bir §ekilde, TTK m. 193,
TTK m.
553
ile birlikte degerlendirildiginde, sadece yeniden
yapilanma-ya ili~kin hiikiimlerden dogan yUkUmlilfikler degil, diker
yiikiimlii-lilklerin ihlali de, yeniden yapilanma i§lemiyle baglantill olduku
lqiide
TTK m. 193 kapsaminda kabul edilmelidir
6 5.
Ote yandan, sorumluluk davasinin aqllabilmesi iqin zarara neden
olan davranlln davalinin girev sfiresi iqinde gerqekle~mi§ olmasi yeterli
olup, yeniden yapilanma i§leminin gerqekle~tigi anda gtrevde olmasi §art
degildir
66.
b- Zarar
TTK m. 193 hiikmiine gtre ydnetim organinin sorumlulugunun
dogmasinin §artlarindan biri de §irkete, ortaklara ve alacaklilara zarar
ver-mektir. Bu kapsamda zarar, malvarliinda zarar gtrme sonucu olu~an
(61) Beretta, Art. 108 N. 12.
(62) Schenker, F.: Kommentar zu Art. 108, Stdimpflis Handkommentar zum
Fusiongesetz (Her: Baker&McKenzie), Bern 2003, Art. 108 N. 14. (63) Maurenbrechner, Art. 108 N. 11; Schneller, s. 324. (64) .Qo tan, s. 265.
(65) Isviqre hukukunda bkz. Beretta, Art. 108, N. 12. (66) Bkz. Qogran, s. 266 dn. 54'te anilan yazarlar.
mevcut durum ile ytiktimltiltik ihlali gerqekle~memi§ olsaydi malvar iinin
varsayimsal durumu arasindaki farka g6re hesaplanan ve irade dipi
gerqekle~en malvarxii azalmasi olarak tanimlanmaktadir
67. Zararin
hesap-lanmasinda mtispet zarar ve mahrum kalinan kazanq dikkate alinir
6 8.
c- Kusur
TTK m. 193 htikmti yeniden yapilanma ilemlerine katilan ki~iler
bakimindan kusur §artini aramaktadir. Hafif ihmal dahil olmak tizere her
tWriti kusur, sorumlulugun dogmasina neden olur
6 9. Htiktimde objektif
kusur esasi 6ng6rtilmektedir
70. Dolayisiyla, zarara neden olan y6neticinin
kusurunun belirlenmesinde 6zen t1qtitti olarak, benzer bir g6revde ve
benzer bir yeniden yapilanma i§leminde bulunan makul bir ki~inin
g6sterecegi 6zen dikkate alinmalidir
71.
Bunun yaninda, TTK m. 193/III'te (kar§. iBirK m. 108), TTK m.
553/II'de dtizenlenen (kar§. iBK m. 774/II) "kanundan veya esas
sizleqmeden doan bir gtirevi veya yetkiyi, kanuna dayanarak, baykasina
devreden organlar veya ki~iler, bu gbrev ve yetkileri devralan kiilerin
sefiminde makul derecede Bzen gbstermediklerinin ispat edilmesi hulli
harif, bu kiilerin fiil ve kararlarindan
sorumlu olmazlar" htikmtine atif
yapilmamx~txr. Dolayisiyla, bu noktada yeniden yapilanma i§lemlerinden
dogan ytiktimltiltiklerin devri halinde, devredilen ki~ilerin seqiminde
ma-kul derecede 6zenin g6sterilmi§ olmasinin ispatinn, TTK m. 553/II'ye
dayandirilip dayandirilamayacaki sorusu gtindeme gelir. isviqre
6dretisin-deki hakim g6rti
7 2dikkate alinarak, anonim §irketlerin y6neticileri
bakimindan aqxlacak davalarda TTK m.
5 5 3/II'ye dayanilmasi mtimktin
olabilecektir
7 3.
d- Nedensellik Bagi
TTK m. 193/III'tin anonim §irketlere ili~kin sorumluluk
htiktim-lerinden TTK m. 557'ye yaptii atif sonucu, yeniden yapilanmaya katilan
ki~ilerin sorumluluklarinin dogmasi iqin, s6z konusu ki~ilerin ytiktimltiltik
(67) Beretta, Art. 108 N. 29; Maurenbrechner, Art. 108 N. 43; Schneller, s. 330. (68) Maurenbrechner, Art. 108 N. 43; Schenker, Art. 108 N. 15; Schneller, s. 330.(69) Beretta, Art. 108 N. 41.
