1) Adnan Menderes Üniversitesi T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Aile Hekimli¤i Uzman›, Doç. Dr., Ayd›n
2) Ondokuz May›s Üniversitesi T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Aile Hekimli¤i Uzman›, Doç. Dr., Samsun 3) Ondokuz May›s Üniversitesi T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Aile Hekimli¤i Uzman›, Yard. Doç. Dr., Samsun
4) Adnan Menderes Üniversitesi T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Aile Hekimli¤i Uzman›, Prof. Dr., Ayd›n 23
Araflt›rma
H
ipokrat’tan günümüze, t›p dünyas›nda bilgi,teknoloji ve yaklafl›mla ilgili pek çok de¤iflim yaflanm›flt›r. T›p e¤itiminin amac› hastan›n so-rumlulu¤unu üstlenebilmek için gerekli temel bilgi, be-ceri, tutum ve de¤erleri kazand›rmakt›r. Günümüzün t›p e¤itimi, bireysel ö¤renme yerine iflbirli¤ine dayal›,birlik-te ö¤renmeyi desbirlik-tekleyen bir sisbirlik-temi hedeflemekbirlik-tedir.1
E¤itmen merkezli klasik e¤itimde yer almayan iletiflim becerileri, ö¤renmenin ve ö¤rencinin merkeze al›nd›¤› günümüzde giderek daha fazla önem kazanmaktad›r. Ni-telikli hekimin iyi iletiflim becerilerine sahip olmas› ge-rekti¤i, t›p ö¤rencilerinin yan› s›ra klasik sistemle e¤itim
T›p ö¤rencilerinin klinik iletiflim becerilerinin
standardize hastayla de¤erlendirmesi
ile ilgili görüflleri
Türk Aile Hek Derg 2009; 13(1): 23-26 Araflt›rma | Research Article
doi:10.2399/tahd.09.023
Opinions of medical students about standardized patient use in clinical communication skills assessment Güzel Diflcigil1, Mustafa Dikici2, Füsun Yar›fl3, Okay Baflak4
Özet
Amaç:T›p e¤itiminde giderek yayg›nlaflan standardize hasta ile e¤itim ve de¤erlendirme yöntemleri, ülkemizde de uygulama ala-n› bulmaktad›r. Çal›flmam›z›n amac› bu yöntemi benimseyen Ad-nan Menderes Üniversitesi (ADÜ) ve Ondokuz May›s Üniversitesi (OMÜ) T›p Fakültelerinde, ö¤rencilerin, iletiflim becerilerinin stan-dardize hasta uygulamas› ile de¤erlendirilmesine iliflkin görüfllerini belirlemektir.
Yöntem:Çal›flmaya, ADÜ ve OMÜ T›p Fakülteleri 2. ve 3. s›n›fla-r›ndaki, performanslar› standardize hasta uygulamas›yla de¤erlen-dirilmifl, toplam 354 ö¤renci kat›ld›. Ö¤rencilere 8 soruluk, 10’lu Likert ölçe¤i ile de¤erlendirilen bir form uyguland›.
Bulgular:Ö¤rencilerin büyük ço¤unlu¤u standardize hasta uy-gulamas›n›n e¤itim boyunca sürmesini istiyor, uygulaman›n ken-dilerini hekim olarak hissetmelerine yard›mc› oldu¤unu düflünü-yordu.
Sonuç:‹letiflim becerilerinin meslek hayat› boyunca kullan›laca-¤› t›pta, bu becerileri gelifltirecek standardize hasta uygulamas›-n›n yayg›nlaflt›r›lmas› e¤itimin geliflimi aç›s›ndan önem tafl›mak-tad›r.
Anahtar sözcükler:Standardize hasta, t›p e¤itimi, iletiflim bece-rileri.
Summary
Objective:The use of standardized patients in medical education and assessment has been accepted widely and finds a chance of implementation in our country as well. The aim of our study is to determine the opinions of students in Adnan Menderes University (ADU) and Ondokuz May›s University (OMU) Medical School about the use of standardized patients in the assessment of doctor-patient communication skills.
Methods:A total of 354 ADU and OMU 2ndor 3rdgrade students
whose performances were assessed by standardized patients were included in the study. Students were asked to fill out a question-naire consisting of 8 questions rated by Likert scale of 10.
Results:The majority of students wanted the use of standardized patients throughout the medical education. The most prevailing opinion among students was that the standardized patient per-formance helped them to feel themselves as a physician.
Conclusions:Since communication skills are used throughout the medical professional life, it is important to generalize the use of standardized patients to improve communication skills of medical students.