(70) Maurenbrechner, Art. 108 N. 53.
(71) Maurenbrechner, Art. 108 N. 53; Beretta, Art. 108 N. 41. (72) Maurenbrechner, Art. 108 N. 57; Schneller, s. 380. (73) Bkz. Qogran, s. 269.
BATIDER/GURBUZ USLUEL
ihlalleriyle, meydana gelen zarar arasinda uygun illiyet baki
bulun-malidir
7 4.
3. Sorumluluk Davasinda Taraflar
A- Davaci
TTK m. 193/I htikmti §irkete, ortaklara ve alacaklilara, yeniden
yapilanma ilemlerine herhangi bir §ekilde katllml bulunan ki~ilerin
ku-surlarlyla verdikleri zararlar nedeniyle dava aqma hakki tanimaktadir.
Yeniden yapilanma i§lemleri bakimindan dava aqma hakki saglayan bu
htiktim, yeniden yapilanma tamamlanmaml olsa dahi ortaklika, ortaklara
ve alacaklilara, yeniden yapilanmaya katilan ki§ilerin sorumluluguna
ili~kin dava aqma hakki verir mi, sorusunun olumlu cevaplanmasi gerekir.
Zira TTK m. 193 htikmtinde sorumluluk davasinin aqllabilmesi iqin
yeni-den yapilanmanin hukuki geqerlik kazanmasi bir §art olarak
ongtrtilme-mi~tir
7 5. Sorumluluk davasinda davaci olabilecekler §unlardir:
irket,
ortaklar, alacaklilar.
a-
irket
TTK m. 193 htikmtine gore §irket kendi u~radill zararlar
bakimindan dava aqma ehliyetine sahiptir. Yeniden yapilanmada devreden
§irketin sona ermesi halinde, dava ehliyeti ktilli halefiyet yoluyla devralan
§irkete geqer
7 6.
TTK m. 193/III'te, TTK m. 558/II htikmtine atif yapilmamltlr.
TTK m. 558/II htikmtinde §irket genel kurulunun, sorumluluktan ibraya
ili~kin kararinin, ibranin kapsadill aqlklanan maddi olaylara ili~kin olarak,
§irketin, ibraya olumlu oy veren ve ibra kararini bilerek payi iktisap etmi§
olan pay sahiplerinin dava hakkini kaldiracaki dtizenlenmi~tir. Her ne
ka-dar TTK m. 193/Ill htikmtinde, TTK m. 558/II'ye atif yapilmaml olsa
da, stz konusu htikmtin TTK m. 193'e gore aqllacak sorumluluk
dava-larinda kiyasen uygulanacaki kabul edilmelidir
7 7.
(74) Schenker, Art. 108 N. 18.
(75) Qo tan, s. 256; Isviqre hukukunda bkz. Hirsiger, s. 350. Yazar, yapil degerlendirmede, IBirK m. 108 htikmtintin yeni kurulu§ §eklinde birle~me sdz konusu oldugunda, birle~me sonrasinda uygulanabilecegini vurgulamaktadir.
(76) Hirsiger, s. 350.
(77) Schenker, Art. 108 N. 18. Aynca bkz. Qogran, s. 271.
TTK m. 556/I htikmti kapsaminda, §irketin iflasi halinde, §irketin
dogrudan zararinxn tazmini iqin iflas dairesi tarafindan dava
aqxlxr.
b- Ortaklar
Sirket ortaklari da dogrudan zararlari iqin dava aqma hakkina
sa-hiptir. Ancak TTK m. 193/III'tin TTK m. 555'e yaptii atif nedeniyle
ortaklar tazminatin §irkete 6denmesi §artxyla dava aqabilirler
7 8. Ortaklik
hakkinin devredilmesi halinde, zararin meydana geldiki anda ortak olan
ki~ilerin dava aqma hakki
s6z konusu olur
7 9. Dolayli zararlar bakimindan
ise dava aqma hakkina, davanin
aqxldxgx
anda ortak stattistinde olanlar
sa-hiptir
80.
c- Alacaklilar
TTK m. 193 htikmtinden yola qxkarak, alacaklilar da dogrudan
za-rarlarini talep edebileceklerdir. TTK'ya g6re, alacaklilarin §irketin zararini,
ba~ka bir ifade ile dolayli zararini talep etme imkani bulunmamaktadir.