Key words:Standardized patient, medical education, communi-cation skills.
2009 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimli¤i Uzmanl›k Derne¤i (TAHUD)'a aittir. Her hakk› sakl›d›r. Deomed Medikal Yay›nc›l›k taraf›ndan yay›mlanmaktad›r. Copyright © 2009 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, Istanbul.
Diflcigil G ve ark. |T›p ö¤rencilerinin klinik iletiflim becerilerinin standardize hastayla de¤erlendirmesi ile ilgili görüflleri
24
Araflt›rma
alm›fl hekimler taraf›ndan da dile getirilmektedir.2,3
Bu-nun için, iletiflim becerilerini gelifltirecek programlar t›p e¤itimine dahil edilmifltir.4
Standardize ve simüle hasta uygulamalar› bu programlar›n bir parças›d›r.
Standardize ve simüle hasta uygulamalar›nda ilk ad›-m› 1960’larda, nörolog Howard Barrows atad›-m›flt›.5
Bar-rows’a göre simüle hasta; öykü ve fizik belirtileri dikkat-lice çal›flarak, belli bir hastal›k ya da hastay› birçok kez canland›rabilen sa¤l›kl› kiflidir. Standardize hasta ise da-ha genifl bir yelpazeye sahip olup, belirlenmifl bir t›bbi durumu tamamen ayn› flekilde birçok kez canland›rabile-cek flekilde e¤itilmifl hasta ya da sa¤l›kl› kiflidir.6
Canlan-d›r›labilen ilk t›bbi durumlar fizik belirtilerin olmad›¤› anksiyete, depresyon gibi hastal›klard›. Zamanla, sar›l›k, ekimoz, yüz felci, eklemde k›zar›kl›k, ›s› art›fl› gibi fizik belirtilerin efllik etti¤i hastal›klar da baflar›yla canland›r›l-maya bafllanm›flt›r. Standardize hasta uygulamas›n›n ge-çerlilik ve güvenilirli¤ini ölçmeye yönelik birçok çal›flma yap›lm›fl ve olumlu sonuçlar yay›nlanm›flt›r.7-9
Ö¤renciye güvenli ve kontrollü bir ortam sunan standardize hasta, e¤iticiye de ölçme de¤erlendirme, e¤itim program›n› fle-killendirme konusunda esneklik sa¤lar.6Standardize
has-ta uygulamas›ndan mezuniyet öncesi t›p e¤itiminde, araflt›rmada ve sürekli t›p e¤itiminde hasta ve hekimlerin gereksinimlerini belirlemede yararlan›labilir.5
Günü-müzde standardize hasta uygulamas› t›p e¤itimde ve per-formans de¤erlendirmesinde birçok ülkede benimsen-mifltir.10
Ülkemizde son 10 y›lda baz› t›p fakültelerinde stan-dardize hasta uygulamas› bafllam›flt›r:11,12
Uygulaman›n etkin bir e¤itim ve de¤erlendirme yöntemi oldu¤u konu-sunda pek çok yay›n vard›r, ancak bu yöntemi ö¤rencile-rin nas›l de¤erlendirdi¤i çok az çal›fl›lm›flt›r.10,13,14
Eriflkin e¤itiminde ö¤renci görüflü beceri gelifltirme sürecini et-kiler. E¤itim yöntemine olumlu yaklafl›m bilgi ve beceri gelifltirme ile ilgili motivasyon sa¤lar ve olumlu davran›fl gelifltirmeye katk›da bulunur.
Çal›flmam›z›n amac›, standardize hasta uygulamas›n› benimseyen Adnan Menderes Üniversitesi T›p Fakültesi 2. s›n›f ve Ondokuz May›s Üniversitesi T›p Fakültesi dö-nem 2. s›n›f ve 3. s›n›f ö¤rencilerinin uygulamaya iliflkin görüfllerini belirleyerek e¤itimi de¤erlendirmektir.
Gereç ve Yöntem
Bu tan›mlay›c› ve kesitsel araflt›rmaya, Adnan Mende-res Üniversitesi (ADÜ) T›p Fakültesi’nden 62’si ikinci s›n›f, Ondokuz May›s Üniversitesi’nden (OMÜ) 149’u ikinci s›n›f, 143’ü üçüncü s›n›ftan toplam 354 ö¤renci ka-t›ld›. Çal›flmaya kat›lanlar›n tümü, simüle hasta uygula-mas› ile tan›flm›fl, performanslar› standardize hasta uygu-lamas› ile de¤erlendirilmiflti.
Haziran 2006’da, çal›flmaya kat›lmaya gönüllü olan ö¤rencilere 10’lu Likert ölçe¤i ile de¤erlendirilen 8 soru-luk bir form uyguland› (Tablo 1). Soru formunun, taraf-s›zl›k ve gizlili¤ini sa¤lamak için ö¤rencinin s›n›f› d›fl›n-daki kimlik bilgilerine yer verilmedi: Elde edilen tan›m-lay›c› verilerdeki, oran ve ortalamalar›n karfl›laflt›r›lmas› için (SPSS 14.0) istatistik paket program› kullan›ld›. Ta-n›mlay›c› istatistikler ile frekans, ortalama ve yüzde he-sapland›, iki üniversite ve s›n›flar aras›ndaki farkl›l›klar› x2
ve student-t testi ile incelendi.
Bulgular
Çal›flmaya 62’si Adnan Menderes, 292’si Ondokuz May›s Üniversitesi’nden toplam 354 ö¤renci kat›ld›.
Tablo 1. Standardize hasta uygulamas› ile performans de¤erlendirilmesi anket formu
Uygun bir görüflme ortam› oluflturmama yard›mc› oldu.
Hiç kat›lm›yorum / Kat›l›yorum 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Gelifl nedenlerini ve semptomlar› uygun
flekilde sorgulamama yard›mc› oldu. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Hastaya bilgi verme aflamas›nda daha iyi
motive olmama yard›mc› oldu. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
E¤itim sürecinde uygulanmas›n›n olumlu
oldu¤u görüflüne… 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Etkin dinlemeyi daha iyi uygulamama
yard›mc› oldu. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Hastan›n tüm görüflme sürecine kat›l›m›n›
daha rahat sa¤layabildim. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Kendimi hekim olarak hissetmeme yard›mc›
oldu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Hastan›n beklenti kayg› ve görüfllerini alma konusunda daha iyi motive olmama yard›mc› oldu.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 De¤erlendirmenizi afla¤›daki
cetvelde iflaretleyiniz Standardize hasta uygulamas› ile
Kurumlar›n sonuçlar› birlikte ve ayr› ayr› de¤erlendi-rildi¤inde, ö¤rencilerin en çok paylaflt›¤› görüfl “Standar-dize hasta uygulamas›n›n e¤itim sürecinde uygulanmas›-n›n olumlu oldu¤u” idi. Bunu ADÜ ö¤rencilerinde “Et-kin dinlemeyi daha iyi uygulamama yard›mc› oldu”, OMÜ ö¤rencilerinde “Hastan›n beklenti kayg› ve görüfl-lerini alma konusunda daha iyi motive olmama yard›mc› oldu.”, tüm grupta ise “Standardize hasta uygulamas› kendimi hekim olarak hissetmeme yard›mc› oldu” görü-flü izliyordu. Her bir görüfl için üniversiteler ve s›n›flar aras›nda farkl›l›klar olsa da, bu fark hiçbir görüfl için an-laml› de¤ildi (p>0.05). Her görüfl için, ADÜ ve OMÜ ö¤rencilerinin ortalama puanlar› ve ≥6 puan üzerinde olanlar›n say› ve yüzdeleri Tablo 2’de verilmifltir.
Tart›flma
Araflt›rmam›za göre, ö¤renciler standardize hasta uy-gulamas›n› olumlu bulmakta, uygulaman›n kendilerini hekim olarak hissetmelerine yard›mc› oldu¤unu düflün-mektedirler.