Bunun nedenini, §irketin iflasi
s6z konusu olmadii stirece, §irketin
mev-cut malvarliinin alacaklari karpilamaya yettiki g6rti§ti olu~turur
81.
Ser-maye §irketleri bakimdan bu davayi alacaklilar yalnizca ortakliin iflasi
halinde aqabilirler. Bu halde dahi dava aqma yetkisi 6ncelikle iflas
daire-sine aittir (TTK m.
556).
iflas dairesinin bu yetkisini kullanmamasi
ha-linde alacakli da edimin ifasini dava edebilir. Sz konusu §irket, bir
ser-maye §irketi dekilse, §irket alacaklilarinin dava aqma hakki yoktur
8 2.
B- Davali
Yeniden yapilanmaya ili§kin sorumlular TTK m. 193'te "birleqme,
bbliinme
ve tifir
deitirme ilemlerine herhangi bir ekilde katilm
bulu-nan biitiin ki~iler" olarak dfizenlenmi~tir. Dolayislyla pasif dava ehliyeti,
yeniden yapilanma ilemlerine katilan §irketlerin kendisine dekil, 6zellikle
kusurlarlyla zararin dogmasina neden olan ki§ilere taninmltlr. Kanun'un
ifadesi incelendiginde, sorumlulukun §artlarindan
biri, s6z
konusu
i~lemlere katilmaktir. Bu ifade, anonim §irketler bakimindan getirilmi§
or-gan sorumlulukunu a~an, avukatlar, bankalar gibi §irket hiyerar~isinde
dlardan danlmanlik hizmeti verenlerin de sorumlulukuna gidilebilecegi
(78) Tekinalp, N. 15-44.
(79) Maurenbrechner, Art. 108 N. 19. (80) Hirsiger, s. 350.
(81) Maurenbrechner, Art. 108 N. 21. (82) Tekinalp, N. 15-45.
BATIDER/GURBUZ USLUEL
izlenimini uyandirmaktadir
8 3. Ancak gerekqesinde, TTK m.
553'e
ben-zer bir §ekilde sorumluluku tzel olarak dtizenledigi ifade edilen TTK m.
193 bakimindan bu husus, sorumlulugun amacini a~an bir kapsamda
geni~lemesi anlamina gelecektir
84. Dolayisiyla, TTK m. 193'te organ
so-rumlulugu kabul edilmeli, dlardan dani~manlik hizmeti verenler
sorum-luluk kapsami dlmlnda tutulmalidir. Danl~manik hizmeti verenlerin §irketle
aralarindaki sSzle~mesel ili~kiye dayanarak sorumluluklarinin organ
so-rumluluguna ili~kin htiktimlere gtre degil, sSzle~meden dogan
sorumlu-luk htiktimlerine gtre belirlenmesi gerekir
8 5.
Pasif dava ehliyetine §irketin ytnetim kurulu ve ydneticileri gibi
§ekli organlari, tasfiye memuru, mtidtirler gibi maddi organlari ile, tnemli
kararlarin alinmasinda talimat veren gizli ydneticiler gibi fiili organlari
sahiptir
8 6.
Yeniden yapilanma i§lemine ili~kin genel kurulda oy kullanmalari
ortaklarin sorumluluguna neden olmamali ve ortaklar TTK m. 193
htikfrine gire yeniden yapilanma i§lemlerine katilan ki§iler arasinda
degerlendirilmemelidirler
8 7.
Zarar gtren §irketin ortaklarinin ve alacaklilarinin, yeniden
yapilanmaya katilan diker §irketler adina yeniden yapilanma i§lemlerine
katilanlar aleyhine dava aqlp aqamayacaklarina ili§kin bir htiktim TTK m.
193'te yer almamakta olup, htiktim geni§ yorumlanmaya mtisaittir
8 8.
BSyle bir durumda tzellikle yeniden yapilanma raporunda yeniden
yapilanmaya katilan §irketlerin ttimti adina hareket edilmi§se, diker
§irketlerin organlarina karli dava aqilabilecegi kabul edilmelidir
8 9.
4. Mfiteselsil Sorumluluk
Yeniden yapilanma i§lemlerine katilan ytneticilerin sayilarinin
bir-den fazla olmasi mrimkfindfir. BSyle bir durumda, TTK m. 193/III'tin
557.
maddeye atif yapmasi nedeniyle, ydneticilerin sorumluluklarl
(83) Schenker, Art. 108 N. 11 vd.
(84) Isviqre hukuku iqin bkz. Maurenbrechner, Art. 108 N. 29; Beretta, Art. 108 N. 41.
(85) Maurenbrechner, Art. 108 N. 29, 31. (86) Tekinalp, N. 15-46; Schneller, s. 433.
(87) Maurenbrechner, Art. 108 N. 29; Schneller, s. 441. (88) ( ogran, s. 275.
(89) Maurenbrechner, Art. 108 N. 29.
mtiteselsil sorumluluk htiktimleri qerqevesinde degerlendirilmelidir.
Bu-rada y6neticiler iqin farklxla~txrxlmx§ teselstil uygulanir.
5. Zamanaimi
TTK m. 193'te zamanaimina ili~kin bir htiktim bulunmamakla
birlikte, htikmtin son fikrasinda TTK m.
560'a
yollama yapllmltlr. Bu
nedenle y6neticilerin yeniden yapilanmadan dogan sorumluluguna
ili~kin zamanaimi, davacinin zarari ve sorumluyu 6rendigi andan
itiba-ren iki
yil,
her halde zarari doguran filin meydana geldigi gtinden
itiba-ren be§ yildir. Tuirk Ceza Kanunu'nda daha uzun bir zamanaimi stiresi
dtizenlenmi~se, tazminat davasina da bu zamanaimi uygulamr.
III. TTK M. 193'UN, TTK'NIN ILGILT HUKUMLERI ILE
KAR$ILA$TIRILMASI
1. TTK m. 193 ile $irketler Topluluguna Tikin TTK m. 202/IT
TTK mn. 193/III'te bazi hiktimlerin sakhi tutulduku belirtilmi~tir.
Bu htiktimlerden biri de, §irketler topluluguna ili~kin sorumlulugu
dtizenleyen TTK m. 202 ila 208'dir. TTK m. 202/II'de hakimiyetin
uy-gulanmasi sonucu balh §irket aqisindan hakh bir sebebi bulunmayan
ye-niden yapilanma kararlari dtizenlenmektedir. TTK m. 193'te, 202.
madde htiktimti sakli tutulduku gibi, TTK m. 202/IV'te de pay sahibi ve
ortaklarin yeniden yapilanmadan dogan haklari sakli tutulmu§tur.
Do-layislyla, TTK m. 202'ye gtre hakim §irkete kar~l tazminat ve paylarin
satin alinmasi davasi aqilmasi halinde dahi, TTK m. 193'e gtre dava
aqilmasi mtimktindtir
90.
Ancak her iki dava qe~itli farkliliklar gtstermektedir. Oncelikle
be-lirtmek gerekir ki, TTK m. 202 hakimiyet ie ilgili olup, TTK m. 193 ise
tam anlamiyla bir sorumluluk htiktimtidtir. Bunun yaninda davanin
mu-hataplari birbirinden farklidir. TTK m. 193'te yeniden yapilanma
i~lemlerine katilanlarin sorumlulugu dtizenlenirken, TTK m. 202'deki
dava hakim §irkete ydneltilmektedir. Bunun yaninda taleplerin dayandi i
ko~ullar birbirinden farklidir
91. TTK m. 202'ye gire aqilacak dava
yeni-den yapilanma kararinin tzellikle hakh bir sebepten yoksun olmasina
(90) Benzer bir karplla~tlrma iqin bkz. Okutan Nilsson, G.: Tfirk Ticaret Kanunu Tasarisi'na Gdre $irketler Toplulugu Hukuku, Istanbul 2009, s. 408-409.