3. s›n›f t›p ö¤rencilerinin psikiyatri rotasyonunu simü-le hasta isimü-le de¤ersimü-lendiren Mc Lay ve arkadafllar› ö¤renci-lerin görüflö¤renci-lerini sormufllard›: Ö¤renciler uygulamay› bü-yük oranda inand›r›c› bulmufllard›.15Bizim çal›flmam›zda
da, ö¤rencilerin ço¤u, uygulaman›n, iletiflim için gerekli
etkin dinleme yöntemlerini kullanmalar›na yard›mc› ol-du¤u görüflündeydi. Hastan›n beklenti, kayg› ve görüflle-rini dikkate almak, hastan›n tan› ve tedavi sürecine uyu-munu kolaylaflt›ran önemli bir etkendir. Ö¤rencilerimizin ço¤u, uygulaman›n, bu konudaki motivasyonlar›n› art›r-d›¤›n› düflünüyordu. Carter ve arkadafllar›, cerrahi staj›n-da teorik dersi ve simüle hasta uygulamas›n› ard arstaj›n-da uy-gulam›fl, ö¤rencilerin her iki uygulamay› da de¤erlendir-melerini istemifllerdi. Yazarlar›n elde ettikleri farkl› sonu-ca göre, ö¤rencilerin ço¤u teorik dersi daha çok önemse-mifl, simüle hastan›n ise teorik ders sonras›nda uygulan-mas›n›n daha iyi olaca¤›n› bildirmifllerdi; bunun üzerine yazarlar cerrahi stajlarda simüle hastan›n kullan›m alan›-n›n gözden geçirilmesini önerdiler.13,14
Gerçek ya da standardize hastan›n kullan›ld›¤› Objek-tif Yap›land›r›lm›fl Klinik De¤erlendirme (OSCE) s›nav› ile performans ölçülür. S›navda, ö¤rencilerin hastan›n öy-küsü ile klinik bulgular›n› birlefltirerek do¤ru tan›ya yönel-mesi beklenir. Standardize hasta, s›navda her ö¤renciye ayn› anamnezi verir ve ayn› fizik belirtileri gösterir. Ger-çek hastalarla bu nesnellik ve standardizasyonu sa¤lamak oldukça zordur.16Ö¤renciler, standardize hasta kullan›lan
OSCE s›navlar›nda iletiflim de dahil tüm becerilerin yeter-li olarak ölçüldü¤ünü düflünmektedirler.17
Gerekli dona-n›m sa¤land›¤›nda OSCE s›navlar› uygulanabilir.4,15
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 13 | Say› 1 | 2009 25
Araflt›rma
7.89 7.70 261 (89.4) 7.73
Uygun bir görüflme ortam› oluflturmama yard›mc› oldu.
Ortalama puan
ADÜ ö¤rencileri
Görüfller OMÜ ö¤rencileri Tüm ö¤renciler
≥6 puan n (%) ≥6 puan n (%) Ortalama puan Ortalama puan 311 (87.9) ≥6 puan n (%) 51 (82.3) 8.02 7.76 247 (84.6) 7.80
Kendimi hekim olarak hissetmeme yard›mc› oldu. 51 (82.3) 298 (84.9)
8.19 7.74 261 (89.4) 7.79
Etkin dinlemeyi daha iyi uygulamama yard›mc› oldu. 52 (83.9) 313 (88.4)
7.48 7.44 252 (86.3) 7.45
Hastan›n tüm görüflme sürecine kat›l›m›n› daha rahat
sa¤layabildim. 50 (80.6) 302 (85.3)
7.85 7.56 258 (88.4) 7.61
Gelifl nedenlerini ve semptomlar› uygun flekilde sorgulamama
yard›mc› oldu. 54 (87.1) 312 (88.1)
7.60 8.14 256 (87.7) 7.66
Hastan›n beklenti kayg› ve görüfllerini alma konusunda daha iyi
motive olmama yard›mc› oldu. 50 (80.6) 306 (86.4)
7.74 7.38 245 (83.9) 7.45
Hastaya bilgi verme aflamas›nda daha iyi motive
olmama yard›mc› oldu. 51 (82.3) 293 (82.8)
8.24 8.27 266 (91.1) 8.27
E¤itim sürecinde uygulanmas›n›n olumlu oldu¤u görüflüne… 55 (88.7) 321 (90.8)
Tablo 2. Her görüfl için, ADÜ ve OMÜ ö¤rencilerinin verdikleri ortalama puanlar ve ≥6 puan üzerinde veren
Adnan Menderes Üniversitesi ve Ondokuz May›s Üniversitesi ö¤rencilerinin ço¤u, standardize hasta uygu-lamas›n›n e¤itimde yer almas›n› istemektedirler. Ö¤ren-ciler, uygulaman›n kendilerini hekim gibi hissetmelerine yard›mc› oldu¤u görüflündedirler. Çal›flmam›zda stan-dardize hasta ile ilk kez karfl›laflan 2. s›n›f ve daha önce karfl›laflm›fl olan 3. s›n›flar aras›nda bir fark saptamad›k. Uygulaman›n, ilerleyen s›n›flarda farkl› soru ve ölçekler-le inceölçekler-lenmesi de¤erölçekler-lendirilmeye önemli katk› sa¤laya-cakt›r. T›p gibi iletiflim becerileri gerektiren bir alanda buna yönelik uygulamalar yayg›nlaflt›r›lmal› ve e¤itimde ö¤rencilerin mesleki kimlik edinmeleri desteklenmelidir. Bu konuda, standardize hasta uygulamas›n›n olumlu etki sa¤lad›¤› kabul edilmektedir. Standardize hasta uygula-mas›n›n yayg›nlaflt›r›lmas› t›p e¤itiminin geliflimine katk› sa¤layacakt›r.
Kaynaklar
1. Ortafl ‹. Üniversitelerin yeni ö¤retim döneminde e¤itim modelleri sorgu-lanmal›d›r. T›p E¤itimi Dünyas› 2004; 18: 6-9.
2. Mevsim V, Yeniçeri N, Güldal D. Birinci basamak hekimleri, nitelikli hekim özellikleri konusunda ne düflünüyorlar? Bir Alan çal›flmas›. T›p
E¤itimi Dünyas› 2004;18: 17-20.
3. fienol Y, Gürp›nar E, Erengin H, Öztürk H, Y›lmaz TT. ‹letiflim, etik ve sa¤l›k oca¤› konular›n› içere probleme dayal› ö¤renim modülü: ö¤renci de¤erlendirmesi. T›p E¤itimi Dünyas› 2006; 22: 17-20.
4. Van Dalen, J, Prince, CJ, Scherpbier AJ, Van der Vleuten CP. Evaluating communication skills. Advances in Health Sciences Education: Theory and
Practice 1998; 3:187-95.
5. Rethans JJ. Needs assessment in continuing medical education through standardized patients. The Journal of Continuing Education in the Health
Professionals 1998; 18:172-8.
6. Barrows HS. An overview of the uses of standardized patients for teach-ing and evaluatteach-ing clinical skills. Acad Med 1993; 68: 443-51.
7. Tamblyn RM, Klass DJ, Schnabl GK, Kopelow ML. The accuracy of standardized patient presentation. Med Educ 1991; 25: 100-9.
8. Bowman MA, Russell NK, Boekeloo BO, Rafi IZ, Rabin DL. The effect of educational preparation on physician performance with a sexually-transmitted disease simulated patient. Arch Int Med 1992; 152: 1823-8. 9. Rethans J-J, Saebu L. Do general practitioners act consistently in real
practice when they meet the same patient twice? Examination of intradoc-tor variation using standardized (simulated) patients. BMJ 1997; 314: 1170-3.
10. Hauer KE, Hodgson CS, Kerr KM, Teherani A, Irby DM. A national study of medical student clinical skills assessment. Acad Med 2005; 80: 25-9.
11. T›p E¤itiminde Halk Sa¤l›¤› Vizyonu ve Mezuniyet Öncesi Halk Sa¤l›¤› E¤itim Program›. HÜTF Halk Sa¤l›¤› Anabilim Dal›, Ankara, 2004. http://www.tip.hacettepe.edu.tr/ekler/pdf/halksagligi.pdf adresinden 15.10.2008 tarihinde eriflilmifltir.
12. E¤itim Strateji ve Yöntemleri - Simüle Hasta ile E¤itim. Ege Üniversite-si T›p FakülteÜniversite-si Mezuniyet ÖnceÜniversite-si T›p E¤itimi Program›, ‹zmir, 2008-2009. http://egitim.med.ege.edu.tr/ adresinden 15.10.2008 tarihinde eri-flilmifltir.
13. Carter MB, Wesley G, Larson EM. Lecture versus standardized patient interaction in the surgical clerkship: a randomized prospective cross-over study. Am J Surg 2006; 191: 262-7.
14. Carter MB, Wesley G, Larson GM. Didactic lecture versus instructional standardized patient interaction in the surgical clerkship. Am J Surg 2005; 189: 243-8.
15. Mc Lay RN, Rodenhause P, Anderson DS, Stanton ML, Markert RJ. Simulating a full-length psychiatric interview with a complex patient. An Asce for medical students. Academic Psychiatry Fall 2002; 26: 162-7. 16. Wallace P. The history of SP’s in medical education. Association of
stan-dardized patient educators. http://www.aspeducators.org/wallce.htm adresinden 10.05.2004 tarihinde eriflilmiflitir.
17. Troncon LE. Clinical skills assessment: limitations to the introduction of an "OSCE" (Objective Structured Clinical Examination) in a traditional Brazilian medical school. Sao Paulo Med J 2004; 122: 12-7.
Diflcigil G ve ark. |T›p ö¤rencilerinin klinik iletiflim becerilerinin standardize hastayla de¤erlendirmesi ile ilgili görüflleri
26
Araflt›rma
Gelifl tarihi: 23.10.2008 Kabul tarihi: 30.12.2008
Çıkar çakıflması:
Çıkar çakıflması bildirilmemifltir. ‹letiflim adresi:
Dr. Güzel Diflcigil
Adnen Menderes Üniversitesi T›p Fakültesi Aile Hekimli¤ Anabilim Dal›
09100 Ayd›n Tel: (0256) 219 71 88 e-posta: guzeld@yahoo.com
